མངའ་བདག་རྩེ་ལྡེས་ཞབས་ཏོག་མཛད་པའི་མེ་ཕོ་འབྲུག་གི་ཆོས་འཁོར།

མངའ་བདག་རྩེ་ལྡེས་ཞབས་ཏོག་མཛད་པའི་མེ་ཕོ་འབྲུག་གི་ཆོས་འཁོར།[1]

སྟོན་པ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པས་གདུལ་བྱ་གང་ཟག་རིམ་ཅན་གསུམ་ལ་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་ལམ་རྒྱུ་འབྲས་ངོ་བོ་ཉིད་གསུམ་བརྗོད་བྱའི་གཙོ་བོར་གྱུར་ནས་འཇིག་རྟེན་གྱི་ས་སྟེང་འདིར་ཆོས་འཁོར་རིམ་པ་གསུམ་བསྐོར་བ་ནི་ཡོངས་སུ་གྲགས་ཤིང༌། ཡུམ་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་དང་མངོན་རྟོགས་རྒྱན་གྱི་གཞུང་ནས་གསུངས་པའི་ཆོས་འཁོར་གྱི་རྣམ་གཞག་[2]གམ་མཚན་ཉིད་ནི། ཆོས་གང་ཞིག་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་རྒྱུ་འབྲས་ངོ་བོ་ཉིད་གསུམ་གང་རུང་བརྗོད་བྱའི་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་ངག་གི་རྣམ་རིག་ཙམ་ལ་ཆོས་འཁོར་ཞེས་བརྗོད་པ་ཡིན།

དེ་ཡང་འཁོར་ལོ་རིན་པོ་ཆེ་ལྟ་བུ་མི་མཐུན་ཕྱོགས་འཇོམས་ནུས་པ་དང་འཕགས་ལམ་གྱི་རྩིབས་ཀྱི་ཡན་ལག་བརྒྱད་དང་ལྡན་པ་སོགས་ཀྱི་ཆོས་མཐུན་མཚུངས་པས་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་ཞེས་བྱའོ། ། རྒྱུ་མཚན་འདི་ལ་བརྟེན་ནས་རྒྱ་གར་འཕགས་ཡུལ་དུ་སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ནས་བཟུང་བསྟན་པའི་གཏད་རབས་བདུན་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་པཎྜི་ཏ་དང་མཁས་ཤིང་གྲུབ་པའི་སྐྱེ་བོ་མང་པོས་དམ་པའི་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་རིམ་པ་མང་པོ་བསྐོར། བོད་གངས་ཅན་གྱི་ལྗོངས་སུ་ཡང་ཆོས་རྒྱལ་བཀའ་དྲིན་ཅན་གྱི་སྐུ་དུས་སུ་མཁས་གྲུབ་ལོ་པཎ་དུ་མས་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་རབ་དང་རིམ་པ་བསྐོར་བ་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་[3]ཁག་གི་ནང་ཡོད་པ་དཔེར་ན། བོད་ཀྱི་བཙན་པོ་ཉེར་བརྒྱད་པ་ལྷ་ཐོ་ཐོ་རི་གཉན་བཙན་གྱི་དུས་སུ་ནང་པ་སངས་རྒྱས་པའི་བསྟན་པ་དབུ་བརྙེས། ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་སྐུ་དུས་སུ་ནང་པའི་བསྟན་པ་དར་བར་མཛད། ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱི་དུས་སུ་མཁན་ཆེན་ཞི་བ་འཚོ་དང་སློབ་དཔོན་པདྨ་འབྱུང་གནས་རྒྱ་གར་འཕགས་ཡུལ་ནས་གདན་དྲངས་ཏེ་བསམ་ཡས་སུ་ཆོས་འཁོར་རྒྱ་ཆེར་བསྐོར་བར་བརྟེན་བསྟན་པ་རྒྱས་པར་མཛད་དེ་སྔ་དར་གྱི་བསྟན་པའི་འགོ་ཚུགས། དུས་རབས་བཅུ་པའི་དཀྱིལ་ཙམ་བོད་རྗེ་ལྷ་བཙན་པོའི་གདུང་དྲི་མ་མེད་པ་མངའ་རིས་ཆོས་རྒྱལ་ལྷ་བླ་མ་ཡེ་ཤེས་འོད་དང་བྱང་ཆུབ་འོད་ཁུ་དབོན་གཉིས་ཀྱི་བཀའ་དྲིན་གྱིས་མེ་ཁྱི(ཕྱི་ལོ་ ༩༨༦)ལོར་བསྟན་པ་ཕྱི་དར་འགོ་ཚུགས་ཏེ་མངའ་རིས་སྐོར་གསུམ་གཙོ་གྱུར་བོད་གངས་ཅན་གྱི་ལྗོངས་སུ་ཆོས་འཁོར་དུ་མ་བསྐོར་བ་དང༌། དེའི་ནང་ནས་རབ་བྱུང་དང་པོའི་མེ་ཕོ་འབྲུག་ཕྱི་ལོ་ ༡༠༧༦ལོའི་ཆོས་འཁོར་ནི་ཆོས་འབྱུང་དེབ་ཐེར་ཁག་ནང་གརྩིགས་ཆེ་བར་མཛད་འདུག་པ་བཅས་ལ་བརྟེན་ནས་འདིར་མེ་འབྲུག་ཆོས་འཁོར་གཙོ་བོར་འཛིན་པའི་ཐོག་ཆོས་འཁོར་སྐོར་དཔྱད་ཞིབ་ཅུང་ཙམ་ཞིག་བྱེད་རྒྱུའི་འབད་པ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

སྟོན་པ་སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་ཆོས་འཁོར་དང་མེ་འབྲུག་(ཕྱི་ལོ་ ༡༠༧༦)ལོའི་ཆོས་འཁོར་གྱི་གོ་དོན་ནི་མི་འདྲ་བ་ཡིན། སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་གདུལ་བྱ་རིམ་ཅན་གསུམ་གྱི་བསམ་པ་མོས་པ་བག་ལ་གཟིགས་ཏེ་འབྲས་བུ་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་གོ་འཕང་གཙོ་བོར་དམིགས་ཏེ་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་བསྐོར་བ་ཞིག་ཡིན། ཆོས་འཁོར་གྱི་གོ་དོན་ཡང་དེ་ཡིན།  དེ་ལྟར་ན་ཡང་ཆོས་འཁོར་གྱི་གོ་དོན་ལ་འགྲེལ་བརྗོད་བྱ་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་འགའ་ཡོད་པ་དཔེར་ན། པཎ་ཆེན་ཤཱཀྱ་མཆོག་ལྡན་གྱིས་སྟོན་པ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་བསྐོར་བ་ནས་བོད་གངས་ལྗོངས་ནང་དམ་ཆོས་རིན་པོ་ཆེ་སྤེལ་བ་དང་དར་བར་མཛད་པའི་ཆོས་སྤྱོད་ཀྱི་བྱ་བ་ཐམས་ཅད་ལ་ཆོས་འཁོར་གྱི་ཐ་སྙད་བཏགས་འདུག[4] ཡང་དེ་ཉིད་ཀྱི་གསུང་ལས།[5] སྤྱིར་བསྟན་པའི་ཉི་མ་ཤར་བ་ན་མི་ནུབ་པར་འཛིན་པ་དང་རེས་འགའ་ནུབ་པ་ན་མྱུར་དུ་འཆར་བའི་ཤེས་རབ་དང་བརྩོན་འགྲུས་ཀྱི་སྟོབས་བསྐྱེད་པ་ལ་ནི་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་བསྐོར་བ་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་མཛད་དོ། ཞེས་གསུངས། ཡང་འགའ་ཤས་ཀྱིས་གཙུག་ལག་ཁང་དང་ཕྱག་མཆོད་འབུལ་བྱ་ཡུལ་ལམ་གནས་བསྐོར་སའི་རྟེན་གཞི་ལ་ཡང་ཆོས་འཁོར་ཞེས་བརྗོད་དེ་ཆོས་འཁོར་དང་གནས་སྐོར་གཉིས་མིང་གི་རྣམ་གྲངས་ལྟ་བུར་བརྩིས་འདུག་པ་འཐད་མིན་དཔྱད་དགོས་པ་ཞིག་འདུག བསྟན་པ་ཕྱི་དར་གྱི་དུས་སུ་ལོ་ཙཱ་བ་མས་ཀྱི་བཞུད་པ་ལ། རིན་པོ་ཆེ་གསེར་གྱི་རྒྱགས་ཕྱེ་བསྐུར་བ། པཎྜི་ཏ་་ཡས་ཀྱི་བྱོན་པ་རྣམས་ལ་འཚོ་བ་ཡང་དག་པའི་བསྙེན་བཀུར་མཛད་དེ་ནང་པའི་གསུང་རབ་བོད་གངས་ཅན་གྱི་སྐད་དུ་བསྒྱུར་བ་དང་དག་བཅོས། དེ་བཞིན་རྒྱ་གར་པཎ་གྲུབ་གདན་ཞུས་ཀྱིས་ནང་ཆོས་འཆད་སྤེལ་དང་བགྲོ་གླེང་མཛད་སའི་གཙུག་ལག་ཁང་དཔེར་ན། མངའ་རིས་གུ་གེ་མཐོ་ལྡིང་དཔལ་དཔེ་མེད་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པའི་གཙུག་ལག་ཁང༌། མར་ཡུལ་ཨལ་ཅི། སིལ་ཆོག་གམ་སྤི་ཏི་ཏ་པོ་དགོན་པ་བཅས་ལ་ཆོས་འཁོར་ཞེས་བཏགས་པ་དེ་ཡང་འཐད་ལྡན་དུ་མཐོང༌།[6] དཔེར་ན། དེབ་སྔོན་ནང་[7] ཕྱིས་ཁ་ཆེ་ཛྙཱན་ཤྲཱི་བོད་དུ་བྱོན་ནས་ཆོས་འཁོར་ཏ་པོར་བཞུགས་པ་ལ། ལོ་གསུམ་ན་པཎྜི་ཏ་་བོད་སྐད་བྱང་བར་གྱུར་བས། དེ་ལ་ལོ་བདུན་གྱི་བར་དུ་ལེགས་པར་ཉན། ཞེས་གསལ། ཨོ་རྒྱན་གླིང་པའི་བཀའ་ཐང་སྡེ་ལྔའི་ནང༌། མདོ་སྡེ་རྒྱ་ཆེན་ཀློག་འདོན་བྱ་བ་དང༌། ཆོས་འཁོར་ཆེན་པོ་བཤད་ཉན་བྱ་བ་དང༌། རྒྱལ་སྡེ་དཀར་ཆུང་ལྷ་ཁང་གི་རྡོ་རིང་ཡི་གེའི་ནང༌།[8] བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་རིང་ལུགས་བྱེད་པ་རྣམས་ཆོས་འཁོར་ནས་བྱའོ་ཅོག་གི་བཀའ་ལ་ཡང་བཏགས་ཏེ། ཆོས་འཁོར་གྱི་ལས་དང་དབང་བྱེད་ཅིང་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་བྱེད་པར་བསྐོའོ། ཞེས་གསལ་བ་ལྟར་ན་ཆོས་འཁོར་ནི་གསུང་རབ་དང་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་རིང་ལུགས་བྱེད་པ་ནི་མཁན་པོར་གོ་བ་ཡིན། མདོར་ན། པཎ་ཆེན་ཤཱཀྱ་མཆོག་ལྡན་གྱི་གསུང་ལས་བྱུང་བ་བཞིན།[9] བཀའ་བགྲོ་བ་དང་གླེང་སློང་བ། ཡང་ན་བཀའ་བགྲོ་བ་དང་རིག་པའི་ཚུལ་གླེང་བར་མཛད་པ་ཞིག་ལ་ཆོས་འཁོར་གྱི་གོ་དོན་གསུངས་པ་ནི་བཤད་པར་བྱ་བའི་ཆོས་འཁོར་གྱི་གོ་དོན་དང་མཚུངས་ཆེ་བར་མཐོང༌། དེ་ལྟར་ན་ཡང༌། མེ་ཕོ་འབྲུག་གི་ཆོས་འཁོར་གྱི་གོ་དོན་ནི་ཅུང་མི་འདྲ་བ་ཡིན་ཏེ། མངའ་རིས་ཆོས་རྒྱལ་གྱི་ཞབས་ཏོག་མཛད་དེ་མཁས་པ་དང་པཎྜི་ཏ་དུ་མ་ཚོགས་ཏེ་ཆོས་ཀྱི་བགྲོ་བ་མཛད་པ་དང༌། རེ་འགས་ཆོས་གསུངས་པ་རེ་འགས་ཆོས་བསྒྱུར་བ་བཅས་ལ་བརྟེན་ནས་ཆོས་འཁོར་གྱི་ཐ་སྙད་བཏགས་པ་ཞིག་ཡིན། ཆོས་འཁོར་དེ་ལ་མེ་འབྲུག་ཆོས་འཁོར། མངའ་རིས་ཆོས་འཁོར་ཆེན་མོ།[10] མངའ་རིས་ཆོས་འཁོར།[11] ཐོ་ལིང་ཆོས་འཁོར་[12]ཞེས་མིང་མི་འདྲ་བའི་ཐོག་ནས་འབོད་སྲོལ་བྱུང་འདུག

ཆོས་འཁོར་གཞན་ཇི་ཙམ་བསྐོར་ཡོད་མིན་དང་དེའི་ཞབས་ཏོག་སུས་མཛད་པ་བཅས་ཀྱི་སྐོར་ཤེས་དགོས་པ་ཡང་གལ་ཆེར་མཐོང་སྟེ། མེ་འབྲུག་ཆོས་འཁོར་གྱི་སྔོན་རྗེས་གཉིས་ཀར་ཆོས་འཁོར་གྱི་གོ་དོན་གཅིག་མཚུངས་མིན་ན་ཡང་ཆོས་འཁོར་རབ་དང་རིམ་པ་ཚུགས་པ་ཆོས་འབྱུང་དེབ་ཐེར་ནང་གསལ་བ་ལྟར་མདོར་བསྡུས་ཀྱི་ཚུལ་དུ་གླེང་ན། གུ་བཀྲའི་འཆོས་བྱུང་ནང་[13]’‘རྒྱ་གར་རྒྱ་ནག་མོན་བོད་བལ། ཧོར་དང་སོག་པོ་ལ་སོགས་པ། ཆོས་འཁོར་ལྷ་སར་འདུ་ཚོགས་བྱེད།’’ཅེས་དང༌། ཕྱི་ལོ་ ༩༠༥ “ཤིང་གླང་ལོར་ཡབ་འོད་སྲུང་སྐུ་གཤེགས་རྗེས་གཙང་གི་གྲོམ་པ་ལྷ་རྩེར་གཤེགས་རྫོངས་ཆོས་འཁོར་རྒྱ་ཆེར་བསྐོར།”[14]ཞེས། ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན་ནང༌།[15] “ཇོ་བོ་རྗེ་དཔལ་ལྡན་ཨ་ཏི་ཤ་བོད་ལ་ཕེབས་སྐབས་འབྲོམ་སྟོན་པ་ཁམས་ནས་ཡར་ལམ་སོག་ཆུ་ཁར་ཕྲེང་ཁ་ཡེར་ཆུང་དང་འབྲོམ་གཉིས་མཇལ་བས་ཡེར་ཆུང་དད་ནས་འབྲོམ་ལ་རྭ་སྒྲེང་ཕུལ། འབྲོམ་ལ་ཆོས་འཁོར་འཛུགས་པར་ཞུས་པས་འབྲོམ་གྱིས་པཎྜི་ཏེཏེ་ཇོ་བོ་རྗེའི་དྲུང་དུ་འགྲོ་བས་སྡོད་མི་ཁོམ་’’ཞེས་གསུངས། ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན་ནང༌།[16] ‘’ཇོ་བོ་འོན་ཁྲ་སྣར་བཞུགས་ཏེ་རྒན་མོ་ཞིག་གིས་ཟླ་གཅིག་ཆོས་འཁོར་བཙུགས་པའི་སྲོལ་ཡུན་རིང་དུ་བྱུང༌།”ཞེས། མངའ་རིས་རྒྱལ་རབས་ནང་[17]’’བླ་ཆེན་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང་པུ་ཧྲངས་སུ་གཙུག་ལག་གི་གཙུག་ལག་ཁང་དང་ཆོས་སྐོར་རྐྱེན་དང་བཅས་ཡང་བཙུགས་སོ།། ཁ་ཆེ་ཛྙ་ན་ཤྲི་སྤྱན་དྲངས་ཏེ། ཁྱུང་པོ་ཆོས་བརྩོན་གྱིས་ལོ་ཙཱ་བྱས། རྒྱུད་སྡེ་རྩེ་མོ་སྦྱོང་རྒྱུད། ཚད་མ་རྣམ་ངེས། དེའི་ཊི་ཀ་ཆོས་མཆོག་གིས་མཛད་པ་ལ་སོགས་བསྒྱུར། ཙན་ཌ་ར་ཧུ་ལ་སྤྱན་དྲངས་ནས། ལོ་ཙཱ་བ་ཅོག་རོ་ཏིང་ངེ་འཛིན་བཟང་པོ་བྱས་ཏེ། ཚད་མ་ཀུན་ལས་བཏུས་པ་ལ་སོགས་བསྒྱུར། ལོ་ཙཱ་བ་བློ་ལྡན་ཤེས་རབ་ཁ་ཆེར་བརྫངས་པའི་བདག་རྐྱེན་མཛད།”ཅེས་དང༌། ཡང༌། མངའ་རིས་རྒྱལ་རབས་ནང༌།[18] ‘’མངའ་བདག་ཆེན་པོ་བཀྲིས་འཁོར་རེས་ཚ་ཙ་སྒང་དགོས་འཁོར་གཡུ་སྒྲ་དང་ཁྲི་ལྡེའི་ཆོས་སྐོར་གསུམ་བཙུགས་ཤིང་རྒྱ་མ་མང་དུ་མཛད།’’ཅེས་གསལ། དེབ་སྔོན་ནང༌།[19] ‘’བསམ་ཡས་ཀྱི་ལྷ་བཙུན་སྔོན་མོས་ཆོས་འཁོར་བཙུགས་པའི་དུས་སུ། གསང་འདུས་འཕགས་སྐོར་ལ་མཁས་པ་ཤུང་ཀེ་དར་མ་རྡོ་རྗེ་དང༌། དབུས་པ་འཕགས་སྐོར་ལ་མཁས་པ་སྤ་ཚབ་ལོ་ཙཱ་བ་གཉིས་སྤྱན་དྲངས་པས། སྤ་ཚབ་གསང་འདུས་ལ་མོས་ནས་ཤུད་ཀྱེ་ལ་གསན་པས་འགྱུར་ལ་མ་མཉེས་ནས། པཎྜི་ཏ་ཏི་ལ་ཤས་མཛད་ནས་སྤ་ཚབ་ལོ་ཙཱ་བས་འགྱུར་ཡང་རྒྱུད་འགྲེལ་ཕྲན་དང་བཅས་པ་ལ་མཛད་ཅིང་ལེགས་པར་བསྒྱུར། བཤད་པ་ཡང་མཛད་དེ། དེང་སང་གི་བར་དུ་བརྒྱུད་པ་ནི་མ་མཐོང་ངོ༌།’’ཞེས་དང༌།

