བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་ལས་རི་ཆུ་སྲུང་འཛིན་དང་འབྲེལ་བའི་བསམ་སྤྱོད་སྐོར་གླེང་བ།

བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག[①]་ལས་རི་ཆུ་སྲུང་འཛིན་དང་འབྲེལ་བའི་བསམ་སྤྱོད་སྐོར་གླེང་བ།

གཙང་གསུམ་འབྱུང་ཁུལ[②]་གཞིར་བཅས་པ།

ནང་དོན་གཙོ་བོ།  བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དར་བའི་གཙང་གསུམ་འབྱུང་ཁུལ་དུ་མི་རིགས་འདིའི་གདོད་མའི་སྐྱེ་ཁམས་དོ་མཉམ[③]་ལྟ་བ་ཞིག་ངང་གིས་ཆགས་ཡོད་ལ།  དེ་ནི་ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲག་རིང་གནས་འདིའི་སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་འཆམ་མཐུན་མུ་རུ་བསྐྱངས་པའི་བསམ་བློའི་གོ་རྟོགས་ཀྱི་སྟོབས་ཤུགས་དང་ཁ་འབྲལ་ཐབས་མེད།  དེ་བས།  ང་ཚོས་སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་ཡོན[④]་གྱི་རིག་གཞུང་ཤུལ་ལྷག་འདིར་གཅེས་སྤྲས་དང་དོ་སྣང་ཆེར་བྱ་དགོས་ཤིང་།  མི་དང་རང་བྱུང་གི་འབྲེལ་བའི་ཡང་སྙིང་ལ་འཚོལ་རྟོག་གཏིང་ཟབ་བགྱི་དགོས་པ་ཡིན།

མིང་བརྡ་གཙོ་བོ།  བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག    གཙང་གསུམ་འབྱུང་ཁུལ།   སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་ཡོན། 

གླེང་སློང་།

དང་པོ། བོད་ཀྱི་གནའ་བོའི་ཤེས་རིག་དང་གཙང་གསུམ་འབྱུང་ཁུལ་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་འཆམ་མཐུན་ལྟ་བ།
གཅིག  བོན[⑤]་གྱི་ཤེས་རིག་གི་སྐྱེ་ཁམས་འཆམ་མཐུན་སྐོར་གྱི་དགོངས་གཞིགས།
༡ སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་འདྲ་མཉམ་དུ་འདོད་པའི་སྐོར།

བོན་གྱི་སྐྱེས་ཆེན་མཉམ་མེད་ཤེས་རབ་རྒྱལ་མཚན་གྱི་《ས་ལམ་འཕྲུལ་གྱི་སྒྲོན་མེ》[⑥]ལས། “བདག་འཛིན་དབང་གིས་སྡུག་བསྔལ་དང་།།  བཅས་པ་དེ་ནི་འཁོར་བ་ལ།།”ཞེས་དང་།  “སྡིག་དང་དགེ་བ་ཟག་བཅས་འཁོར།”ཞེས་དང་། ཤར་རྫ་བཀྲ་ཤིས་རྒྱལ་མཚན་གྱི་《སྡེ་སྣོད་མཛོད》[⑦]་ལས་ཀྱང་།“སྒྲ་དོན་ནི་སྡིག་པ་དང་དགེ་བ་ཟག་བཅས་ཀྱིས་ངན་འགྲོ་དང་བདེ་འགྲོ་གཉིས་ཀྱི་ཁར་བརྒྱུད་ནས་ཡང་ཡང་འཁོར་བས་ན་འཁོར་བ་ཞེས་བྱ།”ཞེས་སོ།། འཁོར་བ་དེ་ལ་གནས་པའི་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་རིགས་དྲུག་ཏུ་འདོད་དེ།  ལྷ་དང་ལྷ་མ་ཡིན་མི་གསུམ་ལ་བདེ་འགྲོ་དང་། བྱོལ་སོང་དང་ཡི་དྭགས་དང་དམྱལ་བ་གསུམ་ལ་ངན་སོང་ཞེས་སོ།།  ཡང་ན་རིགས་དྲུག་གི་སེམས་ཅན་རྣམས་ཁམས་གསུམ་ལ་འདུ་བར་གསུངས་ཏེ། འདོད་ཁམས་དང་གཟུགས་ཁམས་དང་གཟུགས་མེད་ཀྱི་ཁམས་སོ།།  འདི་ལས་འཁོར་བའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་སྟེང་ནས་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་འདྲ་མཉམ་དུ་འདོད་པ་ཤུགས་སུ་གོ་ཐུབ་ཅིང་བསམ་བློ་འདི་དང་ཕྱིས་རྒྱ་གར་ཐུབ་པའི་བསྟན་པ་བོད་ལ་དར་བའི་ཤུགས་རྐྱེན་དེ་དག་གི་དབང་གིས་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་གནའ་ནས་ཆུང་རྐང་འོག་གི་གྲོག་མ་མན་ཆད་ཀྱི་འབའ་འབུ་དང་།  ཆེ་སྒོ་ཁྱི་ཡན་ཆད་ཀྱི་དུད་འགྲོའམ་སྲོག་ཆགས་ཐམས་ཅད་མཉམ་པ་ཉིད་དུ་བལྟས་ཏེ་རང་དགར་ཚེ་སྲོག་ལ་གནོད་པ་མི་གཏོང་བའི་འཚོ་བའི་གོམས་སྲོལ་ཆགས་ཡོད་དོ།།

གཡུང་དྲུང་བོན་གྱིས་འགྲོ་བ་རིགས་དྲུག་གི་བདེ་སྡུག་གང་ཡིན་ཀྱང་ལས་ལ་རག་ལས་པར་འདོད་དེ།  《བཀའ་ལུང་རྒྱ་མཚོ》[⑧]་ལས། “འདི་ལྟར་འགྲོ་དྲུག་གི་སེམས་ཅན་དང་འཕགས་པ་གང་ཡིན་ཀྱང་བདེ་སྡུག་གི་ཚོར་བ་ཅུང་ཟད་དང་བཅས་པ་ཐམས་ཅད་ནི་རྒྱུ་མེད་པ་དང་དབང་ཕྱུག་སོགས་མི་མཐུན་པའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བ་མ་ཡིན་པ་སྔོན་རང་གིས་བསགས་པའི་ལས་ཁོ་ནས་ལས་བྱུང་བའི་འབྲས་བུའི་རང་གཟུགས་ངེས་པར་ཡིན་པར་བདག་ཅག་གི་རྒྱལ་བ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་ཉིད་ཀྱིས་ཐེག་པ་ལྔ་བ་དགེ་བསྙེན་གྱི་ཐེག་པར་བསྟན།”ཞེས་སོ།།  དེས་ན་ལས་རྒྱུ་འབྲས་ཀྱི་རྒྱ་མའི་སྟེང་དུ་ཐམས་ཅད་འདྲ་མཉམ་ཡིན་པར་འདོད་དེ། སེམས་ཅན་གང་ཡིན་ཀྱང་རྒྱུ་དགེ་བ་ལས་འབྲས་བུ་བདེ་བ་དང་རྒྱུ་མི་དགེ་བ་ལས་འབྲས་བུ་སྡུག་བསྔལ་འབྱུང་བ་སྟེ་རང་གིས་ལས་ནི་དུས་ནམ་ཡང་ཆུད་མི་ཟ་ཞིང་རང་ཐོག་ཏུ་སྨིན་པར་འགྱུར་ཞེས་པ་བསྟན་པ་སོགས་ཏེ་ལས་རྒྱུ་འབྲས་ཀྱི་སྟེང་ནས་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་འདྲ་མཉམ་དུ་འདོད་པའོ།།

