བོད་དང་ས་འབྲེལ་རྒྱ་གར་ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡུལ་ཀཱ་མཱ་རཱུ་པ་གླེང་བ།

ནང་དོན་གནད་བསྡུས། བོད་དང་ས་འབྲེལ་རྒྱ་གར་ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཀཱ་མཱ་རུ་བ་ཞེས་པའི་ཡུལ་ངོས་འཛིན་དང་། ཡུལ་དེའི་ནང་དུས་སྐབས་སོ་སོའི་དབང་སྒྱུར་རྒྱལ་རྒྱུད་ཀྱི་བྱུང་རབས། དེ་དག་གི་མངའ་ཐང་སྟོབས་ཤུགས། དར་རྒུད་ཀྱི་གནས་སྟངས་སྤྱི་དང་། ཡུལ་དེ་རུ་ནང་པའི་བསྟན་པ་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་ཆོས་གཉིས་དང་། ལྷག་པར་དུ་གསང་སྔགས་རྡོ་རྗེ་ཐེག་པའི་བསྟན་པ་དར་རྒྱུས་ཇི་བྱུང་། རིམ་བཞིན་ཉམས་རྒུད་དུ་གྱུར་ཚུལ་དང་དེའི་ཤུལ་རྗེས། རྒྱ་གར་གྱི་ས་ཕྱོགས་གཞན་ཁག་དང་། བོད། རྒྱ་ནག་བཅས་ནས་ཡུལ་དེའི་ནང་མཁས་པ་ཇི་འདྲ་ཕེབས་མྱོང་ཡོད་པ་དང་དེ་བཞིན་ཡུལ་དེ་ནས་ནང་པའི་མཁས་པ་མང་པོ་ཞིག་བོད་དུ་བྱོན་ཚུལ། དུས་རབས་བདུན་པའི་ནང་རྒྱ་གར་ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་དེ་དང་བོད་བཙན་པོའི་བར་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ཅི་ཞིག་བྱུང་མྱོང་བ། རྒྱལ་ཁབ་དེ་དང་བོད་མཐོ་སྒང་བར་རང་བྱུང་གི་ས་ཆུའི་འབྲེལ་བ་གཙོ་བོ་གང་ཞིག་གྲུབ་ཡོད་སྐོར་གྱིས་མཚོན། དུས་རབས་བཅུ་གཅིག་པའི་ནང་བྷག་ཏི་ཡཱར་ཁིལཇཱི་（༡༠༩༣ནས་༡༢༠༦）བངྒཱ་ལ་ཡུལ་ལ་ཐོག་མར་དབང་སྒྱུར་གྱི་དུས་རིམ་ནང་། བོད་ལ་ཡང་ལྷོ་མོན་བརྒྱུད་ནས་དཔུང་འཇུག་བྱེད་འཆར་ལ། ཀཱ་མཱ་རུ་པའི་རྒྱལ་ཁབ་དེས་བངྒཱལ་གྱི་ཁ་ཆེ་དམག་གིས་བོད་ལ་དཔུང་འཇུག་བྱེད་མ་ཐུབ་པར་ཆ་རྐྱེན་ཅི་ཞིག་བསྐྲུན་ཡོད་པ་བརྗོད་ཡོད།

གནད་ཚིག ས་འབྲེལ། ཀཱ་མཱ་རུ་པ། རྒྱལ་རྒྱུད། བོད།

 གླེང་གཞི། 

དེ་ཡང་ཀཱ་མཱ་རུ་པ་[1]ཞེས་པའི་ཡུལ་གྲུ་དེ་ནི་རྒྱ་གར་ཤར་ཕྱོགས་སུ་ཡོད་པའི་གནའ་བོའི་བཙན་པོའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་གི་མིང་ཡིན་ཞིང་། ཡུལ་གྲུ་དེ་ནི་བོད་དང་ས་འབྲེལ་དུ་གནས་ཡོད། ཇོ་ནང་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐས་རྒྱ་གར་ཤར་ཕྱོགས་ལ་དུམ་བུ་གསུམ་སྟེ། བྷཾ་ག་ལ་དང་། ཨོ་ཌི་བི་ཤ་ཉི་འོག་ལ་གཏོགས་པས་ཉི་འོག་ཤར་ཕྱོགས་ཟེར། བྱང་ཤར་གྱི་ཡུལ་ཀཱ་མ་རཱུཔ། ཏི་པུ་ར། ཧ་ས་མ་རྣམས་ལ་གི་རི་ཝརྟ་སྟེ་རིས་བསྐོར་བ་ཟེར། ཞེས་པའི་ཀཱ་མཱ་རཱུ་པ་ཞེས་པའི་ཡུལ་དེ་ཡིན་ཞིང་། དགེ་ཆོས་ཀྱིས་[2]ཧི་མཱ་ལ་ཡའི་རི་རྒྱུད་སྤྱི་ལ་གངས་ཅན་དུ་བྱས་པས། ནུབ་ཕྱོགས་ཨོ་རྒྱན་ཡུལ་ནས་ཤར་ཕྱོགས་ཀོང་ཡུལ་དང་དར་རྩེ་མདོ་ལ་ཐུག་པའི་བར་གངས་ཅན་གྱི་རི་རྒྱུད་གཅིག་གི་ཁོངས་ལ་ཡོད་པར་བྱ་དགོས་ཤིང་། སྐབས་འགར་ཀ་མཱ་རཱུ་པ་སོགས་ཀྱང་གངས་ཅན་དུ་ཡོད་པར་གསུངས། ཞེས་པ་ལྟར། ཀཱ་མཱ་རཱུ་པའི་ཡུལ་ནི་བོད་དང་ས་འབྲེལ་ཤར་རྒྱུད་ཧི་མཱ་ལ་ཡའི་རི་ལྗོངས་[3]ཀྱི་གནའ་བོའི་རྒྱལ་ཕྲན་ཞིག་ཡིན། འོན་ཀྱང་སྤྱིར་འདུས་བྱས་ཀྱི་ཆོས་གང་ལའང་རྟག་པ་བརྟན་པ་མེད་ཅིང་འགྱུར་བའི་རང་བཞིན་ནི་ཆོས་ཉིད་ཡིན་པར་བརྟེན། བོད་དང་ཁྱིམ་མཚེས་སུ་གྱུར་པའི་གནའ་བོའི་ཀཱ་མ་རཱུ་པ་ཞེས་པའི་ཡུལ་དེའང་། དུས་ཀྱི་འགྱུར་འགྲོས་དག་དང་བསྡོངས་ནས་དུས་ད་གཟོད་ཀཱ་མ་རཱུ་པཞེས་པའི་མིང་ཙམ་ཡང་། ཡུལ་དངོས་ཀྱི་མི་མང་སྟོང་གི་ཁྲོད་རེས་གཉིས་ཙམ་ཡང་ཤེས་མཁན་ཨེ་ཡོད་སྙམ་པའི་ཚོད་དུ་བསླེབས་ཡོད། ཀཱ་མ་རཱུ་པ་ཞེས་པའི་རྒྱ་གར་ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡུལ་འདིའི་ནང་སྔ་མོ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་དར་མྱོང་ཡོད་པ་དང་། ཡུལ་གྲུ་དེ་དང་བོད་མཐོ་སྒང་བར་རང་བྱུང་གི་ས་ཆུའི་འབྲེལ་བ་དམ་ཟབ་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཀཱ་མ་རཱུ་པའི་བཙན་པོ་དང་བོད་བཙན་པོའི་དབར་དུའང་འབྲེལ་བ་བྱུང་ཡོད། དེར་བརྟེན་བོད་དང་ས་འབྲེལ་དུ་གྱུར་པའི་རྒྱ་གར་ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་རྒྱལ་ཕྲན་ཀཱ་མ་རཱུ་པ་ཞེས་པ་དེ་གླེང་བར་སྤྲོ་བ་བརྟས་སོ། །

