ཐོན་མིའི་བསྟན་བཅོས་བརྒྱད་ཀྱི་མཚན་དོན་སློག་པ།

ཐོན་མིའི་བསྟན་བཅོས་བརྒྱད་ཀྱི་མཚན་དོན་སློག་པ།
Unearthing the meaning of the Titles of the Eight Treaties of Thonmi Shambho Ta

[ནང་དོན་གནད་བསྡུས] རྩོམ་ཡིག་འདིའི་ནང་དུ་ཐོན་མི་སམྦྷོ་ཊས་མཛད་པའི་སྒྲའི་བསྟན་བཅོས་བརྒྱད་པོ་གང་ཡིན་གྱི་ངོས་འཛིན་དང་། བསྟན་བཅོས་བརྒྱད་ཀྱི་མཚན་དོན་ལ་གཞིགས་ཏེ་བརྗོད་བྱ་རགས་པ་ངོ་སྤྲོད་བྱས་ཡོད། 《སྒྲའི་བསྟན་བཅོས་མུན་སེལ་སྒྲོན་མེ》ནི་སློབ་དཔོན་གྱིས་མཛད་པའི་སྒྲ་གཞུང་གཞན་གྱི་མ་ཕྱི་དང་། སྒྲའི་བསྟན་བཅོས་གཞན་པ་བདུན་པོ་ཕལ་ཆེ་བ་ནི་དེ་ལས་འཕྲོས་པའི་མན་ངག་གནད་དུ་དྲིལ་བའི་སྡོམ་བྱང་རེ་རེ་ཡིན་པའི་ལྟ་ཚུལ་བསྟན་ཡོད། སློབ་དཔོན་གྱིས་བོད་ཀྱི་ཡི་གེ་དང་སྒྲའི་བསྟན་བཅོས་རྣམས་ཕན་ཚུན་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་འབྱུང་ཚུལ་དུ་བརྩམས་པར་མཛད་ན་ཡང་། འབྲི་བ་དང་ཀློག་པའི་གྲྭ་ལས་འཆད་ཉན་གྱི་སྲོལ་མ་ཚུགས་པ་ལ་བརྟེན་ནས། རྡོ་རིང་དང་ཅོང་ཡིག་སོགས་དང་འབྲེལ་བའི་གནའ་ཡིག་ཁག་གི་སྒྲའི་སྦྱོར་བ། བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་འགྲོས་ཇི་བཞིན་བྱུང་མེད་པའི་གནས་ལུགས་གསལ་བཤད་བྱས་ཡོད།

གནད་ཚིག ཐོན་མི། ཐོན་མིའི་བསྟན་བཅོས། བོད་སྐད་ལ་ཉེ་བར་མཁོ་བའི་སྒྲའི་བསྟན་བཅོས་བརྒྱད།

གླེང་གཞི།

སློབ་དཔོན་ཐོན་མི་ནི་བོད་རང་གི་ཆབ་དཔལ་རིག་གསུམ་ལ་མཛད་རྗེས་བླ་ན་མཐོ་བའི་རྒྱུ་སྐར་གྱི་གྲངས་བཞིན་མཆིས་པའི་དམ་པ་མང་པོའི་ནང་ནས། གནས་སྐབས་ཀུན་ཏུ་ཕྲིན་ལས་ཀྱི་འོད་སྣང་མངོན་པར་འཕྲོ་བའི་རྒྱུ་སྐར་གྱི་རྒྱལ་པོ་ཡིན་ཞེས་བཤད་ཆོག་ལ། ཁོང་གི་ཐུགས་གཤིས་དང་ཤེས་རབ་ཀྱི་གཟི་འོད་ནི་བོད་རང་གི་ས་མཚམས་ལས་བརྒལ་ཏེ། ཤེས་རིག་གིས་ཕྱུག་པའི་འཕགས་ཡུལ་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་མཐོང་ནས། ཁོང་ལ་ཆེ་མཐོའི་མཚན་གནས་ས་འབོ་ར་[1]ཞེས་གསོལ་ཞིང་། དམ་པ་ཁོང་གི་རིག་འཕྲུལ་གྱི་བསྡུས་གཟུགས་རྒྱ་གར་གྱི་ཡི་གེ་ལས་བསྡུས་ཤིང་སྟབས་བདེ་ལ་རྟོགས་སླ་བའི་ཡིག་གཟུགས་དང་བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་ལུགས་བརྩམ་པར་མཛད་པ་མཐོང་རྗེས། འཕགས་ཡུལ་མཁས་པ་དག་གིས་ཆེ་མཐོང་དང་བསྟོད་བསྔགས་ཀྱི་བཀུར་སྟི་ཡང་གནང་། འོན་ཀྱང་ཁོང་དང་སྐུ་ཐོག་གཅིག་པའི་བླུན་པོ་དབང་ཤེད་ཅན་འགའ་ཞིག་གིས། ཁོང་གི་མཛད་པ་དང་ཕྱག་ལས་ལ་མཐོང་ཆུང་དང་རྡོག་བརྫིས་གཏོང་བར་མ་ཟད། དྲིན་བྱས་དྲིན་དུ་མི་གོ་བའི་གྲོགས་ངན་གྱི་ཁྲོད་ནས། ཁོང་གི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་རྒྱབ་ལྗོངས་ཀྱང་འགག་འཕྲང་དོག་པའི་རྣམ་པར་གནས་པ། རང་གི་མགུར་མའི་ནང་དུ་གབ་པའི་ཚུལ་དུ་གནས་ཡོད་པ་དེ་ག་རང་དུ་ལགས། གནས་སྟངས་དེ་འདྲའི་འོག་ནས་འབྲི་ཀློག་གི་རྒྱུན་ལས་འཆད་ཉན་གྱི་གཞི་མ་ཚུགས་པ་རྐྱེན་པས། བསྟན་བཅོས་རྣམས་ནི་བདག་མེད་དུ་འཁྱར་ཏེ། ཐ་ན་ག་དུས་རྩ་མེད་དུ་སོང་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱང་བག་ལ་ཞ་བར་གྱུར་ཅིང་། བསྟན་བཅོས་བརྒྱད་པོ་གང་ཡིན་མཁྱེན་པའི་མི་ཡང་མེད་པར་ཆགས། དེ་ནས་བླུན་པོ་སྙིང་ཁམས་ཅན་འགའ་ཞིག་གིས། ཐོན་མིས་སྟབས་ལེགས་ལྟེས་དབང་གི་ལམ་ནས་ཀ་མད་སུམ་ཅུར་གཏན་ཁེལ་བྱས་ཏེ། ལན་ཝར་ལ་དཔེ་བླངས་ནས་ཡིག་གཟུགས་ཙམ་ཞིག་མཛད་པ་ལས། སྒྲའི་བསྟན་བཅོས་རྣམས་ནི་བརྩམ་པ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས། དཔང་རྟགས་མ་རྙེད་པ་མེད་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་དུ་བཟུང་ཞིང་། དོགས་གཞི་གང་མཆིས་མ་ཡིན་པའི་གཏན་ཚིགས་སུ་བཀོད་དེ། མིན་དང་མེད་པའི་ཕྱོགས་འཛིན་གྱི་རྩོད་གླེང་རྒོད་པའི་གཡུལ་ས་འདི་རུ་རྔོ་ཐོགས་པའི་གཏམ་ཞིག་འཆད་པར་དཀའ་ཡང་། བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་ལུགས་ལ་ཅུང་ཟད་སྦྱང་བ་བྱས་ཤིང་ཆོས་འབྱུང་ཁག་ལ་ལྟ་ཁུལ་བགྱིས་པའི་གཤམ་དུ། ཐོན་མིའི་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་སྐོར་ནས། རང་གི་རྣམ་དཔྱོད་ཀྱི་ཆུ་ཚད་ལ་ལྟོས་པའི་བསམ་གཞིག་གི་མཇུག་སྡོམ་ལྟ་བུ་ཞིག་འབྲི་བར་འདོད་དོ། །

དེ་ལ《བུ་སྟོན་ཆོས་འབྱུང》ལས། བོད་ལ་ཡི་གེ་མེད་པས་ཐོན་མི་ཨ་ནུའི་བུ་ལ་འཁོར་བཅུ་དྲུག་དང་བཅས་པ་ཡི་གེ་སློབ་ཏུ་བཏང་བས་པཎྜི་ཏ་ལྷའི་རིག་པའི་སེང་གེ་ལ་སྒྲ་བསླབས་ཏེ་བོད་ཀྱི་སྐད་གདངས་དང་བསྟུན་ནས་གསལ་བྱེད་སུམ་ཅུ། ཨཱ་ལི་བཞིར་བསྡུས་ཏེ་གཟུགས་ཁ་ཆེའི་ཡི་གེ་དང་བསྟུན་ནས་ལྷ་སའི་སྐུ་མཁར་མ་རུར་བཅོས་ནས་ཡི་གེ་དང་སྒྲའི་བསྟན་བཅོས་བརྒྱད་མཛད།[2] ཅེས་བཤད་པ་བཞིན་དུ་ཡོངས་གྲགས་སུ་ཐོན་མིས་བོད་ཡིག་གསར་གཏོད་མཛད་ཅིང་།  བརྡ་སྤྲོད་པའི་བསྟན་བཅོས་བརྒྱད་མཛད་པ་ཡིན་ཞེས་བཤད།  དེ་ཡང་སྔོན་གྱི་དེབ་ཐེར་རྣམས་སུ་བརྡ་སྤྲོད་པའི་བསྟན་བཅོས་བརྒྱད་པོའི་མཚན་རེ་རེ་ནས་བགྲང་བའི་རྣམ་པ་མེད་གཤིས།  བསྟན་བཅོས་བརྒྱད་པོ་གང་ཡིན་གྱི་དབྱེ་གསལ་ཅུང་ཟད་ལྐོག་གྱུར་དུ་གནས་ཡོད། གང་ལྟར《རྒྱལ་རབས་གསལ་བའི་མེ་ལོང》ནང་ནས་བགྲང་པའི་བསྟན་བཅོས་གང་གི་མཚན་ལ་གཞིག་ཅིང་། ཡིག་ཚང་གཞན་དུ་འཁོད་པའི་མཚན་བྱང་གིས་ཁ་འཕངས། རང་རྣམ་མགུར་མའི་ཚིག་དང་ཐོན་མིའི་གསུང་རྩོམ་དུ་བརྫུས་པའི་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་མིང་ལ་བརྟགས་ནས་ཁ་བསྐངས་ཏེ་བཤད་པ་ལ། དོན་མཚན་གཉིས་ཏེ།

 དང་པོ། མཚན་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་ངོས་འཛིན།

དེ་ཡང་ང་ཚོས་ཅིའི་ཕྱིར་ཞལ་བྱང་གིས་བརྗོད་བྱ་གཏན་ལ་ཕབ་སྟེ། ལུང་རིགས་ཀྱི་སྒྲུབ་བྱེད་བཙལ་བའི་དོན་བྱ་གང་ཡིན་སྙམ་ན། སུམ་རྟགས་ལས་གཞན་པའི་སྒྲའི་བསྟན་བཅོས་ལྷག་མ་དག་ནུབ་ཅིང་། མཚན་ཙམ་ལྷག་མར་ལུས་པའི་གནས་སྟངས་འོག་ནས། བརྗོད་བྱ་དང་བསྟན་བཅོས་ངོས་འཛིན་གྱི་ཐབས་ལམ་ལ། ཞལ་བྱང་གྲོགས་སུ་འགུགས་པ་ནི་གནད་གསང་འཚོལ་བའི་ཐབས་ཚུལ་ཞིག་ཏུ་ལགས་སྟབས། མིང་བཏགས་པའི་དགོས་པ་གཞིར་བཟུང་སྟེ《རྒྱལ་རབས་གསལ་མེ》འི་ནང་དུ་གསལ་བའི་མཚན་དག་གོ་རིམ་བཞིན་དུ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

དང་པོ།《ཡི་གེའི་རྣམ་འགྱུར་གྱི་བཟོ།》 འདི་ནི་བོད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་སྟོན་པའི་གཞུང་ཞིག་ཡིན་པ་ཞལ་བྱང་ལས་ངེས་ཀྱང་། ཡང་སྙིང་ཅི་འདྲ་ཞིག་ཡིན་པའི་སྐོར་ནི་ཅུང་ཟད་བག་ལ་ཞ་བར་གྱུར། བརྗོད་དོན་རགས་པའི་དབང་དུ་བཏང་ན། ཡིག་གཟུགས་ཇི་ལྟར་བརྩམ་པ་དང་ཡིག་གཟུགས་ཇི་ལྟར་འབྲི་བའི་རིག་པ་བསྟན་པའི་ནང་དུ་འདུས་ཤིང་། ཡིག་གཟུགས་ཇི་ལྟར་བརྩམ་པའི་སྐོར་ནས་རྒྱུས་ལོན་རོབ་ཙམ་བྱེད་ན། དེ་ཡང《དེབ་ཐེར་དཔྱིད་ཀྱི་རྒྱལ་མོའི་གླུ་དབྱངས》ལས། ཡི་དམ་འཇམ་པའི་དབྱངས་ཀྱི་ཐུགས་རྗེའི་ཆར་གྱིས་ཡིད་ཀྱི་ཞིང་ས་བརླན་པ་ལས་བོད་ཀྱི་ཡི་གེའི་གཟུགས་སྡེབ་ཀྱི་རྣམ་འགྱུར་མྱུ་གུ་ཤར་བའི་འབྲས་བུ་མངོན་དུ་གྱུར་ཚུལ་ཞེས་དང་།[3] 《སུམ་རྟགས་ཀྱི་སྡོམ་བྱང་བློ་གསལ་མགུལ་རྒྱན》ལས། ཡི་གེའི་གཟུགས་ནི་རྒྱ་ཆེར་རོལ་པ་ལས་ཡི་གེའི་རྣམ་གྲངས་དྲུག་ཅུ་རྩ་བཞིར་གསུངས་པ་སོགས་ཡོད་ཀྱང་།   འདིར་མཁོ་བ་ནི་གོང་བཤད་ཐུ་མིས་མཛད་པ་ཉིད་ཡིན་ལ། དེ་ཡང་དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་སོགས་གསང་རྒྱུད་རྣམས་ལས་རྩ་དང་ཐིག་ལེའི་གཟུགས་སུ་གནས་པར་གསུངས་པ་བཞིན། ཡུལ་སོ་སོའི་མིར་རྩ་ཐིག་གི་ཡི་གེའི་གཟུགས་མི་འདྲ་བ་དང་། དེ་ལས་སྐད་ཀྱི་རིགས་ཐ་དད་སོ་སོར་འབྱུང་བའི་ཕྱིར། འཇམ་མགོན་ཐུ་མིས་རྩ་ཁམས་ཀྱི་ཡི་གེའི་གནས་ཚུལ་ཇི་བཞིན་པ་གཟིགས་པས། བོད་ཡིག་དབྱངས་བཞི་དང་། གསལ་བྱེད་སུམ་ཅིར་གྲངས་ངེས་པ་ལ། ནང་གསེས་ཀྱི་དབྱེ་བ། དབུ་ཅན། འབྲུ་མ། གཤར་མ། དཀྱུས་ཡིག་སོགས་སུ་དབྱེར་ཡོད་པ་སྟེ།[4] ཞེས་དང་། 《ཡི་གེའི་བཤད་པ་རྣམ་པར་གསལ་བ་ཞེས་བྱ་བ་སམྦྷོ་ཊས་མཛད་པ་བཞུགས་སོ》ཞེས་པ་ལས་ཀྱང་དེ་ལྟར་བཞེད་དོ། ། [5] 《གཏམ་རྒྱུད་གསེར་ཐང》ལས། རྒྱུད་སྡེ་དང་འགྲེལ་པ་རྣམས་ལས་རྩ་འཁོར་ཡི་གེའི་རྣམ་པར་གསུངས་པ་དང་། ལང་གཤེགས་སོགས་སུ་ཡིག་གཟུགས་ཀྱི་དབྱིབས་བཤད་པ་གཞན་གང་ལ་ཡང་སྦྱོར་དཀའ་བ་རྣམས་མཱུརྱའི་དུས་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་འདི་དང་། འདི་ཤས་ཙམ་འགྱུར་བ་གུཔྟའི་རྒྱལ་ཁམས་སུ་བྱུང་བའི་ཡིག་གཟུགས་རྣམས་དང་འབད་མེད་དུ་འབྱོར་བ་དཔེར་ན་ཀ་ཡིག་གདུགས་ཀྱི་དབྱིབས་ཅན་དུ་གསུངས་པའི་གུཔྟའི་ཡི་གེ་མང་པོར་ཀ་ཡིག་འདི་ལྟར་ཡོད་པ་སོགས་བློ་དྲང་པོ་ཞིག་གིས་བལྟས་ན་ཤིན་ཏུ་ཡང་ཡ་མཚན་ཚུལ་འདི་ནི་ད་བར་གངས་ཀྱི་ལྗོངས་སུ་མཁས་བླུན་སུས་ཀྱང་རྨི་ལམ་དུ་མ་རྨིས་པས་ལེགས་བཤད་རིན་ཐང་ཅན་ཡིན་མོད།[6] ཅེས་གསུངས་པ་འདི་དག་ནི་དམིགས་བསལ་གྱི་བཤད་པ་ཞིག་ཡིན་སྟབས་ཡོངས་ཁྱབ་ཀྱི་བློར་འཆར་དཀའ་བ་ཡིན།

གང་ལྟར《རྒྱལ་རབས་གསལ་བའི་མེ་ལོང》ལས། ཡི་གེའི་འབྲུ་ནི་རེ་རེ་བཞིན། །བཟོའི་རྣམ་འགྱུར་ལེགས་པར་བརྩམས། །[7]ཞེས་གསུངས་པ་བཞིན་དུ་ཡོངས་གྲགས་ཀྱི་བཤད་སྟངས་ནི། 《བསམ་ཡས་དཀར་ཆག་དད་པའི་སྒོ་འབྱེད》ལས། ཁྱད་པར་བོད་ཀྱི་སྐད་ལ་ཉེ་བར་མཁོ་བའི་སྒྲ་དང་ཡི་གེའི་རྣམ་འགྱུར་གྱི་ཟླ་གཟུགས་ཐོན་མིའི་རྣམ་དཔྱོད་ཀྱི་རྫིང་བུར་ཇི་ལྟར་ཤར་བའི་ཚུལ་ཡང་ལན་ཝར་ལ་དཔེར་མཛད་ནས་དབུ་ཅན་དབུ་མེད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་སྲོལ་གཏོད་ཅིང་། རྒྱ་ཡིག་ལྔ་བཅུ་ཐམ་པ་དེ། །བོད་ཡིག་སུམ་ཅུར་གཏན་ལ་ཕབ། །ཅ་ཆ་ཇ་གསུམ་སྟོད་དུ་བརྩམས། །ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་དབྲི་བསྣན་གྱིས་གཏན་ལ་ཕབ་སྟེ། དེ་དག་གི་བརྡ་སྤྲོད་པ་བྱཱ་ཀ་ཎའི་བསྟན་བཅོས་བརྒྱད་མཛད་པར་བར་སྐབས་བསྟན་པ་འཕེལ་འགྲིབ་ཀྱི་དབང་ལས་གཞན་རྣམས་ནུབ་ཀྱང་སུམ་ཅུ་པ་དང་། རྟགས་འཇུག་གཉིས་ད་ལྟ་ཡང་དོན་གཉེར་ཅན་ལ་མིག་གི་དབང་པོར་ལྟ་བུར་བཞུགས།[8] ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་དུ་ལགས་ཤིང་། གཞན་ཡང་ནཱ་ག་ར་ལས་གཟབ་མ་དང་། བྷ་ཏུ་རི་ལས་བཤུར་མ། ནཱ་ག་རང་དང་ཁ་ཆེའི་ཡི་གེ་ལ་དཔེར་བྱས་ནས་གཟབ་གཤར་གཉིས་པོ་བཟོས་པར་བཤད་པ་སོགས་མང་དུ་ཡོད་ཀྱང་ཇི་ལྟར་བརྩམ་པ་དང་གཟུགས་ཀྱི་བཤད་པ་སོགས་ནི་མེད།