《རྫོགས་ཆེན་མདོ་འགྲེལ་གསལ་སྒྲོན》[⑨]་ལས་“རང་བྱུང་སེམས་ཉིད་ཡེ་ནས་སྟོང་པ་ལས།། མཐོ་དམན་ཡངས་དོག་དངོས་ཉིད་ཡེ་ནས་མེད།།  རིགས་དྲུག་སྐྱེ་འགྲོ་ཀུན་གྱི་སེམས་དེ་ལ།།  འཁོར་འདས་མ་ལུས་དུས་གཅིག་རྫོགས་པ་ཡང་།།  འདས་པ་རང་རྒྱུད་གནས་ཏེ་འཁོར་བ་གློ་བུར་བ།།”ཞེས་དང་《རྫོགས་ཆེན་གཟེར་བུ》[⑩]་ལས།  “ཀུན་གཞིའི་དབྱིངས་ལ་རྒྱ་ཆད་ཕྱོགས་ལྷུང་མེད།།  རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་སྤྱད་མེད་བརྗོད་དུ་མེད།། དྲན་པའི་བློ་ལ་གཞི་མེད་འགག་པ་མེད།།སྒྲ་འོད་ཟེར་གསུམ་ཆགས་མེད་སྡང་དུ་མེད།།  ཟག་བཅས་ཟག་མེད་དམན་དང་མཆོག་མི་བཟུང་།། དྭངས་དང་སྙིགས་མ་ཡོན་ཏན་སྐྱོན་མི་ལྟ།། འཁོར་དང་མྱང་འདས་དབྱེར་མེད་བཅད་དུ་མེད།། སངས་རྒྱས་སེམས་ཅན་གཉིས་མེད་ཐ་དད་མེད།། རིག་པའི་ལམ་ལ་འཇུག་མེད་བགྲོད་དུ་མེད།།བྱང་ཆུབ་སེམས་ལ་གྲུབ་མཐའ་ཐེག་པ་མེད།། མཉམ་པའི་གནས་ལ་བཟང་ངན་མཐོ་དམན་མེད།།”ཅེས་གཞི་ལ་སེམས་ཅན་དང་སངས་རྒྱས་གཉིས་སུ་མེད་པར་འདོད་པ་དང་།  བོན་བརྒྱ་རང་ཤར་རིག་གྲོལ་རྩལ་གྱི་དགོངས་གཏེར་གཅོད་གདམས་ལས་ཀྱང་། སེམས་ཅན་ཐམས་ཅན་བདེར་གཤེགས་སྙིང་པོས་ཁྱབ།། ལྷ་དང་ལྷ་མོའི་རང་བཞིན་ཡིན་པ་ལ།། དགྲ་ཞེས་བྱ་བའི་གཟུང་ཡུལ་ག་ལ་ཡོད།། མཉམ་པར་བསམ་ཞིང་སྟོང་ཉིད་ངང་ལ་བཞག། ཅེས་པ་སོགས་ལས་གཞི་ལ་བདེར་གཤེགས་ཀྱི་སྙིང་པོ་ཡོད་པའི་ཆ་ནས་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅན་འདྲ་མཉམ་དུ་འདོད་པ་ཤེས་སོ།།

༢ མི་དང་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་གཅིག་ཏུ་བལྟ་བའི་སྐོར།

《སྙན་བརྒྱུད་སྒྲོལ་མ་དྲུག་གི་གདམས་པ》[11]་ལས།“མ་ཡི་མངལ་དུ་ལུས་སེམས་འདུས་པའི་ཚེ། ནམ་མཁས་གོ་འབྱེད། ས་ཡིས་བསྐྱེད་ཅིང་བརྟེན། ཆུ་ཡིས་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་ནས་གསོས་ཀྱང་བཏབ། མེ་ཡིས་དྲོད་སྐྱེད་ལུས་སེམས་སྨིན་པར་བྱས། རླུང་གིས་དུངས་སྙིགས་འབྱེད་ཅིང་རྩ་སྦུགས་སེལ་བར་བྱེད། ཕྱི་ལུས་ཀྱི་སྲིད་པ་ལྟེ་བ་ནས་ཆགས། ནང་སེམས་ཀྱི་སྲིད་པ་ཙི་ཏ་ནས་ཤར་ཏེ། དཀར་དམར་འདྲེས་པའི་ནང་དུ་དང་པོ་སྙིང་ཆགས་ཏེ་འབྱུང་བ་ནམ་མཁའི་རྟེན་ནོ། ”ཞེས་པ་ལས་ཕྱི་སྣོད་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་དང་ནང་བཅུད་ཀྱི་སེམས་ཅན་གང་ཡིན་ཀྱང་ཐོག་མའི་འབྱུང་ཁུངས་ནི་ནམ་མཁའ་དང་ས་དང་རླུང་དང་ཆུ་དང་མེ་བཅས་འབྱུང་བ་ལྔ་ཡིན་པར་འདོད་ལ། འབྱུང་བ་ལྔ་ཡིན་པར་འདོད་ལ།  འབྱུང་བ་ལས་མ་བྱུང་བའི་དངོས་པོ་གང་ཡང་མེད་པ་དང་འབྱུང་ཐབས་ཀྱང་མེད་འདོད་པ།  དྲན་པའི་《སྲིད་པའི་མཛོད་ཕུག་གི་འགྲེལ་བ》[12]་ལས་ཀྱང་། “ཐེག་ཆེན་ས་གཞི་བསྐྱེད་པའི་ཡུམ་ཞེས་པ། ཐེག་ཆེན་ནི་རླུང་མེ་ཆུ་གསུམ་གྱིས་ས་གཞི་བསྐྱེད་པ་ཡིན་ལ།  ས་གཞི་ནི་གླིང་གཞི་དང་རི་རབ་རྩི་ཤིང་དང་རི་བྲག་ཆུ་བོ་དང་ལྟེང་ཁ་རྣམས་བསྐྱེད་པའི་གཞི་བྱེད་པའོ།  ཡུམ་ནི་སྐྱེ་འགྲོ་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་གསོས་གཞི་ཡིས་བསྐྱེད་ནས་གསོ་བས་ཡུམ་ཞེས་བྱའོ།།”སོགས་ལས་འབྱུང་ལྔའི་སྟེང་ནས་མི་དང་ཁོར་ཡུག་གཅིག་ཏུ་བལྟ་བ་གསལ་བོར་ངེས།

གཉིས། བན[13]་གྱི་ཤེས་རིག་གི་སྐྱེ་ཁམས་དོ་མཉམ་[14]འཆམ་མཐུན་སྐོར་གྱི་དགོངས་གཞིགས།

དུས་རབས་བདུན་པའི་ནང་སངས་ཆོས་རྒྱ་གར་ནས་བོད་དུ་ཁྱབ་སྤེལ་བྱུང་རྗེས། བོད་ཀྱི་འདུ་ཤེས་ལྟ་བར་འཕོ་འགྱུར་ངེས་ཅན་ཞིག་བྱུང་། དེ་ལས་མངོན་ཚུལ་གཙོ་བོ་ཞིག་ནི་བོད་མིའི་སྐྱེ་དངོས་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་ལྟ་བ་དེ་རེད།  དེ་ཡང་།  སངས་ཆོས་ཀྱིས་སྨྲ་བའི་སྲོག་མི་གཅོད་པ་དང་ལས་རྒྱུ་འབྲས་འཁོར་བ།  ཁམས་དྲུག་གི་རེས་འཁོར་སོགས་ཀྱི་ལྟ་བ་དང་བོད་རང་སའི་བོན་ཆོས་ཀྱིས་སྨྲ་བའི་བྱ་དངོས་ཡོད་དགུ་གཅིག་འདུས་དང་བྱ་དངོས་ཡོད་དགུར་རྣམ་ཤེས་ཡོད་པའི་ལྟ་ཚུལ་དེ་གཉིས་ཧ་ཅང་སྟབས་འགྲིག་གིས་གཅིག་ཏུ་བསྡེབས་ནས་བོད་ཡུལ་སྤྱིའམ་ས་གནས་བྱ་བྲག་པ་འདིའི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བས་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་མ་ལག་གྲུབ་ཏུ་བཅུག  དེ་ནི་མདོར་དེད་ན་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་སྲོག་ཡོད་པར་སྒོམ་པ་དང་།  སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་མ་རུ་མ་གྱུར་བ་མེད་ཚུལ་འདོད་པའི་ནང་བསྟན་གྱི་ལྟ་བས་སྲོག་ལྡན་གྱི་སྲོག་མི་གཅོད་པ་དང་། སྐྱེ་དངོས་དང་རི་ཆུ་ནགས་གསུམ་ལས་གནོད་མི་སྐྱེལ་བའི་འདུ་ཤེས་དེས་སྐྱེ་ཁམས་མ་ལག[15]་གི་དོ་མཉམ་དང་མི་དང་རང་བྱུང་འཆམ་མཐུན་གྱི་སྐོར་ལ་བྱས་རྗེས་མི་དམན་པ་བཞག་ཡོད།

གསུམ། ཆོས་ལུགས་ཀྱི་འཛེམ་འཛུ་དང་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས།

