ཁམས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་དང་འབྲེལ་བའི་གླེང་མོལ།

ནང་དོན་གནད་བསྡུས།  ཁམས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་ནི་ལོ་རྒྱུས་རྒྱུན་རིང་ཞིང་ནང་དོན་སྣ་མང་ལ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པར་མ་ཟད།  མི་རིགས་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་གི་ཁྱད་ཆོས་ཀྱང་མངོན་པར་གསལ་བས།  ས་གནས་གཙོས་གཞུང་ཕྱོགས་ནས་དང་དོད་བླ་ལྷག་སྒོས་བསྡུ་སྒྲིག་དང་དག་ཐེར།  བེད་སྤྱོད་ཞིབ་འཇུག་གི་ལས་དོན་རྒྱུན་མུར་ལེགས་པོས་བསྒྲུབ་དགོས་འོས་ལ།  དེང་རབས་ཀྱི་སྨྱན་བྱེད་མ་ལག་བྱེད་ཐབས་གཙོར་བཞག་གིས་མིག་སྔའི་ཏང་གི་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་འགྲོས་དང་བསྟུན་མཁས་ཀྱིས་འབྲེལ་དོན་བརྩོན་ལེན་བྱ་རྒྱུ་གལ།

མིང་བརྡ་གཙོ་བོ།  ཡིག་ཚང་།   ཁམས་ཁུལ།  ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་།  དགོས་གལ།

དང་པོ།  ཁམས་ཕྱོགས་དང་དེའི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་།

མདོ་ཁམས[①]་ཟེར་བ་ནི་བོད་ཆོལ་ཁ་གསུམ་(མངའ་རིས་གུང་ཐང་ནས་སོག་ལ་སྐྱ་བོ་ཡན་དབུས་གཙང་ཆོས་ཀྱི་ཆོལ་ཁ། སོག་ལ་སྐྱ་བོ་ནས་རྨ་ཆུ་ཁུག་པ་ཡན་མདོ་སྟོད་མི་ཡི་ཆོལ་ཁ། རྨ་ཆུ་ཁུག་པ་ནས་རྒྱ་ཡི་མཆོད་རྟེན་དཀར་པོ་ཡན་མདོ་སྨད་རྟ་ཡི་ཆོལ་ཁ)གྱི་ནང་ཚན་ཕྱི་མ་གཉིས་ལ་མདོ་ཁམས་ཟེར་ཞིང༌། མདོ་སྟོད་དེ་ལ་ནང་གསེས་ཀྱིས་ཕྱེ་ན། ཆུ་བཞི(རྫ་ཆུ། རྒྱལ་མོ་རྔུལ་ཆུ། འབྲི་ཆུ། ཟླ་ཆུ)དང༌། སྒང་དྲུག(ཟལ་མོ་སྒང༌། ཚ་བ་སྒང༌། སྨར་ཁམས་སྒང༌། སྤོ་འབོར་སྒང༌། དམར་རྫ་སྒང༌། མི་ཉག་རབ་སྒང)ཏུ་ཕྱེ་བ་ཡིན་ལ། མདོ་སྨད་ནི་རྨ་ཆུ་ལྷོ་བྱང་བརྒྱུད་དེང་སང་མཚོ་སྔོན་དང་ཀན་སུའུ་ཞིང་ཆེན་གྱི་མངའ་ཁུལ་རྣམས་ལ་ཟེར། མདོ་སྟོད་མདོ་སྨད་གཉིས་བསྡོམས་པར་མདོ་ཁམས་ཞེས་བཤད་སྲོལ་ཡང་ཡོད། དེང་སང་ཆབ་མདོ་མངའ་ཁུལ་ལ་མདོ་སྨད་མངའ་ཁུལ་ཟེར་བ་ནི། སྔར་ས་གནས་སྲིད་གཞུང་གི་སྐབས་མིང་དེ་ལྟར་བཏགས་པ་གཞིར་བཞག་བྱས་པ་ཡིན།  དེང་དུས་ཀྱི་བོད་ལྗོངས་ཆབ་མདོ་དང་ཟི་ཁྲོན་གྱི་དཀར་མཛེས་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ།  མཚོ་སྔོན་གྱི་ཡུལ་ཤུལ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ།  ཡུན་ནན་གྱི་བདེ་ཆེན་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་སོགས་ནི་ཁམས་ཡུལ་ལམ་ཁམས་ཕྱོགས་སོ།།

ཁམས་ཕྱོགས་ནི་ལོ་རྒྱུས་རྒྱུན་རིང་ལ་བོད་ཁ་རོབ་གནའ་ཤུལ[②]་རིག་གནས་ཀྱི་འབྱུང་ས་ཡིན།  ཧན་རྒྱལ་རབས་སྐབས་ནས་ནང་ལོགས་སུ་འབྲེལ་ཆེ་ཞིང་དེའི་རིག་གནས་ནི་རང་སའི་མི་རྒྱུད་ཀྱིས་གཙོས་པའི་མཐའ་འབྲེལ་མི་རིགས་མང་པོས་མཉམ་གཅིག་ཏུ་གསར་བསྐྲུན་བྱས་པ་ཞིག་ལགས།  དེ་ནི་དེའི་དམིགས་བསལ་གྱི་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཁོར་ཡུག་ལ་རག་ལས་པ་རེད།  དེ་བས།  ཁམས་ཕྱོགས་ནི་སྣ་མང་རིག་གནས་གཞི་འདུས་ས་ཞིག་ཡིན་ཁར་དེའི་རྨང་མཐུག་ལ།  རྣམ་པ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པར་མ་ཟད།  མི་དང་མིའི་འབྲེལ་བ་དང་།  མི་དང་རང་བྱུང་འཆམ་མཐུན་མཉམ་གནས་བྱེད་པ་ནི་ཡང་སྙིང་དུ་ངོས་བཟུང་ཆོག

ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང[③]་ནི་ལོ་རྒྱུས་སློབ་སྦྱོང་དང་ཞིབ་འཇུག་གི་རྒྱུ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་ལ། ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་རིག་པ་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་གི་ཐབས་ལམ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན། དེ་བས། ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་རིག་པའི་སྤྱི་འགྲོས་དང་ལྷག་པར་བྱེ་བྲག་གཞུང་ལུགས་མ་ལག་ལ་འཇུས་ཏེ། ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་གི་གནས་བབ་དེ་གོང་ནས་གོང་དུ་སྤེལ་རྒྱུ་ནི་དོན་གལ་ཆེན་ཞིག་དང། ཡང་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་གི་འབྲས་བུ་དང་ཉམས་མྱོང་གིས་སླར་ཡང་ལོ་རྒྱུས་གནའ་དཔེ་རིག་པའི་མ་ལག་གི་ཞིབ་འཇུག་ལ་སྐུལ་སྤེལ་བྱ་དགོས།