ཕྱིས་ཀྱི་མཁས་དབང་ནམ་མཁའི་ནོར་བུ་ལགས་ཀྱིས།  དབུ་ཆེན་གྱི་ཁུངས་དེ་རྒྱ་གར་གྱི་ཡིག་ཚུགས་གུཔྟའི་དཔེ་ལས་བླངས་པ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། དབུ་མེད་ཀྱི་ཚུགས་དེ་སྨར་གྱི་ཚུགས་ལས་བྱུང་བ་ཞིག་ཡིན་པའི་ངེས་པ་ནི་རང་རེའི་མངོན་སུམ་དབང་པོའི་སྤྱོད་ཡུལ་དུ་མཐོང་ཐུབ་པ་དེ་ལས་ལྷག་པའི་རྒྱུ་མཚན་གཞན་འགའ་ཡང་མི་དགོས།[9] ཞེས་རྒྱབ་ལྗོངས་ཀྱི་གཏན་ཚིགས་བཙན་པའི་ཡ་ཐོག་བོད་ཀྱི་ཡི་གེ་བྱུང་ཚུལ་གྱི་མཇུག་བསྡོམས་ལྟ་བུར། གཟུར་གནས་ཀྱི་དཔྱད་གཏམ་འདི་བཞག་ཡོད།

འོན་ཀྱང་དགེ་ཆོས་ཀྱིས་དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་གུཔྟའི་ཡི་གེ་ལ་དཔེ་བྱས་ནས་བོད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་བརྩམས་པར་བཤད་ཅིང་།[10] དབུ་མེད་ཀྱི་ཡིག་ཚུགས་ནི་དབུ་ཅན་མགྱོགས་པོར་བྲིས་པ་ལས་བྱུང་བར་འདོད།[11] རྒྱ་ཡིག་གི་ལོག་སྡེ་དང་མཐུག་པོ་ལྔ་སོགས་དོར་ཏེ། རྒྱ་སྐད་ལ་མེད་ཀྱང་བོད་སྐད་ལ་ཉེ་བར་མཁོ་བའི་ཡི་གེ། ཙ་ཚ་ཛ་དང་ཞ༹་ཟ༹་འ༹་དྲུག་གསར་དུ་བསྣན་ཏེ་ཙ་སོགས་ཅ་ཆར་མི་འཁྲུལ་བའི་ཆེད་དང་། གསར་སྣོན་གྱི་རྟགས་སུ་ཙ་ལག་ཏུ་གྲགས་པ་དེ་ཉིད་གསར་བསྣན་གྱི་ཡི་གེ་དྲུག་ཀ་ལ་སྦྱར་བར་བཤད་ལ།[12]དེ་བཞིན་ཝ་ཡིག་ཀྱང་རྒྱ་སྐད་ལ་མེད་པས་ཐོན་མིས་འ་དང་བ་གཉིས་བསྲེས་ནས་གསར་དུ་བཟོས་ཤིས་བསྣན་པ་དང་། སྣོན་རྟགས་སུ་འ་བ་བརྩེགས་མར་གནས་ཤིང་ཙ་ལག་ཀྱང་ཡོད་པ་ཡིག་ཚང་རིག་པས་བསྒྲུབ་པར་མཛད་ཡོད།[13]

འདིར་དཔྱད་དགོས་པ་ཞིག་ནི། ཝ་ཡིག་གསར་དུ་བསྣན་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཝ་ཡིག་རྒྱ་སྐད་ལ་མེད་པའི་དབང་གིས་ཡིན་པར་བཤད་པ་ལས། རྒྱའི་ཡིག་གཟུགས་ལ་ཝ་ཡིག་ཡོད་མེད་ཀྱི་གསལ་ཁ་གཏོད་མེད། རྒྱ་སྐད་ལ་ཝའི་སྒྲ་གདངས་མེད་པ་ཡིན་ན། རྒྱ་ཡིག་གི་ཡ་སྡེའི་བཞི་པ་ཝ་ཡིག་གི་ཚབ་ཏུ་སྔགས་ཡིག་གམ་ཡི་གེ་ཞན་ཞིག་ཡོད་དགོས་ཀྱང་། ལོ་ཙཱ་བ་གཞན་ལྟ་ཅི། དགེ་ཆོས་ཁོ་རང་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང་སྔགས་ཡིག་གཞན་ཞིག་གསར་བཟོ་འམ་བཀོལ་སྤྱོད་གནང་མེད་ལ། ཁོང་གིས་ཀྱང་ཡ་སྡེའི་བཞི་པ་ཝ་ཡིག་གི་སྒྲ་གདངས་མཆུ་ཡས་མས་གཉིས་མ་འཕྲད་པར་བ་ཡིག་བརྗོད་པ་དང་འདྲ་བའི་སྒྲ་གདངས་ཡིན་ཞེས་བཤད་པ་འདི་ཡང་། མཐར་གཏུགས་ན། བ་དང་ཝ་གཉིས་མཆུ་ལས་སྐྱེས་པའི་ཡི་གེ་ཡིན་ཡང་། མི་མཚུངས་པའི་ཁྱད་པར་གཙོ་བོ་ནི། མཆུ་སྦྱར་ཞིང་འཕྲད་པ་དང་མཆུ་སྦྱོར་ལ་ཁད་པ་སྟེ་མ་འཕྲད་པར་བརྗོད་པ་དང་འདྲ་བའི་ཁྱད་པར་ལས་གཞན་མེད་དོ། །

དེས་ན་ཅིའི་ཕྱིར་གསར་དུ་ཝའི་ཡི་གེའི་རྣམ་འགྱུར་གྱི་བཟོ་བརྩམ་དགོས་པའི་སྐོར་ལ་བསམ་གཞིག་གཞན་ཞིག་བྱེད་དགོས་པ་ནི་སྨོས་སུ་མེད་པ་ལྟ་བུ་ཡིན།

གལ་ཏེ་རྒྱ་གར་གྱི་སྐད་གདངས་ལ་མེད་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་ཝ་ཡིག་གསར་བསྣན་བྱུང་བ་ཡིན་ན། སྡེ་བ་དྲུག་པའི་གསུམ་པ་འ་ཡིག་སྔོན་དུ་བརྩམས་ཏེ་གཟོད་སྡེ་བ་ལྔ་པའི་བཞི་པ་ཝ་ཡིག་རྗེས་སུ་བརྩམས་པའི་གོ་རིམ་ལ་འགྲེལ་ཆགས་པའི་བཤད་པ་ཞིག་གནང་དུ་མེད། དེས་ན་སློབ་དཔོན་ཐོན་མིས་རྒྱ་སྐད་ལ་མེད་ཀྱང་བོད་སྐད་ལ་ཉེ་བར་མཁོ་བའི་ཙ་སོགས་ཡི་གེ་དྲུག་གསར་དུ་བསྣན་ཞིང་། གཟོད་རྒྱ་སྐད་ལ་ཡོད་ཀྱང་ཡིག་གཟུགས་ལོགས་སུ་མེད་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་ཝའི་ཡིག་གཟུགས་བརྩམས་ནས་བསྣན་པ་མིན་འགྲོ་སྙམ་ཏེ། ད་ལྟ་ཧིན་དྷུའི་ཡི་གེའི་པ་སྡེའི་བ་དང་ཡ་སྡེའི་ཝ་གཉིས་ལ། དཀྱིལ་གྱི་ཐིག་ལེའི་ནང་དུ་གསེག་འཐེན་ཡོད་མེད་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཡོད་ཀྱང་། གནའ་དུས་དེ་འདྲའི་ཁྱད་པར་མེད་པའི་གཏམ་ཞིག་ཀྱང་མཆིས་ཏེ། དཔའ་བོ་གཙུག་ལག་ཕྲེང་བའི（༡༥༠༤－༡༥༦༦）《ཕག་མོའི་རྣམ་བཤད་ཟབ་མོ་རྣམ་འབྱེད》ལས། སྤྱིར་ཡིག་གཟུགས་ལ་པ་སྡེའི་གསུམ་པ་བ་དང་། ཡ་སྡེའི་བཞི་པ་ཝ་གཉིས་ལ། ལཉྫ་སོགས་ལ་གཟུགས་གཅིག་ཅིང་། རྒྱ་གར་བ་རྣམས་དེ་གཉིས་གང་བདེར་འདོན་པའི་ཕྱིར་[14]ཞེས་གསུངས་ཡོད། དེ་ལྟས་ཝའི་སྒྲ་གདངས་ཡོད་ཀྱང་ཡིག་གཟུགས་མེད་པའི་རྒྱུ་མཚན་ལ་བརྟེན་ནས་བཟོས་པར་སེམས། གང་ལྟར་འ་དང་བ་གཉིས་བསྲེས་ནས་བཟོས་པའི་ཝའི་ཡིག་གཟུགས་གསར་གཏོད་མཛད་པའི་ཡི་གེའི་རྣམ་འགྱུར་གྱི་བཟོ་རིག་པ་ལ་བརྟེན་ཏེ། བརྩེགས་འདོགས་དང་། སྔགས་ཡིག་གི་འཐུག་པོ་ལྔ་། ཛྙ་ཡིག། ཀྵ་ཡིག། རྒྱ་ནག་གི་སྐད་ཧྥ་ཧྥུ་སོགས་སྒྲ་དག་པར་ཐོན་ཕྱིར་རྒྱལ་དབང་ལྔ་པའི་སྐུ་དུས་སུ་བྱུང་བའི་ཧྥ་ཡིག། ཚེ་བརྟན་ཞབས་དྲུང་གིས་རྒྱ་ཡིག་辽ཞེས་པའི་སྒྲ་གདངས་མཚོན་པའི་ཡི་གེའི་རྣམ་འགྱུར་ལ། ལ་ཉ་བཏགས་ན་རོ་ཅན་སོགས་གསར་དུ་བཟོས་པ་ནི། བོད་ཡིག་གི་གཟུགས་སྡེབ་རིག་པ་འདི་ལ་བརྟེན་བྱུང་བ་གསལ་པོ་ཡིན།

དེ་བཞིན་ཡིག་གཟུགས་ཇི་ལྟར་བརྩམ་པའི་སྐོར་གྱི་ངོ་གདོང་གི་བརྗོད་བྱ་གཞན་ཞིག་ནི། ཡི་གེའི་དབྱིབས་གཟུགས་ཀྱི་རྣམ་འགྱུར་གྱི་བཤད་པ་ཞིག་ཡིན་པར་ངེས་ཀྱང་། ཡི་གེའི་རྣམ་འགྱུར་གྱི་བཤད་པ་ནི་བསྟན་བསྣུབས་དང་རིག་གསར་གྱི་མྱུར་ལམ་ལ་བརྟེན་ནས། ཐོན་མིའི་བསྟན་བཅོས་ཕལ་ཆེར་འཇའ་ལུས་འཕོ་བ་ཆེན་པོའི་ས་རུ་གཤེགས་སྟབས། དད་པའི་རྣམ་དཔྱོད་མངའ་བའི་གང་ཟག་འགའ་ཡི་ངོ་སྐལ་དུ་གཟུགས་བརྙན་ཅུང་ཟད་འཆར་བ་ཙམ་སྟེ། 《གཏམ་རྒྱུད་གསེར་ཐང》ལས། ཡི་གེའི་བསྟན་བཅོས་འགའ་ལས། ཡིག་གཟུགས་རྣམས་ཀློག་པའི་ཚེ་ལྕེ་རྐན་མཆུ་སོགས་དབྱིབས་ཇི་ལྟར་འོངས་པ་དེ་ལྟར་བྱས་ཟེར་བ་ཡང་ལཉྩ་སོགས་ལ་དཀའ་མོད། འདིའི་ཡིག་འབྲུ་ཕལ་ཆེར་ལ་རྣམ་པ་གསལ་པ་དཔེར་ན། ར་ལྕེ་འདར་བའི་གཟུགས་དང་། ཌ་ཊ་ཌྷ་ལྕེ་བསྒྱུར་བའི་གཟུགས་དང་། པ་ཕ་བ་རྣམས་ཁ་བཙུམ་པའི་གཟུགས་དང་། མ་བཙུམ་སྟེ་ཕྱེས་པ་ལྟ་བུ་དང་། ལ་ལྕེ་རྐན་ལ་སྦྱར་བའི་གཟུགས་སོགས་སུ་གསལ་བའི་ཕྱིར་རོ། འདི་དག་ཅུང་ཟད་ངོ་སྤྲད་པ་ཙམ་ཡིན་གྱི།[15] ཞེས་གུཔྟའི་ཡིག་གཟུགས་དང་སྦྲགས་པའི་དཔེ་རིས་དང་བཅས་ཏེ་གསུངས་པ་འདི་ཙམ་ཞིག་ལྷག་མར་ལུས་སོ། །

ཡིག་གཟུགས་ཇི་ལྟར་འབྲི་བའི་རིག་པ་ནི། རྒྱུད་འཛིན་གྱི་ཡིག་མཁན་རྣམས་ཀྱིས་འཛིན་སྐྱོང་སྤེལ་གསུམ་གྱི་ལམ་ནས་སྔར་ལས་འཐུས་སྒོ་ཇེ་ཚང་དུ་བཏང་ཞིང་། ལྷག་པར་དུ་ཁྱུང་པོ་གཡུ་ཁྲིས་དབུ་ཅན་ལ་ཐིག་རིས་བསྒྲིགས་པ་དང་། “རྒྱལ་རྩེ་སྡེ་སྲིད་རབ་བརྟན་ཀུན་བཟང་འཕགས་པས་སྲིད་དབང་བཟུང་དུས་སྐབས་དེའི་ལྡན་ལུགས་ཀྱི་ཡིག་མཁན་མཁས་པ་རྣམས་བསྡུས་ནས་བཀའ་འགྱུར་དང་བསྟན་འགྱུར་སོགས་བཞེངས་པ་དང་བསྟུན་འབྲུ་ཆེན་དང་འབྲུ་ཆུང་གི་ཐིག་བཤད་བརྩམས་ཤིང་གཏན་འཁེལ་བའི་ཐིག་ཚད་ཀྱི་ལག་རྒྱུན་དར་སྤེལ་བཏང་བ”སོགས། མདོར་ན་བྲིས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་ཆད་པ་མཐུད་ཅིང་ཉམས་པ་གསོས་ནས་དར་རྒྱས་སུ་མཛད་དེ།  ད་ལྟ་ང་ཚོའི་འདྲེན་བྱེད་ཀྱི་ཡུལ་དུ་གྱུར་པའི་བོད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་སྣ་གྲངས་བརྒྱ་དང་ཉི་ཤུ་ལྷག་[16]ཙམ་དང་། བྲིས་དཔེ་དང་ཐིག་བཤད་སྣ་ཚོགས་ཤིག་མཆིས་པ་གང་དག་ནི་ཡི་གེའི་རྣམ་འགྱུར་གྱི་བཟོའི་ཆ་ལག་གི་ལེགས་བྱང་ཞིག་ཡིན་པ་ནི་བཤད་དུ་མེད།

གཉིས་པ།《ཀ་མེད་སུམ་ཅུར་བསྒྱུར་བ།》 《བཀའ་ཆེམས་ཀ་ཁོལ་མ》ལས། འདོགས་དང་ཡན་ལག་རྣམས་ཤེས་རབ་ཀྱིས་སྦྱར་ནས་རྒྱ་གར་གྱི་ཡི་གེ་ལྔ་བཅུ་ཐམ་པ་དེ་བོད་ཡིག་སུམ་ཅུ་ཐམ་པར་བསྡུས་ཏེ་བསྒྱུར་བས།[17] ཞེས་དང་། 《མ་ཎི་བཀའ་འབུམ》ལས། རྒྱ་གར་གྱི་ཀ་སྡེ་ལྡ་བཅུ་བོད་དུ་སུམ་ཅུར་བསྡུས། གསལ་བྱེད་འཐུག་པོའི་སྡེ་ཚན་དང་ལོག་པའི་སྡེ་ཚན་རྣམས་དོར། ཅ་ཆ་ཇ་གསུམ་དང་། ཞ་ཟ་འ་གསུམ་སྟེ་དྲུག་བསྣན་ནས། དབྱངས་ཐམས་ཅད་ན་རོ་གུག་འགྲེང་དང་། ཞབས་ཀྱུ་ར་ཏ་སོགས་སུ་བསྒྱུར་ནས་བོད་ཡིག་བརྩམས་ཏེ། སྒྲའི་བསྟན་བཅོས་ཆེན་པོ་བརྒྱད་མཛད་དོ། །[18]ཞེས་བཤད་པ་ལྟར། རྒྱ་ཡིག་ལྔ་བཅུ་ཐམ་པ་བོད་ཡིག་སུམ་ཅུར་བསྒྱུར་བ་དང་། ཀ་མད་སུམ་ཅུ་ལ་དབྱངས་བཞི་དང་། སྔོན་རྗེས་མིང་གསུམ། མགོ་འདོགས་བརྩེགས་གསུམ་སོགས་ཀྱིས་བསྒྱུར་ཏེ་བོད་ཡིག་ཆིག་ཁྲི་དགུ་སྟོང་ལ་ཉེ་བའི་རྣམ་གཞག་གཏན་ལ་ཕབ་གཤིས། ཀ་མད་སུམ་ཅུར་བསྒྱུར་བ་ཞེས་པའི་ཚིག་ཟུར་གྱི་བསྒྱུར་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་འདི་ལ། གཏིང་ཟབ་པའི་གོ་དོན་མི་འདྲ་བ་ཕྱོགས་གཉིས་ཡོད་པ་གསལ་པོ་ཡིན།

དེ་ཡང་ཅུང་ཟད་བཤད་ན།《ཀློང་ཆེན་ཆོས་འབྱུང》ལས། ཡི་གེ་མཁན་ལི་བྱིན་ཀ་ར་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སྒྲ་དང་ཡི་གེ་བཅས་བསླབས་ནས། རྒྱ་གར་གྱི་ཡི་གེ་ལྔ་བཅུ་ལས་བོད་ཀྱི་ཀ་ཁ་སུམ་ཅུར་བསྒྱུར་ཞིང་། ཀ་ཁའི་བསྟན་བཅོས་ཞེས་བྱ་བ་དང་། སུམ་ཅུ་པ་དང་རྟགས་འཇུག་མཛད་དེ་སྒྲའི་སྡེབ་སྦྱོར་རྣམས་རྣམས་ལེགས་པར་མཛད་ནས་ཡིག་ཀློག་གི་གྲྭ་བཙུགས།[19] ཞེས་བཤད་པ་ལྟར་བསྟན་བཅོས་འདིའི་བརྗོད་དོན་ནི། སྤྱིར་རྒྱ་གར་བའི་དབྱངས་གསལ་གྱི་ཡི་གེ་ལ་ལྔ་བཅུ་ཐམ་པ་ཡོད་ཀྱང་།  ཐོན་མིས་བོད་རང་གི་སྐད་གདངས་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་ལ་ཞིབ་འཇུག་བླ་ལྷག་ཏུ་བགྱིས་ཏེ། གཙོ་བོའི་རྩ་བ་ཀ་མད་སུམ་ཅུར་བསྒྱུར་ཞིང་དབྱངས་བཞིར་གཏན་ལ་ཕབ་ནས། རྐྱང་བརྩེགས་འཕུལ་གསུམ་གྱི་རྣམ་གཞག་ངོ་མཚར་བ་ཞིག་གསར་གཏོད་མཛད་པའི་ལ་གོ་དགོས་པ་ཏེ། 《སུམ་རྟགས་ཀྱི་སྡོམ་བྱང་བློ་གསལ་མགུལ་རྒྱན》ལས། དེ་ཡང་རྩ་བའི་ཡི་གེ་ཀཱ་ལི་སུམ་ཅུ་བརྩེགས་ཡིག་བདུན་ཅུ་རྩ་གཉིས། འཕུལ་ཡིག་བརྒྱ་རྩ་དྲུག་བཅས་བསྡོམས་པས་ལུས་ཀྱི་ཡི་གེ་ཉིས་བརྒྱ་བརྒྱད་ལ། ཡན་ལག་གི་ཡི་གེ་དབྱངས་ཡིག་བཞི་དང་རྗེས་འཇུག་ཡང་འཇུག་སོགས་བསྣན་པས་བརྗོད་རུང་གི་གྲངས་ལ། ཁྲི་ཕྲག་གཅིག་དང་སྟོང་ཕྲག་བརྒྱད་དང་བདུན་བརྒྱ་ཞེ་ལྔ་ཡོད་པ་དེ་ཐམས་ཅད་བོད་སྐད་ལ་མི་དགོས་པས། བོད་སྐད་ལ་གང་དགོས་སྟོང་ཕྲག་བརྒྱད་དུ་འདུ་བར་རྗེ་བཙུན་གྱིས་བཞེད་དོ། །[20]ཞེས་བཤད་པ་ནང་བཞིན། རྩ་བའི་དབྱངས་གསལ་གྱི་རྣམ་གྲངས་ཉུང་ངུ་ལ་བརྟེན་ནས། མིང་ཚིག་ཡི་གེ་རྣམས་ཀྱི་སྒྲ་གདངས་སྣ་ཚོགས་པ། ཚིག་ཟུར་བསྒྱུར་བས་གྲུབ་པར་མཛད་སྟབས། རྟོགས་སླ་ཉུང་ཞིང་ཁྱད་པར་དུ་འཕགས་པའི་ཡོན་ཏན་[21]འདི་ལ། རྒྱ་གར་གྱི་པཎ་ཆེན་དག་གིས་གཟིགས་ཏེ་ངོ་མཚར་ཆེ་བར་མཛད་པ་མ་ཟད། མཁས་མཆོག་ཐོན་མི་འཇམ་དཔལ་དབྱངས་དངོས་ཡིན་པའི་བསྟོད་བཀུར་ཆེན་པོ་གནང་བ《ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན》ལས་བཤད་ཡོད།[22]