གཅིག ཀཱ་མཱ་རཱུ་པའི་ (कामरूप) བཱར་མཱན་རྒྱལ་རབས། ༣༠༥-༦༥༠

སྤྱིར་ཀཱ་མ་རཱུ་པའི་ཡུལ་ལ་དུས་སྐབས་མི་འདྲ་སོ་སོར་རྒྱལ་རྒྱུད་མི་འདྲ་བ་གསུམ་གྱིས་དབང་སྒྱུར་བྱས་ཡོད་པ་དང་། དབང་སྒྱུར་དང་པོ་ནི་བཱར་མཱན་རྒྱལ་རབས་（Varman dynasty） ཡིན་ཞིང་། དེ་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༣༠༥-༦༥༠ བར་ཚུགས་པར་བཤད། དེའི་རྒྱལ་ས་དང་པོ་ནི་དེང་སྐབས་ཀྱི་“Dispur”ཉེ་འགྲམ་ན་ར་ཀཱ་སུ་ར་(Narakasur)ཞེས་པའི་རི་ཡི་ལྷོ་ཤར་ངོས་སུ་པྲག་ཇོ་ཏི་ཤིར་པུར་(Pragjyotishpura)ཞེས་པ་དེ་ཡིན་ཚུལ་དང་། དེང་གི་གྲོང་ཁྱེར་གུ་བཱ་ཧཱ་ཊཱིའི་ནང་ལ་ཡོད་སྐད། དེ་ནས་ཀྱང་རིམ་བཞིན་རྒྱལ་ས་གུ་བཱ་ཧཱ་ཊཱིའི་ནང་ཁུལ་ཞིག་ཏུ་སྤོས་སྐད་ལས་ས་ཤུལ་སོགས་ད་བར་ངོས་འཛིན་ཐུབ་མི་འདུག རྒྱལ་རབས་འདི་ལ་རྒྱལ་ཐོགས་བཅུ་བཞི་ཙམ་བྱུང་ཞིང་། རྒྱལ་ཐོགས་དང་པོ་དེ་པུ་ཤྱ་བརྨན་(pushyavarman)ཞེས་པ་ཡིན། སྐབས་དེའི་ཡི་གེ་སཾསྐྲྀཏ་དང་ཆོས་ནི་བྲམ་ཟེ་ཆོས་ལུགས་གཙོ་བོར་བཟུང་ཡོད་སྐད། གུཔྟའི་རྒྱལ་རབས་སྐབས་སུ་ཀཱ་མ་རཱུ་པའི་ཡུལ་ཁམས་འདི་ཉིད་གུཔྟའི་ལུང་གི་འོག་མཐའ་མཚམས་ཀྱི་སྒོ་སྲུང་ངམ་ས་མཚམས་སྲུང་མཁན་གྱི་མཐའི་རྒྱལ་ཕྲན་ལྟ་བུར་བཞག་ཚུལ་རྡོ་བསྐོས་ཀྱི་ཡི་གེ་ཕྱིས་རྙེད་སོན་བྱུང་སྐོར་ཡིག་ཆ་ཅིག་མཇལ་རྒྱུ་འདུག རྒྱལ་རབས་ལྔ་པ་བར་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ་ཞིབ་གསལ་མེད་པ་དང་། རྒྱལ་ཐོགས་དྲུག་པ་མཱ་ཧཱན་དྷི་རཱ་བཱར་མཱན་གྱིས་རྡོའི་ལྷ་ཁང་ཞིག་བཞེངས་ཤིང་། ཁོས་“Maharajadhiraja”རྒྱལ་པོ་ནང་ནས་རྒྱལ་པོའམ་ལྷ་ཡི་ལྷ་ཞེས་བསྒྲགས། འདིའི་སྐབས་བྲམ་ཟེ་རིགས་ཀྱི་ལྷ་ཁང་མང་བ་དང་། ནང་ཆོས་བྱེད་མཁན་ཡོད་ཀྱང་མངོན་གསལ་བྱེད་མཁན་མང་པོ་མེད་སྐད། ལོ་རྒྱུས་གཞན་ལྟར་ན། ཀཱ་མཱ་རཱུ་པའི་རྒྱལ་པོ་སུ་སི་ཏི་བརྨན་(Susthivarman)རྒྱལ་ཐོགས་སྐབས་སུ་མཱ་ཧཱ་སེན་གུཔྟ་(Mahasengupta)མཉམ་ཆུ་བོ་ལོ་ཧི་ཏའི་གཡུལ་འཁྲུག་པར་བཤད། ཀཱ་མ་རཱུ་པའི་རྒྱལ་ཐོགས་བཅུ་གསུམ་པ་བྷ་ས་ཀཱ་བཱར་དྷ་ནཱ་སྐུ་གཤེགས་རྗེས། ལོ་ཤས་རིང་སྲིད་དབང་འཛིན་མཁན་ཞིག་བྱུང་ཡོད་སྐད། འོན་ཀྱང་མཚན་སོགས་གནས་ཚུལ་ཞིབ་ཏུ་མི་གསལ། གང་ལྟར་ཀཱ་མ་རཱུ་པའི་བརྨན་རྒྱལ་རབས་ཕྱི་ལོ་ ༦༥༠ ལ་མཇུག་རྫོགས་འདུག

གཉིས། ཀཱ་མཱ་རཱུ་པ་(कामरूप)མལེ་ཆཱ་རྒྱལ་རབས། ༦༥༠-༩༠༠

གཅིག་གྱུར་གྱིས་སྲིད་དབང་འཛིན་མཁན་མེད་དུས་སུ། མེལ་ཆ་(Mechchha) རིགས་ཀྱི་སཱ་ལཱ་སུ་ཐཱམ་པཱ་ཞེས་པས་དབང་བསྒྱུར། འདི་ནི་རིགས་གོང་གསལ་ལྟར་དང་། བརྨན་རྒྱལ་རབས་སྐབས་ཀྱི་དཔོན་རིགས་གོ་གནས་མཐོ་པོ་ཡོད་མཁན་ཞིག་དང་། རིགས་འདི་ནི་ཀཱ་མ་རཱུ་པའི་ཡུལ་གྱི་གདོད་མའི་མི་རིགས་ཤིག་མིན་ཞིང་དུས་ཕྱིས་ས་ཆ་གཞན་ནས་གནས་འདིར་ཡོང་སྟེ་གཞིས་ཆགས་སུ་ཡོང་བར་ངོས་འཛིན་བྱེད། རྒྱལ་རྒྱུད་འདི་ལ་རྒྱལ་རབས་ཉེར་གཅིག་ཙམ་བྱུང་བར་གྲགས་ཀྱང་། འོན་ཀྱང་རྒྱུད་རེ་རེ་བཞིན་ཞིབ་གསལ་གནས་ཚུལ་མེད་སྐད། རྒྱལ་ས་ནི་དེང་སྐབས་ཨ་སམ་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་ཏེཛ་པུར་དུ་གྲགས་པའི་ནང་ཡོད་པ་དང་། གུ་བཱ་ཧཱ་ཊཱི་བྱང་ཤར་ཕྱོགས་སུ་ཀི་ལོ་མི་ཊར་ ༡༧༥ ཙམ་ཡོད། སྔོན་དུས་ས་ཆའི་མིང་ལ་ཧཱར་རུ་པེསུ་བཱར་(Harruppesvar)ཞེས་འབོད། གང་ལྟར་རྒྱལ་ཐོགས་མཐའ་མ་ཐེ་ཡཱ་གཱ་སིངྒཱ་(Tyaga Singha) (༨༩༠-༩༠༠) ཡིན་ཞིང་། ཁོང་ལའང་ཡང་སྲས་མ་བྱུང་སྟབས་རྒྱལ་རྒྱུད་མཇུག་རྫོགས་འདུག སྤྱིར་མལེ་ཆཱ་(Mechchha)ཞེས་པའི་ངོས་འཛིན་ནི་སྐབས་དེ་ཙམ་ན། ཨཱརྱ་མི་རིགས་རྣམས་ཀྱིས་ཁོང་ཚོའི་རིགས་མིན་པ་ཚོར་མལེ་ཆཱ་ཞེས་དང་། དེ་བཞིན་སཾསྐྲྀ་ཏའི་སྐད་དང་ཡི་གེ བྲམ་ཟེ་ཆོས་ལུགས་མིན་པ། གཞན་དུ་ན། ཤིང་ནགས་སུ་འཚོ་སྡོད་བྱེད་རིག་ཡི་གེ་མེད་མཁན། ལོག་སྐད་སྨྲ་ཞིང་གདུག་རྩུབ་ཅན་གྱི་རིགས་ལ་གོ་ཡི་ཡོད་སྐད།