ཁམས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་ནི་ཁམས་པའི་རིག་གནས་ཀྱི་གྲུབ་རྒྱུ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་ཞིང་།  དེས་ཁམས་ཕྱོགས་མི་དམངས་ཀྱི་དུས་ཡུན་རིང་བོར་དཀའ་སྤྱད་འབད་འཐབ་བགྱིས་པའི་ཐོན་སྐྱེད་འཚོ་བའི་གནས་ཚུལ་ཚུར་སྣང་བྱས་ཤིང་ཁམས་ཕྱོགས་ཀྱི་སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་དང་དམག་དོན་ལོ་རྒྱུས།  གསོ་རིག་ལོ་རྒྱུས་སོགས་ཀྱི་ཆ་འཕྲིན་འདོན་སྤྲོད་གང་ལེགས་བྱས་ཡོད།

གཉིས་པ།  ཁམས་ཕྱོགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་གི་ཁྱད་ཆོས།
གཅིག ཁམས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་གི་མངོན་གསལ་གྱི་ས་ཁོངས་རང་བཞིན།

ཁམས་ཁུལ་ནི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་ཤར་ལྷོའི་མཐའ་མཚམས་སུ་ཡོད་ཅིང་།  དེར་གོང་དུ་བཤད་པའི་དཀར་མཛེས་ཁུལ་དང་བདེ་ཆེན་ཁུལ།  ཡུལ་ཤུལ་ཁུལ།  ཆབ་མདོ་ས་ཁུལ།  དེ་མིན་རྔ་བ་ཁུལ་གྱི་ས་གནས་ཁག་ཅིག  ལང་ཧྲན་ཁུལ[④]་གྱི་མུ་ལུ[⑤]་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་རྫོང་སོགས་མཆིས། ཁམས་ཁུལ་གྱི་རིག་གནས་ལ་རྒྱལ་རོང་རིག་གནས་དང་སྡེ་དགེ་རིག་གནས། དབྱི་རིགས[⑥]་ས་ཁུལ་རིག་གནས།  ཁམས་མུ་ལུ་རིག་གནས་དང་བོད་རྒྱའི་ཚོང་བསྡེབས་རིག་གནས།  ཡུལ་སྐོར་རིག་གནས་སོགས་ཡོད།  འདིས་ཁམས་ཕྱོགས་རིག་གནས་ཀྱི་སྣ་མང་རང་བཞིན་དང་མངོན་གསལ་གྱི་ས་ཁོངས་རང་བཞིན་ལྷང་དུ་བཏོད་འདུག   ཁམས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་ཡང་དེ་བཞིན་སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ།  གནམ་རིག་སྐར་རྩིས།  གསོ་རིག་ཆོས་ལུགས་སོགས་ཀྱིས་གྲུབ་ཅིང་། ས་གནས་ཀྱི་རིག་གནས་གཞི་རྐང་སྲུང་འཛིན་བྱས་པའི་སྟེང་དར་སྤེལ་ལ་ནུས་པ་འདོན་མུས་སུ་གདའ།

གཉིས། ཁམས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་གི་མངོན་གསལ་གྱི་མི་རིགས་རང་བཞིན།

ཁམས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་གི་མི་རིགས་རང་བཞིན་ནི་གཙོ་བོ་ནང་དོན་དང་རྣམ་པའི་སྟེང་མཆིས་ཏེ། ཁམས་ཁུལ་དུ་བོད་རིགས་གཙོས་རྒྱ་རིགས་དང་དབྱི་རིགས། ཆཱང་རིགས[⑦]་སོགས་མི་རིགས་བཅུ་ལྷག་མཆིས་ཤིང་ཕལ་ཆེ་བར་རང་གི་སྐད་དང་ཡི་གེ་ཡོད་པ་རེད།  དེ་ལས་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ནི་ཁམས་པའི་རིག་གནས་ཀྱི་སྲོག་ཤིང་དུ་ངོས་བཟུང་ཆོག་ཅིང་།  དེ་ནི་ཡིག་ཚང་སྤྱིའི་མངོན་གསལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ཤིག་ཀྱང་སྟེ།  བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་དང་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས།  བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་དང་གནམ་རིག་སྐར་རྩིས།  བོད་ཡིག་ཚིག་མཛོད་དང་རྩོམ་རིག་སོགས་ཀྱིས་མཚོན་ནུས་ཤིང་འདི་དག་གི་ལོ་རྒྱུས་རྒྱུན་རིང་བར་མ་ཟད།   ནང་དོན་ཡང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པོ་ཡིན།

གསུམ། ཁམས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་གི་ནང་དོན་གྱི་ཁྱབ་ཆེའི་རང་བཞིན།

གོང་གི་ཁྱད་ཆོས་ཟུང་ལས་ཁམས་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་གི་ནང་དོན་གྱི་ཁྱབ་རྒྱའི་ཚད་ངེས་ཅན་རྟོགས་ནུས་ཤིང་། འདིར་ཁ་སྣོན་ཙམ་ཞུ་བ་ནི།  ཁམས་ཁུལ་དུ་དམངས་ཁྲོད་ངག་ཐོག་གི་གཏམ་དཔེ་དང་སྒྲུང་། གཏམ་རྒྱུད་སོགས་མང་དུ་མཆིས་ཤིང་དེ་ནི་སྒྲ་ཡངས་འཇུག་གི་དབང་དུ་བྱས་པའི་ཡིག་ཚང་ལ་གོ་རུང་བ་ཡིན། དེ་བས་ནང་དོན་དང་གྲངས་འབོར་གང་ཅིའི་ཐད་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པོ་ཡོད་དཔྱིས་རང་རྒྱལ་ཕུད་འཛམ་གླིང་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་དང་ཐེབས་མུས་སུ་ཡིན། འདིར་བྱེ་བྲག་གི་གླེང་བྱར་དབབ་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་ལ་མཚོན་ནའང་སྐྱེ་བོ་གྲགས་ཅན་གྱི་རྣམ་ཐར་དང་ཆོས་འབྱུང་།  རྒྱལ་རབས་ལོ་རྒྱུས་སོགས་ཀྱིས་གྲུབ་ཅིང་ནང་དོན་གྱི་ཁེབས་རྒྱ་ཧ་ཅང་ཆེ་བར་ཡོད་དོ།།