ཡང་རྭ་ལོ་ཙཱས་བལ་ཡུལ་དུ་བལ་པོ་ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་གཙོ་བོར་བསྟེན་ཏེ་ཆོས་འཁོར་རྒྱ་ཆེར་བསྐོར་བར་བཤད།[20] ཡང་དེ་ཉིད་ལས།[21] ‘’གཉལ་དུ་སམྦྷོ་རའི་ཆོས་འཁོར་ལ་གྲྭ་པ་བཙུན་པ་ནག་པོའི་རྒྱུད་ལ་དཔེ་ཐོགས་སྟོང་ཉིས་བརྒྱ། སྔགས་པ་དཔེ་ཐོགས་བརྒྱད་བརྒྱ་སྟེ་ཉིས་སྟོང་བྱུང༌།’’ཞེས་གསལ། ཡར་ལུང་ཆོས་འབྱུང་ནང༌།[22] དུས་རབས་ ༡༢ པའི་ནང་བྱབྱཇོ་བོ་ཤཱཀྱ་མགོན་གྱིས་ཆོས་རྗེ་ས་སྐྱ་པཎྜི་ཏ་གདན་དྲངས་ནས་དབྱར་གནས་ཀྱི་སྦྱིན་བདག་མཛད་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་བསྐོར།’’ཞེས་དང་ཡང༌།[23] ‘’ས་ཕོ་འབྲུག་ ཕྱི་ལོ་ ༡༡༤༨ སྡེ་སྣོད་རིན་པོ་ཆེ་རྣམ་པ་གསུམ་གྱི་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་བསྐོར། ལོ་ཙཱ་བ་གྲགས་པ་རྒྱལ་མཚན་ལ་སོགས་མཁས་གྲུབ་དུ་མའི་ཞབས་ཏོག་མཛད།’’ཅེས་དང་ཡང༌།[24] ‘’བྱང་ཆུབ་སེམས་ཀྱི་བཀའ་བབ་བྱ་འཆད་ཁ་བ་གཉལ་དུ་ངོ་རྗེ་བཙན་པོ་རའི་ཆོས་འཁོར་གཅིག་གིས་སར་རས་ཆུང་པའི་ཕྱི་ལ་བྱོན་པས། ཆོས་འཁོར་གྱི་གྲལ་མགོ་ལ། རྔོག་ལོ་ལ་སོགས་སྡེ་སྣོད་འཛིན་པ་མང་པོས་གྲུབ་མཐའི་རྣམ་དབྱེ་འབྱེད་པ་གཟིགས་པས། ཐུགས་མོས་ཤིང༌། ཆོས་ཚོལ་བ་ལ་བྱོན། གཡེ་ཆུང་གི་སྦྲེ་དགོན་པ་ན་སྤྱན་སྔ་རིན་པོ་ཆེའི་སློབ་མ་དགེ་བཤེས་སྦྲེ་བ་ཆེན་པོ་བཞུགས་པ་དང་མཇལ། བསྙེན་རྫོགས་ཀྱི་མཁན་པོ་ཞུས་པས། དགེ་བཤེས་སྦྲེ་བ་ཆེན་པོ་མཁན་པོ་མི་བྱེད་པའི་དམ་བཅའ་བྱས་ནས་མ་གསན། དེ་དུས་ཇོ་དན་ཚ་རོང་བ་དང༌། དྭགས་པོ་གཙང་འདུལ་བ། སྦྲེ་ཆེན་པོའི་སར་བྱོན་པ་ལ། མཁན་སློབ་ཞུས་ནས་བསྙེན་རྫོགས་མཛད། དེ་ནས་རིམ་གྱིས་བྱོན། ཤ་མི་ལ་འདུལ་བ་ཉན། དེ་ཙ་ན་ཡར་ལུང་དུ་ཆོས་འཁོར་གཅིག་གི་སར་བྱོན།’’ཅེས། ཡང་དེ་ཉིད་ལས།[25] ས་སྐྱ་པའི་དུས་སུ་’’བ་རི་བ་གཡུ་མཁར་མོ་ན་ཡོད་པ་སྤྱན་དྲངས་ཏེ། འཕྱང་བྲག་དམར་གཉིས་བསགས་ནས་ཆོས་འཁོར་བྱེད་པ།’’ཞེས། ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན་ནང༌།[26] ‘’མཁས་པ་ཕྱ་གཡོར་གཉིས་དང༌། ཞང་རིན་པོ་ཆེའམ་ཞང་གཡུ་བྲག་པ་བརྩོན་འགྲུས་གྲགས་པ་(༡༡༢༣-༡༡༩༣)སོགས་དགེ་བཤེས་གདུགས་ཐོགས་བཞི་བརྒྱ་ཙམ་ལ་ཉ་མོ་སྐྱུར་དུ་ཆོས་འཁོར་ཆེན་མོ་མཛད།[27]ཅེས་དང་། ཡང་པཎ་ཆེན་ཤཱཀྱ་མཆོག་ལྡན་གྱིས་ ༡༤༣༥ ལོར་མཛད་པའི་ཆོས་འཁོར་རྣམ་གཞག་ནང༌། ‘’མེ་འབྲུག་ཆོས་འཁོར་རྗེས་སུ། འགྲོ་མགོན་འཕགས་པས་ཆུ་མིག་རིང་མོ་ལ་སོགས་པར་ཚད་མའི་བསྟན་བཅོས་བཤད་བཀའ་ཆོས་འཁོར་རྒྱ་ཆེར་བསྐོར། རིག་པའི་གནས་ལྔ་དར་འགོ་ཚུགས།’’ཞེས་དང་ཡང༌།[28] དེང་སང་ཤིང་མེ་ཡོས་ལོ། འཕགས་པ་རིན་པོ་ཆེས་ཀློག་པ་པའི་བཤེས་གཉེན་ཁྲི་ཚོ་བདུན་དང༌། དེའི་རྗེས་སུ་ཁྲི་ཚོ་ལྔས་བསྡུས་པའི་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་ལན་གཉིས་མཛད་པ་ལ་རྙེད་པ་དང༌། བཀུར་བསྟི་སྔ་མ་ལས་ཆེས་ལྷག་པར་བྱུང་བ་དང་ཏི་ཤྲི་ཀུན་དགའ་བློ་གྲོས་བོད་དུ་བསྙེན་རྫོགས་ལ་བྱོན་པའི་ཚེ་ཆོས་འཁོར་གྱི་རྣམ་གཞག་རྒྱ་ཆེན་མཛད། དེ་ཐམས་ཅད་དབུ་རྩེ་གསར་རྙིང་ལ་སོགས་པའི་སྐུའི་རྟེན་དང༌། བཀའ་དང་བསྟན་བཅོས་འགྱུར་རོ་ཚལ་གྱི་གླེགས་བམ་རིན་པོ་ཆེ་ལས་གྲུབ་པ་དང༌། ཕྱི་རྟེན་སྐུ་འབུམ་རྣམས་གྲུབ་པ་དང༌། དེ་ཐམས་ཅད་ལ་གསེར་གདུགས་ཁེལ་བ་ལ་སོགས་པའི་དུས་ཀྱི་རབ་ཏུ་གནས་པའི་དགའ་སྟོན་དང་སྒོ་བསྟུན་ནས་མཛད་དོ། དུས་ཕྱིས་ཆོས་རྗེ་བླ་མ་དམ་པས་རང་ལོ་རེ་གཅིག་བཞེས་པའི་ཚེ་བོ་དོང་ཆོས་འཁོར་དུ་གྲགས་པ་དང༌། རེ་གསུམ་ལ་བསམ་ཡས་ཆོས་འཁོར་མཛད་པའི་གྲུབ་འབྲས་ནི། ཐང་གི་ཆོས་གྲྭ་ཆེན་པོ་བཏབ། ཉ་དབོན་ཀུན་དགའ་རྩེ་ཆེན་བཏབ། མཁན་བྱང་ཆུབ་དཔལ་གྱིས་རབ་སྒང་ཀ་བཞི་དགོན་བཏབ། སི་ཏུ་རབ་བརྟན་ཀུན་བཟང་འཕགས་ཀྱིས་ཉང་སྟོད་ལྕང་རྭའི་ཆོས་གྲ་བཏབ། དྲུང་ནོར་བཟང་ལ་སྐུ་མཆེད་ཀྱིས་རོང་བྱམས་ཆེན་གྱི་ཆོས་གྲ་བཏབ། ཡང་དེ་ཉིད་ལས།[29] སྟོད་ལུང་གནང་རྩེ་ལྡང་གི་གཙུག་ལག་ཁང་དུ་དབུས་གཙང་གི་སྡེ་བདག་སོ་སོས་མཐུན་རྐྱེན་ཕུལ་ནས། ལོ་ཙཱ་བ་སྐྱབས་མཆོག རེད་འདའ་བ། ཙོང་ཁ་པ་ཆེན་པོ། ཆོས་རྗེ་རྣམ་གསུམ་གྱིས་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་བསྐོར། ཞེས་དང་ཡང་དེ་ཉིད་ལས།[30] དྲུང་ཆེན་ཏའི་སི་ཏུས་ལྷ་སར་ཡོན་ཕུལ་ནས། ཇོ་བོ་དྲུང་དུ་གསང་བདེ་གུང་གསུམ། སྒ་སྐྱོར་ཟུལ་གསུམ་དང་ཚོགས་སྡེ་བཞི་སྤྱན་དྲངས།ཆོས་འཁོར་རྣམ་གཞག་ལན་གཉིས་མཛད། ཚལ་པས་ཀྱང་དེ་ལྟར་མཛད། འཇམ་དབྱངས་གུ་ཤྲིའས་ཡར་ལུང་དུ་རྗེ་བླ་མ་དམ་པ་ཐོག་མར་བཞུགས་སུ་གསོལ། ཆོས་སྡེ་སྔ་མ་རྣམས་ཀྱི་སྟེང་དུ་རྩེ་ཐང་གི་འདུས་པའི་ཚོགས་སྤྱན་དྲངས།སྡེ་སྣོད་གསུམ་གྱི་བཀའ་བགྲོ་བ་དང་གླེང་སློང་བར་མཛད་ནས། རྙེད་པ་དང་བཀུར་བསྟི་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པས་སྔོན་བྱོན་པའི་བསྟན་པ་རིན་པོ་ཆེ་ལ་བྱས་ཤེས་དྲིན་གཟོ་དང༌། མ་འོངས་པ་ན་ས་སྐྱོང་འབྱོར་པ་ཅན་དང་བཤེས་གཉེན་ལེགས་བཤད་ཀྱི་མཐུ་གྲུབ་པ་རྣམས་ཕྱག་སྲོལ་བཟང་པོ་ལ་སྦྱར་བ་ཡིན། མདོར་ན། མེ་ཕོ་འབྲུག་གི་མཇུག་ཏུ་ཆོས་འཁོར་གྲགས་ཆེ་བ་ནི་རབ་བྱུང་ལྔ་པའི་མེ་གླང་ཕྱི་ལོ་ ༡༢༧༧ ལོར་འགྲོ་མགོན་འཕགས་པ་(༡༢༣༥-༡༢༨༠)བོད་དུ་ཐེངས་གཉིས་པ་ཕེབས་སྐབས་གཙང་གི་ཆུ་མིག་རིང་མོར་དགེ་འདུན་ཁྲི་བདུན་ཚོགས་པའི་ཆོས་འཁོར་ཞིག་གནང་བ་དེ་ལ་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་ཆུ་མིག་གི་ཆོས་འཁོར་དང་།[31] དུས་རབས་བཅུ་བཞི་པའི་ནང་ཕག་གྲུ་ཁྲི་ཐོག་གཉིས་པ་གུ་ཤྲིར་འཇམ་དབྱངས་ཤཱཀྱ་རྒྱལ་མཚན་(༡༣༧༢-༡༣༨༥)[32]གྱི་སྐབས་སུ་རྩེད་ཐང་ཆོས་འཁོར་ཆེན་མོ་བཙུགས་པ་ཡོངས་གྲགས་ཡིན། ཞྭ་སྒབ་པའི་སྲིད་དོན་རྒྱལ་རབས་ལྟར་ན་[33]རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་ཆེན་པོས་ ༡༤༠༩ ལོར་ལྷ་ལྡན་སྨོན་ལམ་ཆེན་མོ་བཙུགས་པ་དེ་ཡང་གོང་གི་ཆོས་འཁོར་དང་འདྲ་མཚུངས་ཡིན་པར་གསུངས་ཡོད། དེས་ན་མེ་འབྲུག་ཆོས་འཁོར་གྱི་སྔ་རྗེས་སུ་ཆོས་འཁོར་ཇི་ཙམ་ཚུགས་ཡོད་མིན་རགས་རིམ་ཙམ་ཆོས་འབྱུང་དེབ་ཐེར་ནང་ཇི་འཁོད་ལྟར་འདིར་ལུང་དྲངས་པ་ཞིག་ཡིན།

ད་སྒོས་སྐབས་སུ་བབ་པ་མེ་འབྲུག་ཆོས་འཁོར་སྐོར་གླེང་བར་བྱ་རྒྱུ་ཡིན། བསྟན་པ་སྔ་དར་སྐབས་བསམ་ཡས་སྒྲ་བསྒྱུར་གླིང་[34] ནང་ལེགས་སྦྱར་སྐད་གསར་བཅད་གཏན་ལ་དབབ་པ་བཅས་རྒྱལ་བའི་བསྟན་པར་ཆོས་རྒྱལ་གོང་མ་རྣམས་ཀྱིས་བཀའ་དྲིན་བསབ་མི་ནུས་པའི་མཛད་རྗེས་ཆེན་པོ་འཇོག་གནང་མཛད་པ་ནི་བརྗོད་མི་དགོས། འོན་ཀྱང་མེ་ཕོ་འབྲུག་གི་ཆོས་འཁོར་ལྟ་བུ་བཙུགས་ཡོད་མིན་ད་ལྟ་ཁུངས་ལྡན་ཡིག་ཆ་རྙེད་སོན་མ་བྱུང༌། མེ་འབྲུག་ཆོས་འཁོར་གྱི་མཇུག་ཏུ་ཆོས་འཁོར་ཇི་ཙམ་བཙུགས་པ་[35]གོང་དུ་བརྗོད་པ་ལྟར་ཡིན་ལ། མེ་ཕོ་འབྲུག་གི་ཆོས་འཁོར་ནི་ཆོས་འཁོར་གཞན་དང་མི་འདྲ་བར་ལོ་རྒྱུས་མང་པོའི་ནང་ཆེ་བསྟོད་བླ་ན་མེད་པ་མཛད་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཇི་ཡིན་དཔྱད་པར་བྱ་བ་ལ་དང་པོ་མེ་ཕོ་འབྲུག་གི་ཆོས་འཁོར་གྱི་དམིགས་ཡུལ་ལམ་དགོས་པ། གཉིས་པ་ཞབས་ཏོག་སུས་མཛད་པ། གསུམ་པ་ཆོས་འཁོར་དེར་ལོ་ཙཱ་བ་དང་རྒྱ་གར་པཎ་གྲུབ། བོད་སྟོན་དུ་ཕེབས། བཞི་པ་ཆོས་འཁོར་གྱི་ལོ་ཚིགས། ལྔ་པ་ཆོས་འཁོར་ཚོགས་ཡུན། དྲུག་པ་ཆོས་འཁོར་ཚུགས་ཡུན། བདུན་པ་ཆོས་འཁོར་འདིས་རྐྱེན་བྱས་ཏེ་ཕྱི་རབས་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཇི་ཐེབས་བཅས་རྣམ་པ་བདུན་གྱི་སྒོ་ནས་གླེང་བར་བྱ་རྒྱུ་ཡིན།