བོད་ཀྱི་ཚེ་ཐར་གཏོང་སྲོལ་ལ་ལོ་ངོ་ཆིག་སྟོང་སུམ་བརྒྱ་ལྷག་གི་ལོ་རྒྱུས་ལྡན་ཞིང་། རིན་ཐང་བྲལ་བའི་ཡུལ་སྲོལ་བཟང་བོ་འདིས་འདས་པའི་ལོ་ངོ་ཆིག་སྟོང་གི་རིང་ལ་བོད་ཀྱི་མི་དང་མིའི་བར་དང་། མི་དང་སྲོག་ལྡན་གཞན་གྱི་བར། མི་དང་རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱི་བར་བཅས་ལ་གཞན་ལ་མེད་པའི་འཆམ་མཐུན་མཛའ་གཅུགས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་བཟང་བོ་ཞིག་བསྐྲུན་ཡོད་པ་རེད། སྤྱིར་ཚེ་ཐར་ཞེས་པ་ནི་”གཞན་གྱིས་གསོད་རྒྱུའི་སེམས་ཅན་ར་ལུག་སོགས་སྲོག་བླུ་གཏོང་སྲོལ་ཞིག”[16]ཅེས་འགྲེལ་ཡོད་ལ། དེ་ཡང་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་བོད་དུ་དར་བ་ནས་བཟུང་། བོད་ཀྱི་གདོད་མའི་རིན་ཐང་ལྟ་ཚུལ་དང་ཀུན་སྤྱོད་སོགས་ལ་འགྱུར་ལྡོག་ཆེན་པོ་བྱུང་སྟེ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་ལྟ་ཚུལ་དང་ཕལ་ཆེར་མཉམ་དུ་འདྲེས་ཤིང་། བོད་ཀྱི་ཚེ་ཐར་སྐོར་གྱི་རིན་ཐང་ལྟ་ཚུལ་ཡང་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་དང་ལྷན་དུ་བོད་དུ་དར་བ་རེད། བོད་ཀྱི་ཚེ་ཐར་གཏོང་སྲོལ་ཀྱི་བསམ་བློའི་དབུ་ཡང་བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་སྤྱི་དང་འདྲ་བར་རྒྱ་གར་ནས་བརྙེས་པ་རེད། སྟོན་པ་ཤཱཀྱ་ཐུབ་པས་རྒྱ་གར་དུ་སྐྱབས་འགྲོའི་བསླབ་བྱའི་ནང་ཚན་ཆོས་ལ་སྐྱབས་སུ་སོང་བས་སྲོག་གཅོད་སྤོང་དགོས་པར་གདམས་པ་དང་། མི་དགེ་བཅུའི་རྣམ་གཞག་མཛད་པའི་ནང་སྲོག་གཅོད་གཅོ་བོར་དགག་པ། སྦྱིན་པའི་ཕར་ཕྱིན་ལ་གསུམ་དུ་དབྱེ་བའི་ནང་ཚན་མི་འཇིགས་པའི་སྦྱིན་པ་ནི་གཞན་སྲོག་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་ཆེད་དུ་གཏན་ལ་ཕབ་པ་ཡིན། གཞན་ཡང་མདོ་ལས། རྒྱལ་བོ་ཆེན་པོ་སྲོག་གཅོད་མ་མཛད་ཅིག ། སྐྱེ་བོ་ཀུན་ལ་སྲོག་ནི་རབ་ཏུ་ཕངས། ། དེ་བས་ཡུན་དུ་ཚེ་བསྲིངས་སུ་འདོད་པས།། ཡིད་ཀྱི་དགུ་ལའང་སྲོག་གཅོད་མི་བསམ་མོ། ། ཞེས་སོགས་རྒྱ་ཆེར་བསྒྲགས་རྐྱེན་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ནང་ཁུལ་དུ་གྲུབ་མཐའ་ཁག་དུ་མར་གྱེས་ཀྱང་ཚེ་ཐར་གྱི་རིན་ཐང་ལྟ་བར་མི་མཐུན་པ་གང་ཡང་མ་བྱུང་ཞིང་། ད་ལྟའི་བར་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཆོས་བརྒྱུད་གསུམ་གྱིས་ལག་ལེན་དུ་བསྟར་བཞིན་ཡོད་པ་རེད།

བོད་ཀྱི་ཚེ་ཐར་གཏོང་སྲོལ་གྱི་ཆོ་གའི་སྐོར་རིགས་མི་འདྲ་བ་མང་པོ་ཡོད་ཅིང་དེ་དག་ཕལ་ཆེ་བ་ནི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བསམ་བློ་དང་འདྲེས་ནས་བྱུང་བ་ཡིན།  དེ་ལ་རང་གི་སྲོག་གཅོད་སྤོང་བ་དང་། སྲོག་བླུ་བ། སྒོ་ཟོག་ཚེ་ཐར་དུ་གཏོང་བ། སྐྱེ་དངོས་རིགས་ཚེ་ཐར་དུ་གཏོང་བ། རི་རྒྱ་ཀླུང་རྒྱ་སྡོམ་པ་སོགས་དུ་མ་ཡོད་པ་ལས།

དང་པོ་སྲོག་གཅོད་སྤོང་ཚུལ་ལའང་། མི་ཚེ་གཅིག་ལ་འགྲོ་བ་མིའི་སྲོག་མི་གཅོད་པར་དམ་བཅས་པ་ནི་དཔེར་ན་རབ་བྱུང་བ་དང་དགེ་བསྙེན་ལྟ་བུ་ཡིན། ཁྱིམ་པའི་གྲས་སུ་མི་ཚེ་གཅིག་ལ་གཏན་ནས་སྲོག་མི་གཅོད་པར་ཁས་བླངས་པ་དང་། སྲོག་ལྡན་ཆེ་གྲས་ཀྱི་སྲོག་མི་གཅོད་པར་ཁས་བླངས། སྲོག་ཆགས་གང་རུང་གི་སྲོག་མི་གཅོད་པར་ཁས་བླངས་པ་དང་། ལོ་ཁ་ཤས་སམ་ཟླ་ཁ་ཤས་ཐ་ན་ཉིན་ཁ་ཤས་ལ་སྲོག་མི་གཅོད་པར་ཁས་ལེན་པ་སོགས་ཡོད། ཁས་ལེན་ཚུལ་ལ་ཡང་བླ་མ་སོགས་ཀྱི་མདུན་དུ་ཁས་ལེན་པ། ལྷ་ཁང་གི་སྐུ་བརྙན་སོགས་ཀྱི་དྲུང་དུ་ཁས་ལེན་པ། བསང་ཕུལ་དེ་ཁས་ལེན་པ། རང་སེམས་ནས་དམ་བཅའ་བ་སོགས་ཡོད། གཞན་ཚེས་གཅིག་ཚེས་བརྒྱད། བཅོ་ལྔ་གནམ་གང་དང་། ད་དུང་ཉི་འཛིན་ཟླ་འཛིན་སོགས་ཀྱི་སྐབས། རྒྱ་ལོའི་ཚེས་གཅིག བཞི་བའི་བཅོ་ལྔ། དྲུག་པའི་ཚེས་བཞི། བདུན་པའི་ཚེས་བཅུ། དགུ་བའི་ཉེར་གཉིས། བཅུ་བའི་ལྔ་མཆོད། ཉི་ལྡོག་སོགས་དུས་ཆེན་ཁྱད་པར་ཅན་གྱི་སྐབས་སུ་བོད་ཁམས་སྤྱི་ནས་སྲོག་གཅོད་ལ་ཤིན་ཏུ་འཛེམས་པ་རེད།

སྲོག་བླུ་བ་ནི་གཞན་གྱིས་གསོད་རྒྱུའི་སེམས་ཅན་ལ་རིན་བྱིན་ཏེ་ཚེ་ཐར་བཏང་བ་ལ་ཟེར། བོད་དུ་སྲོག་བླུའི་སྲོལ་རྒྱ་ཆེར་དར་ཡོད་པ་སྟེ། དཔེར་ན། རང་ཉིད་ཀྱི་བསོད་ནམས་བསོགས་ཆེད་དུ་ཚེ་ཐར་གཏོང་བ་དང་། བླ་མ་དང་ཕ་མ་སོགས་ཀྱི་སྐུ་ཚེ་བརྟན་ཕྱིར་ཚེ་ཐར་གཏོང་བ། ནད་པ་ནད་ལས་གྲོལ་ཆེད་དང་། གཤིན་པོའི་དགེ་རྩའི་ཆེད། སྦྲུམ་མ་བདེ་བར་བཙའ་ཆེད་དང་། ཁྱིམ་གཞི་བདེ་བའི་ཆེད་སོགས་མང་པོ་ཡོད་ཅིང་། བླུ་སྟངས་ཀྱང་ཚོང་ར་ནས་ཉ་དང་ཆུ་སྦྲུལ་སོགས་འབོར་ཆེན་ཉོས་ཏེ་ཕྱིར་ཆུར་གཏོང་བ། བཤས་ར་ནས་གསོད་ལ་ཉེ་བའི་སྲོག་ཆགས་ཉོས་ཏེ་ཚེ་ཐར་གཏོང་བ་སོགས་སྣ་ཚོགས་ཡོད།