གསུམ། ཀཱ་མཱ་རཱུ་པ་(कामरूप)པཱ་ལཱ་རྒྱལ་རབས། ༩༠༠-༡༡༠༠

པཱ་ལཱ་རྒྱལ་རབས་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༩༠༠-༡༡༠༠ བར་ཚུགས། དུས་སྐབས་དེའི་བངྒཱལ་རྒྱལ་པོའི་མཚན་ལ་ཡང་པཱ་ལཱ་ཟེར། བངྒཱལ་རྒྱལ་པོ་པཱ་ལཱ་ནི་བདམས་ཐོན་བྱས་པའི་རྒྱལ་པོ་ཞིག་ཡིན་པ་ལྟར། ཀཱ་མ་རཱུ་པའི་རྒྱལ་པོ་ཡང་མེལ་ཆ་རྒྱལ་རབས་མཇུག་རྫོགས་དུས། རྒྱལ་ཐོགས་དང་པོ་དེ་འོས་འདེམས་བྱས་པའི་བྲམ་ཟེའི་ཆོས་ལུགས་རྗེས་འབྲངས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ཞིག་ཡིན་སྐད། རྒྱལ་རྒྱུད་འདིར་རྒྱལ་རབས་བདུན་[4]ཙམ་བྱུང་ཞིང་། རྒྱལ་ཐོག་དང་པོ་དམངས་ཀྱིས་བདམས་ཐོན་བྱས་པའི་རྒྱལ་པོ་ཞིག་ཡིན་སྟབས། མཚན་ལའང་བངྒཱལ་གྱི་རྒྱལ་པོའི་མཚན་དང་མཐུན་པར་པཱ་ལཱ་ཞེས་བརྗོད།  འོན་ཀྱང་སྐབས་དེའི་རྒྱལ་པོ་གཉིས་ཀྱི་མཚན་འདྲ་ཡང་། མི་འདྲ་ས་གཙོ་བོ་དེ་ནི་བངྒཱལ་གྱི་རྒྱལ་པོ་པཱ་ལཱ་ནི་ནང་པ་སྟེ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ཀྱི་རྗེས་འབྲང་པ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། ཀཱ་མ་རཱུ་པའི་རྒྱལ་པོ་པཱ་ལཱ་ནི་བརྨན་རྒྱལ་རབས་སྐབས་ནས་གོམས་གཤིས་ཡོད་པའི་བྲམ་ཟེའི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་རྗེས་འབྲང་པ་ཡིན་སྐད། པརཱག་ཇོ་ཏིཤཱའམ་-ཀཱ་མ་རཱུ་པའི་(Pragjyotisha-Kamrupa) པཱ་ལཱ་རྒྱལ་རྒྱུད་མཐའ་མ་ཇཱ་ཡཱ་པཱ་ལཱ་ (༡༠༧༥-༡༡༠༠) ཡི་སྐབས་སུ། བངྒཱལ་གྱི་པཱ་ལཱའི་རྒྱལ་རྒྱུད་ཀྱི་རྒྱལ་ཐོག་བཅོ་ལྔ་པ་[5]རཱ་མཱ་པཱ་ལཱ་(༡༠༨༢-༡༡༢༤) ཡིས་དམག་དྲངས་ཏེ་ཀཱ་མ་རཱུ་པ་ཡུལ་གང་འཚམས་ཤིག་བངྒཱལ་གྱི་ཆབ་འོག་ཏུ་བསྡུས། ཆབ་འོག་ཏུ་བཅུག་པའི་ཡུལ་དེར་བངྒཱལ་ཕྱོགས་ནས་ཏིན་གཱ་ཡཱ་དྷེ་བཱ་ཞེས་པ་ཞིག་སྲིད་འཛིན་དུ་བསྐོས་ཤིང་། ཁོས་ཕྱི་ལོ་ ༡༡༡༠ ནས་ ༡༡༢༦ བར་ཏེ། དུས་ཡུན་ལོ་བཅུ་དྲུག་རིང་དབང་སྒྱུར་བྱས། དབང་སྒྱུར་གྱི་མཇུག་ཏུ་ཁོས་བངྒཱལ་གྱི་པཱ་ལཱ་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་ཁྲིམས་དང་ལམ་ལུགས་རྣམས་དོར། ལོ་ཤས་རིང་རང་ཉིད་ཀྱིས་ཁྲིམས་དང་དང་ལམ་ལུགས་བཟོས་པར་བརྟེན། བངྒཱལ་གྱི་རྒྱལ་པོ་རཱ་མཱ་པཱ་ལཱའི་བུ་ཀུ་མཱ་ར་པཱ་ལཱ་ཡིས་དམག་བརྒྱབ། ཏིན་གཱ་ཡཱ་དྷེ་བཱ་སྲིད་འཛིན་ནས་ཕབ་སྟེ་བཱེ་དྷེ་ཡཱ་དྷེ་བཱ་ཞེས་པ་སྲིད་འཛིན་དུ་བསྐོས། དབང་སྒྱུར་བཞིན་པའི་ལོ་བཞི་ཡི་རྗེས་སུ་བངྒཱལ་གྱི་རྒྱལ་པོ་ཀུ་མཱ་ར་པཱ་ལཱ་སྐུ་གཤེགས། དེ་རྗེས་ཁོས་ཀཱ་མ་རཱུ་པ་དེ་བཞིན་རང་བཙན་གྱི་ཡུལ་དུ་གསལ་བསྒྲགས་བྱས། ཁོས་ཕྱི་ལོ་ ༡༡༢༦-༡༡༤༠ བར་ཏེ་ལོ་བཅུ་བཞིའི་རིང་དབང་བསྒྱུར།

བཞི། རྒྱ་གར་ཤར་ཕྱོགས་ཀཱ་མཱ་རཱུ་པའི་ཡུལ་དུ་ཐེག་ཆེན་གྱི་བསྟན་པ་དར་མྱོང་ཡོད་ཚུལ།

རྒྱ་གར་ཤར་ཕྱོགས་ཀཱ་མ་རཱུ་པའི་ཡུལ་དུ་སྔོན་ཐེག་ཆེན་གྱི་བསྟན་པ་དར་མྱོང་ཡོད་ཚུལ་ནི། རྒྱུ་མཚན་ཁག་ཅིག་གིས་ཤེས་ཐུབ། དགེ་འདུན་ཆོས་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་པརྦ་ཏི་པུར་ནས་གྷ་ཧ་ཊ་བར་རེལ་ལི་དང་། དེ་ནས་ལེ་དབར་བཅུ་བདུན་སོང་བ་ན་ཤར་རྩྭ་མཆོག་གྲོང་(མ་ཧཱ་མུ་ནི་)ཡོད། དེ་ནི་གནས་ཆེན་ཉེར་བཞིའི་ཡ་གྱལ་ཀཱ་མཱ་རཱུ་པ་ཡིན་འདུག་ཅིང་། སྔོན་མདོ་སྔགས་གཉིས་ཀའི་བསྟན་པ་ཤིན་ཏུ་དར་བའི་གནས་ཡིན། ཞེས་པ་ལྟར། ནང་པ་སངས་རྒྱས་པའི་གསང་སྔགས་ཀྱི་གཞུང་ནས་བཤད་པའི་གནས་ཆེན་ཉི་ཤུ་རྩ་བཞིའི་ནང་ཚན་ཀཱ་མཱ་རཱུ་པ་[6]ཞེས་པའང་དེ་ཡིན་སྐད། འོ་ན་སྔ་མོའི་སྟོབས་འབྱོར་མངའ་ཐང་རྒྱས་པའི་རྒྱ་གར་ཤར་ཕྱོགས་ཀཱ་མ་རཱུ་པ་ཞེས་པའི་ཡུལ་གྱི་མིང་ཡང་འདི་ནས་སྤྱི་ལ་ཁྱབ་པ་མིན་ནམ་སྙམ་སྟེ་བརྟག