མེ་ཕོ་འབྲུག་གི་ཆོས་འཁོར་གྱི་དམིགས་ཡུལ།

དེ་ཡང་རྔོག་བློ་ལྡན་ཤེས་རབ་(༡༠༥༩་༡༡༠༩)ཀྱིས་ཚད་མ་རྣམ་འགྲེལ་རྒྱན་གྱི་འགྱུར་བྱང་[36](ཟུར་བཀོལ་ཡིག་ཆ་དང་པོར་གཟིགས)ནང་དུ་བཀོད་པ་ལྟར་ན། མངའ་བདག་ཞི་བ་འོད་དང་མངའ་བདག་ཁྲི་བཀྲ་ཤིས་རྩེ་ལྡེའི་རིང་ལ་མཆོད་ཡོན་མཛད་དེ་འགྱུར་མ་དག་པ་ཀུན་བཅོས་ཤིང་༌། མ་བསྒྱུར་བ་རྣམས་བསྒྱུར་བ་དང༌་། དམ་པའི་ཆོས་རྒྱ་ཆེར་བཤད་པ། ཆོས་མི་མཐུན་པ་རྣམས་གཏན་ལ་དབབ་པའི་སྒོ་ནས་བོད་འབངས་ཡོངས་ལ་དཀའ་དྲིན་བསམ་པ་དང་བཞག་པའི་ཐུགས་དགོངས་ཀྱིས་བོད་དབུས་གཙང་ཁམས་གསུམ་མངའ་རིས། རྒྱ་གར་དང་བཅས་པ་ནས་སྡེ་སྣོད་འཛིན་པ་མཁས་པ་མང་པོ་གདན་དྲངས་ཏེ་ཞབས་ཏོག་ཞབས་དྲུང་ཆེན་པོ་ཚོགས་ཞེས་གསུངས་འདུག་པ་ནི་ཆོས་འཁོར་འཚོགས་པར་གོ་བ་ཡིན། འགྱུར་བྱང་འདིའི་ནང་ཆོས་འཁོར་ཞེས་ཐ་སྙད་དངོས་སུ་མ་སྨོས་ཀྱང་ཆོས་འཁོར་གྱི་ཞབས་ཏོག་མཛད་མཁན་དང་རྔོག་ལོ་ཙཱ་བ་ཉིད་དངོས་སུ་ཕེབས་པ་བཅས་ནས་མེ་ཕོ་འབྲུག་གི་ཆོས་འཁོར་ཡིན་པ་ཤེས་ཐུབ། དེ་ཙམ་དུ་མ་ཟད་ཚད་མ་རྣམ་འགྲེལ་གྱི་རྒྱན་འདི་ཡང་ཁ་ཆེ་གྲོང་ཁྱེར་དཔེ་མེད་ཀྱི་པཎྜི་ཏ་ཆེན་པོ་སྐལ་ལྡན་རྒྱལ་པོ་དང་མཉམ་རྔོག་ལོ་ཙཱ་བས་ཆོས་འཁོར་གྱི་དུས་སྐབས་དང་བསྟུན་ནས་བསྒྱུར་བར་མཛད་པ་འགྱུར་བྱང་[37]ལས་ཀྱང་ཤེས་ཐུབ་པ་འདི་ལྟ་སྟེ། ‘’སྨད་མེད་ཆེ་བའི་བདག་ཅན་རྒྱལ་པོ་མཆོག།དགེ་བའི་ཐུགས་མངའ་དེ་བས་ས་སྐྱོང་བ། །མིའི་བདག་པོ་དབང་སྡེའི་བཀས་བསྐུལ་ནས། །བརྩོན་ལྡན་ལྷག་པར་སྤྱོད་ལྡན་འཆད་པོ་དང༌། །ཉན་པོ་རྒོལ་དང་ཕྱིར་རྒོལ་དོན་ངེས་དང༌། །འབོལ་གཏམ་དགའ་སྟོན་རྒྱ་ཆེར་མྱོང་བྱའི་ཕྱིར། །འཛམ་གླིང་མཁས་པའི་རྒྱན་གྱུར་རྒྱན་འདི་བསྒྱུར།’’ཞེས་གསལ་བ་དང་༌། རྔོག་ལོ་ཙཱ་བས་མེ་འབྲུག་ཆོས་འཁོར་མ་ཚུགས་གོང་ཚད་མ་རྒྱན་བསྒྱུར་ཏེ་ཆོས་འཁོར་སྐབས་མཁས་མང་འདུས་པའི་ཚོགས་སུ་བགྲོ་གླེང་མཛད་ཕྱིར་ཚོགས་སུ་ཕུལ་བ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་ཆོས་འཁོར་དེའི་སྐབས་སུ་ཟངས་དཀར་ལོ་ཙཱ་བས་དག་ཞུས་མཛད་པ་ཡང་འགྱུར་བྱང་གི་ནང་དུ་གསལ། (ཟུར་བཀོལ་ཡིག་ཆ་དང་པོར་གཟིགས།)

ཡང་ཞང་ཞུང་གི་ལོ་ཙཱ་བ་ཆེན་པོ་མང་འོར་བནྡེ་བྱང་ཆུབ་ཤེས་རབ་ཀྱིས་ཚད་མ་རྒྱན་འགྲེལ་མཐོ་ལྡིང་དཔལ་དཔེ་མེད་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པའི་གཙུག་ལག་ཁང་དུ་བསྒྱུར།[38] (ཟུར་བཀོལ་ཡིག་ཆ་གཉིས་པར་གཟིགས) ཞེས་ཚད་མ་རྒྱན་འགྲེལ་དེ་ཡང་མེ་འབྲུག་ཆོས་འཁོར་སྐབས་སུ་བསྒྱུར་བ་ཞིག་ཡིན་པར་སྙམ། འོན་ཀྱང་འཇམ་མགོན་ཨ་མེས་ཞབས་ཀྱིས་མཛད་པའི་བཀའ་གདམས་ཆོས་འབྱུང་ལྟར་ན་[39] རྔོག་ལོ་ཆེན་པོ་རྒྱ་གར་ན་ལོ་བཅུ་བདུན་སློབ་གཉེར་མཛད་རྗེས་མངའ་རིས་སྟོད་དུ་ཕེབས། མངའ་བདག་དབང་ལྡེ་དང་ཁྲི་བཀྲིས་དབང་ཕྱུག་བཙན་གྱིས་འགྱུར་གྱི་སྦྱིན་བདག་མཛད་ནས་ཚད་མ་རྒྱན་བསྒྱུར་བར་བཞེད། ཆོས་འཁོར་དེའི་རྗེས་སུ་རྔོག་བློ་ལྡན་ཤེས་རབ་(༡༠༥༩-༡༡༠༩) ཁ་ཆེའི་ཡུལ་ཀ་ཤི་མི་རིར་ཕེབས་པ་དང་ལོ་ཙཱ་བ་བསླབས་པར་བཤད་པ་ནི་དངོས་དང་མཐུན་པ་ཡིན་གྱི་གོ་རིམ་འགྲིག་པར་སྣང༌། རྭ་ལོ་ཙཱ་བའི་རྣམ་ཐར་ནང་[40]’’དེའི་ཚེ་མངའ་བདག་རྩེ་ལྡེས་དབུས་གཙང་གི་སྡེ་སྣོད་འཛིན་པ་དྲག་རིམ་རྣམས་སྤྱན་དྲངས་ཏེ་ཆོས་འཁོར་བཙུགས་པ་དང་དུས་མཚུངས་པས། གཞིས་བྱེས་ཀྱི་སྐྱེ་བོའི་བསུ་སྐྱེལ་མི་ཆད་པས་བསུས་ཏེ་ཆོས་འཁོར་ལ་ཕེབས། རྔོག་ལོ་ཙཱ་བ་བློ་ལྡན་ཤེས་རབ། གཉན་ལོ་ཙཱ་བ་དར་མ་གྲགས། བཙན་ཁ་བོ་ཆེ། ཁྱུང་པོ་ཆོས་བརྩོན། མར་ཐུང་དད་པ་ཤེས་རབ། མང་འོར་བྱང་ཆུབ་ཤེས་རབ། དྭགས་པོ་དབང་རྒྱལ་རྣམས་དང་སྟབས་ཅིག་ཏུ་བྱུང༌། དེར་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་ལེགས་པར་བསྐོར། ཟངས་དཀར་ལོ་ཙཱ་བས་ཚད་མ་རྒྱན་ཡང་དུས་དེར་བསྒྱུར།’’ཞེས་པ་ལྟར་གོང་གི་རྔོག་གི་འགྱུར་བྱང་དང་མི་མཚུངས་པ་ཆོས་འཁོར་དེར་དབུས་གཙང་གི་སྡེ་སྣོད་འཛིན་པ་སྤྱན་དྲངས་པ་དང༌། ལོ་ཙཱ་བ་ཡོངས་གྲགས་དྲུག་ཡོད་པ་ལས་ལོ་ཙཱ་བ་བདུན་ཆོས་འཁོར་སྐབས་ཕེབས་པར་གསལ། དེ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། རྭ་ལོའི་རྣམ་ཐར་དང་མྱང་ཡུལ་སྟོད་སྨད་བར་གསུམ་གྱི་གཏམ་ངོ་མཚར་ནང་མེ་ཕོ་འབྲུག་གི་ཆོས་འཁོར་སྐབས་ཟངས་དཀར་ལོ་ཙཱ་བ་འཕགས་པ་ཤེས་རབ་ཀྱིས་རྔོག་དང་ཁ་ཆེ་པཎྜི་ཏ་སྐལ་ལྡན་ལ་པོ་གཉིས་ཀྱི་འགྱུར་ཚད་མ་རྣམ་འགྲེལ་རྒྱན་ལ་དག་བཅོས་མཛད་པ་ཡང་གསལ།[41] དག་བཅོས་མཛད་པ་ནི་འཐད་ལྡན་ཡིན་པ་འགྱུར་བྱང་ཉིད་དུ། ‘’ཚད་མའི་བཤད་པ་ཆེན་པོ་རྣམ་འགྲེལ་གྱི་རྒྱན་སློབ་དཔོན་མཁས་པ་ཆེན་པོ་ཤེས་རབ་འབྱུང་གནས་སྦས་པའི་ཞལ་སྔ་ནས་ཀྱིས་མཛད་པ་རྫོགས་སོ།། །།བམ་པོ་དྲུག་ཅུ་ལྷག་ཆད་མེད་པར་ཡོད་དོ། །ཁ་ཆེའི་མཁན་པོ་པཎ་ཌི་ཏ་སྐལ་ལྡན་རྒྱལ་པོ་དང༌། ལོ་ཙཱ་བ་དགེ་སློང་བློ་ལྡན་ཤེས་རབ་ཀྱིས་བསྒྱུར། སླད་ཀྱིས་ཁ་ཆེའི་མཁན་པོ་པཎཌི་ཏ་ཀུ་མཱ་ར་ཤྲི་དང༌། ཞུ་ཆེན་གྱི་ལོ་ཙཱ་བ་དགེ་སློང་འཕགས་པ་ཤེས་རབ་ཀྱིས་ཞུས་ཤིང་བཅོས་ཏེ་གཏན་ལ་ཕབ་པ།’’[42] ཞེས་གསལ། རྒྱུ་མཚན་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་རྭ་ལོའི་རྣམ་ཐར་ནང་དུ་ཟངས་དཀར་ལོ་ཙཱ་བས་ཚད་མ་རྒྱན་བསྒྱུར་ཞེས་པ་དེར་དགོངས་པ་ཞིག་ཡིན་ན་མ་གཏོགས་ཐོག་མ་ནས་ཟངས་དཀར་ལོ་ཙཱ་བས་བསྒྱུར་བ་ཞིག་བསྟན་འགྱུར་ནང་མི་གསལ། ཡང་དེབ་ཐེར་རྫོགས་ལྡན་གཞོན་ནུའི་དགའ་སྟོན།[43] ཡར་ལུང་ཇོ་བོའི་ཆོས་འབྱུང༌། མངའ་རིས་རྒྱལ་རབས། ལ་སོགས་པ་ཆོས་འབྱུང་ལོ་རྒྱུས་ནང་ཟངས་དཀར་ལོ་ཙཱ་བ་འཕགས་པ་ཤེས་རབ་ཀྱིས་ཚད་མ་རྒྱན་མེ་ཕོ་འབྲུག་གི་ཆོས་འཁོར་སྐབས་འགྱུར་ཞེས་གསལ་བ་ཕལ་ཆེར་ཚད་མ་རྒྱན་དེ་ལ་འགྱུར་གཉིས་མེད་དམ་སྙམ་པ་ཞིག་བྱུང༌། དོན་དངོས་ནི་རྔོག་གིས་ཐོག་མར་ཚད་མ་རྒྱན་བསྒྱུར་བ་དང་ཕྱིས་ཟངས་དཀར་ལོ་ཙཱ་བས་མེ་ཕོ་འབྲུག་གི་ཆོས་འཁོར་སྐབས་བཅོས་ཏེ་གཏན་ལ་ཕབ་པ་ཞིག་ཡིན་པ་གོང་ལྟར་ལགས། ཆོས་འཁོར་འདི་དང་དུས་མཉམ་མིན་ན་ཡང་དུས་ཕྱིས་ཙམ་ཞིག་ན་རྔོག་བློ་ལྡན་ཤེས་རབ་ཀྱིས་ཚད་མ་རྒྱན་གྱི་འགྲེལ་པ་ཚད་མ་རྣམ་འགྲེལ་རྒྱན་གྱི་འགྲེལ་བཤད་ཤིན་ཏུ་ཡོངས་སུ་དག་པ་ཞེས་བྱ་བ་གཉི་ཐང་བྲག་སྣ་བཀྲ་ཤིས་གཙུག་ལག་ཁང་དུ་རྒྱ་གར་གྱི་པཎྜི་ཏ་སུ་མ་ཏི་དང་མཉམ་བསྒྱུར། འགྱུར་བྱང་གི་ནང་དུ་ཡང་འདི་ལྟར་འཁོད་ཡོད། ‘’དཔལ་ལྡན་དབང་རྒྱལ་དབང་ཕྱུག་ལྟ་བུར་འབྱོར་ལྡན་ཀུན་ལ་ཁྱབ་པ་ཡི། །གྲགས་པ་གསལ་ལྡན་ཟླ་འདྲའི་གཞི་གྱུར་མཆོག་ཏུ་ཡང་དག་ལ་གནས་པ། །རབ་དང་ཡིད་ཅན་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་རྟག་པར་ཤིན་ཏུ་བརྗོད་བྱ་གང༌། །སེམས་ཅན་དོན་ལ་མངོན་པར་དགའ་བའི་སྡོམ་བརྩོན་དམ་པ་དེ་ཡི་ངོར། །བློ་བཟང་གང་ན་བློ་བཟང་བློ་གྲོས་བཟང་པོ་དང༌། །སྒྲ་སྒྱུར་རྣམས་ཀྱི་རྒྱན་གྱུར་བློ་ལྡན་བཟང་པོ་ཡིས།། རྣམ་འགྲེལ་དམ་པའི་རྒྱན་དུ་གྱུར་པའི་ཊིའ་ཀ་འདི།། གཉི་ཐང་བྲག་སྣ་བཀྲིས་གཙུག་ལག་ཁང་དུ་བསྒྱུར། ། ཚད་མ་རྒྱན་གྱི་ཊིའ་ཀ་པཎྜི་ཏ་དང༌། ལོ་ཙཱ་བ་བློ་ལྡན་ཤེས་རབ་ཀྱིས་བསྒྱུར་བའོ།།’’[44] ཞེས་གསལ།

དུས་རབས་བཅུ་གཉིས་ནང་གི་མཁས་པ་ལྡེའུས་མཛད་པའི་རྒྱ་བོད་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པའི་ནང་[45] ལོ་ཙཱ་བ་གཞོན་ནུ་མཆོག་རབ་ཀྱིས་པཎྜི་ཏ་ས་ར་ཧེ་ཧེ་སྤྱན་དྲངས་པའི་དུས་སུ་བོད་སྟོན་བརྒྱ་ཙམ་བྱོན་ཏེ། དེའི་དུས་སུ་པཎྜི་ཏ་གོ་མི་འཆི་མེད་དང་ལོ་ཙཱ་བ་རྔོག་ཀྱང་འཛོམས། གཞན་ཡང་པཎྜི་ཏ་སུ་ན་ཡ་ཤྲི་དང༌། པཎྜི་ཏ་བལ་པོ་ཟ་ཧུམ་དང༌། ལོ་ཙཱ་བ་སྙན་ཆུང་དར་མ་གྲགས་ལ་སོགས་པར་ཡང་རྩེ་ལྡེས་ཞབས་ཏོག་བྱས་པར་གདའོ། ཞེས་འཁོད་འདུག་པ་ལྟར་ན། ཆོས་འཁོར་གྱི་ཐ་སྙད་ཙམ་ཡང་འཁོད་མེད་པ་དང་སྙན་ཆུང་དར་མ་གྲགས་ལས་ལོ་ཙཱ་བ་དུ་ཕེབས་གསལ་ཁ་མེད་ཀྱང༌། པཎྜི་ཏ་ས་ར་ཧེ་ཧེ་སྤྱན་དྲངས་ཏེ་བོད་ཀྱི་མཁས་པའམ་སྟོན་པ་བརྒྱ་ཙམ་བྱོན་པའི་སྐོར་འཁོད་འདུག་པས་མངའ་བདག་རྩེ་ལྡེས་ཞབས་ཏོག་མཛད་པའི་ཆོས་འཁོར་དེ་རང་ཡིན་པར་སྙམ།

འགོས་ལོ་ཙཱ་བ་གཞོན་ནུ་དཔལ་(༡༣༩༢-༡༤༨༡)གྱིས་ ༡༤༧༨ ལོར་མཛད་པའི་དེབ་ཐེར་སྔོན་པོའི་ནང༌།[46] དེའི་སྲས་རྩེ་ལྡེའི་རིང་ལ། མེ་ཕོ་འབྲུག་གི་ཆོས་འཁོར་ཞེས་བྱ་བ་དབུས་གཙང་ཁམས་གསུམ་གྱི་སྡེ་སྣོད་འཛིན་པ་ཕལ་ཆེ་བ་ཡང་འདུས། ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་ལེགས་པར་སོ་སོར་བསྐོར། ཟངས་དཀར་ལོ་ཙཱ་བས་ཚད་མ་རྒྱན་ཡང་དེའི་དུས་སུ་བསྒྱུར་བར་མཛད་དེ། སྤྱིར་མངའ་རིས་སྟོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་དེ་རྣམས་ཀྱིས་བསྟན་པའི་ཞབས་ཏོག་བགྱིས་པ་དེ་ལྟ་བུ་ནི་ཡུལ་གཞན་གང་ན་ཡང་མ་མཆིས། ཆོས་འཁོར་དེ་ལ་རྭ་ལོ་ཙཱ་བ་དང༌། གཉན་ལོ་ཙཱ་དང༌། ཁྱུང་པོ་ཆོས་བརྩོན་དང༌། བཙན་ཁ་བོ་ཆེ་དང༌། རྔོག་བློ་ལྡན་ཤེས་རབ་དང༌། མར་ཐུང་དད་པ་ཤེས་རབ་སྟེ་ལོ་ཙཱ་བ་རྣམས་ཀྱི་འགྲུལ་ཚན་ལ་དྭགས་པོ་དབང་རྒྱལ་ཡང་ཡོད་དེ་ཆོས་འཁོར་དེ་ལ་སྙེགས། ཞེས་གསལ་བ་ལྟར་ན། མངའ་བདག་རྩེ་ལྡེས་མེ་ཕོ་འབྲུག་གི་ཆོས་འཁོར་དེར་སྡེ་སྣོད་འཛིན་པ་མཁས་གྲུབ་མང་པོ་ཕེབས་ཏེ་རང་རང་ཆོས་ཀྱི་གནད་གང་དུ་མཁས་པ་དེའི་ཐོག་ནས་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་བསྐོར་བར་མཛད།