རྒྱུ་མཚན་འདི་དག་ལ་བརྟེན་ནས། ང་ཚོས་ཀ་མད་སུམ་ཅུར་བསྒྱུར་བའི་བརྗོད་བྱ་རགས་པ་ཞིག་ལ་རྒྱུས་མངའ་ལེན་ཐུབ་ལ། བསྟན་བཅོས་འདི་ང་ཚོ་ལ་དབང་བའི་སྐལ་བ་མེད་ཀྱང་། སློབ་དཔོན་བསོད་ནམས་རྩེ་མོ（༡༡༣༢－༡༡༨༢）སོགས་ཀྱི་བཀའ་དྲིན་ལ་བརྟེན་ནས། བསྟན་བཅོས་འདིའི་རྣམ་པ་ལྷག་མ་ལུས་ཡོད་ཅིང་། ལག་ལེན་དུ་ཡང་ཅུང་ཟད་གནས་པ་ཞིག་སྟེ། སྦྱོར་ཀློག་གི་བསླབ་དེབ་ཀ་དཔེར་གྲགས་པ་གང་དག་དང་དཔེ་བརྗོད་འབྲི་བ་དེ་རྣམས་ཡིན་ཏེ། 《སུམ་རྟགས་ཀྱི་སྡོམ་བྱང་བློ་གསལ་མགུལ་རྒྱན》ལས། དེ་ལྟར་ཤན་ཕྱེས་ཏེ་ཀ་དཔེ་འབྲི་བ་སོགས་གཅེས་སོ་[23]ཞེས་གསུངས་ཡོད།

འོན་ཀྱང་ཡིད་ཕངས་པ་ཞིག་ལ། བསྟན་བཅོས་འདི་འཕྲོ་བརླག་ཏུ་ཕྱིན་པར་མ་ཟད་ཞལ་བྱང་ལ་ཡང་ཀ་མད་སུ་ཅུར་བསྒྱུར་བ་ཞེས། གང་དུ་བསྒྱུར་བའི་མཚན་ལས་གང་ཞིག་བསྒྱུར་བའི་མཚན་ཟུར་ཙམ་ཡང་མེད་སྟབས། ཡང་སྙིང་བོད་རང་གི་ཡི་གེ་སྨར་ཆེ་ཆུང་སོགས་ཀ་མད་སུམ་ཅུར་བསྒྱུར་ཞིང་ལེགས་བཅོས་མཛད་པ་འམ། རྒྱ་གར་གྱི་ཡི་གེ་ལས་ཀ་མད་སུམ་ཅུར་བསྒྱུར་བ་གང་ཡིན་གྱི་དཀའ་གནད་ཤུལ་དུ་ལུས་ཡོད། དེ་ལ་《ཞང་བོད་གནའ་རབས་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ནོར་བུའི་མེ་ལོང》ལས། ཐོན་མི་སཾ་བྷོ་ཊས་སངས་རྒྱས་པའི་མདོ་སྔགས་བཀའ་བསྟན་རྒྱ་ཆེ་ལ་གཏིང་ཟབ་པ་རྣམས་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་ནས་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་བཀོད་སླ་བའི་ཆེད། རྒྱ་གར་གྱི་ཡིག་གཟུགས་ལས་དཔེར་བླངས་ནས་དབུ་ཆེན་གྱི་ཚུགས་སུ་བཅོས་མཛད་ཡོད་པ་ནི། བོད་ཡིག་དབུ་ཆེན་གྱི་ཚུགས་འདི་རྒྱ་གར་གྱི་ཡིག་རྙིང་རྣམས་དང་བཟོ་དབྱིབས་འདྲ་ཆེ་བ་དེ་ཙམ་གྱིས་ཤེས་ནུས་ལ།[24] ཞེས་བཤད་པའི་སྤྱི་བསྡོམས་འདི་ཡིས་གང་ཞིག་གསལ་བཤད་བྱས་ཡོད་ཅེ་ན། ཀ་མད་སུམ་ཅུར་བསྒྱུར་བ་ཞེས་པའི་བསྒྱུར་གཞི་དང་རྒྱ་གར་གྱི་ཡི་གེའི་བར་དུ་ཁ་འབྲལ་དུ་མེད་པའི་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་མཐའ་སྡོམ་བྱས་ཡོད།

གང་ལྟར་ཀྱང་། མདོར་དྲིལ་ན། རྣམ་གྲངས་མང་པོ་ཞིག་རྩ་བའི་མ་ཕྱི་ཉུ་ངུར་བསྒྱུར་ཞིང་། རྩ་བའི་མ་ཕྱི་ཉུང་ངུ་ལས་རྣམས་གྲངས་མང་པོར་བསྒྱུར་བ་སྟེ། ཐོན་མིས་བོད་ཀྱི་སྐད་གདངས་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་ལ་ཞིབ་འཇུག་གཏིང་ཕྱིན་པར་མཛད་ཅིང་ངོ་མཚར་རྩིས་ཀྱི་རིག་འཕྲུལ་ལ་བརྟེན་ནས། རྩ་བའི་ཡི་གེ་དབྱངས་གསལ་སོ་བཞིར་བསྒྱུར་ཞིང་། དབྱངས་གསལ་སོ་བཞི་ལས་བརྗོད་རུང་ཚད་ཀྱི་ཡི་གེའི་རྣམ་གྲངས་ཆིག་ཁྲི་བརྒྱད་སྟོང་བདུན་བརྒྱ་ཞེ་ལྔར་བསྒྱུར་བར་མཛད་གཤིས། རྒྱལ་དབང་ལྔ་པས（༡༦༡༧－༡༦༨༢）རིག་འཕྲུལ་བླ་ན་མེད་པའི་གསར་གཏོད་ཀྱི་གསང་བ་ཚུལ་བཞིན་མཇལ་སྟབས། ངོ་མཚར་གྱིས་ཉམས་འུར་ཏེ། 《དེབ་ཐེར་དཔྱིད་ཀྱི་རྒྱལ་མོའི་གླུ་དབྱངས》ལས། མཁའ་མེ་སྲད་བུར་བརྒྱུས་པའི་ཀ་ཕྲེང་ལ། །རྒྱ་མཚོ་དབྱངས་ཀྱིས་བརྒྱན་པའི་ཡི་གེ་བརྡའི། །རིན་ཅེན་འཕྱང་འཕྲུལ་རིན་དུ་གསེར་ལྡན་ལྟོ། །ནོར་བུ་ཟོང་གིས་བཀང་ཡང་ཁུགས་སམ་ཅི། །[25]ཞེས་བསྟོད་པ་དོན་དང་ལྡན་པའི་བར་སྐབས་ཀྱི་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་དེ་བྱུང་བ་ཡིན།

བསྟན་བཅོས་འདི་གཉིས་ཀྱི་ཞལ་བྱང་གང་གིས། དཔངས་མཐུག་པའི་ལོག་རྟོག་གི་མདུད་པ་གཞན་ཞིག་གསེད་བཀྲོལ་བྱས་ཡོད་པ་ནི། ཐོན་མིས་བོད་ཡིག་ལ་དབྲི་སྣོན་ཇི་ལྟར་མཛད་པའི་རྣམ་པ། ཀློག་ལ་འཇུག་པའི་བྱིས་པ་རྣམས་ཀྱི་ཡིད་ལ་འཇགས་པའི་ཆེད་དུ། རྒྱ་གར་གྱི་ཡི་གེ་ལྔ་བཅུ་ཐམ་པའི་ནང་ནས། དབྱངས་བཅུ་གཅིག་དང་། འཐུག་པོ་ལྔ་། ལོག་པ་ལྔ་། ཀྵ་ཡིག་རྣམས་བོད་ལ་མི་མཁོ་བས་དོར། བོད་སྐད་ལ་ཉེ་བར་མཁོ་བའི་ཅ་ཆ་སོགས་ཡི་གེ་དྲུག་རྙེད་དགོས་ཀྱང་མ་རྙེད་པ་ཁ་སྦུབ་སྟེ་བཞུགས་ཙ་ན། དེེར་རྒྱུས་མེད་པའི་མི་ཞིག་སླེབས་པར། ཐོན་མིས་ཁྱེད་གང་ནས་བྱོན་དྲིས་པར། ཞང་ཞུང་ནས་འོང་ཟེར། གང་དུ་འགྲོ་བྱས་པས་ཟ་ཧོར་དུ་འགྲོ་ཟེར། གང་བྱེད་དུ་འགྲོ་བྱས་པས་ཇ་ཉོ་རུ་འགྲོ་ཟེར། ནམ་སླེབས་བྱས་པས་ཅི་ཆ་ཟེར་བའི་ཚིག་ལ་བརྟགས་ནས་རྙེད་པར་གྲགས་པའི་ཡི་གེ་དྲུག་གསར་དུ་བསྣན་ནས་བོད་ཡིག་ལ་དབྱངས་བཞི་དང་། གསལ་བྱེད་སུམ་ཅུར་གཏན་ལ་ཕབ།[26] ཅེས་བཤད་པའི་བྱིས་སྒྲུང་དོན་དངོས་སུ་ཞེན་ནས། ཐོན་མི་ལ་ཡིག་འབྲུ་དྲུག་པོ་གསར་དུ་སྣོན་པའི་རང་སྟོབས་ཀྱི་རྣམ་པར་དཔྱོད་པའི་ཡོན་ཚད་མེད་པར་སེམས་ཤིང་། ཡིག་འབྲུ་དྲུག་ཀྱང་རྨི་ལམ་ནང་གི་རྒན་མོ་གུག་པ་ཞིག་གི་ཁ་བརྡའམ་[27]ལམ་འགྲོ་བ་ཞིག་གི་ངག་ལས་ཐོས་པའི་སྐད་གདངས་ལས་རྙེད་ནས་ཡར་བསྣན་པ་ཙམ་ལས། གཙུག་ལག་སྤྱི་དང་ལྷག་པར་དུ་ཡི་གེ་དང་བརྡ་སྤྲོད་རིག་པའི་གནས་ལ་མཁྱེན་པ་ཡངས་ཤིང་། བོད་རང་གི་སྐད་ལ་ཞིབ་འཇུག་མཐར་ཕྱིན་པར་མཛད་དེ་རིག་འཕྲུལ་གྱི་ཤེས་རབ་ཟབ་མོས་ངོ་མཚར་རིག་པའི་བསྡུས་གཟུགས་བོད་ཡིག་སུམ་ཅུར་གཏན་ལ་ཕབ་པའི་དོན་དངོས་བག་ལ་ཞ་ཞིང་། སུམ་རྟགས་སོགས་གཏིང་ཟབ་པའི་བརྡ་སྤྲོད་པའི་བསྟན་བཅོས་རྣམས་ཀྱང་། མོ་སྟོན་ཕག་མགོ་ཡར་ལ་འགྲོ་བའི་གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་ཟླ་བོར་སེམས་ཏེ། ཐོན་མིས་འོལ་ཚོད་བྱས་ནས་གཏན་ལ་ཕབ་པའི་དབྱངས་གསལ་གྱི་ཡི་གེ་གང་དེར། རྟེན་འབྲེལ་མ་བསྒྲིགས་རང་འགྲིགས་ལྟ་བུའི་ལམ་ནས། ཕྱིས་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་པའི་མཁས་པ་འགའ་ཞིག་གིས་སུམ་རྟགས་སོགས་བརྩམས་ཏེ་ཡར་བསྒྲིགས་ནས་འགྲིགས་སོང་བ་ཙམ་ལས། འཇམ་མགོན་ཐོན་མི་མཆོག་གི་ཀུན་རིག་འཕྲུལ་གྱི་མཁྱེན་རབ་ཟབ་མོས་གཏན་ལ་ཕབ་པ་མ་ཡིན་པར་སྙམ་ཞིང་བསྙད་དེ་ཐོན་མིའི་རིག་རྩལ་ལྟེས་དབང་དུ་བཏགས་ནས། ཐོན་མིའི་རང་རྣམ་གྱི་མགུར་མ་ནང་ནས་མངོན་པའི་བླུན་པོས་ཤེས་ལྡན་ལ་གཤེ་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རྒྱུན་བསྐྱངས་ཤིད་། སྒྲ་དང་ཡི་གེའི་རིག་པ་ལ་ནང་བྱན་ཆུད་ནས་ད་གཟོད་རྒྱ་ཡིག་གི་གྲངས་ལས་བསྡུས་ཏེ། འཁོར་འདས་སྣོད་བཅུད་ཀྱི་བརྗོད་བྱ་མཐའ་དག་གསལ་ལ་མ་འདྲེས་པར་སྟོན་ནུས་པའི་བོད་ཡིག་སུམ་ཅུར་གཏན་ཕབ་ཅིང་གཏིང་ཟབ་པའི་བརྡ་སྤྲོད་པའི་བསྟན་བརྒྱད་མཛད་པ་ལ་བསམ་ན། རང་ཉིད་མཁས་པ་ཡིན་པའི་ངེས་ཤེས་བློ་ལ་ཤར་སོང་གསུངས་ཏེ། ལེགས་བྱང་ལ་ཆེ་མཐོང་མི་ཤེས་ཤིང་ཤེས་ལྡན་ལ་གཤེ་བའི་བླུན་པོ་དབང་ཤེད་ཅན་རྣམས་ཀྱི་ང་རྒྱལ་གཞོམ་པའི་སླད་དུ། མཁས་པའི་རང་ཚུགས་རི་ལས་བརྟན་ཞིང་སྤོབས་པའི་རང་རྟོན་མཁའ་ལས་ཡངས་པ། དོན་དངོས་ཀྱི་གནས་ལུགས་ལེགས་པར་བཤད་པ་ལ་དཔའ་ཞིང་མཛངས་པའི་རང་གཤིས་གཙང་མའི་ལམ་ནས། གསལ་བཤད་གནང་བའི་མགུར་མ་ལ་ལོག་འགྲེལ་སྐྱི་གཡའ་ཞིང་ངུ་བྲོ་བའི་མ་དག་རྒྱུན་འབྱམས་ཀྱི་འཆིང་ཐག་བཀྲོལ་ཏེ། མཁས་མཆོག་ཐོན་མིའི་མཁྱེན་རབ་ཀྱི་མཛེས་ལྗོངས་མཇལ་བའི་སྒོ་འཕར་ཕྱེས་ཡོད།

དེ་ཉིད་ཆབ་སྤེལ་ཚེ་བརྟན་ཕུན་ཚོགས་ལགས་ཀྱི་གསུང་ཞིག་གིས་མཇུག་དྲིལ་བ་ཡིན་ན།  དེ་ཡང་། རྒྱ་ཡིག་ལྔ་བཅུ་ཐམ་པ་དེ། །བོད་ཡིག་སུམ་ཅུར་གཏན་ལ་ཕབ། །ཅེས་གསུངས་པ་ལྟར་ཕྱི་མོ་རྒྱ་གར་གྱི་ཡི་གེ་ལས་ཀྱང་བརྒྱ་ཆ་བཞི་བཅུ་ཉུང་འཕྲི་གནང་ཐུབ་པ་དེ་དག་ནི་དངོས་འབྲེལ་ཞིབ་འཇུག་གསར་གཏོད་ཀྱི་གྲུབ་འབྲས་འཛམ་གླིང་ན་མཐོང་དཀོན་པ་ཞིག་ལོས་ཡིན། དེ་ལྟ་བུའི་དབྱངས་གསལ་སོ་བཞི་ཁོ་ནས་འཁོར་འདས་ཀྱི་བརྗོད་བྱ་ཡོངས་རྫོགས་མ་འདྲེས་གསལ་བར་སྟོན་ནུས་པའི་བྱེད་ནུས་དང་ལྡན་པ་ཞིག་བསྒྲུབས་པ་དེའང་རྒྱ་ཆེ་གཏིང་ཟབ་ངང་དོན་དངོས་དང་ཟུང་འབྲེལ་གྱི་ཞིབ་འཇུག་ནན་ཏན་མཛད་པ་ལས་བྱུང་བ་ཡིན་ཞིང་། དེའི་དོན་དུ་ཁོང་གིས་བོད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་རིག་པའི་བསྟན་བཅོས་ཆེན་པོ་བརྒྱད་བརྩམས་པར་གྲགས་པ་ལས་ད་ལྟ་བཞུགས་པ་སུམ་ཅུ་པ་དང་རྟགས་ཀྱི་འཇུག་པ་གཉིས་ཡིན། བོད་ཀྱི་ཡི་གེ་མཚོན་བྱེད་ཀྱི་གཟུགས་ཀྱང་འབྲི་བདེ་ཞིང་བློ་ལ་ངེས་སླ་བ། ཚིག་གི་བར་མཚམས་ཚེག་གིས་ཕྱེ་བས་མི་འཁྲུགས་པ་སོགས་ངོ་མཚར་ལྡན་པ་འདི་ལྟ་བུའང་གཟབ་ནན་གྱིས་ཞིབ་འཇུག་མཛད་པ་ལས་ཐོན་པ་ཞིག་ཡིན་པ་རྟོགས་སླ།[28] ཞེས་བཤད་པ་འདི་ཡིས་མཚམས་བཞག་གོ། །

གསུམ་པ།《སྡེབ་སྦྱོར་བསྒྲིག་པའི་གཞི་མ།》 བསྟན་བཅོས་འདིའི་བརྗོད་དོན་རགས་པའི་དབང་དུ་བྱས་ན། 《དག་པར་བྱེད་པའི་སྡེབ་སྦྱོར་རིན་ཆེན་རྒྱ་མཚོ》དང་མཚུངས་པར་སེམས་ཏེ། ཞལ་བྱང་གི་གོ་དོན་ལ་འདྲ་བའི་རྣམ་པ་ཤིན་ཏུ་ཆེ། དེས་ན། 《ཆོས་འབྱུང་མེ་ཏོག་སྙིང་པོའི་སྦྲང་རྩིའི་བཅུད》ལས། འབྲི་ཀློག་དག་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་དུ་སྒྲའི་བསྟན་ཆོས་དང་། དག་ཡིག་རྒྱས་པ་ཡང་མཛད་དེ་རྒྱལ་པོའི་ཕྱག་ཏུ་ཕུལ་བས་མཉེས་སོ། །[29]ཞེས་བཤད་པ་འདི་ལ་དཔག་ན། དག་ཡིག་བསྡུས་པ་ཞིག་ཀྱང་མཛད་ཡོད་པའི་རྣམ་པ་མངོན་སྟབས། འདི་ནི་ཁོང་གིས་མཛད་པའི་དག་ཡིག་བསྡུས་པ་དེ་ཉིད་ཡིན་པར་ངེས།