སྒོ་ཟོག་ཚེ་ཐར་གཏོང་ཚུལ་ནི་སྒོ་ཟོག་ཁྲོད་ནས་རྟ་ནོར་ར་ལུག་སོགས་གང་རུང་དམིགས་སུ་བཟུང་ནས་དེ་ཕྱིན་ཆད་ཞོན་པ་དང་། བཀོལ་སྤྱོད། གསོད་པ་སོགས་མི་བྱེད་པར་དམ་བཅས་པ་དེ་ལ་ཟེར། འདི་ལ་གོང་སྨྲོས་ཀྱི་དམིགས་ཡུལ་དེ་དག་ལས་གཞན་ད་དུང་ཆོས་སྐྱོང་ནོར་ལྷ་ཡུལ་ལྷ་སོགས་ཀྱི་རྟེན་དུ་འཛུགས་པ་དང་ཞོན་ཁལ་འོ་ཞོ་འཐུང་བ་སོགས་དྲིན་ཆེ་བའི་སྒོ་ཟོག་ལ་དྲིན་ལན་འཇལ་ཕྱིར་ཚེ་ཐར་གཏོང་བའང་ཡོད། སྒོ་ཟོག་ཚེ་ཐར་གཏོང་སྐབས་གང་གཏོང་རྒྱུའི་རྟ་ནོར་ལུག་སོགས་ལ་གཟུངས་སྔགས་སོགས་བཟླས་པའི་ཆུས་ཁྲུས་བྱེད་ཅིང་དེ་ནི་སེམས་ཅན་དེའི་ལུས་ངག་ཡིད་གསུམ་གྱི་མི་གཙང་བ་དང་སྡིག་སྒྲིབ་འདག་པར་བྱེད་པའི་མཚོན་བྱེད་རེད། དེ་ནས་རྣ་ཆ་དང་དཔུང་དར་སྣ་ཚོགས་སོགས་རྒྱན་འདོགས། རྭ་དང་རྨིག་པར་སྣུམ་བྱུགས། ཤུག་པ་སོགས་ཀྱི་དུ་བས་བདུག སྣ་ཐག་དཀར་པོས་འདོགས། ལུས་ལ་མེ་ཏོག་དང་འབྲུ་རིགས་གཏོར་བ་དང་། གཟུངས་སྔགས་བྱིན་ཅན་རྣ་བར་བསྒྲགས་པ་སོགས་བྱེད། ཆོས་ལུགས་མི་སྣ་ཡོད་ཚེ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཆོ་གའང་འདོན། གཞན་ཚེ་ཐར་ལ་མིང་བྱང་འདོགས་པའི་སྲོལ་ཡང་ཡོད་ཅིང་མིང་བྱང་བྱ་ཚུལ་ནི། ཤིང་བྱང་ཆུང་ངུ་ལ། དཔེར་ན། རྟ་ལ་དགྲ་འདུལ་རླུང་ཤུགས་ལྟ་བུ་དང་། ཞོལ་ཕོ་ལ་སྟོབས་འཕྲོག་བརྗིད་ཞོལ། ཞོལ་མོ་ལ་བདུད་རྩི་ཁུར་ལྡན། ལུག་ལ་གཡང་མོ་འཁྱིལ། ར་ལ་ཚེ་ཚེ་འཕེལ་སོགས་བྲིས་ཏེ་འདོགས་པའོ། །གཞན་བྱ་ཕོ་ཚེ་ཐར་གཏོང་བའི་སྲོལ་ཡང་ཡོད་དེ། ཁྱིམ་མི་ལ་ནད་བྱུང་ཚེ་མོ་བ་ལ་མོ་བཏབ་སྟེ། བྱ་ཕོ་དུ་མ་ཚེ་ཐར་བཏང་ནས་དགོན་པར་བསྐྱལ་བ་རེད། དེར་བརྟེན་དགོན་པ་རྣམས་སུ་དུས་རྒྱུན་བྱ་ཕོ་མང་པོ་མཐོང་རྒྱུ་ཡོད།

སྐྱེ་དངོས་ཚེ་ཐར་དུ་གཏོང་སྲོལ་ནི། ལྷ་རི་མཐོན་པོ་སོགས་དང་གནས་བྱིན་ཅན་ཡོད། རང་ཉིད་ཀྱིས་བཙུགས་པའི་སྡོང་བོ་སོགས་སྐྱེ་དངོས་སྟེང་ལ་ཁ་བཏགས་དང་བལ་འདོགས་པ་དང་མར་བྱུག་པ་སོགས་བྱས་ཏེ་ཕྱིན་ཆད་གཅོད་པ་དང་ལོ་མ་དང་ཡལ་ག་བཏོག་པ། ཤུན་པ་བཤུ་བ་སོགས་གཏན་ནས་མི་བྱེད་པ་དེ་ཡིན།  བོད་ཀྱི་དམངས་སྲོལ་རིག་གནས་”ཚེ་ཐར”ཞེས་པ་འདི་ནི། ནང་བསྟན་རིག་གནས་ཀྱི་ཤུགས་རྐྱེན་རིམ་བཞིན་དར་ཞིང་།  འདི་ནི་ནང་བསྟན་སྤྱི་ཚོགས་ཅན་དང་དམངས་ཁྲོད་ཅན་དུ་རིམ་འགྱུར་བྱུང་བའི་རྟགས་མཚན་ཞིག་ཀྱང་རེད།  འདི་ལས་སྲོག་ཆགས་འབུ་སྲིན་ཕྲ་རགས་ཚང་མ་ལ་རང་རང་གི་སྤྱི་མཐུན་གྱི་ལས་ཀྱིས་གྲུབ་པའི་ས་ཡི་གོ་ལ་འདི་ལ་བདག་དབང་བྱེད་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་པ་གཞི་ནས་ཁས་ལེན་པ་སྟེ། སྐྱེ་འགྲོའི་འབྱུང་ཡུལ་ཁོར་ཡུག་འདི་ལ་ཚང་མས་འདྲ་མཉམ་གྱིས་ལོངས་སྤྱོད་དགོས་པ་ཞིག་ཡིན་པ་མ་གཏོགས། མིའི་འགྲོ་བ་རྐྱང་རྐྱང་གིས་གང་འདོད་བྱས་ནས་བག་མེད་ལོངས་སྤྱོད་བྱེད་ཆོག་པ་ཞིག་མིན་པ་གསལ་བོར་བསྟན། གལ་སྲིད་བག་མེད་ལོངས་སྤྱོད་བྱས་པ་ཡིན་ན། འདིའི་ཆ་ཤས་ལ་བདག་དབང་ཡོད་པའི་སེམས་ཅན་གཞན་པ་མང་པོ་ཞིག་གི་བདག་དབང་ལ་བརྡབ་གསིག་དང་ཁོ་ཚོ་ལ་བཤུ་གཞོག་བྱེད་པའི་གནས་སྟངས་ཤིག་ཏུ་འགྱུར་ངེས་སོ།  ལྷག་པར་དུ་ནང་བའི་ཆོས་ཀྱི་ངོས་ནས་བཤད་ན་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་འདྲ་མཉམ་གྱི་བསམ་ཚུལ་དང་། དེ་ལས་ལྷག་པའི་བྱམས་པ་དང་སྙིང་རྗེས་སྒོམ་དགོས་པ་ཡིན་ཕྱིར། གངས་ཅན་པ་ཚང་མས་འཇིག་རྟེན་འདིའི་ཐོག་ལ་གནས་པའི་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་བདེ་སྡུག་ལ་བསམ་བློ་གཏོང་བ་དང་འཚེ་བ་མི་བྱེད་པར་མཐུན་པར་གནས་དགོས་པ་དེ་གཞི་རིམ་གྱི་ལྟ་ཚུལ་ཞིག་ཏུ་ཆགས་ཡོད་པ་རེད། དེར་བརྟེན། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སྟེང་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོང་གི་བཀའ་ཁྲིམས་དང་རྩ་ཚིག་སོགས་ཕྱོགས་སྡེབ་བྱས་པ་ཧ་ཅང་དཀོན་ན་ཡང་། བོད་མི་རིགས་ཀྱིས་ལག་ལེན་དངོས་ཀྱི་ཁྲོད་ཡུལ་གཙང་ཞིང་བག་དྲོ་ལ། སྐྱེ་དངོས་སྣ་མང་ཀུན་འཛོམས་ཀྱི་མཐོ་རིས་ལྷའི་དགའ་ཚུལ་ལྟ་བུ་ཞིག་མིའི་རིགས་ལ་སྲུང་འཛིན་བྱས་ཡོད་པ་འདི་ནི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཤུགས་རྐྱེན་ལ་བརྟེན་ནས་སྲོག་མི་གཅོད་པ་དང་སྲོག་བླུ་གཏོང་བ་སོགས་ཀྱི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་དང་མི་ཆོས་ཀུན་སྤྱོད་ལེགས་པོ་ཆགས་ཡོད་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ལས་རང་རྟོགས་ཀྱིས་ཁོར་ཡུག་དང་སྲོག་ཆགས་སྲུང་སྐྱོབ་བྱས་པས། མི་དང་རང་བྱུང་ཁམས་བར་དང་། མི་དང་མིའི་བར། མི་དང་སྲོག་ལྡན་གཞན་དག་བར་འཆམ་མཐུན་མཉམ་གནས་ཀྱི་ངང་ཚུལ་བཟང་བོ་འདི་བྱུང་བ་རེད།