པཎ་ཆེན་ཤཱཀྱ་མཆོག་ལྡན་(༡༤༢༨-༡༥༠༧) གྱི་ཆོས་འཁོར་རྣམ་གཞག་[47] ལྟར་ན། ལོ་ཙཱ་བ་ཆེན་པོ་རིན་ཆེན་བཟང་པོས་(༩༥༨-༡༠༥༥)མདོ་སྔགས་ཀྱི་ཆོས་མང་དུ་བསྒྱུར། སྔགས་ལོག་སུན་འབྱིན་[48]གྱི་བསྟན་བཅོས་མཛད། ལྷ་བླ་མ་དང་ཕོ་བྲང་ཞི་བ་འོད་ཀྱིས་སྔགས་པ་ལ་ཆོས་དག་མ་དག་གིས་དབྱེ་བ་འབྱེད་པའི་བཀའ་ཤོག་བརྫངས་པ་བཅས་དེ་དག་སྐབས་བསྟན་པ་འཕེལ་བའི་དགའ་སྟོན་ལ་དགེ་འདུན་གྱི་འདུ་བ་རྒྱ་ཆེར་མཛད་པ་དང༌། བསྟན་པའི་གནས་ཚད་དང༌། འདས་ལོ་དང་འབྱུང་འགྱུར་གྱི་ཚད་རྣམས་ཡི་གེར་བཀོད་པ་བཅས་འཁོད་འདུག་པ་མདོར་ན། རྔོག་ལོའི་ཚད་མ་རྣམ་འགྲེལ་གྱི་རྒྱན་གྱི་འགྱུར་བྱང་དང་མཚུངས། གཞན་ཡང་ཉང་རལ་ཆོས་འབྱུང༌།[49] ཡར་ལུང་ཇོ་བོའི་ཆོས་འབྱུང༌།[50] ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན།[51] རྒྱལ་བ་ལྔ་པའི་དེབ་ཐེར་[52]ལ་སོགས་པའི་ནང་དུ་ཡང་གསལ་ཡོད། མདོར་ན། རྔོག་ལོའི་ཚད་མ་རྣམ་འགྲེལ་རྒྱན་གྱི་འགྱུར་བྱང་དང་[53]ཞང་ཞུང་གི་ལོ་ཙཱ་བ་ཆེན་པོ་མང་ངོར་བན་དེ་བྱང་ཆུབ་ཤེས་རབ་ཀྱིས་ཚད་མ་རྒྱན་འགྲེལ་[54]གཉིས་མེ་འབྲུག་ཆོས་འཁོར་གྱི་དུས་སྐབས་དེ་དང་བསྟུན་ནས་བསྒྱུར་བར་མཛད་པ་དེར་བརྟག་ན། མེ་ཕོ་འབྲུག་གི་ཆོས་འཁོར་གྱི་དམིགས་ཡུལ་གཙོ་བོ་ནི་མངའ་བདག་མེས་པོ་ལོ་པཎ་རྣམས་ཀྱིས་དམ་ཆོས་བསྒྱུར་བ་དང་གཏན་ལ་དབབ་པའི་ལག་རྗེས་བཟང་པོ་འཇོག་གནང་མཛད་པར་རྗེས་དྲན་དགའ་སྟོན་མཛད་རྒྱུ། དམ་པའི་ཆོས་འགྱུར་མ་དག་པ་དང་མ་མཐུན་པ་རྣམས་ལ་བགྲོ་གླེང་རྒྱ་ཆེར་མཛད་པའི་སྒོ་ནས་གཏན་ལ་ཕབ་སྟེ་བསྟན་པར་དག་ཐེར་གྱི་བྱ་བ་རིན་ཐང་བྲལ་བ་ཞིག་མཛད་པ། དེ་ཙམ་དུ་མ་ཟད་ལོ་ཙཱ་བ་མཁས་གྲུབ་པཎྜི་ཏ་ཕན་ཚུན་དམ་ཆོས་གསན་བཞེས་བཅས་ཀྱི་སྒོ་ནས་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་རྒྱ་ཆེར་བསྐོར་བར་མཛད་པ་བཅས་དམིགས་ཡུལ་བཟུང་བའི་ཐོག་ཆོས་འཁོར་དེ་བཞིན་བཙུགས།

 ཞབས་ཏོག་གམ་མཆོག་ཡོན་སྦྱིན་བདག་མཛད་མཁན།

 རྔོག་ལོའི་ཚད་མ་རྣམ་འགྲེལ་གྱི་རྒྱན་[55]དང་མང་ངོར་བྱང་ཆུབ་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཚད་མ་རྒྱན་འགྲེལ་[56]གྱི་འགྱུར་བྱང༌། རྭ་ལོའི་རྣམ་ཐར།[57] འགོས་ཀྱི་དེབ་སྔོན།[58] པཎ་ཆེན་ཤཱཀྱ་མཆོག་ལྡན་གྱི་ཆོས་འཁོར་རྣམ་གཞག[59] མངའ་རིས་རྒྱལ་རབས།[60] ལྷ་སྲས་དར་མ་དང་དེའི་རྗེས་སུ་བྱུང་བའི་རྒྱལ་རབས་[61] བཅས་ལ་གཞི་བཅོལ་ཏེ། མངའ་རིས་ཆོས་རྒྱལ་ལྷ་བླ་མ་ཡེ་ཤེས་འོད་དང་བྱང་ཆུབ་འོད་ཁུ་དབོན་གཉིས་ཀྱི་ཚ་བོ་མངའ་བདག་རྩེ་ལྡེའམ་ཁྲི་བཀྲ་ཤིས་རྩེ་ལྡེའི་སྐབས་མེ་ཕོ་འབྲུག་གི་ཆོས་འཁོར་དེ་བཞིན་བཙུགས། ཞབས་ཏོག་གམ་མཆོད་ཡོན་སྦྱིན་བདག་མཛད་མཁན་ཡང་མངའ་བདག་འདི་ཡིན། མངའ་བདག་འདིས་ཕྱི་ལོ་ ༡༠༥༥ ཙམ་ནས་རྒྱལ་སྲིད་བཟུང་བར་བཞེད། མེ་ཕོ་འབྲུག་གི་ཆོས་འཁོར་གྱི་མཆོད་ཡོན་མཛད་པ་མ་ཟད་མངའ་བདག་འདིས་བསྟན་པའི་ཞབས་ཏོག་ཆེས་ཆེར་གནང༌།[62] རྔོག་གི་འགྱུར་བྱང་ནང་མངའ་བདག་ཞི་བ་འོད་ཀྱིས་ཀྱང་སྦྱིན་བདག་མཛད་པ་འཁོད་པ་དེར་དེང་རབས་མཁས་དབང་བསམ་གཏན་མཁར་རྨེའུ་[63]ནས་དྭོགས་སློང་ཞིག་མཛད་འདུག་རུང༌། ཆོས་འཁོར་དེའི་ཞབས་ཏོག་གམ་སྦྱིན་བདག་མཛད་མཁན་མངའ་བདག་རྩེ་ལྡེ་ཡིན་པར་ཁ་ཚོན་གཅོད་མ་དགོས་པར་མཐོང༌།

 ཆོས་འཁོར་དུ་ལོ་ཙཱ། རྒྱ་གར་པཎ་གྲུབ་དང་བོད་སྟོན་དུ་ཕེབས།

དེབ་ཐེར་ཁག་གི་ནང་མེ་ཕོ་འབྲུག་གི་ཆོས་འཁོར་དེར་ལོ་ཙཱ་བ་དྲུག་[64]ཕེབས་ཞེས་ཡོངས་གྲགས་ཀྱང༌། ལོ་ཙཱ་བ་དུ་ཕེབས་དང་སུ་དང་སུ་ཕེབས་ཡོད་མིན་དཔྱད་དགོས་པར་མཐོང་སྟེ། དེ་ཡང་རྔོག་ལོའི་འགྱུར་བྱང་[65]ནང་བོད་སྟོད་སྨད་བར་གསུམ་ནས་ལོ་ཙཱ་བ་མཁས་པ་དྲུག་ཕེབས་ཞེས་གསལ་ན་ཡང་ལོ་ཙཱ་བའི་མཚན་བཀོད་མེད། མཁས་པ་ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང་[66]ནང་ལོ་ཙཱ་བ་རྔོག་དང་སྙན་ཆུང་དར་མ་གྲགས་ལ་སོགས་ཞེས་བཀོད་པ་ལས་ལོ་ཙཱ་བའི་གྲངས་དང་མཚན་གསལ་པོ་མི་འདུག དེབ་སྔོན་[67]དང་རྭ་ལོའི་རྣམ་ཐར་[68]ནང་ཆོས་འཁོར་དེར་རྭ་ལོ་ཙཱ་བ། གཉན་ལོ་ཙཱ་བ། ཁྱུང་པོ་ཆོས་བརྩོན། བཙན་ཁ་བོ་ཆེ། རྔོག་བློ་ལྡན་ཤེས་རབ། མར་ཐུང་དད་པ་ཤེས་རབ་སྟེ་ལོ་ཙཱ་བ་དྲུག གོང་གི་ལོ་ཙཱ་བ་རྣམས་ཀྱི་འགྲུལ་ཚན་ལ་དྭགས་པོ་དབང་རྒྱལ་ཡང་ཆོས་འཁོར་དེར་ཕེབས་པའི་སྐོར་འཁོད་འདུག་པས་ལོ་ཙཱ་བ་དྲུག་མིན་པར་བདུན་ཕེབས་པ་ལྟ་བུར་སྣང༌། དེ་ཙམ་དུ་མ་ཟད་དེབ་སྔོན་དབྱིན་འགྱུར་[69]ནང་རྡོ་སྟོན་ལོ་ཙཱ་བའི་མཚན་ཡང་འཁོད་འདུག་པ་དེ་ནི་བོད་དཔེའི་ནང་མེད་པ་ཞིག་ཡིན་པས་ཁུངས་ཇི་འདྲ་ཞིག་ལ་གཏུགས་པ་ཡིན་མིན་མ་ཤེས།

པཎ་ཆེན་ཤཱཀྱ་མཆོག་ལྡན་(༡༤༢༨་༡༥༠༩) གྱིས་[70]ལོ་ཙཱ་བ་དྭགས་པོ་དབང་རྒྱལ། བཙན་ཁ་བོ་ཆེ། རྔོག་ལོ་ཙཱ་བ་གསུམ་གྱི་མཚན་ལས་ལོ་ཙཱ་བ་གཞན་གྱི་མཚན་བཀོད་མི་འདུག རྭ་ལོའི་རྣམ་ཐར་ནང་[71]རྔོག་ལོ་ཙཱ་བ་བློ་ལྡན་ཤེས་རབ། གཉན་ལོ་ཙཱ་བ་དར་མ་གྲགས། བཙན་ཁ་བོ་ཆེ། ཁྱུང་པོ་ཆོས་བརྩོན། མར་ཐུང་དད་པ་ཤེས་རབ། མང་ངོར་བྱང་ཆུབ་ཤེས་རབ། དྭགས་པོ་དབང་རྒྱལ་དང་རྭ་ལོ་ཙཱ་བ་རང་ཉིད་རྩིས་པའི་ལོ་ཙཱ་བ་བརྒྱད་ཆོས་འཁོར་དེར་ཕེབས་པར་གསལ། མཁས་དབང་བསམ་གཏན་མཁར་རྨེའུ་[72]མཆོག་གིས་ལོ་ཙཱ་བ་དུ་ཕེབས་གསལ་པོ་མེད་སྐོར་བྲིས་རྩོམ་གནང་འདུག་པ་དེ་ཕལ་ཆེར་བདེན་པར་མཐོང༌། གང་ལ་ཞེ་ན་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་སོ་སོའི་ནང་ལོ་ཙཱ་བའི་མཚན་མི་འདྲ་བ་རེ་བཀོད་ཡོད་པ་དང་ཡོངས་གྲགས་སུ་ལོ་ཙཱ་བ་དྲུག་ཆོས་འཁོར་དུ་ཕེབས་ཞེས་ཡོད་ན་ཡང་ལོ་ཙཱ་བ་དྲུག་ལས་མང་བ་ཕེབས་པ་སོགས་མཐའ་གཅིག་ཏུ་ཆོས་འཁོར་དེར་ལོ་ཙཱ་བ་དུ་ཕེབས་ཞུ་དཀའ།

ཆོས་འཁོར་དེར་ལོ་ཙཱ་བ་ཙམ་དུ་མ་ཟད་བོད་ཀྱི་སྟོན་པའམ་མཁས་པ་དང་རྒྱ་གར་གྱི་པཎྜི་ཏ་ཡང་ཕེབས་ཡོད། དེ་ཡང་དཔེར་ན། མངའ་རིས་རྒྱལ་རབས་ནང་དུ། ཞང་ཞུང་རྒྱལ་བ་ཤེས་རབ། སྦྲང་ཏི་དར་མ་སྙིང་པོ་དང་དབུས་གཙང་གི་དགེ་བཤེས་ཨར་བྱང་ཆུབ་ཡེ་ཤེས། ཛྙ་ན་ཤྲི་མི་ཏྲ། ཨ་ཏི་ཤ་མི་ཏྲ་དེ་བ་རྒྱ། ཁ་ཆེ་ར་ཧན་ཏ། གག་ཏྲ་ཀ ཨ་ཏི་ཤ་རྒེས། རྔོག་གི་འགྱུར་བྱང་ནང་དུ། བི་ཀྲ་མ་ཤི་ལའི་པཎྜི་ཏ་སུ་ན་ཡ་ཤྲི་མི་ཏྲ། ཁ་ཆེ་པཎྜི་ཏ་ཀུ་མ་ར་ཤྲི། ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང་ནང་དུ། པཎྜི་ཏ་ས་ར་ཧེ་ཧེ། གོ་མི་འཆི་མེད། སུ་ན་ཡ་ཤྲི། བལ་པོ་ཟ་ཧུམ། རྭ་ལོའི་རྣམ་ཐར་ནང་དུ། པཎྜི་ཏ་པྲཛྙ་ན་འམ་པྲཛྙ་ན་ལ། རྒྱ་བོད་ཡིག་ཚང་[73]ནང་དུ། པཎྜི་ཏ་ཞི་བ་བཟང་པོ། མཁས་པ་ཛྙ་ན་ཤྲི། འཆི་བ་མེད་པ་ས་ར་ཧེ་ཏ། པཎྜི་ཏ་ག་ཡ་དྷ་ར། བཙུན་མོ་ཅན། པཎྜི་ཏ་པུ་ནྱ་ཤྲི། སུ་རྱ་སི་ཏི། པཎྜི་ཏ་སུ་མ་ཏི་ཀིརྟི། པཎྜི་ཏ་གཞོན་ནུ་བུམ་པ། གསེར་གྱི་གོ་ཆ། བལ་པོ་བྷ་ལེནྡྲ། ཁ་ཆེ་པཎྜི་ཏ་ཤཱཀྱ་ཤྲི། བཅས་མེ་འབྲུག་ཆོས་འཁོར་དུ་ཕེབས་པར་གསལ།

ཆོས་འཁོར་གྱི་ལོ་ཚིགས།

རྔོག་དང་མང་ངོར་བྱང་ཆུབ་ཤེས་རབ་གཉིས་ཀྱི་འགྱུར་བྱང་ནང་ལོ་ཚིགས་མི་གསལ་ཡང་རྭ་ལོའི་རྣམ་ཐར་[74]དང༌། འགོས་ཀྱི་དེབ་སྔོན་[75]ནང་ཆོས་འཁོར་དེ་བཞིན་རབ་བྱུང་དང་པོའི་མེ་ཕོ་འབྲུག ཕྱི་ལོ་ ༡༠༧༦ ལོར་ཚོགས་པ་གསལ་པོར་འཁོད་འདུག་པས་འདིར་དམིགས་བསལ་དཔྱད་པ་བྱ་དགོས་མ་མཐོང༌།