དེ་ཡང་ཕྱོགས་གཞན་ཞིག་ནས་བཤད་ན།  བསྟན་བཅོས་འདིའི་མཚན་ཟུར་གྱི་སྡེབ་སྦྱོར་ཞེས་པའི་འཇུག་ཡུལ་ནི་རིག་གནས་ཆུང་བ་ལྔའི་ནང་ཚན་ཙམ་ལ་གོ་རྒྱུ་མ་ཡིན་པར། 《སུམ་ཅུ་པ》འི་མཆོད་བརྗོད་སྐབས་སུ་བྱུང་བའི་སྡེབ་སྦྱོར་ཏེ། 《བརྡ་སྤྲོད་ཀུན་སྣང་སྒྲོན་མེ》ལས། སྡེབ་སྦྱོར་ལེགས་མཛད་མཁས་རྣམས་ཀྱི། །བླ་མ་ལ་ཡང་ཕྱག་འཚལ་ནས། །ཞེས་པ་ནི། འཕགས་པའི་ཡུལ་གྱི་རིག་གནས་ཆུང་བ་ལྔའི་ཡ་གྱལ་གྱི་སྡེབ་སྦྱོར་ཁོ་ན་མ་ཡིན་གྱི་ཡི་གེའི་སྦྱོར་བ་སྤྱི་ལ་འཇུག་པ་སྟེ། དེ་ཡང་ཡི་གེ་ཕན་ཚུན་རྣམ་དབྱེ་ཚིག་ཕྲད་རྐྱེན་ལ་སོགས་པའི་དབང་གིས་བསྒྱུར་བ་དང་དབྱེ་བའི་རྣམ་འགྱུར་སྒོ་ནས་སྡེབ་ཅིང་སྦྱོར་བས་སྡེབ་སྦྱོར་ཏེ། གཙོ་བོ་སྒྲ་རིག་པ་དང་དེའི་ཤུགས་ཀྱིས་ཚིག་རྒྱན་གྱི་སྦྱོར་བ་སྙན་ངག་གི་རིག་གནས་དང་། ལྕི་ཡང་སོགས་ཀྱིས་སྦྱོར་བ་སྡེབ་སྦྱོར་གྱི་རིག་གནས་སོགས།[30] ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་དུ་གོ་དགོས་ཤིང་། སི་ཏུ་པཎ་ཆེན་གྱི《རྒྱལ་བའི་བཀའ་འགྱུར་རིན་པོ་ཆེའི་བཞུགས་བྱང་དཀར་ཆག》ལས། དེའང་དང་པོ་ཐུ་མི་སཾ་བྷོ་ཊས་བོད་ཀྱི་སྐད་ལ་ཉེ་བར་མཁོ་བའི་སྒྲའི་བསྟན་བཅོས་བརྒྱད་མཛད་པར་གྲགས་པ། ཕྱི་དར་གྱི་དུས་སུ་སུམ་རྟགས་གཉིས་ལས་གཞན་མི་བཞུགས་ཤིང་། ཕྱིས་ཀྱི་མཁས་པ་དག་གིས་གཞུང་དེ་གཉིས་རང་ལ་བརྟེན་པ་དང་། ཡིག་རྙིང་རྣམས་དང་ཡང་སྒོ་བསྟུན་ནས་བརྡ་དག་གི་བསྟན་བཅོས་རྣམས་བརྩམས་པ་ཡིན་མོད། འོན་ཀྱང་རྩ་བར་ཡག་ལག་མ་ཚང་བའི་རྒྱུས་དོན་འགའ་ཞིག་མི་གསལ་བ་དང་། མ་རྫོགས་པ་རྣམས་ལ་རང་སྟོབས་ཀྱིས་དཔྱད་པའི་ཚུལ་མི་མཚུངས་པ་སྣ་ཚོགས་བྱུང་བའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་ཡིན་པས། འདིར་ཡང་མཐའ་གཅིག་ཏུ་ངེས་པ་མ་བྱས་པར། འདུལ་མདོ་རྒྱུད་གསུམ་སོ་སོར་སྡེབ་སྦྱོར་གྱི་སྲོལ་མཚུངས་པར་བྱས། ནང་གསེས་སུ་སྡེབ་སྦྱོར་ཅུང་མི་འདྲ་བ་ཕྱོགས་གང་བྱས་ཀྱང་སྐྱོན་དུ་མི་འགྱུར་སྙམ་པ་རྣམས་འདྲ་མིན་དེ་ཀ་སོར་བཞག་ལས། གཅིག་འགྲེ་ཁོ་ན་མ་བྱས་ཤིང་།[31] ཞེས་གསུངས་པའི་སུམ་རྟགས་གཉིས་ཀྱི་གབ་སྦས་དང་། མི་གསལ་བ་དང་མ་རྫོགས་པ་མང་པོ་ཞིག། སྡེབ་སྦྱོར་བསྒྲིག་པའི་གཞི་མ་འདི་རུ་བསྟན་ཡོད་པ་གསལ་པོ་ཡིན། དཔེར་ན་བོད་སྐད་རང་དབང་བའི་སྡེབ་སྦྱོར་སྒྲིག་ཚུལ་ཏེ། དགེ་ཆོས་ཀྱིས། བོད་སྐད་མི་ཤེས་པ་ཞིག་གིས། རྩེ་ན་བུ་ཆུང་ལག་པའི་ཞིག་སྦྲང་མ། ཞེས་བྲིས་པ་ལ། དེ་མ་དག་གི། བུ་ཆུང་ལག་པའི་རྩེ་ན་སྦྲང་མ་ཞིག། ཅེས་འབྲི་དགོས་མོད། འོན་ཀྱང་སུམ་རྟགས་ཀྱི་ལུང་ཞིག་དྲངས་ནས་སྔ་མ་ལ་སྐྱོན་སྟོན་དགོས་ན་ཅི་ཡང་མི་རྙེད་པར་ཡུད་ཙམ་གྱིས་གང་ན་སྡོད་དགོས་པ་མྱོང་བས་གྲུབ། གཞན་ཡང་དཔེར་ན། རང་རེའི་ཚིགས་བཅད་ལ། ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་ཀྱི་ནམ་མཁའ་ལ། །ཞེས་འབྲི་དགོས་ཀྱི། ཆོས་དབྱིངས་ཀྱི་ནམ་མཁའ་ལ་ནི། ཞེས་བྲིས་ན་གཅོད་མཚམས་ཉམས། དེ་བཞིན་གཟུགས་སུ་བལྟ་བྱ་བ་དེ་ཉིད། གཟུགས་ལ་བལྟ་བྱ་བ་ལས་སུ་བྱ་བར་འགྱུར། འོན་ཀྱང་འདི་ཀུན་མཁས་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་ཁ་མ་གྲགས་པར་ཐོས་པ་ཙམ་གྱིས་ཤེས་མོད། ཡི་གེའི་བསྟན་བཅོས་གང་ན་སྦྱོར་ལུགས་དེ་དག་བཤད་འདུག་པ་སྟོན་ཅིག། །[32]ཅེས་བཤད་པ་ལྟར་སུམ་རྟགས་གཉིས་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་མ་གཏོགས་པའི་ཚིག་སྒྲུབ། གནའ་མི་རྒད་པོ་རྣམས་ཀྱི་ངག་ཚིག་གི་སྦྱོར་ཚུལ་ཏེ། བོད་སྐད་རང་གི་གཤིས་ལ་ཡོད་པའི་སྒྲ་སྐད་ཀྱི་བརྗོད་པ་དང་། དོན་སྡེབ་ལེགས་པར་སྦྱོར་བའི་ཚུལ་གྱི་གནད་གསང་ཅུང་ཟད་བསྟན་ཡོད་པ་ཡང་བསམ་པར་བྱའོ། །

བཞི་པ།《ཐོན་མིའི་མདོ་རྫིའི་སྒྲ་མདོ།》 བསྟན་བཅོས་འདིའི་ཞལ་བྱང་ལ་བརྟག་པ་ཡིན་ན། བོད་ཡིག་གི་ཚོགས་གསུམ་གཏན་ལ་ཕབ་པའི་སྒྲའི་བསྟན་བཅོས་རྒྱས་པ་ཞིག་ལ། བདེ་བླག་ཏུ་འཇུག་ཅིང་ལག་ལེན་གྱི་འབྲས་བུ་གཡུར་དུ་ཟ་བའི་བསྟན་བཅོས་ཤིག་ཨི་ཡིན་ན་སྙམ་པ་ཞིག་ཡོད་ཀྱང་། ཆབ་སྤེལ་ཚེ་བརྟན་ཕུན་ཚོགས་ལགས་ཀྱིས་མཛད་པའི《སློབ་དཔོན་ཐོན་མིའི་མཛད་འཕྲིན་ལ་ཕྱིར་དྲན་ཞུ་བ》ལས། ཐུ་མི་མདོ་རྫི་སྒྲ་མདོ་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་བསྒྱུར་གྱི་བསྟན་བཅོས་གཅིག་ཀྱང་གསར་རྩོམ་གནང་བར་གྲགས། [33]ཞེས་སྒྲ་བསྒྱུར་ལོ་ཙཱའི་བསླབ་དེབ་ཡིན་པར་བཤད་པ་འདི་ལ་རྒྱབ་ལྗོངས་ངེས་ཅན་ཞིག་ཡོད་སྲིད་པས། དཔྱད་གཞིའི་འཁོས་ཀ་ཞན་པའི་གུས་པ་རང་གིས་ཞལ་བྱང་ལ་ཞེན་པ་ཆེ་བར་བྱ་མི་རུང་བར་ངེས་ཀྱང་། ལྟ་ཚུལ་བཤད་པ་ལ་དགག་བྱ་ཡང་མ་མཆིས་སྟབས། རང་གི་བསམ་ཚུལ་དྲང་ཐད་དུ་ཞུས་པ་ཡིན་ན། དེ་ཡང་ང་ཚོས་ཐོན་མིའི་གསུང་རྩོམ་ནང་དུ་མུན་སེལ་སྒྲོན་མེ་དང་མུན་པའི་སྒྲོན་མེ་ཞེས་པའི་བསྟན་བཅོས་ཤིག་ཡོད་པ་ནི་ཕལ་ཆེར་རྗེས་སུ་དཔོག་སྟེ། གང་ཟག་འགའ་ཞིག་གིས་བསྟན་བཅོས་མུན་པའི་སྒྲོན་མེད་དང་མུན་སེལ་སྒྲོན་མེའི་མཚན་གཡར་ཏེ་ཐོན་མིར་བརྫུས་ནས། 《སྔགས་ཀྱི་བཀླག་ཐབས་མུན་པའི་སྒྲོན་མེ།》 《སྒྲ་ཡི་བསྟན་བཅོས་མུན་སེལ་སྒྲོན་མེ》ཞེས་མུན་སེལ་སྒྲོན་མེའི་མཚན་སྦྱར་བའི་བསྟན་བཅོས་འགའ་ཞིག་བརྩམས་ཡོད་པ་དག་ལ་དཔག་ན། ཐོན་མིའི་གསུང་རྩོམ་ནང་དུ་མུན་སེལ་སྒྲོན་མེའི་མཚན་ཅན་གྱི་བསྟན་བཅོས་ཤིག་ཡོད་པ་ཐག་གཅོད་ཆོག་སྟེ། དེ་མིན་མུན་སེལ་སྒྲོན་མེའི་མཚན་གཡར་ནས་ཐོན་མིན་གསུང་རྩོམ་དུ་བརྫུས་པ་ལ་རྒྱུ་མཚན་གཞན་ཞིག་བཤད་དུ་མེད་ལ། དེས་ན་མཁས་མཆོག་ཐོན་མིའི་གསུང་རྩོམ་གྲགས་ཅན། རང་གི་ཚབ་མཚོན་གྱི་བརྩམས་ཆོས《མུན་སེལ་སྒྲོན་མེ》ཞེས་པ། བོད་རང་གི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་སྒྲ་རིག་པའི་བསྟན་བཅོས་རྒྱས་པ་ཞིག་ཡོད་པ་ཨི་ཡིན་ན་སྙམ་སྟེ། ཐོན་མིའི་འགྲན་སེམས་གཅོག་པའི་མགུར་ལས། ཡུལ་མཐའ་འཁོབ་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ཁམས་འདིར། །མི་མཁས་པ་སླེབ་པའི་སྔ་མ་ཡིན། །ང་མུན་པ་སེལ་བའི་སྒྲོན་མེ་ཡིན། །རྗེ་རྒྱལ་པོ་ཉི་ཟླའི་ཚུལ་དུ་བཞུགས། །གྲོགས་བློན་པོའི་ཁྲོད་ན་ང་ཙམ་མེད། །བོད་ཁ་བ་ཅན་པའི་མི་རྣམས་ལ། །ང་ཐོན་མི་བཀའ་དྲིན་མི་ཆེའམ། །[34]ཞེས་ཐོན་མིས་རང་ཉིད་ལ་ཆེས་མཐོང་བླ་ན་མཐོ་བའི་བསྔགས་བརྗོད་ཀྱི་མཚན་དུ་མུན་སེལ་སྒྲོན་མེ་ཞེས་སྨོས་ཡོད་པའི་གསུང་འདི་ལ་དཔག་ན། རང་ཉིད་ཀྱི་གསུང་རྩོམ་ཁྲོད་ནས་རྒྱ་གར་གྱི་སྒྲ་གཞུང་དང་འབྲེལ་བའི་གཞུང་ཚན་ཞིག་ལ། མུན་སེལ་སྒྲོན་མེ་ཞེས་པའི་མཚན་འདི་མི་སྦྱར་བ་ཡང་ངེས་ཤིང་། བོད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་པའི་བསྟན་བཅོས་བྱེ་བྲག་པ་ཞིག་ལའང་མི་སྦྱར་བར་ངེས་སྟབས། མཁས་མཆོག་ཐོན་མི་ལགས་ཀྱིས་སྐབས་དུ་མའི་བདག་ཉིད་ཅན་གྱི་བོད་རང་གི་སྒྲ་རིག་པའི་བསྟན་བཅོས་གཞན་གྱི་མ་ཕྱི་ལྟ་བུ། 《མུན་སེལ་སྒྲོན་མེ》ཞེས་པའི་སྒྲ་གཞུང་རྒྱས་པ་ཞིག་མཛད་དེ། སྒྲའི་བསྟན་བཅོས་གཞན་པ་ཕལ་ཆེ་བ་ནི་དེ་ལས་ཁོལ་དུ་ཕྱུང་བའི་ལག་ལེན་གནད་དུ་དྲིལ་བའི་མན་ངག་གི་སྡོམ་བྱང་རེ་རེ་ཡིན་སྲིད་པ་ཞིག་ཏུ་སེམས།

མདོར་ན་ཆོས་འབྱུང་དང་དེབ་ཐེར་ཁག་ཏུ་ཡང་། ཐོན་མིས་བོད་རང་གི་སྐད་ལ་ཉེ་བར་མཁོ་བའི་སྒྲའི་བསྟན་བཅོས་བརྒྱད་མཛད་པར་བཤད་པ་ལས། རྒྱ་གར་གྱི་སྒྲ་གཞུང་བསྒྱུར་བའམ་དེ་ཡི་འགྲེལ་བ་བརྩམ་པའི་ལོ་རྒྱུས་མེད་གཤིས། རྒྱ་གར་གྱི་སྒྲ་དང་འགྲེལ་བའི《མུན་སེལ་སྒྲོན》མེ་ཞེས་པ་བསྟན་བཅོས་དང་། 《སྔགས་ཀྱི་བཀླག་ཐབས་མུན་པའི་སྒྲོན་མེ》ཞེས་པ་ཞིག་མེད་པའི་ངང་ཚུལ་ཡང་ཕལ་ཆེར་མཐོང་བཏུབ་ལ། གོང་དུ་བཤད་པ་བཞིན་དུ་ཐོན་མིས་བསྟན་བཅོས་འདི་འདྲ་གཉིས་ལ། ལྗིད་གོག་ཆེ་བའི་མཚན་སྙན་མུན་སེལ་སྒྲོ་མེ་ཞེས་གསོལ་ནས། རང་ཉིད་མུན་སེལ་སྒྲོན་མེ་ཡིན་ཞེས་བཤད་པ་ཡིན་ན།  གྲོགས་བློན་པོའི་ཁྲོད་ན་ངོ་རེ་ཚ་ཞེས་མགུར་གླུ་ལ་བསྟིང་ཚིག་མི་ཡོང་བའི་ངེས་པ་ག་ལ་ཡོད།

དེས་ན《ཐོན་མིའི་མདོ་རྫི་སྒྲ་མདོ》ནི་ཐོན་མིའི་གསུང་རྩོམ་གྲགས་ཅན་བོད་རང་གི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་སྒྲ་མདོ་ཐོག་མ་དང་རྒྱས་པ། 《སྒྲ་ཡི་བསྟན་བཅོས་མུན་སེལ་སྒྲོན་མེ》ལ་བདེ་བླག་ཏུ་འཇུག་ཅིང་། ལག་ལེན་གྱི་འབྲས་བུ་གཡུར་དུ་ཟ་བའི་སྒྲ་མདོ་བསྡུས་པ་ཞིག་མིན་འགྲོ་སྙམ་པ་འདི་ཡང་། གུས་པའི་བསམ་གཞིག་གི་ཀློང་ནས་ཐོན་པའི་རྨི་ལམ་རྨིས་ཚུལ་ཞིག་ཡིན་རྐྱེན། དོན་དངོས་དང་འབྲེལ་མིན་གྱི་འཁྲུན་ཐག་ནི་རྗེས་སུ་ག་ལེར་གཅོད་དགོས་པ་ཡིན་ནོ། །

ལྔ་པ།《སུམ་ཅུ་པ།》བརྗོད་བྱ་ཕྲད་དང་རྣམ་དབྱེའི་ཚོགས་གཏན་ལ་འབེབས་པའི་གཞུང་ཚད་ཤོ་ལོ་ཀ་སུམ་ཅུའི་བདག་ཉིད་ཅན་གྱི་ལུང་སྟོན་པ་སུམ་ཅུ་པ།  

དྲུག་པ《རྟགས་ཀྱི་འཇུག་པ།》 བརྗོད་བྱ་གཙོ་བོ་ནི《སུམ་རྟགས་འགྲེལ་ཆེན་མུ་ཏིག་ཕྲེང་མཛེས་》ལས། དེ་ལ་རེ་ཞིག་གཞུང་འདིའ་སྤྱི་སྡོམ་གྱི་ས་བཅད་ནི་མིང་གཞིའི་ཡི་གེ་སྤྱིའི་རྟགས་ཀྱི་དབྱེ་བ་བཤད་པ་དང་། སྔོན་འཇུག་གི་རྟགས་ཀྱི་འཇུག་པ་བཤད་པ་དང་། རྗེས་འཇུག་གི་རྟགས་ཀྱི་འཇུག་པ་བཤད་པ་སྟེ་གསུམ་དུ་རིགས་པར་བྱའོ། །[35]ཞེས་བཤད་པ་ལྟར། ཡི་གེའི་སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་གི་རྟགས་རྣམ་པར་དབྱེ་ཞིང་། སྔོན་རྗེས་ཀྱི་འཇུག་པ་བཞི་གསལ་པོར་སྟོན་པའི་བརྡ་སྤྲོད་པ་རྟགས་ཀྱི་འཇུག་པ་སྟེ། སུམ་རྟགས་གཉིས་པོ་གཞུང་རང་རྐང་པ་ཡིན་མིན་ལ་རྩོད་པ་ཡོད་ཀྱང་། ཡོངས་སུ་གྲགས་པའི་ཐོན་མིའི་གསུང་རྩོམ་དྲུག་དང་། གཞན་གཉིས་ནི་གོང་དུ་བཤད་པའི《ཆོས་འབྱུང་མེ་ཏོག་སྙིང་པོ་སྦྲང་རྩིའི་བཅུད》ལས་བྱུང་བའི《དག་ཡིག་རྒྱས་པ》སྟེ།[36]མིང་རྐྱང་གི་དག་ཡིག་ཡོངས་རྫོགས་ཀྱི་བསྒྲུབ་གཞི་སོགས་མིང་གི་ཚོགས་གཏན་ལ་འབེབས་པའམ་ཕབ་པའི་གཞུང་ལུགས་དང་། 《ཉི་མའི་རིགས་ཀྱི་རྒྱལ་རབས》ལས། སྐད་ལ་དོད་བརྩམས་ཏེ། དམ་པའི་ཆོས་བསྒྱུར་བཏུབ་མི་བཏུབ་བརྟག་པའི་ཆེད་དུ་སྒྱུ་འཕྲུལ་ལ་སོགས་པ་བསྒྱུར་བས་ཐུབ་པར་དགོངས་ནས། ཟ་མ་ཏོག །པདྨ་དཀར་པོ། འདུས་པ་རིན་པོ་ཆེ་ཏོག་གི་གཟུངས། མདོ་སྡེ་དཀོན་མཆོག་སྤྲིན། རྒྱལ་པོ་མདོ་ལྔ་། སྨན་ཆད་ཀྱི་ཆ་ཅི་རིགས་པ་ལ་སོགས་པ་མང་དུ་བསྒྱུར་རོ། །[37] ཞེས་བཤད་པ་ལྟར། དག་ཡི་ཀླུ་དབང་མགུལ་གྱི་བརྗོད་བྱར་རྒྱ་གར་གྱི་ཐ་སྙད་མང་པོ་ཞིག་ཀྱང་བསྒྱུར་ཏེ་སཾ་བོད་ཤན་སྦྱར་གྱི་རྣམ་པ་ཡང་མང་དུ་ཡོད་པ་སྨོས་སུ་མེད་ཅིང་། ལོ་ཙཱའི་ལག་ལེན་གྱི་གལ་གནད་ཀྱང་བསྟན་ཡོད་པ། 《བྱེ་བྲག་རྟོག་བྱེད》དང《སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས》ཀྱིས་ཀྱང་རང་གི་ཡབ་མེས་སུ་ངེས་པའི་དག་ཡིག་རྒྱས་པ་ཀླུ་དབང་མགུལ་རྒྱན་ལ་འགྲེལ་བཤད་གང་འཚམས་གནང་གི་ཡོད་པའང་སྐབས་འདིར་དྲན་པར་བྱའོ། །