དུས་རབས་བརྒྱད་པའི་ནང་ཨོ་རྒྱན་གྱི་སློབ་དཔོན་ཆེན་པོ་པདྨ་འབྱུང་གནས་ཀྱང་ཀཱ་མ་རཱུ་པའི་ཡུལ་དུ་ཕེབས་པའི་ཚུལ་[7]ནི་ཇོ་ནང་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐ་དང་སོག་ཟློག་པ་བློ་གྲོས་རྒྱལ་མཚན་[8]གཉིས་ཀས་སློབ་དཔོན་པདྨ་འབྱུང་གནས་ཀྱི་རྣམ་ཐར་དུ་འཁོད་པ་དང་། དེ་ཡང་འཇིག་རྟེན་སྒྲོལ་བའི་མགོན་པོས་[9]དེ་ནས་ད་ནི་སེམས་ཅན་དོན་ཅི་རིགས་པར་བྱའོ་ཞེས་དགོངས་ནས་ཡུལ་ཏི་རཱ་ཧུ་ཏི་ལ་སོགས་པ་ཐ་རུའི་རྒྱལ་ཁམས་རྣམས་དང༌། ཀཱ་མ་རུ་དང་བལ་པོ་ལ་སོགས་པ་བྱང་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡུལ་རྣམས་སུ་ལོ་ཤས་ཤིག་སྐལ་པ་དང་ལྡན་པ་ཅི་རིགས་པ་ལ་ཆོས་སྟོན་པ་དང༌། གསེར་འགྱུར་གྱི་རྩི་དང༌། བཅུད་ལེན་གྱི་སྨན་སོགས་ཀྱིས་སྐྱེ་བོ་སྟོང་ཕྲག་མང་པོ་ཚེ་བསྲིང་བ་དང་ལོངས་སྤྱོད་རྒྱས་པར་མཛད། ཆུ་མེད་པ་རྣམས་སུ་ཆུ་དབྱུང་བ་དང༌། ཆུ་ཆེ་བ་རྣམས་སུ་ས་འོག་ཏུ་འཇུག་པ་སོགས་མང་དུ་མཛད་དེ། ཐ་རུའི་ཡུལ་དང༌། ཙམྤའི་ཕྱོགས་དང༌། ཁ་སྱ་སོགས་ཀྱི་ཡུལ་ཀུན་ན་སློབ་དཔོན་འདིའི་སྒྲུབ་ཆུ་དང༌། ཆུ་ས་འོག་ནས་རྒྱུག་བཅུག་པ་སོགས་ད་ལྟ་ཡང་མང་དུ་ཡོད། ཅེས་པ་ལྟར། གུ་རུ་མཚོ་སྐྱེས་རྡོ་རྗེ་ཡང་ཀཱ་མ་རཱུ་པའི་ཡུལ་འདིར་དངོས་སུ་ཞབས་བཅགས་ཏེ་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་བསྐོར་པ་[10]ཤེས་ཐུབ། ཡང་ཕྱི་གླིང་གི་ཡིག་ཆ་རེ་ན་གུ་བཱ་ཧཱ་ཊཱི་མེ་འཁོར་འབབ་ཚུགས་ས་རྒྱང་ཁད་ཀི་ལོ་མི་ཊར་ ༧༌༨ ཙམ་དང་། རླངས་འཁོར་བརྒྱུད་དུས་ཚོད་ཕྱེད་ཙམ་ཕྱིན་པའི་རི་སྒང་ཞིག་ཏུ་ཀཱ་མཱ་ཀེ་ཡ་ཞེས་པའི་ལྷ་ཁང་ཞིག་ཡོད་པ་དེར། དུས་རབས་བཅུ་པ་དང་བཅུ་གཅིག་ནང་གནས་དེར། ཨིན་དྷི་རཱ་པཱ་ལཱ་ (༩༦༠-༩༩༠)དང་། དྷརྨ་པཱ་ལཱའི་(༡༠༣༥-༡༠༦༠)སྐབས་གསང་སྔགས་རྡོ་རྗེ་ཐེག་པ་དར་སྐོར་འཁོད་པ་ལྟར་ན། ཇོ་ནང་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐས་རྒྱལ་པོ་དེ་ཝ་པཱ་ལཱའི་[11]སྐབས་སུ་ནག་པོ་སྤྱོད་པ་ཆུང་བ་བྱོན་ཏེ།[12] དེ་ནི་སློབ་དཔོན་ནག་པོ་སྤྱོད་པའི་རྗེས་འབྲང་བདེ་དགྱེས་གཤིན་རྗེ་གཤེད་གསུམ་ལ་མཁས་པ་ཞིག་ཡིན། དེས་ནཱ་ལེནྡྲཱ་དང་ཉེ་བ་ཞིག་ཏུ་བདེ་མཆོག་བསྒོམས་པས་མཁའ་འགྲོ་མས་ལུང་བསྟན། ཀཱ་མ་རཱུ་པའི་ལྷ་མོའི་གནས་ན་རྫས་ཀྱི་དངོས་གྲུབ་ཡོད་ཀྱིས་ལོང་ཞིག་ཟེར། དེར་ཕྱིན་པའི་ཟ་མ་ཏོག་ཅིག་རྙེད། ཁ་ཕྱེ་བས་ཌཱ་མ་རུ་དྲྭ་བ་ཅན་ཞིག་བྱུང་། དེ་ལག་ཏུ་ཐོགས་ཙམ་གྱིས་རྐང་པ་ས་ལ་མ་རེག་ཅིང་། དྲག་ཏུ་དཀྲོལ་བ་ན་གྲུབ་པའི་རྣལ་འབྱོར་ཕོ་མོ་ལྔ་བརྒྱ་གང་ནས་བྱུང་ཆ་མེད་པར་འོངས་ནས་དེའི་འཁོར་བྱེད་པ་བྱུང་སྟེ། ཡུན་རིང་པོར་འགྲོ་བའི་དོན་མཛད་དོ། །ཞེས་པའི་ཀཱ་མཱ་རཱུ་པའི་ལྷ་མོའི་གནས་དེའང་དེང་གི་གུ་བཱ་ཧཱ་ཊཱིའི་ཉེ་འགྲམ་དུ་མཆིས་པའི་ལྷ་མོའི་གནས་ཀཱ་མ་ཀེ་ཡ་ཞེས་པ་དེ་ཡིན་པར་འདོད། དེ་སྐོར་ཞིབ་ཏུ་ཕྲན་གྱིས་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་རིག་པའི་ཚོགས་ཆེན་སྐབས་བཅུ་དྲུག་པའི་ཐོག་སྒྲོགས་སྦྱང་ཞུས་པའི་རྩོམ་ཡིག་བོད་ཀྱི་བླ་ཆེན་ཁག་གསུམ་རྒྱ་གར་ཤར་ཕྱོགས་ཀཱ་མཱ་ཏཱའི་རྒྱལ་རྒྱུད་བར་འབྲེལ་བ་བྱུང་བ་དང་དམར་མཆོད་བཀག་ཚུལ་སྐོར་གླེང་བ་ཞེས་པར་གསལ་ཡོད། གཞན་ཡང་གུ་བཱ་ཧཱ་ཊཱི་ནས་ནུབ་བྱང་དུ་ཀི་ལོ་མི་ཊར་ ༦༥-༧༠ མཚམས་སུ་ཉི་མའི་རི་ Surya Pahar ཞེས་པར་སྟོན་པའི་སྐུ་བརྙན་སོགས་ནང་པའི་རྟེན་དངོས་ཁག་རྙེད་ཡོད་པ་གོང་དུ་འཁོད་པ་རྣམས་ཡིན་ཞིང་། དེ་དག་དུས་རབས་བཞི་པ་ཙམ་སྟེ་གུཔྟའི་[13]སྐབས་བྱུང་བར་མིན་ནམ་སྙམ་པ་དང་། ཡུལ་དངོས་སྔོག་ན་ད་དུང་རྙེད་རྒྱུ་མེད་དམ་ཞེས་འགྲེལ་བརྗོད་པས་བཤད་འདུག གཞན་དུ་ན་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་ཀཱ་མ་རཱུ་པའི་ཕྱོགས་སུ་ཉེ་དུས་སུ་རྙེད་པའི་དབང་ཕྱུག་གི་སྤྱི་བོ་ལ་སངས་རྒྱས་ཀྱིས་བརྒྱན་པ་ཡང་བྱུང་། ཞེས་པ་སོགས་ལ་གཞིགས་ཚེ་ཀཱ་མ་རཱུ་པའི་ཡུལ་དུ་སྔོན་དུས་མདོ་སྔགས་གཉིས་ཀའི་བསྟན་པ་དར་རྒྱས་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་བྱུང་བར་ཐེ་ཚོམ་མི་དགོས་སོ། །

