བཙན་པོའི་རྡོ་བརྐོས་ཡི་གེ་དག་མ་ཡིན།

ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དགེ་རྒན་ཆེན་མོ་གཉའ་གོང་དཀོན་མཆོག་ཚེ་བརྟན་མཆོག་གིས་དབོན་ཞང་མོལ་བའི་རྡོ་རིང་གི་ཐང་གུར་རྒྱལ་པོའི་མཚན་གྱི་ཡེ་གེ་ནོར་བའི་དོགས་སློང་མཛད་པ་དེ་གནད་གསང་དུ་ཁེལ་བ་ཞིག་ཡིན་ནའང་བོད་བཙན་པོའི་རྡོ་བརྐོས་ཀྱི་ཡི་གེ་དེ་ཤིན་ཏུ་དག་པར་འདོད།

འདིར་ཐད་ཀར་བརྗོད་གཞིར་འཇུག་པར་བྱེད་པ་ལ། སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་དགུ་བའི་སྟོད་ཀྱི་ཆ་སྟེ་བོད་བཙན་པོའི་རྒྱལ་པོ་ཁྲི་གཙུག་ལྡེ་བཙན་དང་ཐང་གུར་རམ་ལི་ཐང་གི་རྒྱལ་པོ་མོའུ་ཙུང་[1] རྣམ་གཉིས་ཀྱིས་བོད་ཐང་གི་ས་མཚམས་ཆུ་མཚམས་བཅད་པའི་རྡོ་རིང་ངམ་རྒྱལ་ས་འཕྲུལ་གྱི་གཙུག་ལག་ཁང་གི་མདུན་དུ་བཞེངས་པའི་དབོན་ཞང་མོལ་བའི་རྡོ་རིང་དུ་འབོད་པའི་ཤར་ངོས་ཀྱི་བོད་ཡིག་ཏུ། ཕྱིས་འཕྲུལ་གྱྀ་ལྷ་བཙན་པོ་ཁྲི་ལྡེ་གཙུག་བརྩན་དང་།། རྒྱ་རྗེ་སམ་ལང་ཁའེ་འགྭན་ཤེང་བཱུན་ཤྀན་བཱུ་ཧྭང་ཏེ་གཉྀས་ཆབ་སྲིད་ གཅྀག་དུ་མོལ་ཏེ།། གཉེན་བརྩེགས་ནས།། ཞེས་འཁོད་པ་དེར་དགེ་རྒན་ཆེན་མོ་གཉའ་གོང་དཀོན་མཆོག་ཚེ་བརྟན་ལགས་ཀྱིས་མཛད་པའི་བརྡ་རྙིང་ཡིག་ཆའི་ ཚིག་དོན་ཀུན་ཁྲོལ་ཞེས་པ་ལས། སམ་ལང་ཁའེ་འགྭན་ཤེང་བཱུན་ཤྀན་བཱུ་ཧྭང་ཏེ་[2]ཞེས་པའི་སྐད་དོད་དེ་ཐང་ཞོན་[3]ཙུང་ལ་འཇུག་ཀྱང་། དོན་དམ་ཐང་ཀྲུང་ཙུང་ཡིན་དགོས་ པས་རྡོ་རིང་གི་ཡི་གེ་ནོར་བ་འདྲ་ [4]ཞེས་འཁོད་ཡོད་པ་དེ་ནི། སྐབས་དེའི་ཐང་གི་རྒྱལ་པོ་དང་ཁྲི་ལོའི་ལོ་རྟགས་ཆེང་ལུང་གྀ་ལོ་[5]ལ་ཞེས་ཐང་ཀྲུང་ཙུང་[6]ལ་ཁེལ་ཡོད་སྟབས་དགེན་ལགས་ཀྱི་དོགས་སློང་མཛད་པ་དེ་གནད་དུ་སྨིན་པའི་དཔྱད་འཇོག་ཅིག་ཡིན་མོད། རྡོ་རིང་གི་ཡི་གེར་ཐང་ཀྲུང་ཙུང་གི་ཁྲི་ལོའི་ལོ་རྟགས་འཁོད་པ་དང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གྲོས་མོལ་གནང་མཁན་དེ་ཐང་གི་རྒྱལ་པོ་ཞོན་ཙུང་འཁོད་པ་དེ་ནི་ཤིན་ཏུ་དག་པ་སྟེ། དེ་ཡང་ཧན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བར་གྲགས་པ་དག་གིས་མགྲིན་གཅིག་དབྱངས་གཅིག་གིས་ཧན་ནམ་རྒྱ་ནག་གི་རྒྱལ་རབས་དང་ཐང་གུར་གྱི་རྒྱལ་རབས་སོགས་ཉ་ཉུང་མཉམ་བསྲེས་ཀྱིས་མངོན་སུམ་གྱི་བྱུང་རབས་བཀབ་ནས་འཇོལ་ཉོག་ཏུ་འཆད་པ་ལས་བྱུང་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ལོག་རྟོག་ཅིག་རེད།