གསུམ་པ།  ཁམས་ཀྱི་རིག་གནས་དང་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་གི་འབྲེལ་བ།
གཅིག ཁམས་པའི་རིག་གནས་དང་ཁམས་པའི་ཡིག་ཚང་།

ཁམས་པའི་རིག་གནས་ནི་ཁམས་པའི་ཡིག་ཚང་འབྱུང་བའི་གཞི་ཡིན་ཞིང་། ཁམས་པའི་རིག་གནས་ཀྱི་སྣང་ཚུལ་མང་པོ་ཡིག་ཚང་བརྒྱུད་ནས་འདོན་སྤེལ་བྱེད་ཅིང་ཀུན་གྱི་སྤྱན་ལམ་དུ་བསྟར་ཡོད།  རིག་གནས་ཀྱི་གནས་འགྱུར[⑧]་དང་བྱེད་སྒོ་མང་པོ་ཡིག་ཚང་ལས་མངོན་ཡོད་ཅིང་།   ཞིབ་འཇུག་བགྱི་བར་ཡང་སྐབས་སོ་སོའི་ཡིག་ཚང་ནི་མེད་དུ་མི་རུང་ངོ་།  དེ་བས་ཁམས་པའི་ཡིག་ཚང་གིས་ཁམས་པའི་སྤྱིའི་རིག་གནས་ཀྱི་སྲུང་འཛིན་དང་དར་སྤེལ་ལ་བྱེད་ནུས་གལ་ཆེན་ཐོན་པ་ཡིན།

གཉིས། ཁམས་པའི་ཡིག་ཚང་དང་ཁམས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་།

ཁམས་པའི་ཡིག་ཚང་ཞེས་པ་ཐ་སྙད་སྤྱི་ཁྱབ་ཅིག་སྟེ། དེར་ནང་དོན་སྣ་མང་ཞིག་འདུས་པ་ཡིན།  དེ་ལས་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་ཡན་གར་བཏོད་དེ་དེ་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་བར་ཅུང་ཟད་བལྟས་པས།   ཁམས་པའི་ཡིག་ཚང་ནི་དེའི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་གི་གཞི་ཡིན་ལ།  ཕྱི་མ་ནི་ནང་གསེས་ཀྱི་ནང་དོན་དང་ཁྱབ་ཁོངས་ཤིག་ཡིན་པ་ཀུན་གྱི་བློར་ངེས་མོད།  དེའི་ཟིན་ཚད་ནི་ཤིན་ཏུ་རྒྱ་ཆེ་བ་ཞིག་སྟེ།  ཁམས་པའི་ས་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ནས་འགྲོ་བ་མིའི་འཕེལ་རིམ་མཚོན་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་།  གཞན་ཡང་རྒྱལ་རབས་ལོ་རྒྱུས་སྤྱིའམ་ཟ་ཟུར་མཚོན་པའི་ཡིག་རྙིང་དང་རབས་བཤད། རིག་གནས་བྱེ་བྲག་སོ་སོའི་འཕེལ་རིམ་་ལོ་རྒྱུས་དང་འབྲེལ་ཡོད་དཀར་ཆག  ཕྱིས་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་ནས་གདན་རབས[⑨]།  རྣམ་ཐར་དང་ཁྱིམ་ཐོ་སོགས་ཡོད་དོ་ཅོག་གིས་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་འཕེལ་རིམ་དང་གནས་ཚུལ་དོན་རྐྱེན་གང་རུང་ཞིག་མཚོན་པས་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་དུ་བགྲང་ཆོག་པ་ཡིན་དཔྱིས།  ནང་དོན་ཤིན་ཏུ་རྒྱ་ཆེ་ཞིང་གཏིང་ཟབ་ལ་ཁམས་པའི་ཡིག་ཚང་སྤྱིའི་ཁྲོད་གོ་གནས་གལ་ཆེན་ཟིན་ཡོད།

བཞི་བ། ཁམས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་གི་དགོས་གལ་རང་བཞིན་དང་དོན་སྙིང་།
གཅིག  ཁམས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་གིས་ཁམས་པའི་རིག་གནས་ལ་བྱས་རྗེས་བཞག་ཚུལ།

ཁམས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་ནི་ཁམས་པའི་རིག་གནས་ཀྱི་འཚོ་བ་དང་ཐད་ཀར་སྦྲེལ་མི་རུང་མོད། དེ་ནི་དེའི་གྲུབ་ཆ་གཙོ་བོ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད་སྟབས་ཡུལ་དེའི་མེས་པོ་ཚོས་དཀའ་སྡུག་ཇི་འདྲ་བསྐྱེད་དེ་འཚོ་བར་གདོང་གཏད་ཚུལ་དང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་གེགས་རིམ་མང་པོ་དཀའ་སྡུག་དང་སྤོབས་པས་བསྐྱལ་ཚུལ་ཞིབ་པར་མཆིད་ཡོད་པས་དེ་ནི་བསམ་པའི་རྒྱགས་ཕྱེ་བླ་ན་མེད་པ་ཞིག་རེད།  ཡིག་ཚང་དུ་སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་གྱི་ནང་དོན་ཁག་མང་པོ་ཞིག་འདུས་ཤིང་།  དེ་དག་གིས་འདས་སོང་གི་ལོ་རྒྱུས་ཙམ་སྟོན་པ་མིན་པར་དེང་ཕྱིའི་འཚོ་བའི་ཐད་ལ་བློ་སྒོ་འབྱེད་པའི་ནུས་པ་གང་མང་ཐོན་ཐུབ་ཀྱིན་ཡོད། རིག་གཞུང་ཞིབ་འཇུག་ཐད་ཀྱི་རྒྱུ་ཆའི་རིན་ཐང་གློད་ན་གོང་གི་དེ་བཞིན་ནོ།།

གཉིས། ཁམས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་གིས་ཁམས་ཁུལ་ས་གནས་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་དངོས་པོའི་རིག་གནས་ཀྱི་རྨང་གཞི་བསྩལ་བ།