ལྔ། ཀཱ་མ་རཱུ་པའི་རྒྱལ་པོ་[14]ཀུ་མཱར་བྷ་ས་ཀཱ་ར་བཱར་དྷ་ནཱ།

བོད་ཀྱི་ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོ་དང་དུས་རབས་མཉམ་པའི་རྒྱ་གར་ཤར་ཕྱོགས་ཀཱ་མ་རཱུ་པའི་རྒྱལ་པོ་[15]ཀུ་མར་བྷས་ཀཱར་བཱར་དྷ་ནཱ་ནི། རྒྱའི་བཙུན་པ་ཤཱོན་ཙུང་གིས་[16]སློབ་གཉེར་ལ་འགྲུས་པ་ཡོན་ཏན་ལ་དགའ་བ་ཕྱི་ནང་གི་ཕྱོགས་སུ་མ་གཏོགས་ཀྱང་། རིས་མེད་ཀྱི་མཁས་པ་ལ་བཀུར་སྟི་ཆེ། ཞེས་པ་ལྟར་སྤྱིར་ནང་པ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་འཇུག་པ་ཤ་སྟག་ཅིག་མིན་ནའང་ལོ་རྒྱུས་ཁག་ཏུ་མཐོང་ཐུབ་པ་ནི། ཡུལ་དབུས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ཧརྴ་སྟེ་དགའ་བ་འཕེལ་ནི་དང་ཐོག་ནས་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱིས་རྗེས་སུ་བཟུང་ཞིང་ནང་པའི་རྒྱལ་པོ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། འདིས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་ལ་བྱ་བ་རླབས་ཆེན་བསྒྲུབས་པ་ཡང་ལོ་རྒྱུས་ཁག་ཏུ་ཞིབ་ཏུ་གསལ། རྒྱལ་པོ་འདི་ཀཱ་མཱརུ་བའི་རྒྱལ་པོ་ཀུ་མར་བྷས་ཀཱར་བཱར་དྷ་ནཱའི་མཛའ་བོ་[17]ཡང་ཡིན།

ཤཱོན་ཙུང་གི་ལམ་ཡིག་ཏུ་སྐད་གཉིས་སྨྲ་བའི་ཐ་ཤལ་པ་ཐང་སན་བདག་དེ་ཀར་ཡོད་པའི་སྐབས་ཤིག་ཆོས་འཁོར་ཆེན་པོ་[18]ཞིག་ལ་ཐུག་པས། ཀཱ་མ་རཱུ་པས་རྒྱལ་པོ་ལ་ཞུས་ཏེ། ནཱ་ལནྡྲའི་དགོན་པར་རྒྱང་འཕེན་སློབ་དཔོན་འགའ་འབྱོར་བྱུང་བར་ལྟར་ཕྱིན་པས། རྒྱལ་པོ་ཚུལ་ཁྲིམས་ཉི་མ་[19]དང་མཇལ། བསྙུན་འདྲི་སོགས་ཞུས་ཏེ་བག་ཕེབས་པར་མཛད། རིམ་གྱིས་མ་ཧཱ་ཙི་ན་ཞེས་པའི་ཡུལ་ཕྱོགས་གང་དུ་ཡོད་ཟེར་བའི་འགོ་བརྩམས་ཏེ་འདྲི་བཞིན་དགྱེས་པ་ཆེན་པོ་མཛད། ཡུལ་འདིའི་བསོད་ནམས་ཀྱི་ཞིང་གི་གཙོ་བོར་གྱུར་པ་ནི། སྟོན་པའི་གསེར་སྐུ་རྒྱལ་པོའི་སྐུ་ཚད་དང་མཉམ་པ་དོ་ལི་ལ་སྤྱན་དྲངས་ཏེ། གཡས་ལོགས་སུ་རྒྱལ་པོ་ཚུལ་ཉིས་ལྷ་དབང་བརྒྱ་བྱིན་གྱི་ཆ་ལུགས་ཀྱིས་གདུགས་དཀར་པོ་འདེགས། གཡོན་རོལ་ན་རྒྱལ་པོ་ཀུ་མཱ་རས་མེས་པོ་ཚངས་པའི་ཆ་ལུགས་ཀྱིས་རྔ་ཡབ་དཀར་པོ་འདེགས། ཞེས་པར་གཞིགས་ཚེ། སྐབས་དེར་རྒྱའི་བཙུན་པ་ཤཱོན་ཙུང་ཀཱ་མ་རཱུ་པའི་ཡུལ་དུ་བཞུགས་ཡོད་པ་དང་། ཡུལ་དབུས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་དགའ་བའི་ལྷའམ་དགའ་བ་འཕེལ། ཡང་ན་ཚུལ་ཁྲིམས་ཉི་མས་ཆོས་འཁོར་ཆེན་པོ་འཛུགས་དུས་རྒྱའི་བཙུན་པ་ཡང་ཕེབས་ཤིང་། ཀཱ་མཱ་རཱུ་པའི་རྒྱལ་པོ་ཀུ་མཱ་རཱ་ཡང་མཉམ་དུ་ཕེབས་འདུག་པ་དང་།[20] ཐང་ཡིག་རྙིང་མ་བམ་པོ་བརྒྱད་པར་ཀྲིན་ཀན་ཁྲི་ལོ་ཉེར་གཅིག་པར་(༦༤༨)རྒྱ་ནག་གི་ཕོ་ཉ་ཝང་ཞཱན་ཙི་རྒྱ་གར་དུ་འབྱོར་སྐབས། རྒྱལ་པོ་འདིས་སྣེ་ལེན་གཟབ་རྒྱས་གནང་སྟེ་ཁལ་རྟ་དང་གསེར་དངུལ་སོགས་རིན་པོ་ཆེ་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་ཕྱག་རྟེན་གྱ་ནོམ་པ་ཕུལ། ཁོང་གིས་ཝང་ཞཱན་ཙི་ལ་ལོ་ཙིའི་སྐུ་བརྙན་[21]ཞིག་དང་ཀུན་སྤྱོད་ཀྱི་མདོ་ཞིག་བསྩལ་རེས་ཞུས་ཞེས་པ་སོགས་ལ་གཞིགས་ཚེ། བོད་ཀྱི་ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོ་དང་རྒྱ་གར་གྱི་རྒྱལ་པོ་ཧརྴ་སྟེ་དགའ་བའི་འཕེལ་ལམ་ཚུལ་ཁྲིམས་ཉི་མ་དང་། དུས་རབས་མཉམ་པའི་རྒྱ་གར་ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་བྷཱསྐར་ཝརྨན་སྟེ། ཉི་མའི་གོ་ཆ་འདི་ཉིད་ལ་ནང་པའི་ཤུགས་རྐྱེན་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་ཤེས་ནུས་པ་དང་། རྒྱའི་སྡེ་སྣོད་འཛིན་པ་ཡེ་ཅེན་(༦༣༥-༧༡༣)གྱིས་རྒྱ་གར་ཡུལ་དུ་འབྱོར་བའི་ཐང་གི་བཙུན་པ་ཞེས་པ་ལས། རྒྱའི་སྡེ་སྣོད་འཛིན་པ་ཏོའོ་ཧྲིན་ནཱ་[22]ལེནྡྲར་བཞུགས་སྐབས་རྒྱ་གར་ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ཀུ་མཱ་རས་སྡེ་སྣོད་འཛིན་པ་ཁོང་ལ་བསྙེན་ཚད་མེད་གནང་སྟེ། དཔལ་ནཱ་ལེནྡྲ་དང་ལེ་དབར་གཅིག་ཙམ་གྱི་སར་རྒྱལ་པོ་རང་ཉིད་ཀྱིས་བཞེངས་པའི་དགོན་པ་ཞིག་ཡོད་པ་དེར་བཞུགས་སུ་བཅུག དགོན་པ་དེར་དམ་པ་ཁོང་གིས་ཐེག་དམན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་ལ་བློ་སྦྱངས་ཏེ་ཐེག་དམན་སྡེ་སྣོད་ཀྱི་དགོངས་པ་མ་ལུས་ཐུགས་སུ་ཆུད། ཅེས་པར་གཞིགས་ཚེ་ཀཱ་མ་རཱུ་པའི་རྒྱལ་པོ་ཀུ་མཱ་ར་འདི་ཉིད་སངས་རྒྱས་རྗེས་འཇུག་གི་རྒྱལ་པོ་ཞིག་མིན་ནམ་སྙམ་སྟེ། རྒྱའི་བཙུན་པ་ཤཱོན་ཙུང་གིས་རྒྱལ་པོ་འདིའི་ཡུལ་དུ། དཀོན་མཆོག་ལ་མོས་རེ་གཉིས་ཙམ་ཡོད་པ་ཚོས། གཟུངས་སྔགས་ཤུབ་བུས་བཟླ་བ་དང་ཡིད་ཀྱིས་གསོལ་བ་འདེབས་པ་ཙམ་བྱེད་པ་ལས་མངོན་མཚན་དུ་གཏན་ནས་མི་བྱེད། ཅེས་པར་བརྟགས་ན། སྐབས་དེ་ཙམ་ན་ཡུལ་མི་བྱིངས་རིག་བྱེད་ཆོས་ལུགས་པ་ཤུགས་ཆེ་བས་རྒྱལ་པོས་ཀྱང་མངོན་ཆུང་བྱས་པ་མིན་ནམ་དཔྱད་དགོས་སོ། །