གོང་དུ་བཤད་པ་བཞིན་དུ་ཐོན་མིའི་མཚན་དང་བསྟན་བཅོས་མུན་སེལ་སྒྲོན་མེའི་ཞལ་བྱང་གཡར་བའི་བསྟན་བཅོས་[38]དག་ལས་མངོན་པའི《སྒྲ་ཡི་བསྟན་བཅོས་མུན་སེལ་སྒྲོན་མེ》སྟེ། ཐོན་མིས་སྒྲ་ཡི་བསྟན་བཅོས་ཆེན་པོ་བརྒྱད་བརྩམས་པང་གྲགས་པ་རྣམས་དེ་རུ་ངེས་ཤིང་། 《གཞན་ཀློང་ཆེན་ཆོས་འབྱུང》ལས་བྱུང་བའི་ཀ་ཁའི་བསྟན་བཅོས་[39]ནི་ཡི་གེའི་རྣམ་འགྱུར་གྱི་བཟོའི་མཚན་གྱོ་འབོད་ཚུལ་གཞན་པ་ཞིག་དང་། དཀར་ལེབས་དྲུང་ཡིག་པདྨ་རྡོ་རྗེའི་རྟགས་འཇུག་གི་འགྲེལ་བ་ལས་བྱུང་བའི་ཀླུ་དབང་མགུལ་རྒྱན་[40]ནི་དག་ཡིག་རྒྱས་པའི་མཚན་མི་འགྲོ་སྙམ་སྟེ། 《ཆོས་འབྱུང་མེ་ཏོག་སྙིང་པོ་སྦྲང་རྩིའི་བཅུད》ལས། ཐོན་མིས་བོད་རང་གི་འབྲི་ཀློག་དག་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་དུ་སྒྲ་ཡི་བསྟན་ཆོས་དང་དག་ཡིག་རྒྱས་པ་གཉིས་བརྩམས་པར་མཛད་པ་[41]ཡིན་ཞེས་གཙོ་བོའི་མཚན་ནས་བཟུང་ཡོད་ལ།  གོང་དུ་བཤད་པ་བཞིན་དུ་སྒྲ་ཡི་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་མཚན་ཟུར་ལ་མུན་སེལ་སྒྲོན་མེ་ཞེས་འཁོད་པར་དཔག་ན། དག་ཡིག་རྒྱས་པའི་མཚན་ཟུར་ལ་ཡང་ཀླུ་དབང་མགུལ་རྒྱན་ཞེས་སྦྱར་ཡོད་པ་རྗེས་སུ་དཔག་ནུས། གཞན་དུ་ན་དེ་དག་ལས་ལོགས་སུ་གྱུར་པའི་ཀླུ་དབང་མགུལ་རྒྱན་ཞེས་པའི་བསྟན་བཅོས་ཤིག་ཡོད་པའི་བདེན་དཔང་ནི་མེད་དོ། །

གཞན་ཡང་《ཡི་གེའི་བཤད་པ་རྣམ་པར་གསལ་བ་ཞེས་བྱ་བ་སམྦྷོ་ཊས་མཛད་པ་བཞུགས་སོ》[42] ཞེས་པའི་བསྟན་བཅོས་འདི་ནི་ཐོན་མིས་མཛད་པ་ཡིན་མིན་བཀླག་པ་ཙམ་གྱིས་མཁྱེན་པར་ངེས་པས་དཔྱད་པ་བྱ་དགོས་པའི་གནས་སུ་མ་དམིགས། སྔགས་ཀྱི་བཀླག་ཐབས་མུན་པའི་སྒྲོན་མེ་ནི་བོད་སྐད་རང་དང་འབྲེལ་བའི་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་མིན་ཞིང་དཔྱད་པ་ཡང་ལོགས་སུ་བྱས་ཡོད་པས་འདིར་མ་སྤྲོས་སོ། །

མདོར་དྲིལ་བ་ཡིན་ན། སློབ་དཔོན་ཐོན་མིས་མཛད་པའི་བོད་ཀྱི་བརྡ་སྦྱོར་བའི་རྩ་བ་བརྒྱད་དེ། གཙོ་བོ་ལུས་ལྟ་བུ་དང་འཕྲོས་པ་ཡན་ལག་ལྟ་བུའི་བརྡ་སྤྲོད་པའི་བསྟན་བཅོས་བརྒྱད་དམ། བྱཱ་ཀ་ར་ཎའི་རྩ་བ་བརྒྱད་ཡོད་པའི་ཀུན་གྱི་རྩ་བའམ་མ་ཕྱི་ལྟ་བུའི་བསྟན་བཅོས། 《ཀུན་ཏུ་བཟང་པོའི་བྱཱ་ཀ་ར་ཎ》འམ་《སློབ་དཔོན་ཀུན་ཏུ་བཟང་པོས་མཛད་པའི་བརྡ་སྤྲོད་པའི་བསྟན་བཅོས།》 ཡང་ན《སློབ་དཔོན་ཐོན་མིས་མཛད་པའི་སྒྲའི་བསྟན་བཅོས་མུན་སེལ་སྒྲོན་མེ》སྟེ། བསྟན་བཅོས་གཅིག་ལ་མཚན་གྱི་རྣམ་གྲངས་དུ་མ་དང་ལྡན་པའི་སྒྲ་ཡི་བསྟན་བཅོས་ཆེན་མོ། ཡི་གེ་དང་སྡེབ་ཏུ་སྦྱོར་བའམ་ཡི་གེའི་རིག་པ་དང་སྒྲ་རིག་པ་གཉིས་བརྗོད་བྱ་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་སྐབས་གཉིས་ཀྱི་བདག་ཉིད་ཅན་ལས། དང་པོའི་སྐབས་ལས་འཕྲོས་པའི་བསྟན་བཅོས《ཡི་གེའི་རྣམ་འགྱུར་གྱི་བཟོ།》 《ཀ་མད་སུམ་ཅུར་བསྒྱུར་བ།》 《སྡེབ་སྦྱོར་བསྒྲིག་པའི་གཞི་མ།》 《ཐོན་མི་མདོ་རྫིའི་སྒྲ་མདོ།》 ལྔ་པ《བྱཱ་ཀ་ར་ཎའི་རྩ་བ་སུམ་ཅུ་པ》སྟེ《ཀུན་ཏུ་བཟང་པོའི་བྱཱ་ཀ་ར་ཎ》འི་སྐབས་དང་པོ་ལས་འཕྲོས་པ་ལྔ་དང་། བྱཱ་ཀ་ར་ཎའི་རྩ་བ་བརྒྱད་པ་ལས་《ཀུན་ཏུ་བཟང་པོའི་བྱཱ་ཀ་ར་ཎ》འི་སྐབས་གཉིས་པ་ལས་འཕྲོས་པའི་དྲུག་པ《ལུང་སྟོན་པ་རྟགས་ཀྱི་འཇུག་པ།》 གཞན་ཡང《དག་ཡིག་རྒྱས་པ་ཀླུ་དབང་མགུལ་རྒྱན》ཏེ་བོད་སྐད་ལ་ཉེར་བར་མཁོ་བའི་བརྡ་སྤྲོད་པའི་བསྟན་བཅོས་བརྒྱད་ནི་དེ་བཞིན་ཡིན་པ་ཁོོ་བོས་འདོད་དོ། །

འོན་ཀྱང་ལོ་ཆེན་ནམ་མཁའ་བཟང་པོའི་སུམ་རྟགས་འགྲེལ་པ་བསྟན་པའི་སྒྲོན་མེར་འཁོད་པའི་སུམ་རྟགས་གཉིས་ཀྱི་མཇུག་བྱང་དུ། བྱཱ་ཀ་ར་ཎའི་རྩ་བ་བརྒྱད་པ་ལས་ཀུན་ཏུ་བཟང་པོའི་བྱཱ་ཀ་ར་ཎ་དང་པོའི་སྐབས་ཏེ་ལྔ་པའོ། །[43]ཞེས་དང༌། བྱཱ་ཀ་ར་ཎའི་རྩ་བ་བརྒྱད་པ་ལས་ཀུན་ཏུ་བཟང་པོའི་བྱཱ་ཀ་ར་ཎ་གཉིས་པའི་སྐབས་ཏེ་དྲུག་པའོ། །[44]ཞེས་སྦྱར་ཡོད་པའི་གསུང་འདི། འགའ་ཞིག་གིས་སུམ་རྟགས་གཉིས་པོ་བསྟན་བཅོས་བརྒྱད་ཀྱི་ཡ་གྱལ་མ་ཡིན་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་དུ་དྲངས་པ་དང་། དེ་ལ་གཞན་གྱིས་བརྒལ་བརྟག་གི་རྣམ་པ་ལྟ་བུའི་ལམ་ནས་ཁ་ཤོར་ཏེ་ཐོན་མིའི་སྒྲའི་བསྟན་བཅོས་ལ་བརྒྱད་དུ་མ་ཟད། གྲངས་མེད་པ་ཞིག་ཡོད་པའི་ངང་ཚུལ་བསྟན་ཞིང་། གཞི་གཅིག་ཏུ་མ་བབ་པའི་རྩོད་གླེང་གང་དེས་དབུ་འཁོར་ནས། གོ་དོན་གཞན་པའི་གསལ་བཤད་ཅི་ཡང་མེད་པར་བློ་གྲོས་ཞིབ་མོས་དཔྱད་པའི་གནས་སུ་མཐོང་ངོ་ཞེས། གལ་ཆེན་རང་བཞིན་ཅན་གྱི་དཔྱད་གཞིར་འོས་པ་འདི་ལ། ཡང་དག་པའི་འགྲེལ་བཤད་ཡོད་པ་ལྟ་ཅི། མཁས་པ་རྣམས་ཀྱང་རྨོངས་བྲང་དུ་ཞུགས་པའི་ངང་ཚུལ་ཙམ་ལས། ཕལ་ཆེར་དེ་འདྲ་མིན་འགྲོ་སྙམ་པའི་དཔྱད་གཏམ་ཞིག་བྱུང་མེད་པ་ཡིན་ན། གུས་པའི་བཤད་པ་འདི་ཙམ་གྱིས་ཡིད་མི་འཚེངས་པ་སྨོས་སུ་མེད་གཤིས། མཁྱེན་ཡངས་དག་གིས་རྣམ་པར་དཔྱོད་པའི་སྤྱན་གྱིས་གཟིགས་ཞིབ་གནང་བར་འཚལ་ལོ། །

གཉིས། དོགས་གནས་ལ་བསྟབས་པའི་འཐད་སྒྲུབ།

གལ་ཏེ་སློབ་དཔོན་ཐོན་མིས་བརྡ་སྤྲོད་པའི་བསྟན་བཅོས་བརྒྱད་མཛད་ཡོད་པ་ཡིན་ན། གནའ་དུས་བཀའ་གཙིགས་ཀྱི་རྡོ་རིང་དང་ཅོང་གི་ཡི་གེ། མི་ཆོས་བསླབ་བྱའི་སྐོར་གྱི་གནའ་ཡིག་སོགས་ཀྱི་མིང་ཚིག་གི་སྦྱོར་ལུགས་སུམ་རྟགས་དག་གསུམ་དང་མཐུན་དགོས་ཀྱང་། ཕྲད་དང་རྣམ་དབྱེ། བྱ་ཚིག་དང་བྱེད་ཚིག། དུས་གསུམ་གྱི་རྣམ་གཞག་སོགས་སུམ་རྟགས་ཀྱི་སྦྱོར་སྟངས་དང་མི་མཐུན་པ་མང་དུ་ཡོད་ཅིང་། རྣམ་པ་ནི་སྐད་ལ་བསྟུན་ནས་ཡི་གེ་བྲིས་པ་ལས་བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་ལུགས་བརྒྱད་ཀྱི་འགྲོས་ལ་བསྟུན་ནས་བྲིས་པའི་ངང་ཚུལ་མེད་གཤིས། ཡང་སྙིང་བརྡ་སྤྲོད་པའི་བསྟན་བཅོས་དེ་རྣམས་ཐོན་མིའི་སྐུ་དུས་སུ་བྱུང་བ་ཡིན་ནམ་མིན་སྙམ་པའི་ཐེ་ཚོམ་གྱི་འཆིང་བ་རྒྱུད་ལ་ལྡན་པའི་གང་ཟག་འབྱུང་སྲིད་པ་མ་ཟད། དེ་འདྲའི་ཐེ་ཚོམ་གྱི་ཚོར་བས་ར་བཟི་སྟེ་བརྡ་སྤྲོད་པའི་བསྟན་བཅོས་སུམ་རྟགས་གཉིས་ནི་འཇམ་མགོན་ས་པཎ་གྱིས་གསར་དུ་མཛད་དོ་ཞེས། ཚ་གྲང་གི་དམྱལ་ཁམས་བཅོ་བརྒྱད་ཐོག་ཏུ་ཀརྨ་པ་ཞྭ་དམར་ནག་གཉིས་བགྲང་བ་དང་འདྲ་བའི་བཤད་ཡོམ་བྱུང་ཡོད། དེ་ནི་རང་སྣང་གང་ཤར་གྱི་གཏམ་སྟེ། ཀ་དམ་པ་བདེ་གཤེགས（༡༡༢༢－༡༡༩༢）ཀྱི་རྣམ་ཐར་[45]ཙམ་ལ་ཆ་རྒྱུས་ཡོད་མཁན་ཞིག་ཡིན་ནའང་དེ་འདྲའི་བྱུང་རྒྱལ་གྱི་གཏམ་གླེང་མི་སྤེལ་བ་ནི་སྨོས་སུ་མེད་ལ། དབུས་པ་བློ་གསལ[46]་གྱི《སུམ་ཅུ་པའི་འགྲེལ་པ》ལས། འདིར་བསྟན་བཅོས་མཛད་པའི་སློབ་དཔོན་རང་ཉིད། ཅེས་སུམ་ཅུ་པ་མཛད་པོའི་མཚན་གྱི་རྣམ་གྲངས་ལ་སློབ་དཔོན་ཞེས་བཀོལ་ཡོད། དེ་ནི《ཐོན་མིའི་ཞལ་ལུང》ལས། དེའི་ཚེ་སློབ་དཔོན་ཐོན་མི་སམྦྷོ་ཊ་ལ་རྒྱལ་པོས་བཀུར་སྟི་དང་སྲི་ཞུ་བློར་མི་ཤོང་བ་མཛད་དེ། སློབ་དཔོན་ཞེས་པའི་མཚན་ཡང་མཚམས་འདི་ནས་ཐོགས་པར་མངོན།[47] ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་སྐབས་བབ་ཀྱི་སློབ་དཔོན་ནི་ཐོན་མི་ལ་བཞེད་ཀྱི་ཡོད་པ་གསལ་བར་མ་ཟད། བླ་མ་ལ་ཡང་ཕྱག་འཚལ་ནས། །ཞེས་པའི་སྐབས་སུ། བླ་མ་ནི་ཡ་ཤོ་མི་ཏྲའི་སློབ་མ་ལྷ་རིག་པ་སེང་གེ་སྟེ།[48] ཞེས་གསུངས་པས་ཀྱང་སུམ་ཅུ་པའི་མཛད་པོ་སློབ་དཔོན་ཐོན་མི་ཡིན་པ་ནི་ཡོངས་གྲགས་ཡིན་པར་ཆགས་ཡོད།

བརྡ་སྤྲོད་པའི་བསྟན་བཅོས་དེ་དག་ཐོན་མིས་མཛད་པ་ཡིན་ཡང་། ཁོང་གིས་དང་ཐོག་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་དུ་བརྩམས་ནས་ཕྱིས་སུ་ལོ་ཙཱ་བས་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་སྟབས། གནའ་ཡིག་གི་མིང་ཚིག་སྦྱོར་སྟངས་ནི་གཙོ་བོ་སྐད་ལ་བསྟུན་པ་ལས་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་གཞུང་ལུགས་ལ་བསྟུན་མེད་པའི་གསང་བ་འདི་རང་ཡིན་ཞེས། མཐར་གཏུགས་ན། འཆད་ཉན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་སྟར་ཆགས་སུ་མེད་པ་དང་། བཀོལ་སྤྱོད་ཀྱི་ལག་ལེན་གཙང་སང་ངེ་བ་འདི་བྱུང་མེད་པའི་དོགས་གཞི་རང་སྒྲུབ་བྱེད་དུ་གཟུང་བ་ཙམ་ལས། དེ་དག་ལ་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་རིགས་པའི་རྣམ་གྲངས་གཞན་ནི་བསྟན་དུ་མེད་དོ། །

དེས་ན་བན་བོད་གཉི་གའི་དགོངས་པ་གཞིར་བྱས་ཀྱང་། ད་ལྟ་ང་ཚོས་བེད་སྤྱོད་གནང་བཞིན་པའི་ཡི་གེ་འདི་ནི་སློབ་དཔོན་ཐོན་མིའི་བཀའ་དྲིན་ལ་བརྟེན་ནས་བྱུང་བ་ཡིན་ལ། དེབ་ཐེར་ཁག་ཏུ་གསལ་བ་བཞིན་དུ་ཐོན་མིས་བརྡ་སྤྲོད་པའི་བསྟན་བཅོས་རྣམ་པ་བརྒྱད་མཛད་པར་བཤད་པ་ལ།《བརྡ་སྤྲོད་བློ་གསལ་དགའ་སྟོན》ལས། སྤྱིར་འཇིག་རྟེན་ན་སྐད་རིགས་མི་གཅིག་པ་དང་། དེ་མཚུངས་བློའི་རྩལ་གྱིས་བསྐྲུན་པའི་ཡི་གེའི་རིགས་སུ་གྱུར་པའང་མཐའ་ཡས་པ་ཡོད་ལ། ལེགས་སྦྱར་དང་བོད་ཡིག་ལ་སོགས་པ་མང་པོ་ཞིག་ནི་དབྱངས་གསལ་གཉིས་རྩ་བ་བྱས་ཏེ་སྦྱོར་ཀློག་གི་རྣམ་པས་བེད་སྤྱད་པས་རང་སྐད་ལ་མི་འདང་བ་མེད་པར་མ་ཟད། བདག་གཞན་དུས་གསུམ་སོགས་མ་འཁྱོལ་བར་མཚོན་པར་བྱེད་ཐུབ་པ་ཞིག་ཡིན་ལ། བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་ཡང་ཡི་གེ་དང་མཉམ་དུ་ཕན་ཚུལ་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་བར་འབྱུང་བའི་ཚུལ་གྱིས་བྱུང་བ་ཞིག་ཡིན་ནོ། །[49] ཞེས་གསུངས་པ་ནང་བཞིན། རང་རེའི་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་འགྲོ་སྟངས་ཅུང་ཟད་ཤེས་པ་ཞིག་ཡིན་ཕྱིན།  དབྱངས་གསལ་སོ་བཞིའི་རང་ངོས་ནས་ཀྱང་། ཐོན་མིན་བརྡ་སྤྲོད་པའི་བསྟན་བཅོས་དེ་རྣམ་མཛད་ཡོད་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་མང་པོ་ཞིག་རང་ཤུགས་ཀྱིས་ཡིད་ངོར་འཕེན་ཡོང་བ་ཡིན།