ཉེ་བའི་ལོ་འདི་འགར། ཁམས་ཁུལ་གྱི་སློབ་ཆེན་ནས་སློབ་གྲྭ་ཆུང་འབྲིང་དང་དགོན་སྡེ་སོགས་སུ་དཔེ་ཁང་འཛུགས་སྐྲུན་དང་རྒྱ་བསྐྱེད་པ་ཕུད། དེང་རབས་བརྡ་འཕྲིན་མ་ལག་བེད་སྤྱོད་མཁས་ཀྱིས་ཡིག་ཚང་ཁུངས་མང་པོ་འཛུགས་གཉེར་གྱིས་རང་གི་ཐུན་མིན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་དང་རིག་གནས་སྔོག་འདོན་ལ་བྲེལ་གྱིན་པས་ཀྱང་དངོས་པོའི་རིག་གནས་ཀྱི་འཛུགས་བཀོད་ལ་རྨང་བཏིངས་ཤིང་ཁ་ཕྱོགས་བསྟན་པ་ལགས། གཞན་ཡང་ཁམས་ཁུལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་གཙོར་དམིགས་ཐོག་ཡུལ་དངོས་རྟོག་ཞིབ་ལ་ཆེད་དུ་འོང་བའི་རིག་གཞུང་ཉམས་ལེན་པ་དང་ཞིབ་འཇུག་པ་མང་པོ་གནས་འདིར་འཛོམས་ཏེ་དུས་ཡུན་མང་པོ་བསྐྱལ་བས་འདིས་མཐོ་རིམ་རིག་གནས་འབྲེལ་འདྲིས་དང་ཡུལ་སྐོར་ལས་རིགས་སྔོག་འདོན་ལ་ཕན་ཁེ་བསྐྲུན་དང་བསྐྲུན་མུས་སུ་ཡོད།

གསུམ། ཁམས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་གིས་སྒོས་སུ་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རིག་གཞུང་ལ་སྐུལ་འདེད་བྱས་པ།

ཁམས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་ཁྲོད་བོད་ཀྱི་གནའ་རབས་ལོ་རྒྱུས་ལས་བཙན་པོ་སྔ་ཕྱིའི་ལོ་རྒྱུས་སྐོར་དང་བོད་སིལ་བུར་ཐོར་བ་ནས་གྲུབ་མཐའི་དབང་བསྒྱུར་སྐོར་གྱི་ཐད་ཀར་རམ་བརྒྱུད་པའི་རྒྱུ་ཆ་གང་མང་ཞིག་ཡོད་པས་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་འཕེལ་རིམ་སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་ལོ་རྒྱུས་དོན་རྐྱེན་སྐོར་ལ་ཞིབ་འཇུག་དང་རྒྱུས་ལོན་པར་ནུས་པ་གང་ལེགས་ཐོན་ཅིང་། གཞན་ཡང་དེ་འབྲེལ་གྱི་ཤེས་བྱའི་ཚོགས་རབ་བྱེད་དང་མཚམས་སྦྱོར་ཞིབ་པར་བགྱིས་ཡོད་པས་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་སྤྱིའི་རྒྱུད་འཛིན་དང་དར་སྤེལ་ལ་བྱེད་ནུས་གལ་ཆེན་ཐོན།

ལྔ་བ།  ཁམས་པའི་ཡིག་ཚང་སྔོག་འདོན་ཐད་ཀྱི་གནད་དོན།
གཅིག  འདུ་ཤེས་དང་དོ་སྣང་ཐད་ཀྱི་མི་འདང་ས།

ཁམས་པའི་ཡིག་ཚང་སྔོག་འདོན་ནི་སྤྱི་ཚོགས་ཡོངས་ཀྱིས་དང་དོད་བྱ་དགོས་པ་ཞིག་རེད།  ཐོག་མར་སྲིད་གཞུང་གིས་ཁྲིམས་ཀྱི་ཟུར་ཚད་ནས་སྲུང་སྐྱོབ་བྱ་དགོས།  དེ་ཡང་རང་རྒྱལ་གྱི་རྩ་ཁྲིམས་ལས་དོན་ཚན་བཞི་བའི་ནང་བཀོད་ལྟར་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་གནད་དོན་ལས་ཤུལ་བཞག་ཡིག་ཡིག་ཚང་གི་དོ་དམ་གྲོས་བཀོད་ཆོད་ཡིག་ལ་བརྩི་སྲུང་ནན་མོ་བྱ་རན་ཏེ།  དེང་སྐབས་དེ་འདྲའི་གཙིགས་ཆེན་བྱ་ཀྱིན་མེད་པའི་ཚོད་དུ་གནས།   གཞན་ཡང་དམངས་བྱིངས་ཀྱིས་ཀྱང་ཤེས་དང་མ་ཤེས་གཉིས་ཆར་རིག་རྫས་ལ་གཏོར་བརླག་དང་ཡིག་ཚང་བོར་བརླག་བྱེད་པ་རྒྱུན་ལྡན་དུ་མཆིས།

གཉིས།  ཡིག་ཚང་ཕྱོགས་སར་ཁྱབ་པས།  བསྡུ་སྒྲིག་ལ་དཀའ་ཁག་ཆེ་བ།

ཁམས་པའི་ཡིག་ཚང་གི་གསོག་ཉར་དེ་ཡང་གཞུང་སྒེར་གཉིས་སུ་ཕྱེས་ན།  སྒེར་གྱི་ཡིག་ཚང་དག་ནི་ཡུལ་ལུང་གང་སར་ཁྱབ་ཅིང་ལ་ལ་གསང་བའི་ཚུལ་དུ་ཕྱིར་བཀྲམས་མེད་ལ་རུལ་མྱགས་སུ་ལུས་པའང་ཡོད།  གཞུང་གཏོགས་ལ་སློབ་ཆེན་གྱི་དཔེ་ཁང་དང་ཁུལ་དང་རྫོང་རིམ་པའི་དཔེ་ཁང་དང་རིག་གནས་ཆེད་དོན་ལས་ཁུངས། གཞན་དགོན་སྡེ་ཁག་ཏུ་ཁྱབ་ཡོད།  དེ་བས་འདིར་གཅིག་གྱུར་གྱི་བསྡུ་སྒྲིག་ལས་བཀོད་ཅིག་འབྱུང་ནུས་མེད་ལ་འགྲོ་རིམ་མང་པོ་དང་ཐ་ན་གོམས་སྲོལ་གྱི་དབང་དུ་གྱུར་བའི་འཛེམ་འཛུའི་རིག་གནས་ཀྱི་ཤུགས་རྐྱེན་གྱིས་ཀྱང་བསྡུ་སྒྲིག་དང་ཁྱབ་སྤེལ་ལ་བར་བགེགས་མང་པོ་ཐེབས་ཀྱིན་གདའ།