ཆོས་འཁོར་ཚོགས་ཡུན།

ཆོས་འབྱུང་ལོ་རྒྱུས་རྣམ་ཐར་ཕལ་མོ་ཆེའི་ནང་མེ་ཕོ་འབྲུག་གི་ཆོས་འཁོར་ཚོགས་ཡུན་ནམ་དུས་ཚོད་ཇི་ཙམ་རིང་ཚོགས་ཡོད་མིན་གྱི་གསལ་ཁ་གང་ཡང་མི་འདུག ཀ་ལིང་མཁན་ཆེན་ངག་དབང་གྲགས་པའི་མངའ་རིས་རྒྱལ་རབས་འབའ་ཞིག་གི་ནང་དུ་[76]ཆོས་འཁོར་དེ་བཞིན་དུས་ཡུན་ལོ་གསུམ་རིང་ཚོགས་པ་གསལ་གྱི་འདུག དེ་ཇི་ལྟར་འཁོད་ཡོད་ཞུས་ན། ‘’དེའི་ཚེ་རྒྱ་གར་ཁ་ཆེ་ནས་གདན་དྲངས་པའི་ པཎྜི་ཏ་རྣམས་དང༌། ལོ་ཆེན་བློ་ལྡན་ཤེས་རབ་དང༌། སྒྲང་ཏི་དར་མ་སྙིང་པོ་དང༌། དབུས་གཙང་གི་དགེ་བཤེས་ཨར་བྱང་ཆུབ་ཡེ་ཤེས་ལ་སོགས་པ་བརྒྱ་ཉེར་གཅིག་རང་རང་གི་འཁོར་དང་བཅས་པ་མང་པོ་གདན་དྲངས། ཞང་ཞུང་བ་རྒྱལ་བ་ཤེས་རབ་ལ་སོགས་པ་སུ་གུག་མར་ཡུལ་བ་རྣམས་ཀྱིས་དགེ་བཤེས་མཁས་བཙུན་ཐམས་ཅད་གདན་དྲངས་ཏེ་ལོ་གསུམ་དུ་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་གུ་གེར་བསྐོར།’’ཞེས་གསུངས། ལོ་གསུམ་གསུངས་པ་དེ་ཡང་དེ་ནི་སྒང་ལོ་དང་བགྲོད་ལོ་ཞེས་ལོ་ཁམས་བརྩི་ཚུལ་གཉིས་ཡོད་པ་དེའི་ནང་ནས་བགྲོད་ལོ་ལྟར་ཡིན་པར་ཤེས་དགོས་སོ།[77] དེ་ཡང་ཇི་ལྟར་ཡིན་ཞེ་ན། ཟླ་བ་བཅུ་གཉིས་ཆ་ཚང་ལ་ལོ་གཅིག་བརྩི་བ་དེ་ལ་སྒང་ལོ་ཟེར་བ་དང༌། ཉི་མའི་ལྷོ་བགྲོད་བྱང་བགྲོད་ཀྱི་དུས་ཡུན་ཟླ་བ་དྲུག་རེར་ལོ་གཅིག་རེ་བརྩི་བར་བགྲོད་ལོ་ཞེས་ཟེར། དེས་ན། སྐབས་འདིར་ཕྱི་ལོ་ ༡༠༧༦ ལོའི་ཟླ་དྲུག་སྟོད་ཆ་ལ་ལོ་གཅིག ཟླ་དྲུག་སྨད་ཆར་ལོ་གཅིག ཕྱི་ལོ་ ༡༠༧༧ ལོའི་ཟླ་དྲུག་སྟོད་ཆར་ལོ་གཅིག་བཅས་ལ་ལོ་གསུམ་དུ་བརྩི་བས་ན། ཆོས་འཁོར་ལོ་གསུམ་རིང་ཚོགས་པ་དེར་གོ་བ་ཡིན། ལོ་ཁམས་བརྩི་ཚུལ་དེར་བརྟག་ན། རྔོག་ལོ་རྒྱ་གར་ནས་ལོ་བཅུ་བདུན་སློབ་གཉེར་རྗེས་ཕྱི་ལོ་ ༡༠༩༤ ལོར་བོད་དུ་ཕྱིར་ལོག་མཛད་པའི་ལོ་དུས་དང་འགབ་མཚུངས་པས་ལོ་རྒྱུས་དངོས་དང་མཐུན་ཆེའོ།།

ཆོས་འཁོར་ཚུགས་ཡུལ།

ཆོས་འཁོར་དེའི་སྐབས་སུ་བྲིས་པའི་ཡིག་ཆ་ཁུངས་ལྡན་རྔོག་[78]དང་ཞང་ཞུང་ལོ་ཙཱ་བ་ཆེན་པོ་མང་འོར་བྱང་ཆུབ་ཤེས་རབ་[79]གཉིས་ཀྱི་འགྱུར་བྱང༌། མངའ་རིས་རྒྱལ་རབས་ལ་སོགས་པའི་ཆོས་འབྱུང་དེབ་ཐེར་བཅས་ཀྱི་ནང་མེ་ཕོ་འབྲུག་གི་ཆོས་འཁོར་དེ་བཞིན་མངའ་རིས་ཡབ་མེས་ཁུ་དབོན་གྱི་ཐུགས་དམ་སའི་སྙིང་པོ་མཐོ་ལྡིང་དཔལ་དཔེ་མེད་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པའི་གཙུག་ལག་ཁང་ཆེན་པོར་ཚོགས་པ་ནི་གསལ་པོར་ཤེས་ཐུབ་པ་ཡིན།

ཆོས་འཁོར་འདིས་ཤུགས་རྐྱེན་ཇི་ཐེབས།

གོང་དུ་གསལ་བ་བཞིན་ཆོས་འཁོར་འདི་ཚོགས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་ནང་པའི་གསུང་རབ་བོད་འགྱུར་ཇི་ཡིན་ལ་འགྱུར་དག་མིན་གྱི་བགྲོ་གླེང་དང་དག་ཞུས་ཀྱི་བྱ་བ་བཟང་པོ་ཞིག་འགོ་ཚུགས་ཐུབ་པ་ཙམ་དུ་མ་ཟད་ཆོས་མི་མཐུན་པ་རྣམས་མཐུན་པར་བཅོས་པ་སོགས་ཀྱི་རིན་ཐང་བྲལ་བའི་ལག་རྗེས་ཆེན་པོ་འཇོག་གནང་མཛད་ཡོད། ཆོས་འཁོར་འདིས་བོད་ཀྱི་མཁས་པ། ལོ་ཙཱ་བ། རྒྱ་གར་པཎྜི་ཏ་རྣམས་ཆོས་ཀྱི་བགྲོ་བ་མཛད་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་ཐོག་མ་དེ་མིན་ནམ་སྙམ། ཆོས་འཁོར་དེ་དང་དུས་མཚུངས་པར་མགོས་ལྷ་བཙས་ཀྱིས་ཆོས་ལ་དག་ཐེར་གྱི་འཇམ་ཡིག་[80]ཆེ་ཆུང་སྤེལ་ཞིང༌། དེབ་ཐེར་རྫོགས་ལྡན་གཞོན་ནུའི་དགའ་སྟོན་ནང་དུ་གསལ་བ་ལྟར་[81]ཆོས་འཁོར་དེ་ནས་དུས་མི་རིང་བར་དགེ་བཤེས་བྲག་དཀར་བས་སྐྱིད་ཤོད་ཉང་བྲན་ཕ་བོང་ཁར་བཀྲ་ཤིས་ཆོས་གླིང་ཞེས་བྱ་བའི་དགེ་འདུན་གྱི་སྡེ་བཙུགས་ཏེ་བཤད་སྒྲུབ་ཀྱི་བསྟན་པ་སྤེལ། དེ་དག་དང་དུས་མཚུངས་སུ་བཀའ་གདམས་གཞུང་པ་གླང་ཤར་རམ། གླང་ཐང་པ་རྡོ་རྗེ་སེང་གེ གདམས་ངག་པ་བ་རི་ལོ་ཙཱ་བ་རིན་ཆེན་གྲགས། བྱ་ཡུལ། རྒྱ་མ་རིན་ཆེན་སྒང་པ་རྣམས་ཀྱིས་བཀའ་གདམས་ལྷ་ཆོས་བདུན་ལྡན་གྱི་བརྒྱུད་པའི་བསྟན་པ་སྤེལ། གསང་ཕུར་རྔོག་ལོ་ཡབ་སྲས་ཀྱིས་རིག་ལམ་ནས་དྲངས་པའི་བཤད་ཉན། པ་ཚབ་ལོ་ཙཱ་བ་ཉི་མ་གྲགས་ཀྱིས་དབུ་མའི་གཞུང༌། ཉང་སྟོད་ནས་ཡིན་པ་རྒྱ་འདུལ་འཛིན། ཀུན་མཁྱེན་མཚོ་སྣ་བ་ཤེས་རབ་བཟང་པོ་སོགས་ཀྱིས་འདུལ་བའི་སྡེ་སྣོད། གཉལ་ཞིག་འཇམ་དཔལ་རྡོ་རྗེ་ཡབ་སྲས་ཀྱིས་ཕར་ཚད། རྔོག་ཨརྱ་དེ་ཝས་འདུལ་བ་འགོས་ཁུག་པ་ལྷས་བཙས་ཀྱི་ལུགས། བྱ་སྒང་པ་བསོད་ནམས་རིན་ཆེན་གྱིས་འདུལ་བ་མར་ལུགས། བླ་མ་རྔོག་པ་ཡབ་སྲས་ཀྱིས་མར་ལུགས་གུར་བརྟག་སམ་གསུམ།  ཟུར་ཆུང་པ་ཤེས་རབ་གྲགས་(༡༠༡༤-༡༠༧༤)དང༌། ལྷ་རྗེ་སྒྲོ་ཕུག་པ་ཤཱཀྱ་སེང་གེ(༡༠༧༤-༡༡༣༤) སོགས་ཀྱིས་ལུང་གི་མདོ་བདུན། སྒྱུ་འཕྲུལ་སྡེ་བརྒྱད། སེམས་སྡེ་ཉི་ཤུའི་སྐོར། རྭ་ལོའི་སློབ་མ་རྭ་ཆོས་རབ། རོང་པ་སྒ་ལོ་རྣམ་རྒྱལ་རྡོ་རྗེ། དཔལ་ལོ་ཙཱ་བ་ཀུན་དགའ་རྡོ་རྗེ། གློ་བོ་ལོ་ཙཱ་བ། འབྲོ་ལོ་ཙཱ་བ་ཤེས་རབ་གྲགས་སོགས་ཀྱིས་གཤིན་རྗེ་གཤེད་སྐོར་དང༌། དུས་འཁོར། ས་སྐྱ་པ་ཆེན་པོ་ཀུན་དགའ་སྙིང་པོ་(༡༠༩༢-༡༡༥༨) དང༌། རྗེ་བཙུན་བསོད་ནམས་རྩེ་མོ(༡༡༤༢-༡༡༨༢) རྗེ་བཙུན་གྲགས་པ་རྒྱལ་མཚན་(༡༡༤༧-༡༢༡༦) བཅས་དཀར་པོ་རྣམ་གསུམ་སློབ་བརྒྱུད་དང་བཅས་པས་འབྲོག་མི་ལུགས་ཀྱི་གསུང་ངག་གུར་བརྟག་སམ་གསུམ། བདེ་མཆོག་སྐོར། རྗེ་བཙུན་མི་ལ། སྒམ་པོ་པ་བསོད་ནམས་རིན་ཆེན་(༡༠༧༩-༡༡༥༣) འབྲུག་པ་གླིང་རས་པདྨ་རྡོ་རྗེ་(༡༡༢༨-༡༡༨༨) ཁྲོ་ཕུ་ལོ་ཙཱ་བ་བྱམས་པ་དཔལ། འབྲི་གུང་པ་དང་སྟག་ལུང་པ་སོགས་ཀྱིས་ཕྱག་རྒྱ་ཆེན་པོ་དང༌། ནི་གུའི་ཅོ་དྲུག་སྟེ་གཏུམ་མོ་བདེ་དྲོད་རང་འབར། སྒྱུ་ལུས་ཆགས་སྡང་རང་གྲོལ། འཕོ་བ་མ་སྒོམ་སངས་རྒྱས། བར་དོ་རྒྱལ་བ་ལོངས་སྐུ་རྣམས་ཀྱི་སྐོར། ཁ་ཆེ་པཎ་ཆེན་ཤཱཀྱ་ཤྲཱི་སོགས་ཀྱིས་མདོ་སྔགས་གཉིས་ཀའི་རིག་ལམ་སྤེལ་བར་མཛད་པ་སོགས་ནང་པ་སངས་རྒྱས་པའི་གྲུབ་མཐའ་མི་འདྲ་བ་མང་པོ་ཐོན་པའི་འགོ་ཚུགས་པ་དང༌། བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གནས་ཆེས་ཆེར་འཕེལ་བའི་བྱ་བར་མངའ་བདག་རྩེ་ལྡེ་དང་མེ་ཕོ་འབྲུག་གི་ཆོས་འཁོར་འདིས་རྐྱེན་བྱས་མཛད་རྗེས་ཆེན་པོ་བཞག་ཡོད།

ཟུར་རྒྱན་ཡིག་ཆ་དང་པོ།

ཚད་མའི་བཤད་པ་ཆེན་པོ་རྣམ་འགྲེལ་གྱི་རྒྱན་ལ། སློབ་དཔོན་ཆེན་པོ་ཤེས་རབ་འབྱུང་གནས་སྦས་པའི་ཞལ་མངའ་སྔ་ནས་ཀྱི་ཀྱིས་མཛད་པ་རྫོགས་སོ།། །། བམ་པོ་དྲུག་ཅུ་ལྷག་ཆད་མེད་པར་ཡོད། ཁ་ཆེའི་མཁན་པོ་པཎྜི་ཏསྐལ་ལྡན་རྒྱལ་པོ་དང༌། ལོ་ཙཱ་བ་དགེ་སློང་བློ་ལྡན་ཤེས་རབ་ཀྱིས་བསྒྱུར། སླད་མི་ཁ་ཆེའི་མཁན་པོ་པཎྜི་ཏ་ཀུ་མཱ་ར་ཤྲཱི་དང༌། ཞུ་ཆེན་གྱི་དགེ་སློང་འཕགས་པ་ཤེན་ཤེས་རབ་གྱིས་ཀྱིས་ཞུས་ཤིང་བཅོས་ཏེ་གཏན་ལ་ཕབ་པ།། །།[82] བོད་ཀྱི་དཔལ་ལྷ་བཙན་པོ། རིགས་གསུམ་མགོན་པོའི་སྤྲུལ་པ། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་གདུང་བརྒྱུད། མི་རྗེ་ལྷས་མཛད་པ། འཕྲུལ་གྱི་རྒྱལ་པོ་ཆེན་པོ་ཤཱཀྱའི་དགེ་སློང་ལྷ་བླ་མ་ཞི་བ་འོད་ཀྱི་ཞལ་སྔ་ནས་དང༌། དབང་ཕྱུག་དམ་པའི་མངའ་བདག་ཆེན་པོ་ཁྲི་བཀྲ་ཤིས་རྩེ་ལྡེ་བཙན་གྱི་ཞལ་སྔ་ནས་རྒྱལ་བོ་ཆེན་པོ་ཁུ་དབོན་གྱི་སྐུ་རིང་ལ་ཁོད་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ཁམས་སུ་བསྟན་པ་རིན་པོ་ཆེ་དར་ཤིང་རྒྱས་པར་མཛད་པའི་སླད་དུ། ཡོན་གྱི་བདག་པོ་ཆེན་པོ་མཛད་དེ། འགྱུར་མ་དག་པ་ཀུན་བཅོས་ཤིང༌། མ་འགྱུར་བ་རྣམས་བསྒྱུར་བ་དང༌། དམ་པའི་ཆོས་ཀྱི་རྒྱ་ཆེར་བཤད་ཅིང༌། ཆོས་མི་མཐུན་པ་རྣམས་གཏན་ལ་དབབ་པའི་སྒོ་ནས་ཁོད་[83]འབངས་ཡོངས་ལ་དྲིན་བཞག་པའི་ཐུགས་དགོངས་ཀྱིས་རྒྱ་གར་དབུས་བརྱི་ཀ་མཤཱེ”༣་ཀ་མ་ཤཱེ་[84]ལའི་གཙུག་ལག་ཁང་ཆེན་པོ་མཁས་པ་མང་པོ་འགྱུར་[85]བའི་གནས་ནས། པན་ཌི་ཏི་མཁས་པ་ཆེན་པོ་དཔལ་སུ་ན་ཡ་ཤྲི་མི་ཏ་[86]དཀའ་བ་ཆེན་པོས་སྤྱན་དྲངས། ཁ་ཆེའི་གྲོང་ཁྱེར་དཔེ་མེད་ནས་ཀྱི་པཎྜི་ཏ་མཁས་པ་ཀུ་མཱ་ར་ཤྲི་སྤྱན་དྲངས་ཁོད་ནས་དབུས་གཙང་རུ་བཞི་དང༌། ཁམས་རྒྱའི་སོ་ཡན་ཆད་ཀྱི་སྟོན་པ་མ་ལུས་པ་དང༌། སྟོད་མངའ་རིས་འཁོར་[87]གསུམ་གྱི་སེར་ཆགས་མ་ལུས་པ་ཙམ་ཞབས་དྲུང་ཆེན་པོར་ཚོགས། སྟོད་སྨད་ཀྱི་ལོ་ཙཱ་བ་མཁས་པ་ཡང་དྲུག་སོགས་བསོགས་ནས་ཡབ་མེས་ཁུ་དབོན་གྱི་ཐུགས་དམ། སའི་སྙིང་པོ་ཐོ་ལིང་དཔལ་དཔེ་མེད་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པའི་གཙུག་ལག་ཁང་ཆེན་པོར་པཎྜི་ཏ་དང་གཞིས་[88]བྱེད་(བྱེས)ཀྱི་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱི་ཐེག་པ་ཕྱི་ནང་གི་ཆོ་མོ་གྲྭ་[89]མང་པོར་དཔལ་ལྡན་དམ་པའི་ལས་ལ་མངོན་དགྱེས་པ། སྨད་མེད་ཆེ་བའི་བདག་ཅན་རྒྱལ་པོ་མཆོག།དགེ་བའི་ཐུགས་མངའ་དེ་བས་སྐྱོང་བ། །མིའི་བདག་པོ་དབང་སྡེའི་བཀས་བསྐུལ་ནས། །བརྩོན་ལྡན་ལྷག་པར་སྤྱོད་ལྡན་འཆད་[90]པོ་དང༌། །ཉན་པོ་རྒོལ་དང་ཕྱིར་རྒོལ་དོན་ངེས་དང༌། །འབོལ་[91]གཏམ་དགའ་སྟོན་རྒྱ་ཆེར་མྱོང་བྱའི་ཕྱིར། ། འཛམ་གླིང་མཁས་པའི་རྒྱན་གྱུར་འདི་བསྒྱུར། །ལྟ་ངན་ཀུན་སེལ་གཉིས་སུ་མེད་པ་ཡི།།དོན་དམ་རྣམ་དཔྱོད་ལྷུར་ལེན་བསྟན་བཅོས་འདི།། གཞུང་མང་དོན་མང་བསྒྱུར་པར་དཀའ་ན་ཡང༌། ། འབྲས་བུ་ཆེ་ཕྱིར་འབད་པར་རིགས་པ་ཡིན། ། ལོག་པའི་རྒྱུན་ཕྱོགས་རྗེས་སུ་གཞོལ་གྱུར་པ། །[92] དེ་བས་ཆུ་བོ་བཟློག་པར་དཀའ་མོད་ཀྱི། །ཡང་དག་རིགས་པས་ལེགས་པར་བརྡ་སྤྲད་ན། །དགའ་ཡི་ཡིད་ལ་ཅི་སྟེ་འབབ་མི་འགྱུར། །སྒྲ་དོན་གཉི་ག་ཉམས་སུ་བདོར་[93]ལོན་ཏེ། མུན་སྤྲུལ་གྱིས་ནི་མ་བསླད་ལེགས་བསྒྱུར་བ། ། ལྡན་སྔོན་གྱི་སྒྱུར་བྱེད་དམ་པ་དེ་དག་གི། དྲི་ཙམ་བྲོ་བ་ད་ལྟ་ཁོ་བོར་ཟད། དཔལ་ལྡན་ཁ་ཆེའི་རིགས་པ་ཡི། །གཙུག་གི་ནོར་བུ་སྐལ་ལྡན་ནི། ། རྒྱལ་པོ་ཞེས་བྱ་ལས་ཐོས་ནས། བློ་ལྡན་བཟང་པོས་འདི་བསྒྱུར་རོ། གྲོང་ཁྱེར་དཔེ་མེད་ཤར་ཕྱོགས་ན། །ཡུལ་འཁོར་ལོ་འཛིན་ཞེས་བྱ་བ་གྲུབ་སྒྲུབ་པའི་གནས་རབ་གྲགས་པ་ཡོད་པའི་འདབས། རྣམ་པར་རྒྱལ་པའི་ཞིང་ཞེས་བྱ་བར་ཁ་ཆེའི་པཎ་ཌི་ཏ་ཆེན་པོ་སྐལ་ལྡན་རྒྱལ་པོ་དང༌། བོད་ཀྱི་ལོ་ཙཱ་བ་བློ་ལྡན་ཤེས་རབ་ཀྱིས་བསྒྱུར་བ། །སླད་ཀྱི་པཎྜི་ཏ་སུ་མ་ཏི་ར་དང༌། ལོ་ཙཱ་བ་བློ་ལྡན་ཤེས་རབ་ཀྱིས་ཞུ་ཆེན་བྱས་པའོ།།[94] །།མངྒ་ལམ།