དྲུག ཀཱ་མཱ་རཱུ་བའི་ཡུལ་ནས་ནང་པའི་པཎ་ཆེན་མང་པོ་བོད་ལ་ཕེབས་ཚུལ།

སྤྱིར་ཀཱ་མཱ་རཱུ་བའི་ཡུལ་ནས་བོད་དུ་ནང་བའི་པཎྚི་ཏ་འདི་དང་འདི་ཕེབས་ཞེས་གསལ་དུ་ཤོད་མི་ཐུབ། འོན་ཀྱང་ཡུལ་འདིར་སྔ་མོ་མདོ་སྔགས་ཀྱི་བསྟན་པ་ཤུགས་ཆེ་དར་སྐོར་དགེ་ཆོས་གསུངས་ཡོད་པ་དང་། ཕྱི་གླིང་གི་ཡིག་ཆ་ཁག་ཏུའང་ཡུལ་འདི་ནས་དུས་རབས་བཅུ་བ་གཅིག་ཙམ་ལ་བོད་ལ་ཕེབས་མཁན་ནང་བའི་མཁས་པ་མང་པོ་བྱུང་ཚུལ་གསལ་འདུག་པ་ལྟར། ཀཱ་མཱ་རཱུ་བའི་ཡུལ་འདི་སྤྱིར་བོད་འབྲུག་སོགས་དང་ས་འབྲེལ་ཡིན་སྟབས། ཡུལ་འདི་ནས་བོད་ལ་མཁས་པ་ཇི་སྙེད་ཅིག་བྱོན་ཡོད་སྲིད། གཞན་དུ་ན་ཇོ་ནང་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐས་བངྒཱལ་གྱི་རྒྱལ་པོ་དེ་ཝ་པཱ་ལའི་སྲས་དྷརྨ་པཱ་ལ་རྒྱལ་སྲིད་དུ་བསྐོས་ཏེ། འདིས་[23]རྒྱལ་སྲིད་ལོ་དྲུག་ཅུ་རྩ་བཞི་མཛད། ཀཱ་མ་རཱུ་པ་དང་། ཏི་རཱ་ཧ་ཏི་དང་། གཽ་ཌཱ་ལ་སོགས་པ་ཡང་དབང་དུ་བསྡུས། ཆབ་སྲིད་ཤིན་ཏུ་ཆེ་སྟེ་ཤར་རྒྱ་མཚོ་ལ་ཐུག་པ། ནུབ་ཏུ་ཌི་ལི་ཚུན་ཆད། བྱང་དུ་ཛ་ལན་དྷ་ར་མན་ཆད། ལྷོ་ལ་རི་འབིགས་བྱེད་ཀྱི་ཁོངས་ཚུན་ཆད་ལ་ལུང་བསྒྱུར། སེང་བཟང་དང་། ཡེ་ཤེས་ཞབས་བླ་མར་བསྟེན། ཤེར་ཕྱིན་དང་། དཔལ་གསང་བ་འདུས་པ་དང་ཕར་ཕྱིན་ཤེས་པའི་པཎྚི་ཏ་གྲལ་མགོར་འཇོག་པ་སོགས་བྱུང་། རྒྱལ་པོ་འདི་རྒྱལ་སྲིད་དུ་འཁོད་ཙ་ན། གྲུབ་པའི་སློབ་དཔོན་ཀུ་ཀུ་རི་པ་ཡང་བྷཾ་ག་ལའི་ཡུལ་དུ་འགྲོ་བའི་དོན་མཛད། ཅེས་དང་། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་[24]བོད་ཡུལ་དུ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་དར་བའི་དུས་ཀྱི་རྒྱ་གར་གྱི་པཎྚི་ཏ་དེ་དག་ཕལ་ཆེར་པཱ་ལའི་རྒྱལ་ཁམས་ནས་བྱོན་པ་རྐྱང་ཡིན་ཅིང་། ཨོཏནྡ་པུ་ར་དང་། བི་ཀྲ་མ་ཤི་ལ་ཡང་རྒྱལ་རྒྱུད་དེ་དག་གི་སྐབས་སུ་བརྩིགས་ཤིང་། ཐེག་ཆེན་ཤིན་ཏུ་དར་བའི་དུས་སུ་གྲགས། ཞེས་པ་ལྟར། སྐབས་འགར་ཀཱ་མཱ་རཱུ་བ་ཡང་པཱ་ལའི་རྒྱུད་ཀྱི་དབང་དུ་ཡོད་པ་སོགས་ལ་གཞིགས་ཚེ། པཱ་ལའི་རྒྱལ་ཁམས་སྐབས་དེ་དག་ཏུ་རྒྱ་ཆེ། དེ་ལྟ་ན་དུས་རབས་བདུན་པ་ནས་དུས་རབས་བཅུ་བདུན་པའི་བར་རྒྱ་གར་ནས་བོད་ལ་ནང་བའི་པཎྚི་ཏ་ ༡༢༨ ཙམ་བྱོན་པ་དང་། དེའི་ཁྲོད་ནས་དུས་རབས་བཅུ་བཞིའི་ནང་བོད་དུ་ཕེབས་པའི་དྷརྨ་པཱ་ལ་རྒྱ་གར་ཤར་ཕྱོགས་པ་ཡིན་པའི་འཐད་ཕྱོགས་མཁན་ཆེན་ངག་དབང་གྲགས་པའི་དྲིས་ལན་དུ་གསལ་བ་ལྟར། བོད་དུ་བྱོན་པའི་རྒྱ་གར་གྱི་པཎྚི་ཏ་ལ་ལ་ཞིག་རྒྱ་གར་ཤར་ཕྱོགས་ཀཱ་མཱ་རཱུ་བའི་ཡུལ་ཁམས་བྱོན་ཡོད་སྲིད་པ་དང་། དེ་བཞིན་བོད་ཀྱི་ལོ་ཙཱ་བ་ ༧༦ ཙམ་གོང་གསལ་ནས་དུས་རབས་ནང་རྒྱ་གར་དུ་བྱོན་པའི་ཁྲོད་ཀྱང་། ལོ་ཙཱ་ལ་ལ་ཞིག་ཀཱ་མཱ་རཱུ་བའི་ཡུལ་དུའང་བྱོན་ཡོད་པར་སྙམ་མོ། །