གསུམ།  འགྲོ་གྲོན་བཏང་ཚད་ཀྱིས་མ་འདང་བ།

ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་བཅོ་བརྒྱད་པའི་ཚུན་ནས་ཏང་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་སྤྱི་བའི་རིག་གནས་ལས་དོན་ལ་དོ་ཁུར་ཆེར་བགྱི་དང་བགྱི་བཞིན་པའི་ཚུལ་ལ།“སྤྱི་བའི་རིག་གནས་ཞབས་ཞུའི་མ་ལག་འཛུགས་སྐྲུན་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་དགོས”[⑩]ཞེས་དངོས་སུའང་བསྒྲགས་ཡོད། གནས་ཚུལ་རྒྱུས་ལོན་ལས་ཤེས་གསལ་ལྟར་ན།  རང་རྒྱལ་སློབ་ཆེན་དཔེ་ཁང་དང་སྤྱི་སྤྱོད་དཔེ་ཁང་གི་འགྲོ་གྲོན་གྱི་ཡོངས་ཁུངས་ནི་རྣ་རྐྱང་ཅན་ཏེ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ནོར་སྲིད་གཏོང་འབབ་ཁོ་ནར་ཐུག་ཅིང་དཔེ་ཆའི་རིན་གོང་ཡང་ལོ་རེར་ཡར་འཕར་བཞིན་པའི་ཚུལ་རེད།  དེའང་དཔེ་དེབ་ཅིག་པར་དུ་བསྐྲུན་པར་འགྲོ་སྒོ་མི་ཉུང་བ་ཞིག་གཏོང་དགོས་པ་སོགས་ལའང་རག་ལས་པར་འདུག

དེ་ལྟར་ཁམས་ཕྱོགས་ཀྱི་དཀར་མཛེས་ཁུལ་ལ་མཚོན་ནའང་རྫོང་ཁག་རེ་རེར་རིག་གནས་ཁང་མཆིས་ཀྱང་དཔེ་ཁང་ཡོད་མ་རེད།  རེ་གཉིས་ལ་ཡོད་པ་དག་ཀྱང་མིང་ཞིག་གམ་སྒོ་བྱང་ཙམ་བཀལ་བ་ལས་ནང་དུ་དཔེ་ཆ་ཐར་ཐོར་དང་ལས་སྒྲུབ་མི་སྣ་གཅིག་པོར་བྱ་ལས་མེད་པར་སོས་དལ་གྱིས་ཉི་མ་འཁྱོལ་བའི་ཚུལ་དུ་འདུག  འདི་ལ་སྲིད་གཞུང་གིས་ཀྱང་དོ་ཁུར་ཆེར་བགྱིས་ཏེ།  དཔེ་ཁང་འཛུགས་སྐྲུན་དང་ཡིག་ཚང་བསྡུ་སྒྲིག་གི་ལས་ཀ་མ་ནོར་དོན་དུ་འཁྱོལ་རྒྱུའི་རེ་འདུན་དང་སྒོས་སུ་ཁམས་ཁུལ་གྱི་སྤྱི་བའི་རིག་གནས་ཞབས་ཞུའི་བྱ་གཞག་ཀུན་ཚུལ་མཐུན་གྱིས་སྤེལ་བར་དོན་དངོས་ཀྱིས་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱ་རྒྱུ་གལ།

བཞི། ཆེད་ལས་མི་སྣ་དཀོན་པ།

ཁམས་ཀྱི་གནས་འདི་ཡང་ས་ཁམས་ཁོར་ཡུག་དང་མཚོ་ངོས་ལས་མཐོ་ཚད། གནམ་གཤིས་དང་འགྲིམ་འགྲུལ་སོགས་ཀྱི་རྐྱེན་བྱས་སློབ་གསོ་སྤྱི་དང་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཆུ་ཚད་ཞན་པའམ་ཅུང་རྗེས་ལུས་ཀྱི་ཆར་གཏོགས་པས།  བསླབ་གནས་མཐོ་ཞིང་ཆུ་ཚད་ལེགས་པའི་ཤེས་ལྡན་མི་སྣ་དག་གནས་འདིར་གཞི་མི་འཆའ་ཞིང་།  ལྷག་པར་དུ་དཔེ་ཁང་དོ་དམ་དང་འབྲེལ་ཡོད་ཉེར་མཁོའི་ཆེད་ལས་མི་སྣའི་ཚོགས་དེ་བས་ཀྱང་ངོ་།  མིག་སྔར་ལས་སྒྲུབ་ཀྱི་མི་སྣ་དེ་ཚོ་ནི་གཅིག་ནས་བསླབ་གནས་དམའ་བ་དང་གཉིས་སུ་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ཆུ་ཚད་ཤིན་ཏུ་ཞན་པ།  ཞར་ལ་ལག་ལེན་གྱི་ཉམས་མྱོང་ཡང་ཧ་ཅང་དམའ་བའི་ཚུལ་དུ་འདུག

དྲུག་པ།  ཁམས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་སྔོག་འདོན་བསྡུ་སྒྲིག་ཐད་ཀྱི་བསམ་འཆར།
གཅིག  ཁམས་ཀྱི་ཡིག་ཚང་གྲངས་འཛིན་ཅན[11]་དུ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱ་དགོས། 