དོན་དུ་སྤྱི་ལོ་༧༡༠ལོར་ཐང་བཟའ་ཀྀམ་ཤྀང་ཀོང་ཅོ་[7]བཙན་པོ་ཁྲི་ ལྡེ་གཙུག་བརྟན་གྱི་བཙུན་མོར་མ་བསུས་པའི་ལོ་ངོ་ཉི་ཤུའི་སྔོན་ ནམ་སྤྱི་ལོ་༦༩༠ལོར། ཐང་གུར་གྱི་རྒྱལ་སྲིད་རྒྱ་བཟའ་ཝུའུ་ཙེ་ཐེན་[8]གྱིས་འཕྲོགས་ནས་རྒྱ་ནག་གི་ཝུའུ་ཀྲོའུ་[9]རྒྱལ་རབས་བཅུགས་ཤིང་། ལོ་རྟགས་ཀྱི་མིང་ལ་ཧྲིན་ལུང་ངམ་ལྷ་འབྲུག་ཏུ་བཏགས་པ་ནས་བཟུང་མི་ལོ་བཅོ་ལྔའི་རིང་ལ་ཐང་གུར་གྱི་རྒྱལ་རབས་རྒུད་པར་གྱུར་པ་སྟེ། ཐག་གུར་གྱི་རྒྱལ་པོ་ཀའོ་ཙུང་([10]སྐུ་གྲོངས་རྗེས་སུ་ཁོང་གི་བཙུན་མོ་རྒྱ་བཟའ་ཝུའུ་ཙེ་ཐེན་གྱི ས་ཐང་གི་སྲིད་དབང་འཕྲོག་རྒྱུའི་ལས་བརྩམས་ནས་སྔ་རྗེས་སུ་རྒྱལ་པོ ཀའོ་ཙུང་དང་ཁོ་མོ་གཉིས་ཀྱི་སྲས་ཀྲུང་ཙུང་དང་རའེ་ཙུང་[11]གཉིས་རྒྱལ་སྲིད་དུ་བསྐོས་པའི་རྣམ་པ་ཙམ་བསྟན་པ་ལས་སྲས་གཉིས་ཀར་དབང་ཆ་ཅི་ཡང་མེད་པར་ཐོ་ཡོར་ལྟ་བུའི་མི་གླུད་ཁོ་ནར་བསྒྱུར། ཐོག་མར་སྲས་ཀྲུང་ཙུང་རྒྱལ་སར་བསྐོས་ནས་ཅུང་མ་འགོར་པར་ཁྲི་ལས་ཕབས་ཏེ་སྲས་རའེ་ཙུང་སྲིད་ཁྲིར་བསྐོས་ཤིང་། རིམ་གྱིས་ཐང་གུར་གྱི་བློན་པོ་རྣམས་ལ་ཉེས་འགེལ་དང་སྲོག་ཐོག་ཏུ་གཏོང་བ་སོགས་བགྱིས་ཏེ་ཧན་ནམ་རྒྱ ་ནག་པ་དག་བློན་པོར་བསྐོས། མཐར་སྤྱི་ལོ་༦༩༠ལོར་ཐང་གི་རྒྱལ་སྲས་རའེ་ཙུང་ཡང་སྲིད་ཁྲི་ལས་ཕབས་ནས་རྒྱ་བཟའ་ཝུའུ་ཙེ་ཐེན་རང་ཉིད་རྒྱལ་པོར་བསྡད་ཅིང་རྒྱལ་ས་ཡང་ཁྲང་ཨན་[12]ནས་རྒྱ་ནག་གི་ལའོ་ཡཱང་[13]དུ་གནས་སྤར་ཏེ། རྒྱ་ནག་གི་ཝུའུ་ཀྲོའུ་རྒྱལ་རབས་ཞེས་པ་བཙུགས་ནས་ཐང་གུར་གྱི་རྒྱལ་རབས་སྟོད་མ་ཉམས་རྒུད་དུ་སོང་།