ཟུར་རྒྱན་ཡིག་ཆ་གཉིས་པ།

ཅོམ་ལྡན་འདས་རིགས་གསུམ་མགོན་པོའི་སྤྲུལ་པ་བྱང་ཆུབ་སེམས་པའི་གདུང་རྒྱུད་མི་རྗེ་ལྷས་མཛད་པ་བོད་ཀྱི་ལྷ་བཙན་པོ་ཤཱཀྱའི་དགེ་སློང་ལྷ་བླ་མ་ཞིབ་ཞི་བ་འོད་ཀྱི་ཞལ་སྔ་ནས་དང༌། བོད་ཀྱི་ལྷ་བཙན་པོ་དབང་ཕྱུག་དམ་པའི་མངའ་བདག་ཆེན་པོ་ཁྲི་བཀྲིས་རྩེ་ལྡེ་བཙན་གྱི་ཞལ་སྔ་ནས་རྒྱལ་པོའི་ཡང་རྒྱལ་པོ་ཆེན་པོ་འཕྲུལ་གྱི་ལྷ་བཙན་པོ་ཁུ་དབོན་གྱི་བཀས་ཐུགས་དམ་སའི་སྙིང་པོ་ཐོ་ལིང་དཔལ་དཔེ་མེད་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པའི་གཙུག་ལག་ཁང་དུ་རྒྱ་གར་གྱི་མཁན་པོ་དཔལ་བི་ཀྲམ་ཤཱི་ལའི་མཁས་པ་ཆེན་པོ་པཎྜི་ཏ་ཤྲཱི་དཱི་པམ་ཀ་ར་རཀྵིཏ་དང་ཞང་ཞུང་གི་ལོ་ཙཱ་བ་ཆེན་པོ་མང་འོར་བཎྣེ་(བཎྡེ)བྱང་ཆུབ་ཤེས་རབ་ཀྱིས་ནན་ཏན་སྙིང་པོར་བྱས་ནས་གཏན་ལ་ཕབ་པར་བསྒྱུར་བའོ།།[95]

ཁུངས་བཅོལ་ཡིག་ཆ།

 

• བཀའ་གདམས་ཆོས་འབྱུང༌། ངག་དབང་ཀུན་དགའ་བསོད་ནམས་གྲགས་པ་རྒྱལ་མཚན། དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་བཀའ་གདམས་པ་རྣམས་ཀྱི་དམ་པའི་ཆོས་བྱུང་པའི་ཚུལ་ལེགས་པར་བཤད་པ་ངོ་མཚར་རྒྱ་མཚོ་ཞེས་བྱ་བ། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང༌། ༡༩༩༥ མཁས་པའི་དགའ་སྟོན།དཔའ་བོ་གཙུག་ལག་འཕྲེང་བ། དམ་པའི་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་བསྒྱུར་བ་རྣམས་ཀྱི་བྱུང་བ་གསལ་བར་བྱེད་པ་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན། རུམ་སྟེགས།      གུ་བཀྲའི་ཆོས་འབྱུང༌། བསྟན་པའི་སྙིང་པོ་གསང་ཆེན་སྔ་འགྱུར་ངེས་དོན་ཟབ་མོའི་ཆོས་ཀྱི་འབྱུང་བ་གསལ་བར་བྱེད་པའི་ལེགས་བཤད་མཁས་པ་དགའ་བྱེད་ངོ་མཚར་གཏམ་གྱི་རོལ་མཚོ་ཞེས་བྱ་བ། སྤ་གྲོ། ༡༩༧༩
• རྒྱ་བོད་ཡིག་ཚང༌། སྟག་ཚང་རྫོང་པ་དཔལ་འབྱོར་བཟང་པོ། རྒྱ་བོད་ཡིག་
• ཚང་མཁས་པ་དགའ་བྱེད་ཆེན་མོ་འཛམ་གླིང་གསལ་བའི་མེ་ལོང་ཞེས་བྱ་བ།
• རྒྱལ་རབས་གསལ་བའི་མེ་ལོང༌། ས་སྐྱ་བླ་མ་དམ་པ་བསོད་ནམས་རྒྱལ་མཚན། རྒྱལ་རབས་གསལ་བའི་མེ་ལོང༌། མཁས་གྲུབ་རྒྱ་མཚོ་ཤ་ཤིན། ༡༩༧༩
• མངའ་རིས་རྒྱལ་རབས། ཀ་གླིང་མཁན་ཆེན་ངག་དབང་གྲགས་པ། མངའ་རིས་རྒྱལ་རབས། ཐོ་ལིང་ལོ་ ༡༠༠༠ འཁོར་བའི་རྗེས་དྲན་སྒོ་སྒྲིག་ཚོགས་ཆུང༌། ༡༩༩༦
• ཆོས་འཁོར་རྣམ་གཞག  པཎ་ཆེན་ཤཱཀྱ་མཆོག་ལྡན། ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་བསྐོར་བའི་རྣམ་གཞག་ཇི་ལྟར་གྲུབ་པའི་ཡི་གེ་གཟུ་བོར་གནས་པའི་མཛངས་པ་དགའ་བྱེད་ཅེས་བྱ་བ། མཁས་མཆོག་དེ་ཉིད་ཀྱི་གསུང་འབུམ་དེབ་ ༡༦། འབྲུག  ༡༩༧༥
• ཉང་རལ་ཆོས་འབྱུང༌། ཉང་རལ་ཉི་མ་འོད་ཟེར། ཆོས་འབྱུང་མེ་ཏོག་སྦྲང་རྩིའི་བཅུད། འབྲུག སྤ་གྲོ ༡༩༧༩
• བསྟན་རྩིས། མང་ཐོས་ཀླུ་སྒྲུབ་རྒྱ་མཚོ།བསྟན་རྩིས་གསལ་བའི་ཉིན་བྱེད་ལྷག་བསམ་རབ་དཀར། ལྷ་ས། ༡༩༨༨
• དེབ་ཐེར་སྔོན་པོ། འགོས་ལོ་ཙཱ་བ་གཞོན་ནུ་དཔལ། དེབ་ཐེར་སྔོན་པོ། ལྷ་ས་དཔར་མ། ལོ་ཀེ་       ཤ་ཅན་ད་ར། ༡༩༧༦
• དེབ་དམར། ཚལ་པ་ཀུན་དགའ་རྡོ་རྗེ། དེབ་ཐེར་དམར་པོ་རྣམས་ཀྱི་དང་པོ་ཧུ་ལན་དེབ་ཐེར།    མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང༌། ༡༩༨༡
• དེབ་དམར་གསར་མ། པཎ་ཆེན་བསོད་ནམས་གྲགས་པ། རྒྱལ་རབས་འཕྲུལ་གྱི་ལྡེ་མིག་གམ་དེབ་ཐེར་དམར་པོའམ་དེབ་གསར་མ་ཞེས་བྱ་བ། གསུང་འབུམ་པོད་ད་པ། འབྲས་བློ་གླིང༌། ༡༩༨༨
• ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང༌། མཁས་པ་ལྡེའུ། རྒྱ་བོད་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ། ལྷ་ས།བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང༌། ༡༩༨༧
• སྡེ་དགེ་བསྟན་འགྱུར། ཐེ རུམ་སྟེགས།
• རྣམ་བཤད་སྙིང་རྒྱན། རྒྱལ་ཚབ་དར་མ་རིན་ཆེན། ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའི་མན་ངག་གི་བསྟན་བཅོས་མངོན་པར་རྟོགས་པའི་རྒྱན་གྱི་རྩ་བ་འགྲེལ་པ་དང་བཅས་པའི་རྣམ་བཤད་སྙིང་པོའི་རྒྱན། ཝ་ར་ནཱ་སི། ༡༩༩༤
• སྣར་ཐང་བསྟན་འགྱུར། ཐེ
• པེ་ཅིང་བསྟན་འགྱུར། དེབ་ཨང་ ༡༣༢
• དཔྱིད་ཀྱི་རྒྱལ་མོའི་ཀླུ་དབྱངས།ྋརྒྱལ་བ་ལྔ་པ་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ། གངས་ཅན་ཡུལ་གྱི་ས་ལ་སྤྱོད་པའི་མཐོ་རིས་ཀྱི་རྒྱལ་བློན་གཙོ་བོར་བརྗོད་པའི་དེབ་ཐེར་རྫོགས་ལྡན་གཞོན་ནུའི་དགའ་སྟོན་ཞེས་བྱ་བ། ལྡི་ལི། ༡༩༦༧
• བོད་ཀྱི་རྡོ་རིང་ཡི་གེ་དང་དྲིལ་བུའི་ཁ་བྱང༌། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང༌། ༡༩༨༤
• སྦ་བཞེད་ཞབས་བཏགས་མ། སྦ་གསལ་སྣང༌། སྦ་བཞེད་ཞབས་བཏགས་མ། ཤེས་དཔར། ༡༩༦༨
• མྱང་ཡུལ་སྟོད་སྨད་བར་གསུམ། ཇོ་ནང་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐ། མྱང་ཡུལ་སྟོད་སྨད་བར་གསུམ་གྱི་ངོ་མཚར་གཏམ་གྱི་ལེགས་བཤད་མཁས་པའི་འཇུག་ངོགས་ཞེས་བྱ་བ། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང༌། ༡༩༨༣
• ཡར་ལུང་ཆོས་འབྱུང༌། ཤཱཀྱ་རིན་ཆེན། ཡར་ལུང་ཇོ་བོའི་ཆོས་འབྱུང༌། སི་ཁྲོན། སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང༌། ༡༩༨༧
• རྭ་ལོའི་རྣམ་ཐར། རྭ་ཡེ་ཤེས་སེང་གེ མཐུ་སྟོབས་དབང་ཕྱུག་རྗེ་བཙུན་རྭ་ལོ་ཙཱ་བའི་རྣམ་པར་ཐར་པ་ཀུན་ཁྱབ་སྙན་པའི་རྔ་སྒྲ་ཞེས་བྱ་བ། ཡབ་གཞིས་གླང་མདུན་དཔར་མ།
• སྲིད་དོན་རྒྱལ་རབས། ཞྭ་སྒབ་པ་དབང་ཕྱུག་བདེ་ལྡན།བོད་ཀྱི་སྲིད་དོན་རྒྱལ་རབས། ཀ་ལིང་སྦུག ༡༩༧༩
• ལྷ་སྲས་དར་མ། བསམ་གཏན་རྒྱལ་མཚན་མཁར་རྨེའུ། བཙན་པོ་སྲས་དར་མ་དང་དེའི་རྗེས་སུ་བྱུང་བའི་རྒྱལ་རབས་མདོར་བསྡུས། རྡ་རམ་ས་ལ། བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང༌། ༡༩༨༦
• བཤད་སྒྲ་དབང་ཕྱུག་རྒྱལ་པོ། བསམ་ཡས་དཀར་ཆག་དད་པའི་སྒོ་འབྱེད།བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང༌། ༢༠༠༠
• Karmay, Samten G. (1979) “The Ordinance of Lha-bla-ma Ye-shes ‘od”, In PIATS Oxford 1979, 150-162
• (1980), “An Open letter by Pho-brangZhi-ba ‘od to the Buddhist  in Tibet”, Tibet Journal, V(Noü3), 3-28
• Roerich, G.N (1976), The Blue Annals, Motilal Banaras Das, Delhi
• Tucci, G. (1988), Rinchen Zangpo and the renaissance of Buddhism in Tibet around the millenium (Indo-Tibetica, II)ü Delhi, Aditya Prakashan
• David, Jacksonü (1992), An early Biography of rNgog Blo-ldanshes-rab, In PIATS Norway 1992, 372-392, (1994), An introduction to the Lo tsaba’ibsdus don, LTWA 1994
• Francke, Antiquities of Indian Tibet Iüf38, New Delhi 1972
• Roberto Vitali, The Kingdoms of Guge Puhrang, Dharamsala 1996
• Acharya TsultrimKelsang, The Tibetan tradition concerning the councils in India, In 5th PIATS, Naritasan 1992

 

དཔྱད་ཡིག་དང་ཞབས་མཆན། 

 

[1] ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༨ལོར་ཨོས་ཊི་རི་ཡའི་གྲོང་ཁྱེར་ག་རཛ་རུ་ཝི་ཡ་ཎ་མཐོ་སློབ་ཀྱིས་གོ་སྒྲིག་གནང་བའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་རིག་པའི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་བདུན་པའི་སྐབས་བརྗོད་བྱ་འདིའི་ཐོག་དབྱིན་ཡིག་རྩོམ་ཤོག་བཀླགས་པ་དེའི་ཟིན་བྲིས་དང་ཐོག་བོད་ཡིག་ཐོག་བཟོས་པ་དེ་བཞིན་བར་སྐབས་ནས་བསྐྱར་ཞིབ་དང་འབྲེལ་ཁ་སྣོན་དང་རྒྱས་སུ་བཏང་བ་ཞིག་ཡིན།

[2] རྒྱལ་ཚབ་དར་མ་རིན་ཆེན། ཕར་ཕྱིན་རྣམ་བཤད་སྙིང་པོའི་རྒྱན། ཤོག་གྲངས་ ༢༧ ཝཱ་ར་ཎ་སི། ༡༩༩༤། བོད་ཀྱི་ཁང་པའི་འགན་འཛིན་རྡོ་བུམ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ནས་བསྒྱུར་བ་རི་དྭགས་ཆོས་འཁོར་གྱི་མཚོན་དོན་ལ་འགྱུར་བ་བྱུང་ཚུལ། ཟ་མ་ཏོག པུསྟཀ གཉིས་པ།ཤོག་གྲངས་ ༨༧-༩༦ བར་དང༌། དགེ་བཤེས་དཔལ་ལྡན་གྲགས་པས་བརྩམས་པ་རི་དྭགས་ཆོས་འཁོར་གྱི་མཚོན་དོན། ཟ་མ་ཏོགསུསྟཀ དང་པོ། ཤོག་གྲངས་ ༢༢-༤༠ གཉིས་དང་མཁས་དབང་ཨཙརྱ་ཚུལ་ཁྲིམས་སྐལ་བཟང་གིས་བརྩམས་པའི་ The Tibetan tradition concerning the councils in India, 5th PIATS, Narita 1989བཅས་ལ་ཡང་གཟིགས།

[3] མཁས་པ་ལྡེའུའི་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ། (འདི་རྗེས་ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང་ཞེས་འབོད་རྒྱུ) ཉང་རལ་ཉི་མ་འོད་ཟེར་(༡༡༢༤-༡༡༩༢) གྱི་ཆོས་འབྱུང་སྦྲང་རྩི་མེ་ཏོག(འདི་རྗེས་ཉང་རལ་ཆོས་འབྱུང་ཞེས་འབོད་རྒྱུ)པཎ་ཆེན་ཤཱཀྱ་མཆོག་ལྡན་(༡༤༢༨-༡༥༠༧)གྱིས་མཛད་པ་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་བསྐོར་བའི་རྣམ་གཞག་ཇི་ལྟར་གྲུབ་པའི་ཡི་གེ་གཟུ་བོར་གནས་པའི་མཛངས་པ་དགའ་བྱེད་ཅེས་བྱ་བ། གསུང་འབུམ་དེབ་ཨང་ ༡༦།(འདི་རྗེས་ཆོས་འཁོར་རྣམ་གཞག་ཅེས་བརྗོད་རྒྱུ་ཡིན)