རྩ་ཆེའི་ཡིག་ཚང་ཐོན་ཁུངས་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་ཆེད་དམ། དེའི་རྒྱུན་ལྡན་གྱི་བཀོལ་སྤྱོད་ལ་ཤན་ཤུགས་མི་བཟོ་བའི་ཐབས་མཆོག་ཅིག་ནི་དེང་རབས་ཀྱི་ཚན་རྩལ་ཐབས་བཀོལ་ནས་དེ་གྲངས་འཛིན་ཅན་དུ་གཏོང་རྒྱུ་ལས་མ་འདས།  གྲངས་འཛིན་ཅན་དུ་གཏོང་བ་ཟེར་བ་ནི་ཡིག་ཚང་ཐོན་ཁུངས་དེ་རྩིས་འཁོར་འཕྲུལ་ཆས་མ་ལག་ནང་ཚུད་དུ་འཇུག་དགོས་ཟེར་བ་ཡིན།  དེ་ལའང་གོ་རིམ་ཞིག་མངའ་སྟེ།  ཐོག་མར་ཡིག་ཚང་ཐོན་ཁུངས་གསོག་ཉར་གྱི་གཞི་འཛིན་གྲངས་ཁང་གི་སྟེགས་བུ་བཙུགས་ཏེ།  ཡིག་ཚང་ཐོན་ཁུངས་དེ་གྲངས་འཛིན་ཅན་དུ་བསྒྱུར་དགོས།  དེ་ནི་མིས་ཡིག་གཏགས་དང་བརྙན་འཆར།  འདྲ་ལེན་སོགས་ཀྱི་བྱེད་ཐབས་སྣ་མང་བཀོལ་འོས། དེ་ནས་གྲངས་འཛིན་ཅན་དུ་བསྒྱུར་བའི་ཡིག་ཚང་ཐོན་ཁུངས་ཕན་ཆད་ཀྱི་ཡིག་ཚང་གནས་ཚུལ་རྣམས་ཀྱང་གཞི་འཛིན་གྲངས་ཁང་གི་སྟེགས་བུར་ནང་འཇུག་བྱ་དགོས།  མཐའ་མར་གཞི་འཛིན་གྲངས་ཁང[12]་གི་སྟེགས་བུ་དྲ་རྒྱར་སྦྲེལ་ནས་ཁྱབ་སྤེལ་དང་བརྒྱུད་སྒྲོག་བྱེད་པ་དེའོ།། མིག་སྔར་ཁམས་ཀྱི་ས་ཆ་འདིར་ཡང་ལྷོ་ནུབ་མི་རིགས་སློབ་ཆེན་དང་ཟི་ཁྲོན་མི་རིགས་སློབ་གླིང་སོགས་ཀྱིས་རང་གི་ཁྱད་ཆོས་འབུར་དུ་ཐོན་པའི་གྲངས་འཛིན་ཐོན་ཁུངས་བཙུགས་དང་འཛུགས་གཉེར་ལ་གཞོལ་བཞིན་ཡོད་པ་དགའ་བའི་གནས་དང་དེ་ཡང་རྒྱུན་མཐུད་དང་འཆར་བཀོད་ལེགས་པ་མིག་རྒྱང་རིང་བ།  ཐབས་ཇུས་གནད་དུ་འཁེལ་བར་འབད་བརྩོན་བྱ་དགོས་པའི་གནས་སོ།།

གཉིས།  ཁམས་ཀྱི་དཔེ་རྙིང་དང་ཡིག་ཚང་བསྡུ་སྒྲིག་གི་ལྟེ་གནས།

སྲིད་དང་འབྱོར་བའི་དགོས་དབང་གིས་གནའ་དེང་གང་གི་ཆར་ཡང་རིག་རྫས་དང་ལྷག་པར་ཡིག་ཚང་ལ་བསམ་བཞིན་དང་མ་ངེས་པའི་ཁྲོད་གཏོར་བརླག་རབ་དང་རིམ་པ་བྱས་ཚུལ་གསལ་བོར་མངོན་ལ།   དེ་ནི་མིའི་རིགས་སྤྱི་དང་མི་རིགས་གང་དེའི་རིག་གནས་ཀྱི་གོད་ཆག་ཕར་ཟད། དཔལ་ཡོན་མུ་མཐུད་རྒྱུན་བསྲིངས་དང་དར་འཕེལ་འབྱུང་བར་ཤན་ཤུགས་ཆེན་པོ་བཞག་རྐྱེན། ང་ཚོས་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་བསླབ་བྱ་དང་ལེན་དང་མིག་སྔུན་གྱི་གནད་དོན་རྗེན་པར་མཐོང་ནས།  སྐབས་བབ་ཀྱི་དོན་གནད་ཅིག་བསྒྲུབ་རྒྱུ་ནི་མ་ལག་འཐུས་ཚང་ཞིང་སྒྲིག་གཞི་ཚགས་དམ་པ། དམིགས་ཡུལ་ཤིན་ཏུ་གསལ་བའི་དཔེ་རྙིང་དང་ཡིག་ཚང་བསྡུ་སྒྲིག་གི་ལྟེ་གནས་སམ་ལས་ཁུངས་ཆེན་པོ་ཞིག་འཛུགས་གཉེར་གྱིས་འདིའི་ཕྱོགས་ལ་ཤུགས་རྒྱག་རྒྱུ་དེ་རེད།  དེ་ལའང་ཆེད་གཉེར་གྱི་ལས་གནས་ཤིག་ཡོད་དགོས་སྟེང་དེས་ཕྱི་ཕྱོགས་སྒོ་དབྱེ་བརྒྱུད་ཁམས་པའི་རིག་གནས་ཀྱི་རིན་ཐང་དང་དོན་སྙིང་ཕྱི་རུ་ཤུགས་ཆེར་བསྒྲགས་ཏེ་མི་མང་པོ་ཞིག་དང་སྡེ་ཁག་མང་པོ་ཞིག་ནས་མཉམ་དུ་ལས་རིགས་འདིར་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་རྟིང་སྐུལ་མཛད་པར་བརྩོན་ལེན་བགྱི་དགོས།

གསུམ། དྲིལ་སྒྲོག་གི་བྱ་བར་ཤུགས་བསྣན་ནས་མཉམ་ལས་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་རྒྱ་བསྐྱེད་དགོས། 

ཡིག་ཚང་བསྡུ་སྒྲིག་གི་བྱ་བ་འདི་ཤིན་ཏུ་དཀའ་ཚེགས་ཆེ་བ་ཞིག་ཡང་།  མི་རབས་ནས་མི་རབས་བརྒྱུད་འབད་བརྩོན་བྱས་ཏེ།  གཞི་རིམ་དུ་རྟོག་ཞིབ་དང་བསྡུ་སྒྲིག་ལ་བསྐྱོད་དགོས་པར་མ་ཟད།  འབྲེལ་ཡོད་ལས་ཁུངས་ལ་སྙན་སེང་ཡང་ཡང་ཞུས་ཏེ་རྒྱབ་སྐྱོར་བླ་མེད་སྩོལ་བར་འབད་དགོས།  གཞན་ཡང་གཞུང་སྒེར་ཐུན་མོང་གང་ཡིན་ཆར་བྱེད་ཐབས་སྣ་མང་སྤྱད་དེ་དྲིལ་སྒྲོག་གི་བྱ་བར་ཤུགས་རྒྱག་པ་དང་འབྲེལ་ཡོད་ལས་ཁུངས་དང་མི་སྒེར་ལ་མཉམ་ལས་བཟང་བོ་བྱེད་དགོས།