ཐང་དང་རྒྱ་ནག་གཉིས་དགྲ་ཟླར་ལངས་ནས་མི་ལོ་ངེས་ཅན་ཞིག་སྟེ། རྒྱ་ནག་གི་ཝུའུ་ཀྲོའུ་རྒྱལ་རབས་བཙུགས་ནས་མི་ལོ་བཅོ་ལྔ་ཙམ་གྱི་རྗེས་སམ་སྤྱི་ལོ༧༠༥ལོར། ཐང་ལ་གློ་ཉེ་བའི་ཐང་བློན་དག་གིས་ཝུའུ་ཙེ་ཐེན་ལོ་ན་བགྲེས་པ་དང་ནད་ཀྱིས་མནར་བ་སོགས་ཀྱི་གོ་སྐབས་དང་བསྟུན་ནས། རྒྱ་ནག་གི་ཝུའུ་ཀྲོའུ་རྒྱལ་པོ་ཝུའུ་ཙེ་ཐེན་གྱི་བཞུགས་གནས་ཁྲང་ ཧྲིན་ཏེན་[14]དམག་གིས་བསྐོར་ཏེ་སྲིད་དབང་ཐང་གི་རྒྱལ་སྲས་ལ་སྤྲོད་དགོས་པའི་བཙན་འདེད་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་གི་ཝུའུ་ཀྲོའུ་རྒྱལ་རབས་མཇུག་སྒྲིལ་ནས་བསྐྱར་དུ་མི་གླུད་ལྟ་བུའི་རྒྱལ་སྲས་ཀྲུང་ཙུང་བསྐོས་པ་དེར་ལོ་རྒྱུས་སུ་ལྷ་འབྲུག་བདེ་གཟར་[15] ཞེས་སུ་འབོད།

སྐབས་དེ་ཤེད་དུ་ཐང་སྨད་མའི་རྒྱལ་རབས་མགོ་ཚུགས་ནའང་ཐང་དང་རྒྱ་ནག་གཉིས་ཀྱི་སྲིད་དབང་གི་འགྲན་རྩོད་མཇུག་རྫོགས་མེད་སྟབས། ཐང་རྒྱལ་གྱི་སྲས་སམ་རྒྱ་ཚ་ཀྲུང་ཙུང་ཁྲིར་འཁོད་པ་དེ་ནི་ཐོ་ཡོར་གྱི་ཚུལ་ཙམ་ལས་དོན་དམ་པས་རྒྱ་ནག་དང་སྲིད་དབང་འཕྲོག་རྩོད་བྱེད་མཁན་དང་ཐང་གི་ཆབ་སྲིད་ལ་ཁ་ལོ་སྒྱུར་མཁན་གཙོ་བོ་དེ་ནི་སྐུ་ན་གཞོན་ལ་རྣམ་དཔྱོད་དང་ལྡན་པའི་ཞོན་ཙུང་ཡིན། སྐབས་དེར་ཐང་གི་ཁྲི་ལོ་འཛིན་མཁན་གྱི་མིང་ཙམ་ཁུར་བའི་ཀྲུང་ཙུང་གིས་ཐང་ཆེན་པོའི་སྲིད་དབང་ཕར་ཞོག རང་གི་བཙུན་མོ་དང་སྲས་མོའང་དབང་འོག་ཏུ་མི་འདུ་མཁན་ཞིག་ཡིན་སྟབས། སྤྱི་ལོ་༧༡༠ལོའི་ཟླ་གཉིས་པ་ཙམ་ལ་ཐང་བཟའ་ཀྀམ་ཤྀང་ཀོང་ཅོ་བཙན་པོ་ཁྲི་ལྡེ་གཙུག་བརྟན་གྱི་བཙུན་མོར་ལམ་ལ་བཏེག་རྗེས་ཀྱི་ཟླ་ཁ་ཤས་སམ། ལོ་དེའི་ཟླ་བ་དྲུག་པའི་ནང་དུ་ཐང་ཀྲུང་ཙུང་གི་བཙུན་མོ་ཝེ་ཧུག་ [16]ཟེར་བས་རྒྱ་ནག་གི་ཝུའུ་ཙེ་ཐེན་གྱི་རུས་ཚན་དང་མཉམ་འབྲེལ་གྱིས་རང་གི་བུ་མོ་ཨན་ལི་ཀོང་ཇོ་[17]དང་ཁ་བསྡོངས་ཏེ་ཐང་ཀྲུང་ཙུང་ལ་དུག་དྲངས་ནས་བཀྲོངས་པས། ཟླ་དེའི་ནང་དུ་ཞོན་ཙུང་གིས་ཀྲུང་ཙུང་གི་བཙུན་མོ་ཝེ་ཧུག་དང་སྲས་མོ་ཨན་ལི་ཀོང་ཇོ་གཉིས་སྲོག་ཐོག་ཏུ་བཏང་བ་ཞིག་ཡིན་སྟབས། སྐབས་དེར་ཐང་ལ་ཁྲི་ལོའི་མིང་ཙམ་ལ་ཆེང་ལུང་གྀ་ལོ་ཞེས་པ་ལས་འགོད་རྒྱུ་མེད་ལ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གྲོས་འདེབས་མཁན་ལ་ཞོན་ཙུང་མ་གཏོགས་མེད་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན་པས་ན། དབོན་ཞང་མོལ་བའི་རྡོ་རིང་དུའང་ཐང་གི་ཁྲི་ལོར་ཀྲུང་ཙུང་དང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གྲོས་འདེབས་མཁན་ལ་སམ་ལང་[18]ངམ་རྒྱལ་པོ་ཞོན་ཙུང་འཁོད་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཁྲི་ལྡེ་གཙུག་བརྟན་རྗེ་འབངས་ཀྱིས་བླངས་པའི་མགུར་ལས་ཀྱང་། རྒྱ་རྗེ་ནྀ་བསམ་ལང་ལ།། དགྲ་བཞེར་ནྀ་གཡུལ་སྤྲད་ཅིང་།། ཞེས་པའི་བསམ་ལང་གི་བརྡ་དོན་ལ་ དགེ་རྒན་ཆེན་མོ་གཉའ་གོང་དཀོན་མཆོག་ཚེ་བརྟན་ལགས་ཀྱིས་མཛད་པའི་བརྡ་རྙིང་ཡིག་ཆའི་ཚིག་དོན་ཀུན་ཁྲོལ་ཞེས་པ་ལས། སྐབས་དེ་དུས་བོད་པ་ཚོས་རྒྱ་རྗེ་དག་ལ་དེ་ལྟར་འབོད་སྲོལ་ཡོད་པ་ འདྲ་[19]ཞེས་པ་དེ་ཐུགས་མཉམ་མ་གནང་བ་ཙམ་ཡིན་ལ། འབྲི་གུང་སྐྱབས་མགོན་ཆེ་ཚང་གིས་མཛད་པའི་བོད་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་སུ། བསམ་ལང་ནི་ཐང་རྒྱལ་ཞོན་ཙུང་ངོ་[20]ཞེས་པ་ལྟར་བཙན་པོ་ཁྲི་ལྡེ་གཙུག་བརྟན་གྱི་གཡུལ་སྤྲོད་ཡུལ་ཡང་ཞོན་ཙུང་ཡིན་པ་གསལ།