འོན་ན་བརྡ་སྤྲོད་པའི་བསྟན་བཅོས་གང་དག་སྐབས་དེ་དུས་ནས་བརྩམས་པ་ཡིན་ན། རྡོ་རིང་དང་ཅོང་ཡིག་གིས་མཚོན་པའི་གནའ་ཡིག་ཁག་གི་སྦྱོར་སྟངས་རྣམས། བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་ལུགས་དེ་དག་གི་སྒྲིག་སྲོལ་བཞིན་དུ་མ་བྱུང་བའི་རྒྱུ་མཚན་གང་ཡིན་ཞེ་ན།  བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་གཞུང་ལུགས་མཛད་ཀྱང་འཆད་ཉན་གྱི་རྒྱུན་མ་བྱུང་བའི་རྒྱུ་མཚན་གྱི་མིན་འགྲོ་སྙམ་སྟེ།  《ཆོས་འབྱུང་མེ་ཏོག་སྙིང་པོའི་སྦྲང་རྩིའི་བཅུད》ལས། ཀ་མད་སུམ་ཅུ་ཐམ་པ་བྱུང་སྟེ་ད་གཟོད་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་བཏུབ་ནས་རྒྱ་ཡིག་ལས་བོད་ཡིག་ཏུ་བྲིས་ནས་རྒྱ་སྐད་ལས། བོད་སྐད་དུ་བསྟན་ནས་སྒྲ་བསྒྱུར་ནས་གཏན་ལ་ཕབ། བཤད་ཉན་དང་སྒོམ་སྒྲུབ་ཀྱི་སྲོལ་ནི་མ་ཐོད་འབྲི་བ་དང་ཀློག་པའི་སྲོལ་ནི་ཐོད་དེ།[50] ཞེས་གསུངས་པའི་དོན་ལ་བརྟག་པ་ཡིན་ན། བརྡ་སྤྲོད་པའི་བསྟན་བཅོས་མཛད་ཡོད་ན་ཡང་འཆད་ཉན་གྱི་གཞི་ཚུགས་མེད་པར་མངོན་ཏེ། གལ་ཏེ་བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་ལུགས་གང་དག་གི་འཆད་ཉན་གྱི་སྲོལ་ལེགས་པར་བཙུགས་པ་ཡིན་ན། ཐོན་མིའི་བསྒྱུར་ཆོས་གཞན་གྱི་འཆད་ཉན་ཡང་བྱུང་ཡོད་པ་གདོན་མི་ཟ་སྟེ།  བརྡ་སྤྲོད་པར་ཞིབ་ཚགས་རང་བཞིན་གྱི་དགོས་པ་གཞུང་ལུགས་ལ་བཏགས་ཤིང་། བསྒྱུར་བའི་དམིགས་ཡུལ་གཙོ་བོ་དང་། བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་ལུགས་འཆད་ཉན་གྱི་དམིགས་ཡུལ་ཡང་ཚད་མཐོའི་གཞུང་ལུགས་གཏན་ལ་འབེབས་པའི་ཐོག་ཏུ་གནས་སྟབས། རང་གར་འཕྲིན་ཡིག་དང་བརྗེད་ཐོ་ལྟ་བུ་བེད་སྤྱོད་སྤྱིར་བཏང་བ་ལ། བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་གཞུང་ལུགས་ཟབ་མོ་དེ་འདྲ་ལ་འཆད་ཉན་གྱི་འབད་པ་ཤ་ཐང་དུ་བགྱི་དགོས་པའི་དོན་བྱ་ཅི་ཡང་མེད་ལ།《ཀློང་ཆེན་ཆོས་འབྱུང》ལས། རྒྱ་གར་གྱི་ཡི་གེ་ལྔ་བཅུ་ལས་བོད་ཀྱི་ཀ་ཁ་སུམ་ཅུར་བསྒྱུར་ཞིང་། ཀ་ཁའི་བསྟན་བཅོས་ཞེས་བྱ་བ་དང་། སུམ་ཅུ་པ་དང་རྟགས་འཇུག་མཛད་དེ་སྒྲའི་སྡེབ་སྦྱོར་རྣམས་ལེགས་པར་མཛད་ནས་ཡིག་ཀློག་གི་གྲྭ་བཙུགས།[51] ཞེས་བཤད་པ་ལྟར་འབྲི་ཀློག་གཉིས་ཀྱི་སྲོལ་ལས་བརྡ་སྤྲོད་པའི་འཆད་ཉན་གྱི་གཞི་ཚུགས་མེད་པ་གསལ་པོ་ཡིན།

རྒྱུ་མཚན་འདི་དག་གི་ངོས་ནས་བཤད་པ་ཡིན་ན། གཞུང་ལུགས་ཡོད་ཀྱང་འཆད་ཉན་གྱི་སྦྱོང་བརྡར་མེད་པ་ཡིན་ན་བརྡ་སྤྲོད་པའི་སྦྱོར་ཚུལ། ལག་ལེན་དུ་རང་བཞིན་གྱིས་འབྱུང་མི་ཡོང་བའི་གནས་ལུགས་ནི་སུ་ཞིག་ལ་བསྒྲུབ་དགོས། འབྲི་ཀློག་གཉིས་ཀྱི་ཡོན་ཏན་ལྡན་ཡང་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་གཞུང་ལ་སྦྱངས་པ་མེད་ན། གང་ཞིག་འབྲི་བའི་ཡི་གེའི་སྦྱོར་ཚུལ་ནི་སྐབས་བབ་ཀྱི་སྐད་ལ་བསྟུན་ནས་འབྲི་བ་སྨོས་སུ་མེད་པས། གནའ་ཡིག་ཕལ་ཆེར་བའི་ཡི་གེའི་སྦྱོར་ཚུལ་ནི་དུས་སྐབས་གང་དེའི་སྐད་ལ་བསྟུན་ནས་བྲིས་ཡོད་པའི་ངང་ཚུལ་འདི་ཙམ་གྱིས་བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་ལུགས་ཡོད་མེད་ལ་དཔྱད་པར་འོས་ན། འབྲི་ཀློག་གཉིས་ལ་བྱང་པ་ལྟ་ཅི། རྩོམ་པ་པོ་རུ་རློམ་པའི་ཁྲོད་དུ་ཡང་རང་རང་གི་ཡུལ་སྐད་ལ་བསྟུན་ཞིང་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་སྦྱོར་ཚུལ་དང་མི་མཐུན་པ་མང་དུ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་པ་དེ་རྣམས། ད་ལྟ་ང་ཚོ་ལ་བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་ལུགས་ཡོད་མེད་ཀྱི་དཔྱད་གཞིར་ཉར་བར་གཅེས་སོ། །

མི་འདྲ་སྟེ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གཞུང་ཡིག་དང་སྲིད་གཞུང་གིས་བདག་གཉེར་བྱས་པའི་ཡིག་ཆ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། རྒྱལ་ཡོངས་ལ་འབྲི་ཀློག་གི་གྲྭ་ལས་བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་འཆད་ཉན་མེད་པ་ལ། གཞུང་འབྲེལ་རང་བཞིན་ཅན་གྱི་ཡི་གེ་ཡིན་པའི་དབང་གིས་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་སྦྱོར་ཚུལ་རང་གར་དུ་ཐོན་ཡོང་བའི་སྒྲུབ་བྱེད་ཅིག་གསར་དུ་བཙལ་དགོས་པས། དོན་དེར་རེམས་ཤིག། །

བཤད་སྒྲོས་བསྒྱུར་ཏེ་ཟུར་ངོས་གཞན་ཞིག་ནས་བཤད་པ་ཡིན་ན། སྲིད་གཞུང་གི་ངོས་ནས་ཐོན་མིས་བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་ལ་འཆད་ཉན་དགོས་པའི་དགོངས་བཞེད་ལ། ལངས་ཕྱོགས་གཞན་པ་བྱུང་ཡོད་པར་མངོན་སྟེ། གཞུང་འབྲེལ་གྱི་ཡིག་ཚགས། དྲིལ་སྒྲོག་གི་བསྒྲགས་གཏམ། ཕྱི་འབྲེལ་གྱི་འཕྲིན་ཡིག་སོགས་ལ་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་གཞུང་ལུགས་ཟབ་མོའི་སྒྲིག་སྲོལ་ཆེན་པོ་ཞིག་དགོས་པའི་ལྟ་ཚུལ་མེད་ཅིང་། དམངས་ཀྱིས་ཡོངས་ཁྱབ་ཏུ་བེད་སྤྱོད་སླ་བར་གཞིགས་ཏེ་འབྲི་ཀློག་གི་གྲྭ་ལས། ཐོན་མིའི་དགོངས་བཞེད་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་འཆད་ཉན་གྱི་གྲྭ་འཛུགས་པ་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་མ་བྱས་ཤིང་། ལྷག་པར་དུ་ད་ལྟ་དགོན་དཔོན་འགའ་རེས་རང་གི་ཁེ་ཕན་དང་མཚན་སྙན་ཙག་ཙིག་གི་ཆེད་དུ་བཤད་པའི་གྲྭ་འཛུགས་པ་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་མེད་པ་གང་མང་ཡོད་ན། འགྲན་སེམས་དང་ཕྲག་དོག། ཁེ་ཕན་དང་རང་སྲུང་། ཕྱོགས་འཛིན་གྱི་ལྟ་བའི་འཆིང་ཐག་དམ་པའི་སྲིད་གཞུང་གི་མི་སྣ་དག་གིས། ཐོན་མི་རྒྱལ་བློན་ཀུན་གྱིས་སློབ་དཔོན་དུ་བཀུར་ཞིང་རྒྱ་ཆེ་བའི་གཟེངས་བསྟོད། ཐོན་མིས་མཛད་པའི་བསྟན་བཅོས་ཁག་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱ་དགོས་པའི་དོན་དངོས་དེ། ལས་སླ་མོས་ཁས་ལེན་མི་སྲིད་པ་ནི་སྨོས་མ་དགོས་པ་ཡིན།

ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོས་ཐོན་མི་སློབ་དཔོན་དུ་བསྟེན་ནས་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་གཞུང་སོགས་ལ་སྦྱང་བ་ཡུན་རིང་དུ་མཛད་པའི་ངང་ཚུལ་ལ། བློན་པོ་རྣམས་ཀྱིས་ཕྲག་དོག་གིས་མ་བཟོད་ནས་རྒྱལ་པོ་ལ་ཡང་གླེན་པའི་མིང་སྦྱར་ཞིང་། རྒྱལ་པོས་དགོས་མེད་གྱི་ངལ་བ་བསྟེན་ཏེ་དོན་ཆེན་གྱི་སྲིད་དོན་སོགས་ལ་གཟིགས་རྟོག་ཅི་ཡང་མི་ཤེས་པའི་གླེན་པ་ཞིག་ལ་གྱུར་འདུག་ཅེས། ཐོན་མི་དང་ཐོན་མིའི་བརྩམས་ཆོས་ལ་ཁྱད་གསོད་དང་འབྲེལ་བའི་རྒྱལ་པོ་ལ་ཡང་ངན་སྨྲས་བྱུང་ཡོད་པ《བཀའ་ཆེམས་ཀ་ཁོལ་མ》ལས་གསལ་ཡོད།[52]

དེ་བཞིན་དུ་ཐོན་མིའི་རྣམ་པར་ཐར་པའི་གླུ་རུ་གྲགས་པ་[53]དེ་ཡང་། རྒྱལ་པོས་ཐོན་མི་སློབ་དཔོན་དུ་བསྟེན་པ་དེ་དང་འབྲེལ་ཏེ།  ཐོན་མི་ལ་རྒྱལ་པོས་བཀུར་སྟི་མཛད་པ་བློན་པོ་རྣམས་ཀྱི་ཐུགས་ལ་མ་བབ་ནས། རྒྱལ་པོས་འབངས་ལ་འདི་ལྟར་བཀུར་བར་མི་རིགས་སོ་ཞེས། ཁོང་གི་རླབས་ཆེན་གྱི་མཛད་པ་ལ་མཐོང་ཆུང་བྱས་རྐྱེན། སློབ་དཔོན་ཐོན་མིས་མགུར་གླུ་དེ་མཆི་མ་དཀུ་བའི་ང་རོའི་སྒོ་ནས་རྒྱལ་བློན་གྲལ་དུ་འཁོད་པའི་དབུས་སུ་བླངས་པ《ཐོན་མིའི་ཞལ་ལུང》ལས་བཤད།[54]

མགུར་དེ་བཞེངས་རྗེས་རྒྱལ་བློན་ཀུན་གྱིས་ཁོང་ཉིད་འགྲན་ཟླ་མེད་པའི་རླབས་ཆེན་གྱི་མི་སྣ་ཡིན་པར་ཁས་བླངས་པར་བསམ་པ་ནི། གེ་སར་གྱི་སྒྲུང་ལ་ཏོག་ཙམ་གོམས་ཤུགས་ཆེ་སོང་བའི་ངང་ཚུལ་ཙམ་ལས། དངོས་འབྲེལ་འགལ་ཟླའི་རྣམ་པ་འདི་ལས་མངོན་པ་ནི། 《དེབ་ཐེར་དཔྱིད་ཀྱི་རྒྱལ་མོའི་གླུ་དབྱངས》ལས། གསུང་འདི་དག་ལ་དཔག་ན་དུས་སྐབས་བཟང་པོ་དེ་དག་ཏུ་ཡང་བླུན་པོས་ཤེས་ལྡན་ལ་གཤེ་བ་འདི་ཡོད་ཚོད་འདུག་གོ།[55] ཞེས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་བློན་པོ་རྣམས་ཀྱིས་ཐོན་མི་ལ་གདེང་ཆེན་པོ་གནང་མེད་པ་མ་ཟད། ཕྲག་དོག་གིས་སྐྱོན་བརྗོད་དང་བརྙས་སྨོད་བྱུང་ཡོད་པའི་བཤད་པ་འདི་ཡིས། སློབ་དཔོན་ཐོན་མི་སྲིད་གཞུང་གི་ངོས་ནས་གལ་ཆེན་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་དམིགས་བསལ་གྱི་མི་སྣར་བརྩི་བཀུར་ཐོབ་མེད་པ་དེ་གསལ་བཤད་བྱས་ཡོད། དེས་ན་ཁོང་སྐུ་འཚོ་བཞུགས་ཀྱི་གནས་སྐབས་སུ་བོད་ཕྲུག་མཛངས་མི་རིམ་བྱོན་བདུན་གྱི་ནང་ཚན། མཛངས་མི་བཞི་པའི་མཚན་སྙན་དེ་ཡང་ཐོབ་ཡོད་མེད་དཔྱད་གཞིར་ལུས་ཡོད།

དེ་བས་ཐོན་མིས་ཡིག་གཟུགས་བརྩམས་ཤིང་བརྡ་སྤྲོད་པའི་བསྟན་བཅོས་རྣམས་མཛད་ཡོད་པ་ཡིན་ན། སྲིད་གཞུང་གི་ངོས་ནས་གཟེངས་བསྟོད་ཀྱི་རྡོ་རིང་བསླང་དགོས་པ་དང་། གཞུང་འབྲེལ་གྱི་ཡིག་ཚགས་ནང་དུ་ཁོང་གི་མཚན་གང་མང་འཁོད་ཡོད་པ། བརྩམས་ཆོས་རྣམས་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པས་གཅེས་ཉར་བྱ་དགོས་པའི་ལྟ་ཚུལ་ནི། མལ་ཁྲིའི་ཐོག་ཏུ་རང་གིས་རང་ལ་བསམ་བློའི་རང་དབང་གནང་ནས། སློབ་དཔོན་ཐོན་མིའི་བཀའ་དྲིན་ལ་ཅུང་ཟད་ཕྱི་དྲན་བྱེད་པའི་ཀུན་རྟོག་ཙམ་ལས། ཁོང་གི་སྐུ་ཚེའི་རྣམ་ཐར་དང་དོན་དངོས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་འབྲེལ་བའི་བཤད་པ་མིན་གཤིས། མི་སུ་ལ་ཡང་བསམ་བློའི་ཉེན་རྟོག་པ་བྱ་རྒྱུའི་ཐོབ་ཐང་མེད་པས། བསམ་ཚུལ་འདི་འདྲ་ལ་ཐེར་གཏོགས་བྱ་དགོས་པའི་དོན་གནད་གང་ཡང་མེད་དོ། །

ཁོང་གི་རླབས་ཆེན་གྱི་མཛད་པའི་འོད་སྣང་ལ་ལོངས་སུ་སྤྱོད་པའི་སྐལ་བ་ཡིག་གཟུགས་བརྩམས་ཏེ་འབྲི་ཀློག་གི་གྲྭ་བཙུགས་པ་ནས་བྱུང་ཞིང་། བརྡ་སྤྲོད་པའི་བསྟན་བཅོས་རྣམས་ཀྱི་འབྲས་བུ་ལ་སྤྱོད་པའི་སྐལ་བཟང་ནི་རིམ་གྱིས་འཆར། ལྷག་པར་དུ་བསྟན་པ་ཕྱི་དར་གྱི་དུས་སྐབས་སུ། གཞན་གྱི་བསྟན་བཅོས་བསྒྱུར་བ་ཙམ་མ་ཡིན་པར་འཆད་རྩོད་རྩོམ་གསུམ་གྱི་ཚ་རླབས་དགུང་དུ་འཕྱུར་ཞིང་། ཞིབ་ཚགས་རང་བཞིན་ཅན་གྱི་གཞུང་ལུགས་གང་གི་འཆད་རྩོད་རྩོམ་གསུམ་གྱི་ཡན་ལག་ཏུ་བརྡ་སྤྲོད་པའི་བསྟན་བཅོས་མེད་པར་ཐབས་ཆག་པ་དང་། ཡང་སྒོས་རྒྱ་གར་གྱི་སྒྲ་གཞུང་མང་པོ་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་ཞིང་འཆད་ཉན་གྱི་སྲོལ་བྱུང་བ་སོགས་ཀྱི་དབང་གིས། ཡོངས་གྲགས་སུ་ཐོན་མིའི་བསྟན་བཅོས་རྣམས་ཀྱི་ལྷག་མར་ལུས་པའི་སུམ་རྟགས་གཉིས་ཀྱི་ཕྲིན་ལས་གཞི་ནས་རྒྱས་པ་ལྟ་བུར་གྱུར།

དེ་ནས་ཁོང་གི་ལོ་རྒྱུས་ལ་ཡང་གདེང་འཇོག་ཇེ་ཆེར་ཕྱིན་ཏེ། བོད་རང་གི་ཆེས་བླ་ན་མཐོ་བའི་གསར་གཏོད་པ། ཡིག་མཁན་དང་ལོ་ཙཱ་བ་ཐོག་མ། བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་གཞུང་འགྲེལ་རྩོམ་མཁན་ཐོག་མ་སོགས་རླབས་ཆེན་གྱི་མཛད་པ་ལ་ངོས་ཟིན་ཟབ་མོའི་འོག་ནས།  ཉིད་ཀྱི་རང་རྣམ་མགུར་མ་ལས་གསལ་བའི་རླབས་ཆེ་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་མི་སྣར་ངོ་འཕྲོད་དེ། བོད་ཕྲུག་མཛངས་པ་མི་བདུན་གྱི། །བཞི་པར་ཐོན་མི་བགྲང་མོད་ཀྱང་། །དེ་ཀུན་མཚུངས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། །མཁན་པོ་ལོ་ཙཱའི་ཐོག་མ་འདིའི། །བཀའ་དྲིན་བོད་ཀྱིས་ཇི་ལྟར་ཁྱེར། །[56]ཞེས《ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན》ནང་དུ་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དཀྱོག་མཚམས་གསར་པ་འདི་བྱུང་བ་ཡིན། དེ་བས་དུས་སྐབས་སོ་སོའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ལྟ་སྟངས་མི་གཅིག་པ་རྣམས་ཕྱོགས་གཅིག་ཏུ་བསྲེས་ཏེ། དེ་ཡོད་ན་འདི་ཡིན་དགོས། དེ་བྱུང་ན་འདི་ཡོད་དགོས། ཞེས་རང་གར་ཡིན་མིན་ཡོད་མེད་ཀྱི་བསྡོམས་ཚིག་མང་དུ་བཀོད་པ་ལ་ནི་སྙིང་པོ་གང་ཡང་མ་མཐོང་ངོ་། །