གཞན་ཡང་། མིག་སྔར་གཞན་གྱི་སྲོག་བཅད་དེ་ཤ་ཁྲག་ལོངས་སྤྱད་པ་ལ་བརྟེན་ནས་བྱུང་བའི་ནད་རིགས་སྣ་ཚོགས་སྟེ།  དཔེར་ན། སྲོག་ཆགས་ཀྱི་ལུས་ལས་བྱུང་བའི་སྣུམ་ཟོས་ཏེ་ཁྲག་གར་བོར་གྱུར་ཏེ་ཁྲག་རྩ་འཚང་བ།  ཁྲག་རྩའི་ནང་ལེགས་པར་མི་རྒྱུ་བའི་སྙིང་ནད་སྐྱེད་པ། ཤའི་སྟེང་དུ་བཏབ་ཡོད་པའི་རུལ་འགོག་རྫས་རིགས་དག་ལུས་ལ་ཁྱབ་པ། ཤའི་སྟེང་གི་སྲིན་འབུ་དག་ལུས་ལ་ཞུགས་ནས་ནད་སྣ་ཚོགས་སྐྱེད་པ། དེ་བཞིན་དུ་ད་ལྟའི་བྱ་ནད(鸡犬病)གློ་བའི་ཚ་ནད(非典)།ཨེ་ཙི(艾滋病)།  དེ་མིན་བྱི་ནད(鼠疫)སོགས་འཛམ་གླིང་ཡོངས་གྲགས་ཀྱི་རིམས་ནད་ཚབས་ཆེན་འདི་དག་ཀྱང་སྲོག་གཅོད་སྤོང་བའི་སྲོལ་བཟང་འདིས་ཤས་ཆེར་འགོག་ཐུབ།

དེ་མིན་སྐྱེ་འགྲོ་མཐའ་དག་གིས་སྡུག་བསྔལ་མི་འདོད་པར་བདེ་བ་འདོད་པ་གཅིག་མཚུངས་ཡིན་པ་ཤེས་ནས་སེམས་ཅན་གང་ཡང་མི་གསོད་པ་དང་། དེ་དག་གི་སྲོག་བླུ་བ་དང་སྐྱོབ་པ། ཚེ་ཐར་དུ་གཏོང་བ་སོགས་གཞན་གྱི་སྡུག་བསྔལ་བསལ་བ་དང་ཕན་པ་སྒྲུབ་པའི་བྱ་བ་བྱས་ན་སྐྱེ་བོ་ཁྲི་སྟོང་མང་པོས་བསྟོད་བསྔགས་བྱེད་པ་མ་ཟད། མི་ཡ་རབས་ཕུལ་བྱུང་ཅན་ཞེས་སྙན་གྲགས་དང་བསོད་ནམས་འཕེལ་ཏེ་རང་གཞན་ཚང་མ་བདེ་བའི་གདན་ཁྲིའི་སྟེང་དུ་ལུས་སེམས་བདེ་ཞིང་ལྷོད་ཀྱིས་ཡུན་རིང་འཚོ་ཐུབ་པ་གདོན་མི་ཟ་ལ་འཛམ་གླིང་གི་ཞི་བདེ་ལའང་མཛད་རྗེས་རླབས་ཆེན་བསྐྲུན་ཐུབ་ངེས་ཡིན།

བཞི།  རང་བྱུང་གུས་བརྩིའི་སྐོར་གྱི་མི་གཞུང་ཁྲིམས་སྲོལ་དར་ཚུལ།།

སྡེ་སྲིད་ཕག་གྲུའི་དུས་རབས་སུ་སྡོང་ཕྲན་འཛུགས་རྒྱུ་དང་། ཟམ་པ་འཕན་པ།  གྲུ་ཤན་བཟོ་བ་སོགས་ཁོར་ཡུག་ལེགས་བཅོས་སྐོར་ལ་སྔར་མ་བྱུང་བའི་ཡར་ཐོན་བྱུང་ཡོད་དེ། གཡུ་ཡི་ཕྲེང་བ་ལས།  ཕག་གྲུ་སྡེ་སྲིད་ཀྱིས་ཡུལ་ལུང་དར་རྒྱས་ཡོང་བའི་ཆེད་དུ་སྡོང་འཛུགས་ནགས་བཟོའི་བྱ་བ་དེ་གཙིགས་ཆེར་བཟུང་བས་སྐབས་དེར་བོད་ཡོངས་ཀྱི་ས་ཁུལ་ཚང་མར་ལྗོན་མྱུག་འཛུགས་པའི་བྱ་བ་གོང་འཕེལ་བྱུང་སྟབས་ཡུལ་ལུང་ཉམས་དགའ་བའི་རྣམ་པ་སྔར་དང་མི་འདྲ་བའི་འགྱུར་ལྡོག་བྱུང་བར་མ་ཟད།  སྡོང་འཛུགས་བྱ་གཞག་འཕེལ་རྒྱས་ཆེན་པོ་བྱུང་།

གཙང་བ་སྡེ་སྲིད་ཀརྨ་བསྟན་སྐྱོང་དབང་བོའི་དུས།  ཆོ་འཕྲུལ་དུས་ཆེན་ནས་ཟླ་བཅུ་པ་བར་རི་དྭགས་རྔོན་རྒྱག་བྱེད་མི་ཆོག་པའི་རི་རྒྱ་ཀླུང་རྒྱ་སྡེམ་པར་གྲགས། རི་རྒྱ་ཀླུང་རྒྱ་སྡོམ་ཚུལ་ནི །  ས་ཁུལ་གང་མང་ནས་རང་སྡེ་བའི་ཕྱོགས་བཞིའི་རི་ཆུ་སོགས་གང་རུང་ལ་ཆེད་དུ་ལྟ་སྐུལ་བྱེད་པའི་མི་བསྐོས་ཏེ། རི་ལྟ་བུ་ཡིན་ན་རི་རྒྱ་བསྡམས་ཚེ་མི་སུ་ཡིས་ཀྱང་རི་ངོས་ནས་རི་དྭགས་བདའ་བ་དང་། ཕྱུགས་འཚོ་བ་དང་ས་རྐོ་བ །རྩྭ་དང་ཤིང་གཅོད་པ་སོགས་བྱེད་མི་ཆོག ཆུ་ལྟ་བུ་ཡིན་ན་ཆུ་ནང་ནས་ཉ་འཛིན་པ་དང་། མི་གཙང་བ་དང་གད་སྙིགས་འདོར་བ་སོགས་བྱེད་མི་ཆོག གལ་སྲིད་དེ་ལས་འགལ་ཚེ་མེ་མདའ་དང་ཉ་རྒྱ་སོགས་གཞུང་བཞེས་བྱེད་པ་མ་ཟད། སྡེ་བས་ཐག་གཅོད་ལྟར་གྱི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཆད་པ་འཁུར་དགོས།

སྤྱི་ལོ༡༦༤༨ལོར།  རྒྱལ་དབང་ལྔ་བའི་སྐབས། “སྐྱ་སེར་ཟུང་དང་དོ་དམ་པ། བོད་འབྲོག་ཁུལ་གྱི་དམངས་ཡོངས་ནས་ཤེས་རྒྱུར། རི་ཀླུང་གི་རི་དྭགས་ལ་སྡོམ་རྒྱ་འཛུགས་མི་རུང་བ་དང་དགོན་པའི་བཙུན་པར་ཁ་རྩོད་མི་རུང་།”[17]ཞེས་པ་ཞིག་ཡོད་ཅིང་།  ༡༩༣༢ལོར། རྒྱལ་དབང་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པའི་དུས། “བོད་ཟླ་དང་པོ་ནས་བདུན་པའི་དུས་མཇུག་ལ།  དགོན་པའི་ཁྲིམས་བསྒྲགས་ལས། རི་ཀླུང་དུ་སྤྱང་ཀི་ཕན་ཆད་རི་དྭགས་གང་ཡང་རྔོན་མི་ཆོག་པ་དང་།  ས་ཐོག་ཏུ་བྱི་ལ་ཕན་ཆད་སྲོག་ཆགས་གང་ཡང་བསད་མི་ཆོག  འགལ་མཁན་ཁྲིམས་ཆད་ནན་མོ་གཅོད་རྒྱུ།  མདོར་ན།  ཆུ་ནང་དང་སྐམ་སའི་སྟེང་གི་སྲོག་ལྡན་རྣམས་ཀྱི་ཚེ་སྲོག་ཡེ་ནས་གཅོད་མི་རུང་བ་སེར་སྐྱ་འགྲོ་མི་སུ་དང་དམིགས་བསལ་མེད་པར་མ་ཟད།  ཞི་དཔོན་དང་དྲག་དཔོན་གང་གིས་ཀྱང་ཁྲིམས་འགལ་བྱ་མི་རུང་།  མི་སྒེར་གྱི་ཚེ་བསྲིངས་དང་ནང་བསྟན་རྗེས་འཇུག་པ་ཡོངས་ཀྱི་བདེ་བའི་སླད།  ཆེ་བ་རི་དྭགས་གཅན་གཟན་དང་ཆུང་བ་འབའ་འབུ་སྲོག་ཆགས་ཡོད་དོ་ཅོག་གི་སྲོག་འཕྲོག་གཏན་འགོག་མ་ཟད།  སྡུག་སྐུལ་ཙམ་ཡང་མི་བྱ་བའི་ལུགས་འདི་ཀུན་གྱིས་ཤེས་ནས་བརྩི་བར་གྱིས།”