མདོར་ན། ཐང་རྒྱལ་ཀྲུང་ཙུང་ནི་ཐང་སྟོད་མའི་སྲིད་དབང་རྒྱ་བཟའ་ཝུའུ་ཙེ་ཐེན་གྱིས་འཕྲོག་ཆེད་ཁྲི་འཛིན་གྱི་ཐོ་ཡོར་ཙམ་ཡིན་པ་མ་ཟད། ཐང་སྨད་མའི་མགོ་སྟོད་དུ་ཐང་རྒྱ་གཉིས་ཀྱིས་སྲིད་དབང་འཕྲོག་རྩོད་སྐབས་སུའང་ཁྲི་འཛིན་གྱི་ཐོ་ཡོར་ལྟ་བུའི་མི་གླུད་དུ་བཞག་པ་ཙམ་ཞིག་ཡིན་མོད། ཐང་གི་རྒྱལ་པོའི་ཁྲི་ལོ་འཁོད་དུས་ཁོ་རང་གི་ཁྲི་ལོ་དགོད་རྒྱུ་ལས་ཐབས་གཞན་མེད་པ་དང་དོན་དུ་སྐབས་དེའི་ཐང་གི་རྒྱལ་ཚབ་ལྟ་བུའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་མཛད་པ་དག་ཞོན་ཙུང་གིས་སྐྱོང་བཞིན་ཡོད་ཅིང་། བཙན་པོ་ཁྲི་ལྡེ་གཙུག་བརྟན་གྱིས་བསམ་ལང་ངམ་ཐང་གི་རྒྱལ་པོ་ཞོན་ཙུང་ལ་གཡུལ་སྤྲད་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱང་གསལ་བོར་འཁོད་ཡོད་པས་ན། བཙན་པོ་ཁྲི་ལྡེ་གཙུག་བརྟན་གྱིས་ཐང་ལ་གཡུལ་སྤྲོད་ཡུལ་དང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གྲོས་མོལ་ཡུལ་དེ་ཐང་ཞོན་ཙུང་ཡིན་པ་གསལ་པས། སྐབས་དེའི་ཐང་གི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ བྱུང་བ་དང་བོད་ཐང་གི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚགས་བཅས་དང་བསྡུར་པ་ཡིན་ན། དགེན་གཉའ་གོང་དཀོན་མཆོག་ཚེ་བརྟན་མཆོག་གིས་དབོན་ཞང་མོལ་བའི་རྡོ་རིང་གི་ཐང་གུར་རྒྱལ་པོའི་མཚན་ལ་དོགས་སློང་མཛད་པ་དེ་གནད་གསང་དུ་ཁེལ་པ་ཞིག་ཡིན་ནའང་བོད་བཙན་པོའི་རྡོ་བརྐོས་ཀྱི་ཡི་གེ་དེ་ཤིན་ཏུ་དག་པར་འདོད་དོ།།