མཇུག་གི་གཏམ།

དེ་ལ་གྲོང་པའི་ངག་རྩེད་ལྡེའུ་རུ། ཐུག་ཐུག་བརྗོད་དུས་མི་ཐུག། མི་ཐུག་མི་ཐུག་བརྗོད་དུས་ཐུག། ཅི་ཁེད་ཅེས་འདྲི་བའི་དཔེ་ལྟར། བསྟན་བཅོས་ཡོད་དུས་རིན་ཐང་མ་ཤེས། རིན་ཐང་ཤེས་དུས་བསྟན་བཅོས་མེད་པར་ཆགས་སྟབས། ཐ་ན་སློབ་དཔོན་ཐོན་མིའི་བསྟན་བཅོས་བརྒྱད་པོ་གང་ཡིན་གྱི་མཚན་ཙམ་ལ་ཡང་རྨོངས་པར་གྱུར། དེར་བརྟེན་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱང་མི་སྨྲ་བའི་བརྟུལ་བཞུགས་བཟུང་ཞིང་། འགའ་ཞིག་གིས་མེད་པར་བསྒྲུབ་པ་ཐབས་ཚུལ་དུ་རློམ། དེ་ལྟས་བདག་ལྟ་བུའི་སྤྱོད་ཡུལ་མ་ཡིན་པར་ཤེས་ཀྱང་། མེས་པོ་ལ་དང་ཞིང་རིག་གཞུང་ལ་དགའ་བའི་དབང་གིས་གཏམ་གྱི་སྦྱོར་བ་ལྷུར་བླངས་ཏེ། མཁས་མཆོག་ཐོན་མི་མཆོག་གིས་བོད་རང་གི་སྐད་གདངས་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་ལ་ཞིབ་འཇུག་མཐར་ཕྱིན་པར་མཛད་ཅིང་། བོད་རང་གི་བརྡ་སྤྲོད་པའི་སྤྱི་ཁོག་གི་སྒྲོམ་གཞི་ཐུགས་ལ་བསྐྱིལ་ནས། རྒྱ་གར་གྱི་ཡི་གེ་ལྔ་བཅུ་ལས་བོད་ཡིག་སུམ་ཅུར་གཏན་ལ་ཕབ་ཏེ། གུཔྟའི་ཡི་གེ་ལ་དཔེ་བླངས་ནས་དབུ་ཅན་གྱི་ཡིག་ཚུགས་དང་། སྨར་གྱི་ཡིག་ཚུགས་ལས་དབུ་མེད་དྲངས་ཏེ་འཁོར་འདས་སྣོད་བཅུད་ཀྱི་ཤེས་བྱ་མཐའ་དག་གསལ་ལ་མ་འདྲེན་པ་རྫོགས་པར་སྟོན་པར་ནུས་པའི་ཡིག་གེའི་རིག་པ་གཏན་ལ་ཕབ། དེ་དང་ཕན་ཚུན་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་འབྱུང་ཚུལ་དུ་སྒྲ་ཡི་བསྟན་བཅོས་ཆེན་པོ་བརྒྱད་ཀྱང་མཛད་དེ། ཀུན་གྱི་མ་ཕྱི་ལྟ་བུ《སྒྲ་ཡི་བསྟན་བཅོས་མུན་སེལ་སྒྲོན་མེ》སྟེ། ཡི་གེ་དང་སྒྲ་རིག་པ་བརྗོད་བྱ་གཙོ་བོར་བྱས་པའི་སྐབས་དུ་མའི་བདག་ཉིད་ཅན། 《ཀུན་ཏུ་བཟང་པོའི་བྱཱ་ཀ་ར་ཎ》དང་། དེ་ཡི་སྐབས་དང་པོ་ལས་འཕྲོས་པའི་བསྟན་བཅོས། དང་པོ། ཡིག་གཟུགས་ཇི་ལྟར་བརྩམ་པ་དང་ཇི་ལྟར་འབྲི་བའི་རིག་པ་གཙོ་བོར་སྟོན་པའི《ཡི་གེའི་རྣམ་འགྱུར་གྱི་བཟོ》དང་། གཉིས་པ། རྒྱ་གར་གྱི་ཡི་གེ་ལས་རྩ་བའི་མ་ཕྱི་ཉུང་ངུར་བསྡུས་ཤིང་། རྩ་བའི་མ་ཕྱི་ཀ་མད་སུམ་ཅུ་ལས་དབྱངས་བཞི་དང་། སྔོན་རྗེ་མིང་གསུམ། མགོ་འདོགས་བརྩེགས་གསུམ་སོགས་སུ་བསྒྱུར་ཏེ་བོད་སྐད་ཆིག་ཁྲི་དགུ་སྟོང་ལ་ཉེ་བའི་རྣག་གཞག་རྒྱས་པར་སྟོན་པའི་བསྟན་བཅོས། 《ཀ་མད་སུམ་ཅུར་བསྒྱུར་བ།》 གསུམ་པ། བརྡ་དག་གི་སྒྲོམ་གཞི་བྱས་ཤིང་ཡི་གེ་ཕན་ཚུན་རྣམ་དབྱེ་ཚིག་ཕྲད་རྐྱེན་ལ་སོགས་པའི་དབང་གིས་བསྒྱུར་བ་དང་དབྱེ་བའི་རྣམ་འགྱུར་གྱི་སྒོ་ནས་སྡེབ་ཅི་སྦྱོར་བའི་རྣམ་གཞག་གམ། རང་རེའི་སྐད་གཤིས་ལ་ཡོད་པའི་བོད་སྐད་རང་དབང་བའི་སྡེབ་སྦྱོར་སྒྲིག་ཚུལ་སོགས་སྟོན་པའི་བསྟན་བཅོས། 《སྡེབ་སྦྱོར་སྒྲིག་པའི་གཞི་མ།》བཞི་པ། སྒྲའི་བསྟན་བཅོས་མུན་སེལ་སྒྲོན་མེ་ལ་བདེ་བླག་ཏུ་འཇུག་ཅིང་སྙིང་དོན་གནད་དུ་བསྡུས་པ། ལོ་ཙྰའི་ལས་རིག་དང་མིང་ཚིག་བརྗོད་པ་གསུམ་གྱི་རྣམ་གཞག་གཏན་ལ་འབེབས་པའི་གཞུང་ལུགས། 《ཐོན་མིའི་མདོ་རྫིའི་སྒྲ་མདོ།》ལྔ་པ། ཕྲད་དང་རྣམ་དབྱེའི་སྦྱོར་བ་རྒྱས་པར་སྟོན་པའི་གཞུང་ལུགས། གཞུང་ཚད་ལས་མཚན་དུ་གསོལ་བ《སུམ་ཅུ་པ》སྟེ་བྱཱ་ཀ་ར་ཎ་བརྒྱད་ཡོད་པ་ལས་ཀུན་ཏུ་བཟང་པོའི་བྱཱ་ཀ་ར་ཎའམ《སྒྲ་ཡི་བསྟན་བཅོས་མུན་སེལ་སྒྲོན་མེ》འི་སྐབས་དང་པོ་ལས་འཕྲོས་པ་ལྔ་དང་། སྒྲ་ཡི་བསྟན་བཅོས་མུན་སེལ་སྒྲོན་མེའི་སྐབས་གཉིས་པ་ལས་འཕྲོས་པའི་བསྟན་བཅོས། ཡི་གེ་སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་གི་རྟགས་རྣམ་པར་དབྱེ་ཞིང་སྔོན་རྗེས་ཀྱི་འཇུག་པ་བཞིའི་རྣམ་གཞག་སྟོན་པའི་གཞུང་ལུགས《རྟགས་ཀྱི་འཇུག་པ།》 གཞན་བརྡ་དག་གི་རྣམ་གཞག་གསལ་བར་སྟོན་པའི་བསྟན་བཅོས《དག་ཡིག་རྒྱས་པ་ཀླུ་དབང་མགུལ་རྒྱན》དང་བརྒྱད་མཛད་པ་ཡིན་ནོ། །

འོན་ཀྱང་བླུན་པོ་དབང་ཤེད་ཅན་འགའ་ཞིག་གི་ལོག་པའི་བསམ་སྦྱོར་ལ་བརྟེན་ནས། འབྲི་བ་དང་ཀློག་པའི་གྲྭ་ཙམ་ལས་སྒྲ་ཡི་བསྟན་བཅོས་བརྒྱད་ཀྱི་འཆད་ཉན་གྱི་སྲོལ་མ་ཚུགས་པའི་སྟབས་ཀྱིས། བསྟན་བཅོས་རྣམས་ནི་བདག་པོས་བོར་བའི་དངོས་པོ་ལྟ་བུར་གྱུར་ཅིང་། གང་ཞིག་ཇི་ལྟར་འབྲི་བའི་ཡི་གེའི་སྦྱོར་བ་ནི་སྐབས་བབ་ཀྱི་སྐད་ལ་བསྟུན་ནས་བྲིས་པ་ལས། བརྡ་སྤྲོད་པའི་བསྟན་བཅོས་གང་དག་ལ་ཁུངས་བཅོལ་བའི་རྣམ་པ་ཡང་མངོན་ཐུབ་མེད་ལ། བསྟན་བཅོས་རྣམས་ཀྱང་བདག་མེད་དུ་ལུས་ནས་རིམ་བཞིན་རྩ་མེད་དུ་གྱུར་ཏེ་སུམ་རྟགས་གཉིས་པོ་ལྷག་མར་ལུས། སུམ་རྟགས་གཉིས་པོའི་ཡོངས་ཁྱབ་ཀྱི་ཕྲིན་ལས་ཀྱང་། བསྟན་པ་ཕྱི་དར་གྱི་མགོ་ཙམ་དུ་གཞི་ནས་རྒྱས་པ་ཡིན་ནོ། །

ཐོན་མི་དང་ལྷན་དུ་ཐོན་མིའི་བརྩམས་ཆོས་བརྒྱད་ཀྱི་ཞལ་བྱང་འཚོལ་བའི་བཤད་པ་རེ་ཞིག་རྫོགས་སོ། །

དཔྱད་ཡིག་དང་ཞབས་མཆན། 

[1] ས་འབོ་ར་ནི་སམྦྷོ་ཊའི་གནའ་ཡིག་གི་འབྲི་སྲོལ་ཡིན་པ་དང་སྦྲགས་ཏེ། 《སྔགས་ཀྱི་བཀླག་ཐབས་མུན་པའི་སྒྲོན་མེ》སློབ་དཔོན་གྱིས་མ་བརྩམས་པའི་གསལ་བཤད་རང་རྩོམ《སྔགས་ཀློག་བརྗེད་བྱང》ནང་དུ་བྲིས་ཡོད་པས་འདིར་མ་སྤྲོས་སོ། །

[2] བུ་སྟོན་ཆོས་འབྱུང་། བུ་སྟོན་རིན་ཆེན་གྲུབ་ཀྱིས་བརྩམས། ཀྲུང་གོ་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༡༩༩༨ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༡༨༢

[3] དེབ་ཐེར་དཔྱིད་ཀྱི་རྒྱལ་མོའི་གླུ་དབྱངས། རྒྱལ་དབང་ལྔ་པས་བརྩམས། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༡༩༨༨ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༢༠

[4] སུམ་རྟགས་ཀྱི་སྡོམ་བྱང་བློ་གསལ་མགུལ་རྒྱན། ཞེ་ཆེན་རྒྱལ་ཚབ་ཀྱིས་མཛད། བོད་ཀྱི་བཅུ་ཕྲག་རིག་མཛོད་ཆེན་མོ་ལས་སྔ་འགྱུར་རྙིང་མ་པའི་གསུང་རབ་པོད་གཉིས་པ། ཐུན་མོང་རིག་གནས། སྟོད་ཆ། འབའ་སེང་ཁྲི་ཆོས་གྲྭ་ཆེན་མོས་བསྒྲིགས། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༢༠༠༩ པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༧༣ནས་༡༥༢བར།

[5] ཡི་གེའི་བཤད་པ་རྣམ་པར་གསལ་བ་ཞེས་བྱ་བ་སམྦྷོ་ཊས་མཛད་པ་བཞུགས་སོ། བོད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་ཕྱོགས་བསྒྲིགས། པོད་ཉེར་གསུམ་པ་བརྡ་སྤྲོད་སྤྱི་དོན་སྐོར། ཁྲོྃ་འཇམ་བློས་གཙོ་བསྒྲིགས་བྱས། སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༡༠༡༤ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས་༡ནས་༡༢བར།

[6] མཁས་དབང་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་འབུམ། སྟོད་ཆ། གཏམ་རྒྱུད་གསེར་ཐང་། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་བརྩམས། བླ་རུང་སྔ་འགྱུར་དཔེ་ཚོགས། བླ་རུང་གཞུང་ལས་ཁང་གིས་སྤེལ། ཤོག་གྲངས། ༢༠༣

[7] རྒྱལ་རབས་གསལ་བའི་མེ་ལོང་། ས་སྐྱ་བསོད་ནམས་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་བརྩམས། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༡༠༠༥ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༦༨

[8] བསམ་ཡས་དཀར་ཆག་དད་པའི་སྒོ་འབྱེད། དགའ་ལྡན་བཤད་གྲྭ་བ་གུང་དབང་ཕྱུག་རྒྱལ་པོས་བརྩམས། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༢༠༡༣ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༡༥

[9] ཞང་བོད་གནའ་རབས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ནོར་བུ་མེ་ལོང་། ནམ་མཁའི་ནོར་བུས་བརྩམས། ཅང་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༡༩༩༠ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༢༡༢

[10] མཁས་དབང་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་འབུམ། སྟོད་ཆ། གཏམ་རྒྱུད་གསེར་ཐང་། ཤོག་གྲངས། ༢༠༤

[11] གོང་མཚུངས་ཤོག་གྲངས། ༢༠༦

[12] གོང་མཚུངས་ཤོག་གྲངས། ༢༡༤

[13] གོང་མཚུངས་ཤོག་གྲངས། ༢༡༥

[14] ཕག་མོའི་རྣམ་བཤད་ཟབ་མོ་རྣམ་འབྱེད། དཔའ་བོ་གཙུག་ལག་ཕྲེང་བས་བརྩམས། དཔལ་བརྩེགས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་ཞིབ་འཇུག་ལྟེ་གནས་ནས་བསྒྲིགས། ཕྱོ་ལོ་༢༠༡༧ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༡༧༩

[15] མཁས་དབང་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་འབུམ། སྟོད་ཆ། གཏམ་རྒྱུད་གསེར་ཐང་། བླ་རུང་གཞུང་ལས་ཁང་གིས་སྤེལ། ཤོག་གྲངས། ༢༠༣

[16] ཚོགས་གསུམ་གྱི་རྣམ་བཤད་དཔྱིད་ཀྱི་མྱུ་གུ། ཚེ་དབང་རྡོ་རྗེས་བརྩམས། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༢༠༠༨ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༡༧

[17] བཀའ་ཆེམས་ཀ་ཁོལ་མ། ཇོ་བོ་རྗེ་ཨ་ཏི་ཤས་གཏེར་ནས་བཏོན། ཀྭན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༡༩༨༩ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༡༠༧

[18] མ་ཎི་བཀའ་འབུམ། ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོ་སོགས་ཀྱིས་མཛད། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༢༠༡༣ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། སྟོད་ཆ། ཤོག་གྲངས། ༢༧༣

[19] ཀློང་ཆེན་ཆོས་འབྱུང་། ཀློང་ཆེན་རབ་འབྱམས་ཀྱིས་བརྩམས། སི་ཁྲོན་བོད་ཡིག་པར་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༡༩༩༡ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༢༠༧

[20] སུམ་རྟགས་ཀྱི་སྡོམ་བྱང་བློ་གསལ་མགུལ་རྒྱན། བོད་ཀྱི་བཅུ་ཕྲག་རིག་མཛོད་ཆེན་མོ་ལས་སྔ་འགྱུར་རྙིང་མ་པའི་གསུང་རབ་པོད་གཉིས་པ། ཐུན་མོང་རིག་གནས། སྟོད་ཆ། འབའ་སེང་ཁྲི་ཆོས་གྲྭ་ཆེན་མོས་བསྒྲིགས། ཤོག་གྲངས། ༧༣ནས་༡༥༢བར།

[21] བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རགས་རིམ་གཡུ་ཡི་ཕྲེང་བ། ཆབ་སྤེལ་ཚེ་བརྟན་ཕུན་ཚོགས་དང་ནོར་བྲང་ཨོ་རྒྱན་གཉིས་ཀྱིས་སྒྲིག་རྩོམ་བྱས། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༢༠༡༦ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། སྟོད་ཆ། ཤོག་གྲངས་༡༥༥ནས་༡༥༧བར་དུ་བོད་ཡིག་ལ་ཁྱད་འཕགས་ཀྱི་དགེ་མཚན། དོན་བདུན་ཐོག་ནས་གླེང་བར་མཛད་འདུག་པ་ལ་གཟིགས་པར་ཞུ།

[22] ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན། དཔའ་བོ་གཙུག་ལག་ཕྲེང་བས་བརྩམས།  མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  ཕྱི་ལོ་༢༠༠༧ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན།  ཤོག་གྲངས། ༩༨

[23] སུམ་རྟགས་ཀྱི་སྡོམ་བྱང་བློ་གསལ་མགུལ་རྒྱན། བོད་ཀྱི་བཅུ་ཕྲག་རིག་མཛོད་ཆེན་མོ་ལས་སྔ་འགྱུར་རྙིང་མ་པའི་གསུང་རབ་པོད་གཉིས་པ། ཐུན་མོང་རིག་གནས། སྟོད་ཆ། འབའ་སེང་ཁྲི་ཆོས་གྲྭ་ཆེན་མོས་བསྒྲིགས། ཤོག་གྲངས། ༧༣ནས་༡༥༢བར།

[24] ཞང་བོད་གནའ་རབས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ནོར་བུ་མེ་ལོང་། ཕྱི་ལོ་༡༩༩༠ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༢༠༣

[25] དེབ་ཐེར་དཔྱིད་ཀྱི་རྒྱལ་མོའི་གླུ་དབྱངས། ཕྱི་ལོ་༡༩༨༨ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༢༢

[26] བོད་ཀྱི་དབུ་མེད་ཡི་གེའི་གཟུགས་ཆེ་ཆུང་གི་མ་ཕྱི་བློ་གསལ་འཇུག་ངོགས། སྨྱུག་འཛིན་པ་ཨོ་རྒྱན་བསྟན་འཛིན་སོགས་ཀྱིས་བརྩམས། ཤོག་གྲངས། ༡༠

[27] རྒྱ་བོད་ཡིག་ཚང་ཆེན་མོ། དཔལ་འབྱོར་བཟང་པོས་བརྩམས། སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༡༩༨༥ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༡༤༢

[28] སློབ་དཔོན་ཐུ་མིའི་མཛད་འཕྲིན་ལ་ཕྱིར་དྲན་ཞུ་བ། ཆབ་སྤེལ་ཚེ་བརྟན་ཕུནཚོགས་ཀྱི་དཔྱད་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས། སྟོད་ཆ། ཆབ་སྤེལ་ཚེ་བརྟན་ཕུན་ཚོགས་ཀྱིས་བརྩམས། ཆབ་སྤེལ་རིག་གཞུང་བསམ་བློའི་ཞིབ་འཇུག་ཚོགས་ཆུང་གིས་བསྒྲིགས། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༢༠༠༧ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༡༠༡ནས་༡༠༨བར

[29] ཆོས་འབྱུང་མེ་ཏོག་སྙིང་པོ་སྦྲང་རྩིའི་བཅུད། ཉང་ཉི་མ་འོད་ཟེར་གྱིས་བརྩམས། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༢༠༡༠ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༡༦༠

[30] བརྡ་སྤྲོད་ཀུན་སྣང་སྒྲོན་མེ། རིག་འཛིན་ཀུན་གྲོལ་གྲགས་པས་བརྩམས། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༢༩༩༨ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན།

ཤོག་གྲངས། ༢༢

[31] རྒྱལ་བའི་བཀའ་འགྱུར་རིན་པོ་ཆེའི་བཞུགས་བྱང་དཀར་ཆག །སི་ཏུ་པཎ་ཆེན་ཆོས་ཀྱི་འབྱུང་གནས་ཀྱིས་བརྩམས། སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༢༠༠༨ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༤༡༤