བཞི།  གཙོ་གནད་བསྡུ་སྒྲིག་དང་ཡོངས་ཁྱབ་བསྡུ་སྒྲིག་གཉིས་མཉམ་བསྡེབས་ཀྱིས་སྤེལ་དགོས།

ཁམས་ཀྱི་ས་ཆ་འདི་ཅུང་ཡངས་ཤིང་རྒྱ་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན་དཔྱིས།  གོང་དུ་བརྗོད་པ་བཞིན་ཡིག་ཚང་གི་རྣམ་གྲངས་དང་ནང་དོན་ཡང་སྣ་མང་རེད།  དེ་བས།  དཀྱུས་གཅིག་ཏུ་ཡོད་ཚད་བསྡུ་སྒྲིག་དང་དག་སྒྲིག་བྱེད་པ་ནི་ཤིན་ཏུ་ཁག་ཅིང་འགྲུབ་མི་སྲིད་པ་ཞིག་ཡིན་པས།  གཙོ་གནད་དེ་མྱུར་བར་བསྡུ་སྒྲིག་དང་སྲུང་སྐྱོབ་བྱ་དགོས་པའི་རིགས།  ནང་དོན་གལ་ཆེན་ཡིན་པ་དག་ལ་སྔོན་ལ་གཙོ་གནད་བསྡུ་སྒྲིག་གི་ཁོངས་སུ་བཞག་སྟེ་བསྒྲུབ་དགོས་པ་དང་། ཡང་སྤྱིར་བཏང་ཡིག་ཚང་དག་ཡོངས་ཁྱབ་ཀྱིས་གོ་རིམ་ཡོད་པར་བསྡུ་སྒྲིག་བྱ་རྒྱུར་འབད་དགོས།

ལྔ།  ཡིག་ཚང་བསྡུ་སྒྲིག་དང་གསོག་ཉར།  དག་སྒྲིག་དང་ཞིབ་འཇུག་བཅས་མཉམ་དུ་སྤེལ་དགོས།

ཡིག་ཚང་གི་བསྡུ་སྒྲིག་དང་གསོག་ཉར་གྱི་དམིགས་ཡུལ་མཐར་ཐུག་ནི་སྲུང་སྐྱོབ་ཙམ་ཡིན་མི་འོས་པར་དར་སྤེལ་དང་བཀོལ་སྤྱོད་ཀྱི་སྟེང་འཕོ་དགོས།  དེ་ཡང་དར་སྤེལ་གྱི་རྨང་གཞི་དང་བཀོལ་སྤྱོད་ཀྱི་རིན་ཐང་ནི་དག་པར་སྒྲིག་པ་དང་ཞིབ་འཇུག་གི་བྱ་བ་མུར་སྐྱོང་རྒྱུ་དེ་ལས་མ་འདས། ཞིབ་འཇུག་བརྒྱུད་ཡིག་ཚང་གི་ངོ་བོ་རྗེན་པར་རྟོགས་ཤིང་བདེན་རྫུན་དང་ལེགས་ཉེས་དབྱེ་འབྱེད་ནུས་ལ་རིན་ཐང་གི་ལྕི་ཚད་ལེགས་པར་འཇལ་ཐུབ།   དེ་བས།  གསོག་ཉར་ཙམ་གྱིས་ཡིག་ཚང་གི་བྱེད་ནུས་ཡང་སྙིང་སྔོག་མི་ནུས་ཤིང་ཕན་བསྐྱེད་འབྱུང་དུ་མེད་ཕྱིར་དག་སྒྲིག་དང་ཞིབ་འཇུག་གི་བྱ་བ་གུད་དུ་འདོར་མི་རུང་བར་སྙམ།

དྲུག  དཔུང་སྡེ་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་ཤུགས་བསྣན་ནས།  ཆེད་ལས་མི་སྣ་དང་དེ་དག་གི་རྒྱུ་སྤུས་མཐོར་འདེགས་གཏོང་དགོས།

《ཀྲུང་གུང་ཀྲུང་དབྱང་གིས་རིག་གནས་མ་ལག་བཅོས་བསྒྱུར་གཏིང་ཟབ་དུ་སྤེལ་ནས་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་རིག་གནས་འཕེལ་རྒྱས་ཆེན་པོར་སྐུལ་བའི་གནད་དོན་གཙོ་ཤས་འགའི་ཐག་གཅོད》ལས་“སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་རིག་གནས་འཕེལ་རྒྱས་ཆེན་པོར་སྐུལ་བར་དཔུང་སྡེའི་སྟོབས་ཤུགས་ནི་རྨང་གཞི་དང་། མི་སྣ་འཇོན་ཐང་ཅན་ནི་འགག་རྩ་ཡིན་ཞེས་བསྟན་པ་ལྟར།  ”[13]བོད་ཡིག་ཡིག་ཚང་གི་བསྡུ་སྒྲིག་དང་དག་ཐེར་གྱི་ལས་དོན་ནི་དཀའ་ཚེགས་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན་ཁར་ཆེད་ལས་མི་སྣ་མེད་པའམ་ཉུང་བའི་གནད་དོན་ནི་མངོན་གསལ་མཆིས་སྟབས།  ལས་དོན་ལ་འགན་འཁུར་ཞིང་ཡོན་ཚད་ཀྱིས་འདང་བའི་མི་སྣ་མང་པོ་གསོ་སྐྱོང་དང་གདན་འདྲེན་རྒྱུ་ནི་གནད་འགག་ལ་ཐུག་ཡོད་པ་ཡིན།   མི་སྣ་དེ་འདྲའི་སྐོར་ཞིག་གྲུབ་མཐར་དཔུང་ཁག་ཆེར་རྒྱས་ཏེ་སྟོབས་ཤུགས་ཡོད་པ་ཡིན།

མཇུག་བསྡུའི་གཏམ།

མདོར་དེད་ནས་སྨྲས་ན།  ཁམས་པའི་ཡིག་ཚང་གི་བསྡུ་སྒྲིག་དང་སྲུང་སྐྱོབ་ནི་དུས་ཡུན་རིང་ལ་དཀའ་ཚེགས་ཆེ་བའི་བྱ་བ་ཞིག་རེད།  ཁམས་པའི་ཡིག་ཚང་སྲུང་སྐྱོབ་དང་ལེགས་པར་བེད་སྤྱད་ན།  མི་རིགས་ས་ཁུལ་གྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་རྒྱུད་འཛིན་དང་དར་སྤེལ་ལ་ཕན་ཐོགས་པར་མ་ཟད། མི་རིགས་སྤྱིའི་སེམས་ཁམས་ཀྱི་འདུ་ཤེས་དང་སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་ཐད་གལ་ཆེའི་དོན་སྙིང་ལྡན།  ཡིག་ཚང་ནི་རིག་གནས་ཀྱི་གཟུང་ཐག་ཡིན་ལ་བར་བརྒལ་ལམ་མདུན་ལྗོངས་བླ་མེད་ཀྱི་སྒུལ་ཤུགས་དང་རྨང་གཞི་ཡང་ངོ་།  དེ་བས།  ང་ཚོས་རབས་ནས་རབས་བརྒྱུད་དེ་ཡིག་ཚང་སྔོག་འདོན་དང་དག་སྒྲིག ཞིབ་འཇུག་དང་དར་སྤེལ། གཏན་འབེབས་དང་བཀོལ་སྤྱོད་སོགས་གཞི་གཅིག་ཏུ་དབབ་པར་བྱས་ཏེ་རྒྱུན་འཁྱོངས་ངང་མི་རིགས་དང་མེས་རྒྱལ། འཛམ་གླིང་སྤྱིར་ཕན་པའི་བྱ་གཞག་རླབས་པོ་ཆེ་འདིར་ཁ་ཡོད་ལག་ཡོད་ཀྱིས་འབད་བརྩོན་བྱ་དགོས།

དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ།

༡ ཀྲང་དབྱི་སུན་གྱིས་གཙོ་འགན་བཞེས་ནས་རྩོམ་སྒྲིག་བྱས་པའི་ 《བོད་རྒྱ་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོ》 མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1986-10པའི་པར་ཐེངས་གཉིས་པ།

༢  ཀླུ་ཚང་རྡོ་རྗེ་རིན་ཆེན།《བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིགས་རྣམ་གཞག》མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  2004-9

༣ ཡུལ་ལྷ་ཐར། 《བོད་ཀྱི་ཡིག་རྙིང་རིག་པའི་རྣམ་གཞག་རབ་གསལ་བཙན་པོའི་ལམ་ཡིག》  ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2016-8

1.黄惠烽 康巴文献开发与利用研究[J]《四川图书馆学报》  2016年3月期总第211期

2.黄惠烽 康巴文献的文化属性研究[J]《佳木斯大学社会科学学报》 2018年8月第34卷第4期

3.曲珍 康巴藏文文献搜集整理浅议[J]《四川图书馆学报》 2017年5期总第219期

4.古维娜 康巴地区特色文献资源建设刍议[J]《四川图书馆学报》 2018年第4期总第224期

ལུང་འདྲེན་ཡིག་ཆ་དང་ཞབས་མཆན། 

[①]དུང་དཀར་བློ་བཟང་འཕྲིན་ལས་ཀྱིས་བརྩམས་པའི་  《དུང་དཀར་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོ》 ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2002-4པའི་པར་ཐེངས་དང་པོ།

[②]ཆབ་མདོའི་ཁ་རབ་གནའ་ཤུལ་ནི་བོད་ལྗོངས་ཆབ་མདོ་རྫོང་གི་ཁ་རབ་གྲོང་ཚོར་ཡོད་ལ་བོད་སྐད་དུ་མཁར་རྫོང་ཞེས་སུ་འབོད།  ཁ་རབ་གནའ་ཤུལ་ནི་རྡོ་ཆས་གསར་མའི་དུས་སྐབས་ཀྱི་འདུས་སྡོད་ཚོ་བའི་གནའ་ཤུལ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་ད་བར་ལོ་ངོ་4000-5000 ལྷག་གི་ལོ་རྒྱུས་ལྡན།  ཁ་རབ་གནའ་ཤུལ་ནི་གནའ་རྫས་རྟོག་ཞིབ་ལས་རིགས་སུ་ཀུན་གྱིས་ཁས་ལེན་པའི་བོད་ཀྱི་གནའ་རབས་གདོད་མའི་རིག་གནས་ཀྱི་རྗེས་ཤུལ་ཆེན་པོ་གསུམ་གྱི་ཡ་གྱལ་ཞིག་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་བྱེད།

[③]སྒྲ་དོག་འཇུག་གི་དབང་དུ་བྱས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་ནི་ལོ་རྒྱུས་དང་ཐར་ཀར་འབྲེལ་བའི་གཞུང་ལུགས་དང་བསྟན་བཅོས།  ཡང་ན་སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་དང་དམག་དོན་སོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་དང་འཕེལ་རིམ་བརྗོད་པའི་རྩོམ་རིགས་ལ་གོ

[④]凉山彝族自治州，是中国最大的彝族聚居区，位于四川省西南部川滇交界处。

[⑤]木里藏族自治县坐落于四川省西南边缘，位居凉山彝族自治州的西北。

[⑥]彝族，是中国第六大少数民族，民族语言为彝语，属汉藏语系藏缅语族彝语支，有北部、东部、南部、东南部、西部、中部6种方言，其中包括5个次方言，25个土语。彝族主要分布在滇、川、黔、桂四省(区)的高原与沿海丘陵之间，主要聚集在楚雄、红河、凉山等地。

[⑦]རང་རྒྱལ་ནུབ་རྒྱུད་ཀྱི་གནའ་བོའི་མི་རིགས་ཤིག་ཏུ་བགྲང་མོད།  བོད་ཀྱི་རྒྱུད་པ་ཡིན་ཚུལ་ཕྱོགས་མང་པོ་ཞིག་ནས་སྒྲུབ་ཐུབ་ཀྱིན་མཆིས།  ད་ལྟའི་གནས་སྡོད་ཀྱི་གཞི་གཙོ་བོ་ནི་ཟི་ཁྲོན་རྔ་བ་དང་དཀར་མཛེས་ཁུལ་གྱི་རྫོང་འགའ་ཡིན།

[⑧]ནང་དོན་དང་ཕྱི་རྣམ་ཟུང་གི་འགྱུར་བ།  གཙོ་བོ་འདུ་ཤེས་དང་བསམ་བློའི་གོ་རྟོགས་ཀྱི་ཆར་བརྗོད་པ་ཡིན།

[⑨]བླ་མའི་རྟོགས་བརྗོད་དམ་དགོན་སྡེའི་ལོ་རྒྱུས་རབས་བཤད་ལ་གོ

[⑩]古维娜 康巴地区特色文献资源建设刍议[J]《四川图书馆学报》 2018年第4期总第224期

[11]是指将业务工作通过完善的基础统计报表体系、数据分析体系进行明确计量、科学分析、精准定性，以数据报表的形式进行记录、查询、汇报、公示及存储的过程。

[12]数据库(Database)是按照数据结构来组织、存储和管理数据的仓库，它产生于距今六十多年前，随着信息技术和市场的发展，特别是二十世纪九十年代以后，数据管理不再仅仅是存储和管理数据，而转变成用户所需要的各种数据管理的方式。

[13]古维娜 康巴地区特色文献资源建设刍议[J]《四川图书馆学报》 2018年第4期总第224期。

– – – – –