གཞན་ཡང་རྒྱལ་དབང་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པའི་དུས་ཏེ། ༡༩༡༣བོད་ཆུ་གླང་ལོར་བོད་ལྗོངས་སེར་སྐྱ་ཡོངས་ལ་“སླད་ཀྱི་བླང་དོར་བྱེད་སྒོའི་སྐོར་གྱི་རྩ་ཚིག་”སྦུག་དམ་སྦྱར་མ་ཞིག་བསྩལ་བའི་དོན་ཚན་ལྔ་པར། “ད་ནས་བཟུང་སྤྱི་ས་རི་ཀླུང་བེད་མེད་སྟོང་ལུས་ཇི་ཡོད་ལ་ཁྱིམ་པ་ཉམས་ཅན་རྩལ་ལྡན་ནས་ས་ཞིང་འདུལ་བ་དང་།  སྦྱར་ལྕང་སྐྱེ་ཚེར་ཡན་གྱི་ཕན་བདེ་སྤེལ་བའི་འདེབས་འཁོལ་གང་ཐུབ་བྱེད་པར་གཞུང་སྒེར་ཆོས་བཅས་སུས་ཀྱང་བཀའ་འགོག་ནམ་ཡང་མི་ཆོག་ཅིང་།  དེ་དག་དགེ་བེད་ལོ་གསུམ་ཁྲལ་མེད་དུ་སྤྱད་རྗེས་རྒྱ་ཁྱོན་དང་དགེ་བེད་ལ་གཞིགས་པའི་ཁྲལ་བོགས་གཉིས་ལོ་འགེལ་འོས་ཐོག   འཛིན་བདག་གཏན་འཇགས་སུ་སྤྲད་པས་གཞུང་འབངས་གཉིས་སླེབས་ཡོང་བ་བྱ་རྒྱུ”[18]ཞེས་གསལ་བ་ལྟར་དང་།  ས་གནས་ཀྱི་སྒྲིག་སྲོལ་དཔེར་བླངས་པས་ཀྱང་ངེས་ཏེ།  མདོ་སྨད་གཅན་ཚའི་སྣང་རའི་དཔོན་ཚང་གི་སྲིད་སྐྱོང་ཐབས་ཇུས་ལས་“ཐུའུ་མོས་རྫ་མགོ་རི་མགོ་དང་ས་མཚམས་ཆུ་མཚམས། ཇག་རྐུན། རྩྭ་ས་དང་ཞིང་ས། ཆོས་ཐོག་ཆོ་ག   ཐ་ན་སྡེ་པའི་ནང་གི་མི་གཉིས་ཁ་འཛིང་ཙམ་བྱས་པ་དང་ཡང་ན་ནགས་ནས་ཤིང་ཐུར་མ་ཙམ་ཞིག་བཅད་ན་ཡང་ལ་རྒྱ（ཆད་པ）ལེན་བཞིན་ཡོད་པས་དེ་དག་དྲང་བདེན་གྱིས་ཐག་གཅོད་མ་བྱས་པར་ཕྱོགས་རིས་བྱས་ཚེ། རྒན་པོ་དང་རྒན་སེམས་ཀྱི་ལྟ་རྟོག་ལ་སྐྲག་དགོས་པ་དང་། མི་ཁ་འཁོར་བར་ཡང་འཛེམས་ཀྱིན་ཡོད།     ནངས་དགོང་མཚན་གསུམ་མེད་པར་ཚོ་ཤོག་གི་འཚོ་རྟེན་རྩྭ་ས་དང་ཞིང་ས། རི་ཆུ་ནགས་གསུམ་དང་རི་དྭགས་སོགས་གང་འདོད་དུ་རྔོན་དུ་མི་འཇུག་པར་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ནན་མོར་བྱེད་པ་སོགས་ཀྱི་ཐུའུ་མོ་ཞེས་པའི་ལས་འགན་འདི་ནི་སྣང་རའི་གྲོང་བརྒྱད་དམ་གྲོང་བདུན་ཡུལ་དུ་དར་”[19]ཞེས་པ་སོགས་སྐབས་དེར་བོད་ཀྱི་ཡུལ་ལུང་སོ་སོར་ས་ཆུ་སྲུང་འཛིན་དང་མི་དང་ཁོར་ཡུག་འཆམ་མཐུན་མཉམ་གནས།  གཅིག་ལ་གཅིག་བརྟེན་དུ་ཆགས་པར་འབད་པའི་མཐུན་རྐྱེན་ནམ་ལུགས་སྲོལ་ནི་ཆེས་ཆེར་དར་བ་ཤིན་ཏུ་གསལ་ལོ།

གཉིས་པ།  བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་གིས་གཙང་གསུམ་འབྱུང་ཁུལ་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་ཡོན་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་བྱས་རྗེས་བཞག་པའི་སྐོར།
གཅིག  ནང་བསམ་པའི་ཐད་ཀྱི་མཛད་པ། 

བོད་ཀྱི་གདོད་མའི་སྐྱེ་ཁམས་འཆམམཐུན་ཀྱི་འདོད་བློ་དེས་ཁྲོམ་རའི་དཔལ་འབྱོར་ལམ་ལུགས་འོག་གི་མི་རྣམས་ཀྱི་གོམས་གཤིས་དང་འདུ་ཤེས་ལ་བཟང་ཕྱོགས་ནས་སྣེ་སྟོན་བྱས་པ།

བོད་ཀྱི་གདོད་མའི་སྐྱེ་ཁམས་འཆམ་མཐུན་གྱི་ལྟ་བ་དེ་ལག་ལེན་གྱི་ངོས་ནས་བཤད་ན་ཆོས་ལུགས་རིག་གནས་ཀྱི་ཁོངས་གཏོགས་སུ་བགྲང་ཆོག་པས། ཆེས་མངོན་གསལ་རང་བཞིན་གྱི་དུས་རབས་ཁྱད་ཆོས་ལྡན།  དེས་བཏོན་པའི་བྱ་དངོས་ཡོད་དགུ་གཅིག་འདུ་དང་།  སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་འདྲ་མཉམ་དུ་འདོད་པ།  ཚེ་སྲོག་ལ་དགའ་བ་དང་འཆམ་མཐུན་མཉམ་གནས་ཀྱི་འཛམ་གླིང་ལྟ་བ་དེ་དེང་རབས་སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་ཡོན་གྱི་རིན་ཐང་དང་གཅིག་ཏུ་བསྡེབས་ཏེ་ཚུལ་མཐུན་གྱིས་གཟབ་ནན་དང་འཛེམ་འཛུ་གྲོན་ཆུང་སོགས་ཀྱི་འཚོ་བ་རོལ་སྟངས་ཀྱིས་དེང་རབས་སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་ཡོན་གྱི་སྣེ་ཁྲིད་བྱས་ཡོད། ལྷག་པར་དུ་དངོས་པོའི་དཔལ་ཡོན་དང་བསམ་པའི་དཔལ་ཡོན་ལ་གཏོར་བཤིག་ཚབས་ཆེན་ཐེབས་པའི་ཁྲོམ་རའི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཁོར་ཡུག་འོག  གཙང་གསུམ་མགོ་ཁུངས་ཀྱི་ས་ཁུལ་འདིར་ཡང་ཡོངས་ཁྱབ་རང་བཞིན་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་རིན་ཐང་མ་ལག་ཅིག་འཛུགས་བསྐྲུན་བྱེད་རྒྱུའི་བོད་ཀྱི་འདུ་ཤེས་ལྟ་བ་དང་རིག་གནས་ཀྱི་སེམས་ཁམས་འདིས་བྱས་རྗེས་གལ་ཆེན་བཞག་ཡོད།