[4] ཆོས་འཁོར་རྣམ་གཞག གསུང་འབུམ་དེབ་ཨང་ ༡༦། ཤོག་གྲངས་ ༤༥༩ འབྲུག ༡༩༧༥

[5] གོང་བཞིན། ཤོག་གྲངས་ ༤༥༨་༤

[6] Gü Tucci, Rinchen Zangpo and the renaissance of Buddhism in Tibet around the millenium, (India-Tibetica, II), P-30, 72-73; Delhi 1988 ལྷ་ས། བསམ་ཡས། ཁྲ་འབྲུག་གི་གཙུག་ལག་གསུམ་ལ་ཡང་ཆོས་འཁོར་རྣམ་གསུམ་ཞེས་འབོད་སྲོལ་ཡོད་པ་མཁས་དབང་བཀྲིས་ཚེ་རིང་ལགས་ནས་གསུངས།

[7] དེབ་སྔོན། ཇ་པ། ༢བ:6 Rin-chen bzang-po, P-73; Antiquities of Indian Tibet I.f38

[8] བོད་ཀྱི་རྡོ་རིང་ཡི་གེ་དང་དྲིལ་བུའི་ཁ་བྱང༌། ཤོག་གྲངས་ ༡༠༨ ཡིག་ཕྲེང་ ༤༡ ནས་ ༤༣ བར།

[9] ཆོས་འཁོར་རྣམ་གཞག ཤོག་གྲངས་ ༤༧༤ དང་ ༤༧༩

[10] པཎ་ཆེན་བསོད་ནམས་གྲགས་པ། གསུང་འབུམ་ད་པ། དེབ་ཐེར་དམར་པོ་གསར་མ། ཤོག་ལྡེབ་ ༢༩ན :༤། ཆོས་འབྱུང་དཔག་བསམ་ལྗོན་བཟང༌། ཤོག་གྲངས་ ༦༧

[11] ཞྭ་སྒབ་པ་དབང་ཕྱུག་བདེ་ལྡན། བོད་ཀྱི་སྲིད་དོན་རྒྱལ་རབས། དེབ་དང་པོ། ཤོག་གྲངས་ ༣༤༡

[12] Roberto Vitali, The Kingdoms of GuügePuührnag, P-319

[13] གུ་བཀྲའི་ཆོས་འབྱུང༌། གླེགས་བམ་བཞི་པ། ཤོག་གྲངས་ ༡༣

[14] ཆོས་འབྱུང་མེ་ཏོག་སྙིང་པོ་སྦྲང་རྩིའི་བཅུད། ཤོག་གྲངས་ ༤༥༧

[15] ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན། ཤོག་ལྡེབས་ ༡༨

[16] ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན། ལྷོ་སྟོད་དཔར་མ། ཤོག་ལྡེབས་ ༡༨ན

[17] མངའ་རིས་རྒྱལ་རབས། ཤོག་གྲངས་ ༧༤

[18] གོང་བ»ཞིན།ཤོག་གྲངས་ ༦༠

[19]  དེབ་སྔོན། ༣༢༤་༤ དང་ ༣༣༣་༤

[20] གོང་བ»ཞིན། ༣༣༢་༤

[21] གོང་བ»ཞིན། ༣༣༣་༤

[22] ཡར་ལུང་ཇོ་བོའི་ཆོས་འབྱུང༌། ཤོག་གྲངས་ ༧༦

[23] གོང་བཞིན།ཤོག་གྲངས་ ༧༨

[24] གོང་བཞིན།ཤོག་གྲངས་ ༡༠༢

[25] གོང་བཞིན།ཤོག་གྲངས་ ༡༤༧

[26] ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན། ༢༡བ

[27] ཆོས་འཁོར་རྣམ་གཞག           ཤོག་གྲངས་ ༤༦༥

[28] གོང་བཞིན། ཤོགགྲངས་ ༤༦༨ པཎ་ཆེན་བསོད་གྲགས་ཀྱིས་མཛད་པའི་དེབ་དམར་གསར་མ། ཤོག་ལྡེབ་ ༣༣་ལྟར་ན་མེ་ཕོ་བྱི་བའི་ཆོས་འཁོར་དང་ཆོས་རྒྱལ་འཕགས་པའི་ཆུ་མིག་ཆོས་འཁོར་བཙུགས་སྐབས་བསྟན་པའི་རྩིས་མཛད་པར་བཤད།

[29] གོང་བཞིན།ཤོག་གྲངས་ ༤༧༣

[30] གོང་བཞིན།ཤོག་གྲངས་ ༤༧༤

[31] ཡང་ལུང་ཇོ་བོའི་ཆོས་འབྱུང༌། (འདི་རྗེས་ཡར་ལུང་ཆོས་འབྱུང་ཞེས་འབོད་རྒྱུ) ཤོག་གྲངས་ ༡༥༥ སི་ཁྲོན།  ༡༩༧༩ དང༌། དེབ་ཐེར་དམར་པོ་རྣམས་ཀྱི་དང་པོ་ཧུ་ལན་དེབ་ཐེར། (འདི་རྗེས་དེབ་དམར་ཞེས་འབོད་རྒྱུ) ཤོག་གྲངས་ ༦༣། དེའི་མཆན་འགྲེལ་མཁས་དབང་དུང་དཀར་བློ་བཟང་འཕྲིན་ལས་རིན་པོ་ཆེས་བཏབ་པ་མཆན་ཨང་ ༣༢༨ ལ་གཟིགས།

[32] ཞྭ་སྒབ་པ་དབང་ཕྱུག་བདེ་ལྡན་(༡༩༠༨་༡༩༨༩) གྱི་བོད་ཀྱི་སྲིད་དོན་རྒྱལ་རབས། དེབ་དང་པོ། ཤོག་གྲངས་ ༣༤༡ ཀ་སྦུག ༡༩༧༦

[33] གོང་བཞིན།དེབ་དང་པོ།ཤོག་གྲངས་ ༣༤༡

[34] རྦ་བཞེད་ཞབས་བཏགས་མ། རྒྱལ་རབས་གསལ་བའི་མེ་ལོང༌། བཀའ་ཐང་སྡེ་ལྔ། ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན་བཅས་ལ་གཟིགས། མེ་འབྲུག་ཆོས་འཁོར་སྐོར་བསམ་ཡས་དཀར་ཆག་དད་པའི་སྒོ་འབྱེད། ཤོག་གྲངས་ ༤༨ ལ་ཡང་གཟིགས།

[35] ཡར་ལུང་ཆོས་འབྱུང༌། ཤོག་གྲངས་ ༧༨། སི་ཁྲོན། ༡༩༨༨

[36] སྣར་ཐང་བསྟན་འགྱུར། ཐེ། ༣༢༧་༢། སྡེ་དགེ ཐེ། ༢༨༢་༥

[37] སྣར་ཐང་བསྟན་འགྱུར། ཐེ། ༣༢༧་༢ སྡེ་དགེ ༢༨༢་༥

[38] འགོས་ལོ་ཙཱ་བ་གཞོན་ནུ་དཔལ།(༡༣༩༢-༡༤༨༡) དེབ་ཐེར་སྔོན་པོ། ཤོག་གྲངས་ ༦༤་༤ དང་རྭ་ཡེ་ཤེས་སེང་གེ མཐུ་སྟོབས་དབང་ཕྱུག་རྗེ་བཙུན་རྭ་ལོ་ཙཱ་བའི་རྣམ་པར་ཐར་པ་ཀུན་ཁྱབ་སྙན་པའི་རྔ་སྒྲ་ཞེས་བྱ་བ། ཡབ་གཞིས་གླང་མདུན་དཔར་མ། ཤོག་ལྡེབས་ ༩༡ (འདི་རྗེས་རྭ་ལོའི་རྣམ་ཐར་ཞེས་བརྗོད་རྒྱུ།)

[39] ངག་དབང་ཀུན་དགའ་བསོད་ནམས་གྲགས་པ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་མཛད་པ་བཀའ་གདམས་ཆོས་འབྱུང༌། ཤོག་གྲངས་༡༦༡

[40] རྭ་ལོའི་རྣམ་ཐར། ཤོག་ལྡེབས་ ༩༡

[41] རྭ་ལོའི་རྣམ་ཐར། ཤོག་ལྡེབས་ ༩༡ དང་ མྱང་ཡུལ་སྟོད་སྨད་བར་གསུམ་གྱི་གཏམ། ཤོག་གྲངས་ ༡༢༨

[42] སྡེ་དགེ་བསྟན་འགྱུར། ཐེ། ཤོག་ལྡེབས་ ༢༨༢

[43] དེབ་ཐེར་གཞོན་ནུའི་དགའ་སྟོན། ཤོག་གྲངས་ ༥༠

[44] སྡེ་དགེ་བསྟན་འགྱུར་པོད་ཕེ། བེ། མེ། ཙེ།ཤོག་ལྡེབས་ ༢༥༡། པོད་བཞིའི་ནང་དུ་བཞུགས་པ་ཚད་མ་རྣམ་འགྲེལ་རྒྱན་གྱི་འགྲེལ་བཤད་ཤིན་ཏུ་ཡོངས་སུ་དག་པ་ཞེས་བྱ་བ་ཡང་རྒྱ་གར་གྱི་པཎྜི་ཏ་སུ་མ་ཏི་དང་རྔོག་ལོ་ཙཱ་བ་བློ་ལྡན་ཤེས་རབ་ཀྱིས་བསྒྱུར། འགྱུར་བྱང་གི་ནང་དུ་ཡང་འདི་ལྟར་འཁོད་ཡོད། ། དཔལ་ལྡན་དབང་རྒྱལ་དབང་ཕྱུག་ལྟ་བུར་འབྱོར་ལྡན་ཀུན་ལ་ཁྱབ་པ་ཡི། །གྲགས་པ་གསལ་ལྡན་ཟླ་འདྲའི་གཞི་གྱུར་མཆོག་ཏུ་ཡང་དག་ལ་གནས་པ། ། རབ་དང་ཡིད་ཅན་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་རྟག་པར་ཤིན་ཏུ་བརྗོད་བྱ་གང༌། ། སེམས་ཅན་དོན་ལ་མངོན་པར་དགའ་བའི་སྡོམ་བརྩོན་དམ་པ་དེ་ཡི་ངོར། ། བློ་བཟང་གང་ན་བློ་བཟང་བློ་གྲོས་བཟང་པོ་དང༌། ། སྒྲ་སྒྱུར་རྣམས་ཀྱི་རྒྱན་གྱུར་བློ་ལྡན་བཟང་པོ་ཡིས།།རྣམ་འགྲེལ་དམ་པའི་རྒྱན་དུ་གྱུར་པའི་ཊིའ་ཀ་འདི།། གཉི་ཐང་བྲག་སྣ་བཀྲིས་གཙུག་ལག་ཁང་དུ་བསྒྱུར། ། ཚད་མ་རྒྱན་གྱི་ཊཱི་ཀ་པཎྜི་ཏ་དང༌། ལོ་ཙཱ་བ་བློ་ལྡན་ཤེས་རབ་ཀྱིས་བསྒྱུར་བའོ།།

[45] ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང༌། ཤོག་གྲངས་ ༣༨༣ ལྷ་ས། ༡༩༨༧

[46] དེབ་སྔོན། ཁབ་༤ དང་ Blue Annal, 325

[47] ཆོས་འཁོར་གྱི་རྣམ་གཞག གསུང་འབུམ་དེབ་ ༡༦། ཤོག་གྲངས་ ༤༦༤་༤། འབྲུག་ཐིམ་ཕུ། ༡༩༧༥

[48] SamtenGüKarmay, The  Ordinance of LhaBla-ma ye-shes-od, P-150-162, In Tibetan Studies in Honour of Hugh Richardson, Oxford 1979

[49] ཉང་རལ་ཆོས་འབྱུང༌། ཤོག་གྲངས་ ༥༥༨ སྤ་གྲོ། ༡༩༧༩

[50] ཡར་ལུང་ཆོས་འབྱུང༌། ཤོག་གྲངས་ ༡༢༧། སི་ཁྲོན། ༡༩༧༩

[51] དཔའ་བོ་གཙུག་ལག་ཕྲེང་བ་(༡༥༠༤-༡༥༦༦) ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན། ཤོག་གྲངས་ ༧༣༩། ལྷོསྟོད་དཔར་མ།

[52] ངག་དབང་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ། རྒྱལ་བ་སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་པ།(༡༦༡༧་༡༦༨༢) གངས་ཅན་ཡུལ་གྱི་ས་ལ་སྤྱོད་པའི་མཐོ་རིས་ཀྱི་རྒྱལ་བློན་གཙོ་བོར་བརྗོད་པའི་དེབ་ཐེར་རྫོགས་ལྡན་གཞོན་ནུའི་དགའ་སྟོན་དཔྱིད་ཀྱི་རྒྱལ་མོའི་གླུ་དབྱངས་ཞེས་བྱ་བ། ཤོག་ལྡེབས་ ༥༠། ཞོལ་དཔར་ཁང་ཆེན་མོའི་དཔར་མ།

[53] སྣར་ཐང་བསྟན་འགྱུར། ཐེ། ཤོག་ལྡེབས་ ༣༢༧་༢། སྡེ་དགེ ཐེ། ༢༨༢་༥

[54] སྣར་ཐང་བསྟན་འགྱུར། ནེ། ཤོག་ལྡེབས་ ༣༡༢། སྡེ་དགེཐེ། ༣༡༢

[55] སྣར་ཐང་བསྟན་འགྱུར། ཐེ། ཤོག་ལྡེབས་ ༣༢༧་༢། སྡེ་དགེཐེ། ༢༨༢་༥

[56] སྣར་ཐང་བསྟན་འགྱུར། ནེ། ཤོག་ལྡེབས་ ༣༡༢། སྡེ་དགེནེ། ༣༡༢

[57] རྭ་ལོའི་རྣམ་ཐར། ཤོག་ལྡེབས་ ༩༡

[58] དེབ་ཐེར་སྔོན་པོ། ཤོག་གྲངས་ ༦༤་༤

[59] པཎ་ཆེན་ཤཱཀྱ་མཆོག་ལྡན་(༡༤༢༨་༡༥༠༧)གྱི་ཆོས་འཁོར་རྣམ་གཞག ཤོག་གྲངས་ ༤༥༨་༤

[60] ཀ་ལིང་མཁན་ཆེན་ངག་དབང་གྲགས་པ། ཕྱི་ལོ་ ༡༤༩༧ ལོར་མཇུག་སྒྲིལ་བར་མཛད་པའི་མངའ་རིས་རྒྱལ་རབས་དེ་ནི་དཀོན་གྲས་ཡིན་པ་ད་བར་དཔར་དུ་འཁོད་མེད། གུས་པའི་དཔྱད་རྩོམ་འདི་བྲིས་སྐབས་བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་གི་ཉམས་ཞིབ་པ་སྐུ་བགྲེས་མཁས་དབང་སྐུ་ཞབས་བཀྲིས་ཚེ་རིང་ལགས་ཀྱི་སྐུ་སྒེར་དཔེ་ཁོངས་ནས་རྒྱལ་རབས་འདི་བཞིན་ཀློག་རྒྱུའི་གོ་སྐལ་ཐོབ་བྱུང་པར་སྙིང་ཐག་པ་ནས་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། མ་ཟད་གུས་ཀྱི་དཔྱད་རྩོམ་བྲིས་འགོ་བརྩམས་པ་ནས་མཇུག་མ་སྒྲིལ་བར་རིན་ཐང་བྲལ་བའི་དགོངས་འཆར་དང་ལམ་སྟོན་གནང་བྱུང་བར་བཅོས་མིན་བཀྲིན་ཆེ་ཞེས་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

མཁས་དབང་དུང་དཀར་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་བརྩམས་པའི་བོད་ཀྱི་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་དང་བྲིས་རྩོམ་གཞན་ནང་རྒྱལ་རབས་དེའི་ལུང་འདྲེན་གནང་མཁན་དེང་རབས་མཁས་པའི་ནང་ནས་ཐོག་མ་ཡིན། རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ནས་ཕྱག་དེབ་དེའི་མཚན་གུ་གེ་ཆོས་འབྱུང་ཞེས་བཏགས་འདུག འོན་ཀྱང་ཕྱག་དེབ་དེའི་ཤོག་ལྷེ་མཐའ་མ་ཚང་མིན་ཕྱག་དེབ་ཀྱི་མཚན་བྱང་ངོ་མ་ཇི་ཡིན་བརྗོད་དཀའ་ན་ཡང་ནང་དོན་བརྗོད་བྱ་གཙོ་བོར་འཛིན་པའི་ཐོག་རྩོམ་ཡིག་འདི་བྲིས་སྐབས་མངའ་རིས་རྒྱལ་རབས་ཞེས་འཁོད་ཡོད། ཕྱིས་སུ་ ༡༩༩༦ ལོར་འཛམ་གླིང་སའི་སྙིང་པོ་མཐོ་ལྡིང་དཔལ་དཔེ་མེད་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པའི་གཙུག་ལག་ཁང་བཏབ་ནས་ལོ་ངོ་ ༡༠༠༠ འཁོར་བའི་སྐབས་ཐོ་ལིང་དཔལ་དཔེ་མེད་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པའི་གཙུག་ལག་ཁང་ལོ་ ༡༠༠༠ འཁོར་བའི་ལོ་རྗེས་དྲན་ཁང་ད་སྒོའི་གོ་སྒྲིག་ཚོགས་ཆུང་ནས་དཔར་བསྐྲུན་གནང་ཡོད་པ་དེའི་སྐབས་མཚན་བྱང་དུ་གུ་གེ་མཁན་ཆེན་ངག་དབང་གྲགས་པས་མཛད་པའི་མངའ་རིས་རྒྱལ་རབས་ཞེས་འཁོད་ཡོད།