[32] མཁས་དབང་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་འབུམ། སྟོད་ཆ། གཏམ་རྒྱུད་གསེར་ཐང་། བླ་རུང་གཞུང་ལས་ཁང་གིས་སྤེལ། ཤོག་གྲངས། ༢༣༢

[33] སློབ་དཔོན་ཐུ་མིའི་མཛད་འཕྲིན་ལ་ཕྱིར་དྲན་ཞུ་བ། ཆབ་སྤེལ་ཚེ་བརྟན་ཕུནཚོགས་ཀྱི་དཔྱད་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས། སྟོད་ཆ། ཆབ་སྤེལ་ཚེ་བརྟན་ཕུན་ཚོགས་ཀྱིས་བརྩམས། ཆབ་སྤེལ་རིག་གཞུང་བསམ་བློའི་ཞིབ་འཇུག་ཚོགས་ཆུང་གིས་བསྒྲིགས། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༢༠༠༧ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༡༠༡ནས་༡༠༨བར

[34] རྒྱལ་རབས་གསལ་བའི་མེ་ལོང་། ཕྱི་ལོ་༡༠༠༥ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༧༣

[35] ཀརྨ་སི་ཏུའི་སུམ་རྟགས་འགྲེལ་ཆེན་མཁས་པའི་མགུལ་རྒྱན་མུ་ཏིག་ཕྲེང་མཛེས། སི་ཏུ་གཙུག་ལག་ཆོས་ཀྱི་སྣང་བས་བརྩམས། བླ་རུང་གཞུང་ལས་དོ་དམ་ཁང་ནས་འགྲེམ་སྤེལ་བྱས། ཤོག་གྲངས། ༡༣༥

[36] ཆོས་འབྱུང་མེ་ཏོག་སྙིང་པོ་སྦྲང་རྩིའི་བཅུད། ཕྱི་ལོ་༢༠༡༠ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༡༦༠

[37] ཉི་མའི་རིགས་ཀྱི་རྒྱལ་རབས། གུ་གེ་པཎྜི་ཏ་གྲགས་པ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་བརྩམས། གངས་ཅན་གཙུག་ལག་ཕྲེང་བ། དེབ་བདུན་པ། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༢༠༡༤ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༡༠༡

[38] བོད་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་ཁག་ཅིག་གི་མཚན་བྱང་དྲི་མེད་ཤེལ་དཀར་ཕྲེང་བ། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱོ་ལོ་༡༩༨༥ ལོེ་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༡༨

[39] ཀློང་ཆེན་ཆོས་འབྱུང་། ཕྱི་ལོ་༡༩༩༡ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༢༠༧

[40] དཀར་ལེབས་སུམ་རྟགས་དཀའ་འགྲེལ། དཀར་ལེབས་དྲུང་ཡིག་པདྨ་རྡོ་རྗེས་བརྩམས། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༡༩༨༩ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༥༦

[41] ཆོས་འབྱུང་མེ་ཏོག་སྙིང་པོ་སྦྲང་རྩིའི་བཅུད། ཕྱི་ལོ་༢༠༡༠ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༡༦༠

[42] ཡི་གེའི་བཤད་པ་རྣམ་པར་གསལ་བ་ཞེས་བྱ་བ་སམྦྷོ་ཊས་མཛད་པ་བཞུགས་སོ། བོད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་ཕྱོགས་བསྒྲིགས། པོད་ཉེར་གསུམ་པ་བརྡ་སྤྲོད་སྤྱི་དོན་སྐོར། ཁྲོྃ་འཇམ་བློས་གཙོ་བསྒྲིགས་བྱས། སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༡༠༡༤ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས་༡ནས་༡༢བར།

[43] བྱཱ་ཀ་ར་ཎའི་རྩ་བ་སུམ་ཅུ་པའི་འགྲེལ་པ་བསྟན་པའི་སྒྲོན་མེ། སྒྲ་པ་ནམ་མཁའ་བཟང་པོས་མཛད། བོད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་ཀུན་འདུས་ཆེན་མོ།༼ཀ༽སུམ་ཅུ་པའི་སྐོར། ༼༡༽མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༢༠༢༠ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༢༠༥

[44] རྟགས་ཀྱི་འཇུག་པའི་འགྲེལ་པ་མཁས་པའི་རྒྱན། སྒྲ་པ་ནམ་མཁའ་བཟང་པོས་མཛད། བོད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་ཀུན་འདུས་ཆེན་མོ།༼ཀ༽རྟགས་འཇུག་་སྐོར། ༼༡༢༽མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༢༠༢༠ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༦༧

[45] ཤར་ཀཿཐོག་པ་དམ་པ་བདེ་བར་གཤེགས་པའི་རྣམ་ཐར་བསྡུས་པ་གྲུབ་མཆོག་རྗེས་དྲན། དངོས་སློབ་དགེ་སློང་ལྡིང་པོས་མཛད། པར་མ་ཤོག་གྲངས་༤པའི་ནང་དུ་དམ་པ་བདེ་གཤེགས་དགུང་ལོ་བརྒྱད་ཡན་མན་དུས་སུ། ཐོན་མིའི་སུམ་ཅུ་པ་དང་རྟགས་འཇུག་གསན་པར་གསལ་འདུག །

[46] བཅོམ་ལྡན་རིག་རལ（༡༢༢༧－༡༣༠༥）གྱི་སློབ་ཡིན་པ་ཙམ་ལས་འཁྲུངས་འདས་ལོ་ཚིགས་གསལ་མ་མཐོང་།

[47] ཐོན་མིའི་ཞལ་ལུང་། ཚེ་ཏན་ཞབས་དྲུང་གིས་བརྩམས། བླ་རུང་གཞུང་ལས་དོ་དམ་ཁང་ནས་འགྲེམ་སྤེལ་བྱས། ཤོག་གྲངས། ༡༣

[48] སུམ་ཅུ་པའི་འགྲེལ་པ། དབུས་པ་བློ་གསལ་གྱིས་བརྩམས། དབུ་མེད་བྲིས་མ། ཤོག་གྲངས། ༣

[49] བརྡ་སྤྲོད་བློ་གསལ་དགའ་སྟོན། དམུ་དགེ་བསམ་གཏན་གྱིས་བརྩམས། བླ་རུང་སྔ་འགྱུར་དཔེ་ཚོགས། བླ་རུང་གཞུང་ལས་ཁང་གིས་སྤེལ། ཤོག་གྲངས། ༤

[50] ཆོས་འབྱུང་མེ་ཏོག་སྙིང་པོ་སྦྲང་རྩིའི་བཅུད། ཕྱི་ལོ་༢༠༡༠ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༡༦༠

[51] ཀློང་ཆེན་ཆོས་འབྱུང་། ཕྱི་ལོ་༡༩༩༡ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༢༠༧

[52] བཀའ་ཆེམས་ཀ་ཁོལ་མ། ཕྱི་ལོ་༡༩༨༩ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༡༠༨

[53] བརྡ་སྤྲོད་ཀུན་སྣང་སྒྲོན་མེ། ཕྱི་ལོ་༢༩༩༨ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༡༤

[54] ཐོན་མིའི་ཞལ་ལུང་། ཚེ་ཏན་ཞབས་དྲུང་གིས་བརྩམས། བླ་རུང་གཞུང་ལས་དོ་དམ་ཁང་ནས་འགྲེམ་སྤེལ་བྱས། ཤོག་གྲངས། ༡༤

[55] དེབ་ཐེར་དཔྱིད་ཀྱི་རྒྱལ་མོའི་གླུ་དབྱངས། ཕྱི་ལོ་༡༩༨༨ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༢༡

[56] ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན། ཕྱི་ལོ་༢༠༠༧ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན།  ཤོག་གྲངས། ༩༨

དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ།

[1] བདེ་བར་གཤེགས་པའི་བསྟན་པའི་གསལ་བྱེད་ཆོས་ཀྱི་འབྱུང་གནས་གསུང་རབ་རིན་པོ་ཆེའི་མཛོད། བུ་སྟོན་ཆོས་འབྱུང་། བུ་སྟོན་རིན་ཆེན་གྲུབ་ཀྱིས་བརྩམས། ཀྲུང་གོ་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༡༩༩༨ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན།

[2] གངས་ཅན་ཡུལ་གྱི་ས་ལ་སྤྱོད་པའི་མཐོ་རིས་ཀྱི་རྒྱལ་བློན་གཙོ་བོར་བརྗོད་པའི་དེབ་ཐེར་རྫོགས་ལྡན་གཞོན་ནུའི་དགའ་སྟོན་དཔྱིད་ཀྱི་རྒྱལ་མོ་གླུ་དབྱངས། དེབ་ཐེར་དཔྱིད་ཀྱི་རྒྱལ་མོའི་གླུ་དབྱངས། རྒྱལ་དབང་ལྔ་པས་བརྩམས། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༡༩༨༨ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན།

[3] སུམ་རྟགས་ཀྱི་སྡོམ་བྱང་བློ་གསལ་མགུལ་རྒྱན། ཞེ་ཆེན་རྒྱལ་ཚབ་ཀྱིས་མཛད། བོད་ཀྱི་བཅུ་ཕྲག་རིག་མཛོད་ཆེན་མོ་ལས་སྔ་འགྱུར་རྙིང་མ་པའི་གསུང་རབ་པོད་གཉིས་པ། ཐུན་མོང་རིག་གནས། སྟོད་ཆ། འབའ་སེང་ཁྲི་ཆོས་གྲྭ་ཆེན་མོས་བསྒྲིགས། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༢༠༠༩ པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༧༣ནས་༡༥༢བར།

[4] ཡི་གེའི་བཤད་པ་རྣམ་པར་གསལ་བ་ཞེས་བྱ་བ་སམྦྷོ་ཊས་མཛད་པ་བཞུགས་སོ། བོད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་ཕྱོགས་བསྒྲིགས། པོད་ཉེར་གསུམ་པ་བརྡ་སྤྲོད་སྤྱི་དོན་སྐོར། ཁྲོྃ་འཇམ་བློས་གཙོ་བསྒྲིགས་བྱས། སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༢༠༡༤ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་གྲངས། ༡ནས་༡༢བར།

[5] མཁས་དབང་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་འབུམ། སྟོད་ཆ། གཏམ་རྒྱུད་གསེར་ཐང་། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་བརྩམས། བླ་རུང་སྔ་འགྱུར་དཔེ་ཚོགས། བླ་རུང་གཞུང་ལས་ཁང་གིས་སྤེལ།

[6] རྒྱལ་རབས་གསལ་བའི་མེ་ལོང་། ས་སྐྱ་བསོད་ནམས་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་བརྩམས། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༢༠༠༥ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན།

[7] རབ་འབྱམས་དག་པའི་ཞིང་གི་ཡོན་ཏན་ཀུན་ཚང་དཔལ་ལུགས་གསུམ་མི་འགྱུར་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པའི་གཙུག་ལག་ཁང་རྟེན་དང་བརྟེན་པར་བཅས་པ་ལེགས་གསོའི་སྲི་ཞུ་ཇི་ལྟར་བསྒྲུབས་པའི་ཚུལ་གྱི་ཁྱད་པར་བརྗོད་པའི་དཀར་ཆག་སྐལ་བཟང་དད་པའི་སྒོ་འབྱེད་ངོ་མཚར་རྒྱ་མཚོའི་ལྡེའུ་མིག །བསམ་ཡས་དཀར་ཆག་དད་པའི་སྒོ་འབྱེད། དགའ་ལྡན་བཤད་གྲྭ་བ་གུང་དབང་ཕྱུག་རྒྱལ་པོས་བརྩམས། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༢༠༡༣ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན།

[8]ཞང་བོད་གནའ་རབས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ནོར་བུ་མེ་ལོང་། ནམ་མཁའི་ནོར་བུས་བརྩམས། ཅང་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༡༩༩༠ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན།

[9]དཔལ་རྗེ་བཙུན་རྡོ་རྗེ་རྣལ་འབྱོར་མའི་གསང་བའི་སྒྲུབ་ཐབས་ཀྱི་རྣམ་པར་བཤད་པ་ཟབ་མོ་རྣམ་འབྱེད། དཔའ་བོ་གཙུག་ལག་ཕྲེང་བས་བརྩམས། དཔལ་བརྩེགས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་ཞིབ་འཇུག་ལྟེ་གནས་ནས་བསྒྲིགས། ཕྱོ་ལོ་༢༠༡༧ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན།

[10] ཚོགས་གསུམ་གྱི་རྣམ་བཤད་དཔྱིད་ཀྱི་མྱུ་གུ། ཚེ་དབང་རྡོ་རྗེས་བརྩམས། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༢༠༠༨ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན།

[11]བཀའ་ཆེམས་ཀ་ཁོལ་མ། ཇོ་བོ་རྗེ་ཨ་ཏི་ཤས་གཏེར་ནས་བཏོན། ཀྭན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༡༩༨༩ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན།

[12] མ་ཎི་བཀའ་འབུམ། ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོ་སོགས་ཀྱིས་མཛད། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༢༠༡༣ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན།

[13] ཆོས་འབྱུང་རིན་པོ་ཆེའི་གཏེར་མཛོད་བསྟན་པ་གསལ་བར་བྱེད་པའི་ཉི་འོད། ཀློང་ཆེན་ཆོས་འབྱུང་། ཀློང་ཆེན་རབ་འབྱམས་ཀྱིས་བརྩམས། སི་ཁྲོན་བོད་ཡིག་པར་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༡༩༩༡ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན།

[14] དམ་པའི་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་བསྒྱུར་བ་རྣམས་ཀྱི་བྱུང་བ་གསལ་བར་བྱེད་པ་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན།  དཔའ་བོ་གཙུག་ལག་ཕྲེང་བས་བརྩམས།  མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  ཕྱི་ལོ་༢༠༠༧ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན།

[15] བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རགས་རིམ་གཡུ་ཡི་ཕྲེང་བ། སྟོད་ཆ། ཆབ་སྤེལ་ཚེ་བརྟན་ཕུན་ཚོགས་དང་ནོར་བྲང་ཨོ་རྒྱན་གཉིས་ཀྱིས་སྒྲིག་རྩོམ་བྱས། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༢༠༡༦ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན།

[16] བོད་ཀྱི་དབུ་མེད་ཡི་གེའི་གཟུགས་ཆེ་ཆུང་གི་མ་ཕྱི་བློ་གསལ་འཇུག་ངོགས། སྨྱུག་འཛིན་པ་ཨོ་རྒྱན་བསྟན་འཛིན་སོགས་ཀྱིས་བརྩམས།

[17] རྒྱ་བོད་ཡིག་ཚང་མཁས་པ་དགའ་བྱེད་ཆེན་མོ་འཛམ་གླིང་གསལ་བའི་མེ་ལོང་། དཔལ་འབྱོར་བཟང་པོས་བརྩམས། སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༡༩༨༥ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན།

[18] སློབ་དཔོན་ཐུ་མིའི་མཛད་འཕྲིན་ལ་ཕྱིར་དྲན་ཞུ་བ། ཆབ་སྤེལ་ཚེ་བརྟན་ཕུནཚོགས་ཀྱི་དཔྱད་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས། སྟོད་ཆ། ཆབ་སྤེལ་ཚེ་བརྟན་ཕུན་ཚོགས་ཀྱིས་བརྩམས། ཆབ་སྤེལ་རིག་གཞུང་བསམ་བློའི་ཞིབ་འཇུག་ཚོགས་ཆུང་གིས་བསྒྲིགས། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༢༠༠༧ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན།

[19] ཆོས་འབྱུང་མེ་ཏོག་སྙིང་པོ་སྦྲང་རྩིའི་བཅུད། ཉང་ཉི་མ་འོད་ཟེར་གྱིས་བརྩམས། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༢༠༡༠ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན།

[20] བརྡ་སྤྲོད་བྱཱ་ཀ་ར་ཎའི་འགྲེལ་པ་ཀུན་སྣང་གསལ་བའི་སྒྲོན་མེ། རིག་འཛིན་ཀུན་གྲོལ་གྲགས་པས་བརྩམས། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༢༩༩༨ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན།

[21] བདེ་བར་གཤེགས་པའི་བཀའ་གངས་ཅན་གྱི་བརྡས་དྲངས་པའི་ཕྱི་མོའི་ཚོགས་ཇི་སྙེད་པ་པར་དུ་བསྒྲུུབས་པའི་ཚུལ་ལས་ཉེར་བར་བརྩམས་པའི་གཏམ་བཟང་པོ་བློ་ལྡན་མོས་པའི་ཀུནྡ་ཡོངས་སུ་ཁ་བྱེ་བའི་ཟླ་འོད་གཞོན་ནུའི་འཁྲི་ཤིང་། རྒྱལ་བའི་བཀའ་འགྱུར་རིན་པོ་ཆེའི་བཞུགས་བྱང་དཀར་ཆག །སི་ཏུ་པཎ་ཆེན་ཆོས་ཀྱི་འབྱུང་གནས་ཀྱིས་བརྩམས། སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༢༠༠༨ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན།

[22] ཀརྨ་སི་ཏུའི་སུམ་རྟགས་འགྲེལ་ཆེན་མཁས་པའི་མགུལ་རྒྱན་མུ་ཏིག་ཕྲེང་མཛེས། སི་ཏུ་གཙུག་ལག་ཆོས་ཀྱི་སྣང་བས་བརྩམས། བླ་རུང་གཞུང་ལས་དོ་དམ་ཁང་ནས་འགྲེམ་སྤེལ་བྱས།

[23] བོད་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་ཁག་ཅིག་གི་མཚན་བྱང་དྲི་མེད་ཤེལ་དཀར་ཕྲེང་བ། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱོ་ལོ་༡༩༨༥ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན།

[24] ཉི་མའི་རིགས་ཀྱི་རྒྱལ་རབས་དང་ཟླ་བའི་རིགས་ཀྱི་རྒྱལ་རབས། གུ་གེ་པཎྜི་ཏ་གྲགས་པ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་བརྩམས། གངས་ཅན་གཙུག་ལག་ཕྲེང་བ། དེབ་བདུན་པ། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༢༠༡༤ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན།

[25] དཀར་ལེབས་སུམ་རྟགས་དཀའ་འགྲེལ། དཀར་ལེབས་དྲུང་ཡིག་པདྨ་རྡོ་རྗེས་བརྩམས། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༡༩༨༩ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན།

[26] བྱཱ་ཀ་ར་ཎའི་རྩ་བ་སུམ་ཅུ་པའི་འགྲེལ་པ་བསྟན་པའི་སྒྲོན་མེ། སྒྲ་པ་ནམ་མཁའ་བཟང་པོས་མཛད། བོད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་ཀུན་འདུས་ཆེན་མོ།༼ཀ༽སུམ་ཅུ་པའི་སྐོར། ༼༡༽མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༢༠༢༠ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན།

[27] རྟགས་ཀྱི་འཇུག་པའི་འགྲེལ་པ་མཁས་པའི་རྒྱན། སྒྲ་པ་ནམ་མཁའ་བཟང་པོས་མཛད། བོད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་ཀུན་འདུས་ཆེན་མོ།༼ཀ༽རྟགས་འཇུག་སྐོར། ༼༡༢༽མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་༢༠༢༠ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན།

[28] ཤར་ཀཿཐོག་པ་དམ་པ་བདེ་བར་གཤེགས་པའི་རྣམ་ཐར་བསྡུས་པ་གྲུབ་མཆོག་རྗེས་དྲན། དངོས་སློབ་དགེ་སློང་ལྡིང་པོས་མཛད། དཔེ་རྙིང་པར་མ།

[29] ཐོན་མིའི་ཞལ་ལུང་། ཚེ་ཏན་ཞབས་དྲུང་གིས་བརྩམས། བླ་རུང་གཞུང་ལས་དོ་དམ་ཁང་ནས་འགྲེམ་སྤེལ་བྱས།

[30] སུམ་ཅུ་པའི་འགྲེལ་པ། དབུས་པ་བློ་གསལ་གྱིས་བརྩམས། དབུ་མེད་བྲིས་མ།

[31] བརྡ་སྤྲོད་བློ་གསལ་དགའ་སྟོན། དམུ་དགེ་བསམ་གཏན་གྱིས་བརྩམས། བླ་རུང་སྔ་འགྱུར་དཔེ་ཚོགས། བླ་རུང་གཞུང་ལས་ཁང་གིས་སྤེལ།

– – – – –