གཉིས།  ཕྱིའི་ཀུན་སྤྱོད་ཐད་ཀྱི་མཛད་པ།

ནང་བསམ་པའི་རྒྱུ་གང་ཞིག་ཕྱིའི་ཀུན་སྤྱོད་ཀྱི་སྟེང་ནས་མངོན་དུ་འགྱུར་སྲིད་ལ་འགྱུར་དགོས་པ་ཞིག་ཡིན་པ་ནང་བཞིན།  བོད་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་འདིའི་ཤུགས་རྐྱེན་འོག   བོད་ཞིང་འབྲོག་དམངས་བྱིངས་ནས་སྒོ་ཕྱུགས་ཕན་ཆད་རི་དྭགས་གཅན་གཟན་དང་འབའ་འབུ་སྲོག་ཆགས་རང་དགར་མི་གསོད་ཅིང་སྲོག་ཉེན་དུ་ཡོད་སྐབས་སྐྱོབ་ཨེ་ཐུབ་ལ་འབད་ཅིང་རི་སྐྱེས་ལྗོན་ཤིང་དང་དཔྱིད་ཀྱི་མྱུ་གུའི་སྐྱེ་འཕེལ་ལའང་གནོད་བྱ་ཀིན་མེད་པའི་ཚུལ་རྒྱུན་ལྡན་དུ་མཐོང་།   ས་རྐོ་རྡོ་སློག་དང་རང་གི་ཁེ་ཕན་ཙག་ཙིག་གི་སླད་རང་བྱུང་ལ་འཚེ་བ་གང་ཡང་བགྱི་བའི་ལས་དང་བྲལ་བ་འདིས་འགྲོ་བ་མིའི་སྤྱོད་ལམ་དངོས་ཀྱི་སྟེང་གི་རང་བྱུང་ཁམས་དང་འཆམ་མཐུན་དུ་གནས་འཆའ་བའི་སྣང་ཚུལ་ཞིག་ཚུར་སྣང་བྱས་ཡོད་པ་དགེ་བའི་བསྔོ་རུ་འགྱུར་ནུས་པའོ།།

གསུམ་པ།  གཙང་གསུམ་འབྱུང་ཁུལ་གྱི་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་གིས་སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་ཡོན་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་བྱས་རྗེས་ཇི་ལྟར་འཇོག་དགོས་སྐོར།

བསམ་བློ་འདུ་ཤེས་ཀྱི་ཐད་ནས་སྐྱེ་ཁམས་དོ་མཉམ་དང་འཆམ་མཐུན་ལ་སྣེ་ཁྲིད་ཀྱི་ནུས་པ་ཐོན་པར།  ཕྱོགས་གཅིག་ནས་བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ལ་གོ་བ་ཡང་དག་ཅིག་དང་རྒྱུས་ལོན་ཡག་པོ་ཞིག་བྱ་དགོས་ཤིང་གཙང་གསུམ་འབྱུང་ཁུལ་གྱི་བོད་རིགས་སྤུན་ཟླའི་རང་གི་རིག་གནས་ཀྱི་ཡིད་རྟོན་མཐོར་འདེགས་སུ་བཏང་སྟེ།  ངེས་པ་དོན་གྱིས་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་སྟེང་གི་སྐྱེ་ཁམས་འཆམ་མཐུན་དང་མཐུན་སྦྱོར་གྱི་ཆ་རྟོགས་པར་བྱས་ཏེ།  དེང་རབས་སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་ཡོན་དང་ལེགས་མཐུན་ཡོང་བར་གཞོལ་དགོས།  ཡང་ཕྱོགས་གཅིག་ནས་བོད་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཤེས་རིག་འདི་མི་རིགས་གཞན་དང་ས་ཁུལ་གཞན་ལ་དྲིལ་སྒྲོག་གང་ལེགས་བྱ་དགོས་ཤིང་།  འདིར་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་དྲང་ཕྱོགས་ནས་ཐུགས་ཁུར་གནང་བའི་མི་སྒེར་དང་དཔུང་སྡེ་མང་པོ་འབྲེལ་ལམ་འཛུགས་དགོས།  དེ་ཡང་རང་རེའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གཙོ་འཛིན་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་གསུངས་པའི་“གསེར་རི་དངུལ་རི”འི་ལྗང་མདོག་གི་ཀྲུང་གོའི་རྨི་ལམ་འཛུགས་གཉེར་དང་སྐྱ་བསྡེབས་སུ་འགྲོ་རུ་བརྩོན་དགོས་སོ།

སྤྱི་ཚོགས་ལག་ལེན་གྱི་ཐད་ནས།  སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ཀྱི་གྲུབ་ཆའི་དཔལ་འབྱོར་ཆེར་བསྐྱེད་ནས་རིན་ཐང་སྔོག་འདོན་གྱིས་ལྗང་མདོག་རིག་གནས་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་སུ་བཏང་སྟེ།  གཙང་གསུམ་སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་ཡོན་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་དངོས་པོའི་མཐུན་རྐྱེན་སྦྱར་དགོས།  དེ་ཡང་མ་དངུལ་གྱི་རེ་ཞུ་ཚད་ལྡན་མང་དུ་བཏོན་ནས་དངོས་པོ་མིན་པའི་ཤུལ་བཞག་རིག་གནས་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་ཚད་ཇེ་མཐོར་གཏོང་དགོས་ལ།  དམངས་ཁྲོད་འབྲེལ་ཡོད་བྱེད་སྒོའི་དོན་གཉེར་བའམ་རིག་གནས་སྒྱུ་རྩལ་བ་མང་པོ་སྐྱེད་གསེང་བྱ་དགོས་པ་དང་གཅིག    རེབ་གོང་སོགས་གནས་སྐོར་ལྗོངས་རྒྱུ་དང་སྐྱེ་ཁམས་མ་ལག་དོ་མཉམ་པའི་ས་ཁུལ་ཚོད་ལྟའི་གནས་གཞིར་གདམས་གསེས་ཀྱིས་རིག་གནས་ཐོན་ལས་གོང་དུ་འཕེལ་བར་འབད་དགོས་ལ།  དེ་ཡང་མི་རིགས་ལག་ཤེས་བཟོ་ལས་དང་དགོན་པའི་ཚད་ལྡན་འཛུགས་སྐྲུན་དང་བཟོ་སྐྲུན།  མི་རིགས་ཀྱི་གྱོན་གོས་འབུར་དུ་བཏོད་ནས་ཁྱད་ཆོས་མངོན་པ་སོགས་བགྱིས་ཏེ་དེས་རིན་ཐང་མ་ལག་གི་བརྡ་རྟགས་ཤིག་ཀྱང་མངོན་ཐུབ་པ་བྱ་དགོས་པ་གཉིས།  གཞན་ཡང་།  དུས་རབས་ཀྱི་འགྲོས་དང་བསྡོངས་བོད་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་མ་ལག་གི་ལྟ་བའི་རིགས་གློག་བརྙན་འཕྲིན་དང་།  དཔེ་དེབ།  གླུ་གར་སོགས་ཀྱི་སྟེང་ཡང་ཁྱབ་སྤེལ་ནུས་ན་དེང་རབས་ཅན་དང་འདྲེས་ཚད་མགྱོགས་ཤིང་དེང་ལ་བབ་བསྟུན་གྱི་དགོས་མཁོ་དང་འཚམས་ལ་ནུས་པ་གང་མགྱོགས་ཀྱིས་ཐོན་པར་ངེས།

མཇུག་བསྡུའི་གཏམ།

སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་ཡོན་ནི་མིའི་རིགས་ཀྱིས་མི་དང་རང་བྱུང་། སྤྱི་ཚོགས་འཆམ་མཐུན་ངང་འཕེལ་རྒྱས་ཡོང་བའི་ཕྱི་རོལ་ཡུལ་གྱི་ཆོས་ཉིད་གཞིར་བཟུང་བའི་དངོས་པོ་དང་བསམ་པའི་འཇུག་ལྡོག་གི་ཐོབ་བྱ་ཞིག་རེད།  སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་ཡོན་གྱི་འཛུགས་སྐྲུན་དེ་ནི་སྐྱེ་ཁམས་དོ་མཉམ་དང་འཆམ་མཐུན་ལ་དམིགས་པ་ཙམ་མ་ཟད།  ལྗང་མདོག་འཕེལ་རྒྱས་དང་འཆམ་མཐུན་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་སྲོག་རྩའི་སྔོན་འགྲོའི་སྟེང་སྤེལ་དགོས་པ་ཞིག་ཡིན་པ་ཅིས་ཀྱང་ངེས་དགོས།

བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་ལས་མི་དང་རང་བྱུང་གི་འཆམ་མཐུན་སྐོར་གྱི་བསམ་སྤྱོད་ཟུང་གིས་དེང་གི་རང་རེའི་རྒྱལ་ཁབ་དང་འཛམ་གླིང་སྤྱིའི་རང་བྱུང་སྲུང་བརྩིའི་བྱ་བར་ནུས་པ་གང་ལེགས་འདོན་པར་གདོན་མི་ཟ་བས། བོད་པའི་སྐྱ་སེར་ཐམས་ཅད་ནས་འདིའི་ཐད་ལ་དྲིལ་སྒྲོག་ཡག་པོ་དང་བྱས་པའི་མིག་དཔེ་ཡག་པོ་སྟོན་རིགས་སོ།།

བོད་ཡིག་ཟུར་ལྟའི་རྒྱུ་ཆ།

1 ཤེས་བྱ་ཀུན་བཏུས་ཚགས་པར། [J] 《བོད་ཀྱི་སློབ་གསོ།》2007.2

2 ཤར་རྫ་བཀྲ་ཤིས་རྒྱལ་མཚན།  《སྔོན་འགྲོའི་ཁྲིད་ཡིག་བཀའ་ལུང་རྒྱ་མཚོ》ཟི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2000.11