བདུན། བོད་བཙན་པོའི་དམག་དཔུང་ཀཱ་མཱ་རཱུ་པའི་ཡུལ་བར་བརྟོལ་བ།

དེ་ཡང་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་སྲིན་པོ་གདོང་དམར་བོད་ཀྱི་དམག་དཔུང་གིས། །སུམ་ཉིས་ས་ཡི་དཀྱིལ་འཁོར་བཟུང་ཞེས་གྲགས། །ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། གོང་བརྗོད་ལྟར་བོད་བཙན་པོ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོ་དང་། རྒྱ་ནག་ཐང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ཐང་ཐེ་ཙུང་། རྒྱ་གར་ཡུལ་དབུས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ཧརྴ་སྟེ་དགའ་བའི་ལྷའམ་ཚུལ་ཁྲིམས་ཉི་མ། རྒྱ་གར་ཤར་ཕྱོགས་ཀཱ་མཱ་རཱུ་པའི་རྒྱལ་པོ་ཀུ་མཱ་རའམ་བྷཱསྐར་ཝརྨན་སྟེ་ཉི་མའི་གོ་ཆ་རྣམས་དུས་རབས་མཉམ་པ་དང་། སྐབས་དེར་བོད་ཀྱི་དམག་དཔུང་རྒྱ་གར་བར་བསླེབས་ཡོད་པ་དང་། དེ་སྐོར་བོད་ཀྱི་ཡིག་ཆ་དང་། རྒྱ་ནག་གི་ཡིག་ཆ། རྒྱ་གར་གྱི་ཡིག་ཆ་སོ་སོར་འབྱུང་བ་དང་། དེ་དག་ལ་རྒྱས་བསྡུས་དང་ཁ་གསལ་ཡོད་མིན་གྱིས་འདིར་ཞིབ་བརྡར་གྱིས་འགོད་པ་ལ། དང་པོ་བོད་ཀྱི་ཡིག་ཆ་ལས་ཁ་གསལ་པོ་དགེ་ཆོས་ཀྱི་གསུང་རྩོམ་ཡིན་སྟབས། དེ་ལས་འདི་ལྟར་[25]རྒྱལ་པོ་ཧརྴའི་ཁྲི་ལོ་ཉེར་གཉིས་པའི་སྐབས་རང་རེའི་ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོ་འཁྲུངས་ཞེས་དང་། རྒྱལ་པོ་འདི་རང་རེའི་སྲོང་བཙན་དང་དུས་མཉམ། ཧརྴ་གསོན་པོའི་སྐབས་ཉིད་ན་བྲམ་ཟེ་ཞིག་རྒྱའི་གོང་མ་ལ་སྐྱེས་འབུལ་དུ་བརྫངས་པ་ལོ་གསུམ་ཙམ་གྱི་རྗེས་སུ་རྒྱ་ནག་པའི་སྐྱེས་ལན་པ་འགའ་ཞིག་དང་སྡེབ་སྟེ་རྒྱ་གར་དུ་སླར་འཁོར། དེ་ནས་ལོ་བཞི་ཙ་ན་སླར་ཡང་གོང་མ་ཐང་ཐེ་ཛུང་གི་ཕོ་ཉ་ཝང་ཧེན་ཙེ་བྱ་བ་རྟ་བ་སུམ་ཅུ་ཙམ་དང་བཅས་རྒྱ་གར་དུ་འབྱོར་[26]བར། ཧརྴ་ཁྲི་བཟུང་སྟེ་ལོ་བཞི་བཅུ་སོང་ཙམ་ལ་གྲོངས་ཟིན་ཞིང་། རྒྱལ་ཁམས་མི་བདེ་ཞིང་མུ་གེ་བརྡོལ་བའི་སྐབས་དང་འཕྲད། ཧརྴའི་ཤུལ་འཛིན་ཤུལ་འཛིན་མེད་པའི་རྐྱེན་གྱིས་བློན་པོ་སྲིད་སྒྲུབ་བྱ་བ་ཞིག་གིས་རྒྱལ་པོར་བཅོས་ཤིང་། ནང་པ་སངས་རྒྱས་རྣམས་ལ་ཤིན་ཏུ་འཚེ་བར་བྱས། རྒྱའི་གསེར་ཡིག་པ་རྣམས་བཅོམ་སྟེ་རྒྱ་གར་གྱི་རྒྱལ་པོ་དག་གིས་བསྐུར་པའི་དངོས་ཆས་དག་ཀྱང་འཕྲོག་འཁོར་ཕལ་ཆེར་བསད། འོན་ཀྱང་ཝང་ཧེན་ཙེ་ང་ཉིད་ཟླ་བོ་འགའ་དང་བཅས་མཚན་ལ་བྲོས་ཏེ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོ་ལ་སྐྱབས་བཅོལ་པས། རྒྱལ་པོའི་བཀས་བོད་དམག་ཧྲག་བསྡུས་གོ་མཚོན་དང་ལེགས་པ་ཆིག་སྟོང་ཉིས་བརྒྱ་དང་བལ་དམག་རྟ་པ་བདུན་སྟོང་དང་བཅས་པ་རྒྱ་གར་དུ་བརྫངས་ཤིང་། གསེར་ཡིག་པ་དང་ལྷན་དུ་ཏི་ར་ཧུ་ཏ་ལ་[27]སླེབས། ཉིན་གསུམ་ཙམ་ལ་འཐབ་པས་གྲོང་ཁྱེར་གཙོ་བོ་བཟུང་། རྒྱ་གར་སུམ་སྟོང་ཙམ་སྐེ་བྲེགས་ཤིང་། སྟོང་གཅིག་ཙམ་ཆུ་ལ་བསྐྱུར། རྒྱལ་པོ་སྲིད་སྒྲུབ་བྲོས་ཏེ་སླར་ཡང་དམག་གཞན་པ་དག་ཁྲིད་ནས་འཛིང་དུ་བྱུང་བར་བོད་རྣམས་ཀྱིས་ཕམ་སྟེ་མཐར་གཉེན་ཚན་དང་བཅས་པ་གསོན་པོར་བཟུང་ཞིང་རྒྱའི་གོང་མའི་དྲུང་དུ་བརྫངས། དགྲ་སྟོང་ཕྲག་ཙམ་གྱི་མགོ་བྲེགས་ཤིང་། ཆིག་ཁྲི་ཉིས་སྟོང་ཙམ་གསོན་པོར་བཟུང་། བ་ཕྱུགས་སུམ་ཁྲི་ལས་བརྒལ་བ་ཙམ་འཁྱེར། ལྕགས་རི་ཅན་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་བརྒྱ་དང་བརྒྱད་ཅུ་ཆབ་འོག་ཏུ་བཏུལ། ཅེས་འབྱུང་།