[61] མཁར་རྨེའུ་བསམ་གཏན་རྒྱལ་མཚན། བཙན་པོ་ལྷ་སྲས་དར་མ་དང་དེའི་རྗེས་སུ་»བྱུང་བའི་ལོ་རྒྱུས། ཤོག་གྲངས་ ༥༡། བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང༌། ༡༩༨༦

[62] ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང༌། ཡར་ལུང་ཆོས་འབྱུང༌། དེབ་སྔོན། རྒྱ་བོད་ཡིག་ཚང༌། ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན་བཅས་ལ་གཟིགས།

[63] SamtenGüKarmay, An Open letter by Pho-brangzhi-ba ‘od to the Buddhist in Tibet, Tibet Journal, Vol V, No 3; P- 3-28

[64] དེབ་ཐེར་སྔོན་པོ། ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན། མང་ཐོས་ཀླུ་སྒྲུབ་རྒྱ་མཚོའི་བསྟན་རྩིས། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦ ལོར་བོད་གཞུང་ཆོས་རིག་ལྷན་ཁང་ནས་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་གནང་བ། དུས་རབས་བདུན་པ་ནས་དུས་རབས་བཅུ་བདུན་པའི་བར་རྒྱ་གར་གྱི་པཎྜི་ཏ་བོད་དུ་རིམ་བྱོན་དང༌། བོད་ཀྱི་མཁས་པ་རྒྱ་གར་དུ་རིམ་པར་བྱོན་པའི་མཚན་ཐོ་དང༌། ལོ་དུས་མཛད་བརྗོད་རག་བསྡུས་བཅས་ཕྱོགས་བསྡོམས་རིན་ཆེན་ནོར་བུའི་དོ་ཤལ་ཞེས་བྱ་བ་བཅས་ལ་ཁུངས་བཅོལ་གྱིས་གཤམ་གསལ་ལོ་ཙཱའི་རྣམ་ཐར་ཟུར་དུ་ཕྱུང་པ་ཞིག་ཡིན།

བཙན་ཁ་བོ་ཆེ་ནི། ༡༠༢༠ ལོར་འཁྲུངས། ཁ་ཆེར་སློབ་གཉེར་མཛད། ཁྱུང་པོ་ཆོས་བརྩོན་ནི། དུས་རབས་བཅུ་གཅིག་པའི་སྨད་ཆའི་ལོ་ཙཱ་བ་ཞིག་ཡིན། ༡༠༧༦ མེ་འབྲུག་ཆོས་འཁོར་ལ་བྱོན། མར་ཐུང་དད་པ་ཤེས་རབ་ནི། ༡༠༧༦ མེ་འབྲུག་ཆོས་འཁོར་ལ་བྱོན། ཟངས་དཀར་འཕགས་པ་ཤེས་རབ་ནི། མངའ་རིས་ཟངས་དཀར་དུ་འཁྲུངས། ༡༠༧༦ མེ་འབྲུག་ཆོས་འཁོར་ལ་བྱོན། ཁ་ཆེ་དགོན་པ་དང་ ཁ་ཆེ་ཛྙ་ན་ཤྲི་སོགས་བསྟེན། རྣམ་སྲས་ཀྱི་ཆོས་སྐོར་སྤྱན་དྲངས་ལྷ་སའི་སྤྲང་ཚང་བཏོན། ལྷ་ས་བསམ་ཡས་མཐའ་འདུལ་གཙུག་ལག་ཁང་ ༡༥ ཙམ་ལ་ཞིག་གསོ་ཕུལ་ཕྱིན་མཛད། འདིས་ལོ་ཆེན་ཞབས་མ་ཟིན་པར་ལོ་ཆུང་ལེགས་པའི་ཤེས་རབ་བསྟེན། ལོ་ཙཱ་བ་འདིས་རྒྱལ་བའི་བཀའ་བསྟན་ཁོངས་ནས་ལེ་ཚན་ ༡༣ ཙམ་བསྒྱུར། ཕྱིས་ཆུ་མིག་རིང་མོར་འདས།

གཉན་དར་མ་གྲགས་ནི། དུས་རབས་བཅུ་གཅིག་པའི་སྨད་ཆའི་ལོ་ཙཱ་བ་ཞིག་ཡིན། ༡༠༧༦ མེ་འབྲུག་ཆོས་འཁོར་ལ་བྱོན། རྒྱ་གར་དུ་ལོ་ ༡༢ བཞུགས། གསང་འདུས་ཡེ་ཤེས་ཞབས་ལུགས་སོགས་མང་དུ་བསྒྱུར། འདིས་པཎ་ཆེན་མ་ཏིའི་ཞབས་བསྟེན། མགོན་པོ་ཞལ་བཞི་གདན་དྲངས། རྭ་ལོ་དང་མཐུ་འགྲན་གྱིས་མཐར་གཉིས་ཀ་གཤེགས་པར་གྲགས།

རྭ་རྡོ་རྗེ་གྲགས་ནི། ༡༠༧༦ མེ་འབྲུག་ཆོས་འཁོར་ལ་བྱོན། བྷ་རོ་ཕྱག་རྡུམ་སོགས་བསྟེན། གཤེད་སྐོར་གཙོ་བོར་བསྒྱུར། རྔོག་བློ་ལྡན་ཤེས་རབ་( ༡༠༥༩-༡༡༠༩) ནི། ཁ་ཆེར་བྱོན་ནས་པཎྜི་ཏ་དྲུག་བསྟེན། ལོ་ ༡༧ རྒྱ་གར་འཕགས་ཡུལ་དུ་སློབ་གཉེར་མཛད། བོད་དུ་ཕེབས་ནས་གསར་འགྱུར་དང་འགྱུར་བཅོས་མཛད་པ་ཤིན་ཏུ་མང༌། ལོ་ཙཱ་བ་དང་པཎྜི་ཏ་སྤྱི་མཚུངས་ཆོས་འབྱུང་དེབ་ཐེར་ཁག་ནང་རྔོག་ལོའི་རྣམ་ཐར་འཁོད་ཡོད་རུང་དམིགས་སུ་བཀར་ནས་རྔོག་ལོའི་རྣམ་ཐར་རྒྱས་པ་གཟིགས་འདོད་ན། གྲོ་ལུང་པས་མཛད་པས་མཛད་པའི་རྔོག་བློའི་རྣམ་ཐར། Prof. David Jackson, Biography of Rngog Blo ldanshesrab, In the proceeding of the 6th International conference of Tibetan studies, Fergnes, Norway 1992 ; The introductory note by David Jackson to the Lo tsaba’ibsdus don, LTWA 1994 དང་བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་གི་འགན་འཛིན་དགའ་ཤར་མཁན་ཟུར་ཨ་མཆོག་རིན་པོ་ཆེས་མཛད་པ་བློ་ཙཱའི་བསྡུས་དོན་གླེང་བརྗོད་བཅས་ལ་གཟིགས།

[65] སྣར་ཐང༌། ཐེ། ཤོག་ལྡེབས་ ༣༢༧་༢། སྡེ་དགེ        ཐེ། ༢༨༢་༥

[66] ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང༌། ཤོག་གྲངས་ ༣༨༣

[67] དེབ་ཐེར་སྔོན་པོ། ཤོག་གྲངས་ ༦༤། ལྷ་ས་དཔར་མ།

[68] རྭ་ལོའི་རྣམ་ཐར། ཤོག་ལྡེབས་ ༩༡་༥

[69] G.N Roerich, Blue Annals, P- 325, Delhi 1976

[70] པཎ་ཆེན་ཤཱཀྱ་མཆོག་ལྡན་ ༡༤༢༨་༡༥༠༩  གྱི་ཆོས་འཁོར་རྣམ་གཞག ཤོག་གྲངས་ ༤༦༤་༤

[71] རྭ་ལོའི་རྣམ་ཐར། ཤོག་ལྡེབས་ ༩༡

[72] Samten G.Karmay, An Open letter by Pho-brangzhi-ba ‘od to the buddhist in Tibet, Tibet Journal, VolüNoü3, P-3-28

[73] རྒྱ་བོད་ཡིག་ཚང༌། ཤོག་གྲངས་ ༣༡༧།

[74] རྭ་ལོའི་རྣམ་ཐར། ཤོག་ལྡེབས་ ༩༡

[75] དེབ་ཐེར་སྔོན་པོ། ཤོག་གྲངས་ ༦༤

[76] མངའ་རིས་རྒྱལ་རབས། ཤོག་གྲངས་ ༣༦ ཀམ་པིའུ་ཊར་དཔར་བཤུས་བྱས་པ་གཞིར་བཞག་ཡིན། ཕྱིས་སུ་ཐོ་ལིང་ལོ་ ༡༠༠༠ འཁོར་བའི་རྗེས་དྲན་སྒོ་སྒྲིག་ཚོགས་ཆུང་ནས་དཔར་བསྐྲུན་གནང་བའི་ཤོག་གྲངས་ ༦༧ ལ་གཟིགས།

ཨི་ཏ་ལིའི་མཁས་དབང་རོ་སྦར་ཏོ་ བི་ཏ་ལི་ལགས་ནས་གུས་ཀྱི་རྩོམ་ཤོག་འདི་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་རིག་པའི་ཚོགས་ཆེན་བདུན་པའི་ནང་བཀླགས་ཟིན་རྗེས་ཁོང་ནས་གཟིགས་བརྒྱ་ཆེ་བའི་བཀའ་སློབ་གནང་བར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། དེ་སྐབས་ཁོང་ནས་མངའ་རིས་རྒྱལ་རབས་དབྱིན་བསྒྱུར་དང་དེའི་མཆན་འགྲེལ་གསར་བཏབ་ཀྱིས་དཔར་སྐྲུན་གནང་འཆར་ཡིན་པ་ཕྱིས་སུ་ ༡༩༩༦ ལོར་ཐོ་ལིང་ལོ་ ༡༠༠༠ འཁོར་བའི་རྗེས་དྲན་སྒོ་སྒྲིག་ཚོགས་ཆུང་ནས་དཔར་བསྐྲུན་ཞུས།

[77] བོད་གཞུང་དབུས་སྨན་རྩིས་ཁང་གི་སྐར་དཔྱད་རིག་པའི་སློབ་དཔོན་ཆེན་པོ་བྲག་མཐོན་བྱམས་པ་རྒྱལ་མཚན་དམ་པ་མཆོག་ནས་ལོ་ཁམས་བརྩི་ཚུལ་འདིའི་སྐོར་བཀའ་སློབ་ལམ་སྟོན་གནང་བར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། དེ་ཙམ་དུ་མ་ཟད་ཁོང་ནས་གུས་ཀྱི་དཔྱད་རྩོམ་ལ་མཁྱེན་བརྒྱ་ཆེ་བའི་སྤྱན་དཀྱུས་ཀྱིས་གཟིགས་ཞིབ་དང་འབྲེལ་དག་ཞུས་མཛད་པར་བཀྲིན་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

[78] སྣར་ཐང༌། ཐེ། ༣༢༧། སྡེ་དགེ ཐེ། ༢༨༢

[79] སྣར་ཐང༌། ནེ། ༣༡༢

[80] ༡༩༧༩ ལོར་འབྲུག་ཐིམ་ཕུ་ནས་སྔགས་ལོག་སུན་འབྱིན་སྐོར་ཞེས་པའི་དཔེ་ཆ་ཞིག་དཔར་བསྐྲུན་གནང་སོང་བ་དེའི་ཤོག་གྲངས་ ༡༨ དང་ ༢༥ ནང་འགོས་ཁུག་པ་ལྷ་བཙས་ཀྱི་སྔགས་ལོག་སུན་འབྱིན་ཞིག་འདུག་པ་དེ་དང་འཇམ་ཡིག་གཉིས་གཅིག་པ་ཡིན་མིན་ད་ལྟ་རྩད་དཔྱོད་མ་ཐུབ། སྔགས་ལོག་སུན་འབྱིན་སྐོར་མཁྱེན་འདོད་ན་ཕ་རན་སིར་བཅའ་བཞུགས་མཁས་དབང་བསམ་གཏན་རྒྱལ་མཚན་མཁར་རྨེའུའི་བྲིས་རྩོམ་Samten G. Karmay, The  Ordinance of LhaBla-ma ye-shes-od, P-150-162, Tibetan Studies in Honour of Hugh Richardson(PIATS), Osford 1979 ལ་གཟིགས།

[81] དེབ་ཐེར་གཞོན་ནུའི་དགའ་སྟོན། ཤོག་གྲངས་ ༥༠

[82] མ་དཔེ་སྣར་ཐང་དཔར་མ་གཞིར་བཞག་བྱས་པ་ཡིན། སྡེ་དགེ་དཔར་མའི་ནང་གོང་གི་སྣར་ཐང་དཔར་མ་བཞིན་དཔར་བྱང་རྒྱས་པ་མི་འདུག པེ་ཅིང་དཔར་མའི་ནང་སྣར་ཐང་བཞིན་དཔར་བྱང་འདུག་པས་དཔར་མ་གཉིས་ཞིབ་བསྡུར་བགྱིས་པ་མི་འདྲ་བ་གཤམ་མཆན་ནང་བཀོད་ཡོད།

ཆོས་འབྱུང་ལོ་རྒྱུས་ནང་ཟངས་དཀར་ལོ་ཙཱ་བ་འཕགས་པ་ཤེས་རབ་ཀྱིས་ཚད་མ་རྒྱན་མེ་ཕོ་འབྲུག་གི་ཆོས་འཁོར་སྐབས་འགྱུར་ཞེས་གསལ་བ་ཕལ་ཆེར་ཚད་མ་རྒྱན་དེ་ལ་འགྱུར་གཉིས་མེད་དམ་སྙམ་པ་ཞིག་བྱུང༌། དེ་ལྟར་བསམ་ཚུལ་བྱུང་རྐྱེན་ཡང༌། རྔོག་གིས་ཚད་མ་རྒྱན་གྱི་འགྱུར་བྱང༌། ཡར་ལུང་ཇོ་བོའི་ཆོས་འབྱུང༌། མངའ་རིས་རྒྱལ་རབས། ཆོས་འབྱུང་ལོ་རྒྱུས་ཡོངས་གྲགས་ནང་རྔོག་དང་ཟངས་དཀར་ལོ་ཙཱ་བ་གཉིས་ཀས་ཚད་མ་རྒྱན་འགྱུར་ཞེས་འཁོད་པ་དེ་ཡིན། དོན་དངོས་ནི་རྔོག་གིས་ཐོག་མར་ཚད་མ་རྒྱན་བསྒྱུར་བ་དང་ཕྱིས་ཟངས་དཀར་ལོ་ཙཱ་བས་མེ་ཕོ་འབྲུག་གི་ཆོས་འཁོར་སྐབས་བཅོས་ཏེ་གཏན་ལ་ཕབ་པཞིག་རེད་འདུག

[83] བོད། པེ་ཅིང༌། དེབ་ཨང་ ༡༣༢ ཤོག་གྲངས་ ༢༩༥་༣

[84] ཤི།པེ་ཅིང༌། དེབ་ཨང་ ༡༣༢ ཤོག་གྲངས་ ༢༩༥་༣

[85] འབྱུང༌། པེ་ཅིང༌། དེབ་ཨང་ ༡༣༢ ཤོག་གྲངས་ ༢༩༥་༣

[86] ཏྲ། པེ་ཅིང༌། དེབ་ཨང་ ༡༣༢ ཤོག་གྲངས་ ༢༩༥་༣

[87] སྐོར། པེ་ཅིང༌། དེབ་ཨང་ ༡༣༢ ཤོག་གྲངས་ ༢༩༥་༣

[88] ག ཞི། པེ་ཅིང༌། དེབ་ཨང་ ༡༣༢ ཤོག་གྲངས་ ༢༩༥་༣

[89] ཆོས། པེ་ཅིང༌། དེབ་ཨང་ ༡༣༢ ཤོག་གྲངས་ ༢༩༥་༣

[90] འཆད། པེ་ཅིང༌། དེབ་ཨང་ ༡༣༢ ཤོག་གྲངས་ ༢༩༥་༣

[91] འབྲེལ། པེ་ཅིང༌། དེབ་ཨང་ ༡༣༢ ཤོག་གྲངས་ ༢༩༥་༣

[92] ལྟ། པེ་ཅིང༌། དེབ་ཨང་ ༡༣༢ ཤོག་གྲངས་ ༢༩༥་༣

[93] བ དེང༌། པེ་ཅིང༌། དེབ་ཨང་ ༡༣༢ ཤོག་གྲངས་ ༢༩༥་༣

[94] བཀྲ་ཤིས་པར་གྱུར་ཅིག དེབ་ཨང་ ༡༣༢ ཤོག་གྲངས་ ༢༩༥་༣

[95] ཚད་མ་རྒྱན་འགྲེལ། སྣར་ཐང་བསྟན་འགྱུར། ནེ།ཤོག་ ༣༡༢། སྡེ་དགེ ནེ། ༣༡༢ ཞང་ཞུང་གི་ལོ་ཙཱ་བ་ཆེན་པོ་མང་འོར་བྱང་ཆུབ་ཤེས་རབ་ཀྱིས་ཚད་མ་རྒྱན་འགྲེལ་མངའ་རིས་ཡབ་མེས་ཀྱི་ཐུགས་དམ་སའི་སྙིང་པོ་མཐོ་ལྡིང་དཔལ་དཔེ་མེད་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པའི་གཙུག་ལག་ཁང་དུ་བསྒྱུར་བར་མཛད་པ་འགྱུར་བྱང་དུ་གསལ་ཞིང༌། རྒྱན་འགྲེལ་འདི་བཞིན་མེ་འབྲུག་ཆོས་འཁོར་སྐབས་བསྒྱུར་བ་ཡིན་མིན་ད་ལྟ་ཁུངས་ཐུབ་ཡིག་ཆ་མ་རྙེད་པས་ཞུ་དཀའ་ན་ཡང་ཆོས་འཁོར་འདིའི་ཡས་མས་ལ་བསྒྱུར་བར་མཛད་པ་ཞིག་ཡིན་པར་སོམ་ཉི་མ་མཆིས།

– – – – –