3 ནོར་བུ་ཚེ་རིང་།  《དཔའ་བོའི་འབྲུ་ལྔ་ལས་བྱུང་བའི་བོན་གྱི་རིག་གནས་སྐོར་གྱི་གཏམ་གླེང་། 》 ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  2014.5

汉文参考文献：

[1]国务院办公厅关于加强长江水生生物保护工作的意见[J].   中国水产. 2018(11)

[2]农业部部署长江流域水生生物保护区全面禁捕工作[J]. 李明爽.  中国水产. 2017(03)

[3]休养生息 源远流长——对水生生物养护行动纲要实施的感悟[J]. 王庆.  渔业致富指南. 2015(11)

[4]农业水生生物自然保护区发展状况[J]. 樊恩源.  世界环境. 2016(S1)

[5]全力抓好长江水生生物保护工作让母亲河早日水清岸绿鱼翔浅底[J].中国水产. 2018(11)

ཞབས་མཆན། 

[①]བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་ཆོས་ལུགས། སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་སོགས་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱི་ཕྱོགས་བསྡུས་རིལ་གནས།

[②]མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་དབུས་སུ་ཆགས་པ་དང་འབྲི་ཆུ་དང་། རྨ་ཆུ། རྫ་ཆུ་བཅས་ཀྱི་ཆུ་འགོ་ཡིན་ལ་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་ཚོར་སྐྱེན་ཁུལ་དང་སྐྱེ་དངོས་སྣ་མང་རང་བཞིན་ཚད་མཐོའི་གཅིག་སྡུད་ཁུལ་ཡང་ཡིན།

[③]དུས་ཚོད་ངེས་ཅན་ཞིག་གི་ནང་དུ་སྐྱེ་ཁམས་མ་ལག་ཁྲོད་ཀྱི་སྐྱེ་དངོས་དང་ཁོར་ཡུག་བར་དང་། སྐྱེ་དངོས་སོ་སོའི་རིགས་རྒྱུད་ཕན་ཚུན་བར་ནུས་ཚད་འཁོར་རྒྱུག་དང་བྱ་དངོས་རེས་འཁོར། བརྡ་འཕྲིན་བརྒྱུད་སྒྲོག་བཅས་བརྒྱུད་ནས་དེ་དག་ཕན་ཚུན་བར་ཧ་ཅང་འཚམ་པའི་ཚད་ལ་བསླེབས་པ་དང་། སྙོམས་སྒྲིག་དང་གཅིག་གྱུར་གྱི་རྣམ་པར་འགྱུར་བ་ཡིན་པ་དེ་ལ་ཟེར།

[④]མིའི་རིགས་ཀྱི་དཔལ་ཡོན་ཁྲོད་དུ་མིའི་རིགས་གོང་འཕེལ་དང་རང་བྱུང་འཚོ་གནས་གཉིས་འཆམ་མཐུན་བྱུང་ཚད་ མཚོན་ཐུབ་པའི་རྣམ་པ་དེ་ལ་གོ

[⑤]བོད་ཡུལ་གྱི་སྐད་དུ་བསྟན་པ་སྔ་དར་སྐབས་སུ་བོན། ཕྱི་དར་སྐབས་སུ་ཆོས་ཞེས་སུ་སྐད་གཉིས་སྨྲ་བའི་འཇིག་རྟེན་གྱི་མིག་བུ་རྣམས་ཀྱིས་ཐོག་མའི་བརྡར་བཏགས་སོ་ཞེས་གྲགས།

[⑥]དྲང་སྲོང་ཤེས་རབ་རྒྱལ་མཚན།  《ས་ལམ་འཕྲུལ་གྱི་སྒྲོན་མེ་རང་འགྲེལ་བཞུགས་པ་ལགས་སོ》  ཡོངས་འཛིན་དྲ་བ།

[⑦]ཤར་རྫ་བཀྲ་ཤིས་རྒྱལ་མཚན།  《སྔོན་འགྲོའ་ཁྲིད་ཡིག་བཀའ་ལུང་རྒྱ་མཚོ》  ཟི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  2000.11 ཤ 119

[⑧]ཤར་རྫ་བཀྲ་ཤིས་རྒྱལ་མཚན།  《སྔོན་འགྲོའ་ཁྲིད་ཡིག་བཀའ་ལུང་རྒྱ་མཚོ》  ཟི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  2000.11 ཤ 110

[⑨]རྩོམ་མཁན་མི་གསལ།  《རྫོགས་ཆེན་མདོ་འགྲེལ་གསལ་སྒྲོན》  ཡོངས་འཛིན་དྲ་བ།

[⑩]ནོར་བུ་ཚེ་རིང་།  《དཔའ་བོའི་འབྲུ་ལྔ་ལས་བྱུང་བའི་བོན་གྱི་རིག་གནས་སྐོར་གྱི་གཏམ་གླེང་།》 ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  2014.5 ཤ 112

[11]བ་སོ་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་མཚན།  《སྙན་བརྒྱུད་སྒྲོལ་མ་དྲུག་གི་གདམས་པ》  ཡོངས་འཛིན་དྲ་བ།

[12]ནོར་བུ་ཚེ་རིང་།  《དཔའ་བོའི་འབྲུ་ལྔ་ལས་བྱུང་བའི་བོན་གྱི་རིག་གནས་སྐོར་གྱི་གཏམ་གླེང་།》 ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  2014.5 ཤ 117

[13]རྒྱ་གར་གྱི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་བོད་རང་ས་ཅན་དུ་གྱུར་བའི་ནང་བའི་བསྟན་པ་སྟེ།   སྐྱེ་བ་སྔ་ཕྱི་དང་ལས་རྒྱུ་འབྲས་སོགས་ཁས་ལེན་པའི་རིག་གནས།

[14]དུས་ཚོད་ངེས་ཅན་ཞིག་གི་ནང་དུ་སྐྱེ་ཁམས་མ་ལག་ཁྲོད་ཀྱི་སྐྱེ་དངོས་དང་ཁོར་ཡུག་བར་དང་། སྐྱེ་དངོས་སོ་སོའི་རིགས་རྒྱུད་ཕན་ཚུན་བར་ནུས་ཚད་འཁོར་རྒྱུག་དང་བྱ་དངོས་རེས་འཁོར། བརྡ་འཕྲིན་བརྒྱུད་སྒྲོག་བཅས་བརྒྱུད་ནས་དེ་དག་ཕན་ཚུན་བར་ཧ་ཅང་འཚམ་པའི་ཚད་ལ་བསླེབས་པ་དང་། སྙོམས་སྒྲིག་དང་གཅིག་གྱུར་གྱི་རྣམ་པར་འགྱུར་བ་ཡིན་པ་དེ་ལ་ཟེར།

[15]བསྡུས་མིང་ལECOཟེར། དབྱིན་ཡིགecosystemབསྡུས་པ་ཡིན། རང་བྱུང་ཁམས་ནས་སྐྱེ་དངོས་དང་ཁོར་ཡུག་གིས་གྲུབ་པའི་གཅིག་གྱུར་གྱི་ཚོགས་སྤྱི་དང་། ཚོགས་སྤྱི་འདིས་ཁྲོད་དུ་སྐྱེ་དངོས་དང་ཁོར་ཡུག་གི་བར་ཕན་ཚུན་གྱི་ཤུགས་རྐྱེན་དང་ཕན་ཚུན་གྱི་ཚོད་འཛིན་སོགས་དུས་ཡུན་ངེས་ཅན་ཞིག་གི་ནང་དུ་ལྟོས་བཅས་ཀྱིས་དོ་མཉམ་འགུལ་སྐྱོད་དེ་བརྟན་པོ་ཡིན།

[16]དྲང་སྲོང་ཤེས་རབ་རྒྱལ་མཚན།  《ས་ལམ་འཕྲུལ་གྱི་སྒྲོན་མེ་རང་འགྲེལ་བཞུགས་པ་ལགས་སོ》  ཡོངས་འཛིན་དྲ་བ།

[17]藏族传统文化在三江源生态文明建设中的效能发挥[J] 攀登（双月刊）2016.2

[18]ཆབ་སྤེལ་ཚེ་བརྟན་ཕུན་ཚོགས་དང་ནོར་བྲང་ཨོ་རྒྱན།  《བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རགས་རིམ་གཡུ་ཡི་ཕྲེང་བ》[M] སྨད་ཆ། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༡༩༨༩ ཤ ༦༤༩

[19]བཀྲ་གོ  《མདོ་སྨད་སྣང་རའི་སྟོང་དཔོན་གྱི་སྲིད་སྐྱོང་སྒྲིག་གཞི་ལས་“ཐུའུ་མོ་”ཞེས་པར་དཔྱད་པ།》  ཧི་མ་ལ་ཡའི་དྲ་ཚིགས།

– – – – –