ཞར་དུ་བརྡ་རྙིང་ཡིག་ཆའི་ཚིག་དོན་ཀུན་ཁྲོལ་ལས་དབོན་ཞང་མོལ་བའི་རྡོ་རིང་གི་མཆན་འགྲེལ་སྐབས་སུ། ཅེང་ཀྭན་གྱྀ་ལོ་ཞེས་པའི་འགྲེལ་ དུ་贞观(༦༡༧ནས༦༥༠)ཞེས་པའི་སྐད་དོད་དེ་ཐང་ཐའེ་ཙུང་གི་ཁྲི་ལོའི་མིང་ཞེས་འཁོད་པའི་ཅེང་ཀྭན་གྱི་ལོ་དང་པོ་དེ་སྤྱི་ལོ༦༢༧ཡིན་དགོས་པ་ལས་སྤྱི་ལོ་༦༡༧དེ་ཐའེ་ཙུང་གི་ཡབ་རྒྱལ་པོ་ལི་ཡོན་གྱིས་ཐང་གི་རྒྱལ་རབས་མ་བཙུགས་པའི་སྔོན་གྱི་ལོ་གཅིག་ལ་ཁེལ་གྱིན་ཡོད་སྟབས་ ཕལ་ཆེར་ཡི་གེ་བའི་གཏགས་ནོར་ཡིན་པ་གསལ་ལོ།།

སྤྱི་ལོ་༢༠༢༢ལོའི་སྤྱི་ཟླ༣པའི་ ཚེས་༡༨ཉིན་བྱང་ཨ་རིའི་རྒྱལ་ས་ནས།

མཆན་བུ།

[1] མོའུ་ཙུང་། 穆宗

[2] སམ་ལང་ཁའེ་འགྭན་ཤེང་བཱུན་ཤྀན་ བཱུ་ཧྭང་ཏེ།三郎开元圣文神武皇帝

[3] ཞོན་ཙུང།玄宗

[4] བརྡ་རྙིང་ཡིག་ཆའི་ཚིག་དོན་ཀུན་ ཁྲོལ།ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུ ན་ཁང་། ཤོག་གྲངས་229

[5] ཆེང་ལུང་གྀ་ལོ།景龙（707-710）

[6] ཀྲུང་ཙུང་།中宗

[7] ཀྀམ་ཤྀང་ཀོང་ཅོ།金城公主

[8] རྒྱ་བཟའ་ཝུའུ་ཙེ་ཐེན།武则天

[9] ཝུའུ་ཀྲོའུ།武周

[10] ཀའོ་ཙུང་།高宗

[11] རའེ་ཙུང་།睿宗

[12] ཁྲང་ཨན།长安

[13] ལའོ་ཡཱང་།洛阳

[14] ཁྲང་ཧྲིན་ཏེན།长生殿

[15] ལྷ་འབྲུག་བདེ་གཟར།神龙政变

[16]  ཝེ་ཧུག韦后

[17] ཨན་ལི་ཀོང་ཇོ།安乐公主

[18] སམ་ལང་།（三郎） ཞོན་ཙུང་གི་མཚན་གཞན།

[19] བརྡ་རྙིང་ཡིག་ཆའི་ཚིག་དོན་ཀུན་ ཁྲོལ།ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུ ན་ཁང་།P398

[20]  བོད་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས། p364

– – – – –