གཉིས་པ་རྒྱ་ནག་གི་ལོ་རྒྱུས་《ཡིག་ཚང་མ་ཧཱ་རུས་སྦལ་》(冊府元龜) ལས། ས་སྤྲེལ་ཕྱི་ལོ་ ༦༤༨ ལོར་བོད་དམག་ ༡,༢༠༠ དང་། བལ་ཡུལ་གྱི་རྟ་དམག་ ༧,༠༠༠ མངགས་ནས་རྒྱ་གར་ལ་དམག་བྱས།[28] ཞེས་འབྱུང་། གསུམ་པ་རྒྱ་གར་རབས་གནའ་བོའི་རྒྱ་གར་གྱི་དཔལ་ཡོན་ལོ་རྒྱུས་(The Story of Indian Civilization)ཞེས་པར།[29] ཕྱི་ལོ་ ༡༦༧ རྒྱལ་པོ་ཧར་ཤ་ (Harsha Vardhana) གྲོངས་པའམ་བསད་ཅེས་བྱུང་། དེར་བློན་པོ་ཨརྗུ་ན། (Arjuna) རྒྱལ་པོའི་ཁྲི་ལ་བསྡད་ཅིང་། ཟང་ཟིང་དུས་མི་བདེ་བའི་སྐབས་དེར། རྒྱ་ནག་ཐང་གི་ཕོ་ཉ་ཀ་ནུཇའ་ (王玄策 ,Kanauj) ལ་ཞེས་པ་འབྱོར། དེར་མགྲོན་པོར་སྣེ་ལེན་བྱེད་རྒྱུའི་ཚབ་ཏུ་སྐྱོན་འཛུགས་བྱས་ནས་བཅོམ། འཁོར་རྟ་པ་སུམ་ཅུ་པོ་ཉེས་མེད་དུ་བསད། རྒྱ་ནག་གི་གསེར་ཡིག་པ་ཁོ་རང་སྲོག་མགོ་ཐོན་ཙམ་གྱིས། བོད་ཀྱི་ཆབ་འབངས་སུ་གཏོགས་པའི་བལ་ཡུལ་དུ་བྲོས། སྲོང་བཙན་སྒམ་པོ་ནི། རྒྱ་ནག་གི་རྒྱལ་པོ་ཐང་ཐའེ་ཙུང་གི་མཐུན་ཕྱོགས་ཏེ། ཀོང་ཇོའི་ཡབ་སྲོང་བཙན་གྱི་ཞང་གཉེན་དུ་གྱུར་སྟབས། རྒྱ་ནག་གིས་རྒྱ་གར་ལ་ཉེས་ལན་སློག་ཆེད། བལ་བོད་ནས་དམག་གཏོང་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་བྱས། དེར་བོད་ནས་རྒྱ་གར་གྱི་བྱང་ཤར་མཚམས་ནས་དཔུང་བཏེགས་ཏེ། རྒྱ་གར་གྱི་མངའ་སྡེ་ཨ་སམ་(ཀཱ་མཱ་རཱུ་བ)དང་། བངྒཱལའི་མཁར་དང་གྲོང་ཚོ་ ༥༠༠ སྐོར་དམག་གིས་དབང་དུ་བསྡུས། རྒྱ་གར་བ་ཧ་ཅང་མང་པོ་འཛིན་བཟུང་བྱས་ནས་སྐེ་བྲེགས། བོད་དམག་གིས་ཨརྫུ་ན་བཟུང་ནས། རྒྱ་རྗེའི་དྲུང་དུ་བརྫངས་རྗེས། སླད་ཇི་བྱུང་གོ་རྒྱུ་ཚོར་རྒྱུ་མ་བྱུང་། འདི་ནི་ནི་རྒྱལ་པོ་ཧརྴ་ལ་སྲས་མེད་པའི་རྐྱེན་གྱིས་གནས་ཚུལ་ཆག་སྒོ་དེ་བྱུང་བ་རེད། ཅེས་རྒྱ་གར་རྒྱལ་རབས་ནང་བོད་དམག་རྒྱ་གར་བངྒཱལ་དང་ཀཱ་མཱ་རཱུ་པ་བར་དུ་བརྟོལ་བ་གསལ་པོ་བྲིས་ཡོད།

བརྒྱད། བོད་བཙན་པོས་རྒྱ་གར་ཡུལ་དབུས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ཧརྴའི་དགྲ་ཟླ་བཅོམ་རྗེས།

དེ་ཡང་གོང་གསལ་ལྟར་བོད་བཙན་པོའི་དམག་དཔུང་གིས་རྒྱ་གར་ཡུལ་དབུས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ཧརྴ་སྟེ་ཚུལ་ཁྲིམས་ཉི་མའི་ལམ་ལུགས་མི་སྐྱོང་ཞིང་། རྒྱལ་པོ་ཚུལ་ཁྲིམས་ཉི་མའི་སྐུ་མགྲོན་ཐང་གི་ཕོ་ཉ་རྣམས་བསད་བཅོམ་སོགས་རྒྱལ་པོ་ཚུལ་ཁྲིམས་ཉི་མའི་བྱ་སྤྱོད་ཕྱིན་ཅི་ལོག་བསྐྱོད་པ། བློན་པོ་ཨརྫུ་ན་(སྲིད་སྒྲུབ།)ལྟོས་དང་བཅས་པ་ཕམ་པར་མཛད་པའི་རྗེས། རྒྱ་གར་ཤར་ཕྱོགས་ཀཱ་མཱ་རཱུ་བའི་རྒྱལ་པོ་ཀུ་མཱ་རཱ་ཡིས་[30]དེ་ཐོས་ནས་རྒྱལ་པོ་ཧརྴའི་སྔོན་གྱི་མཛའ་བོ་ཀཱ་མཱ་རཱུ་བའི་རྒྱལ་པོ་ཀུ་མཱ་ར་ཞེས་བྱ་བས་མགུ་སྟེ་རྟ་ཕྱུགས་དང་དངོས་ཆས་ཤིན་ཏུ་མང་པོ་བོད་ལ་བརྫངས། དེ་ནས་བཟུང་ཡུན་ཇི་སྲིད་གཅིག་གི་བར་ཏི་ར་ཧུ་ཏ་སྟེ་ཡངས་པ་ཅན་དང་བྲི་ཛི་ལ་སོགས་པའི་ཡུལ་གྱི་ཆ་གངྒཱའི་བྱང་ངོས་སུ་གཏོགས་པ་འདི་རྣམས་བོད་ཀྱི་ཆབ་འོག་ཏུ་ཡོད་པ་ཡིན། ཞེས་འབྱུང་། དེ་ལྟ་ན་ཐང་ཡིག་རྙིང་མ་བམ་པོ་བརྒྱད་པར་ཀྲིན་ཀན་ཁྲི་ལོ་ཉེར་གཅིག་པར་( ༦༤༨ ) རྒྱ་ནག་གི་ཕོ་ཉ་ཝང་ཞཱན་ཙི་རྒྱ་གར་དུ་འབྱོར་སྐབས། རྒྱལ་པོ་འདིས་སྣེ་ལེན་གཟབ་རྒྱས་གནང་སྟེ་ཁལ་རྟ་དང་གསེར་དངུལ་སོགས་རིན་པོ་ཆེ་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་ཕྱག་རྟེན་གྱ་ནོམ་པ་ཕུལ། ཁོང་གིས་ཝང་ཞཱན་ཙི་ལ་ལོ་ཙིའི་སྐུ་བརྙན་ཞིག་དང་ཀུན་སྤྱོད་ཀྱི་མདོ་ཞིག་བསྩལ་རེས་ཞུས་ཞེས་པ་སོགས་ལ་གཞིགས་ཚེ། ཐང་གི་ཕོ་ཉ་འདི་སྐབས་དེར་ཀཱ་མཱ་རཱུ་པར་ཡང་ཕེབས་འདུག་པ་དང་། ཐང་གི་བློན་པོ་འདི་རྒྱལ་པོ་ཨརྫུནའམ་སྲིད་སྒྲུབ་ཀྱིས་བཅོམ་རྗེས་བོད་བཙན་པོར་སྐྱབས་ཞུས་པ་འདུག་པར། གཅིག་བྱས་ན་སྲིད་སྒྲུབ་འདི་ཉིད་ཀཱ་མཱ་རཱུ་པའི་རྒྱལ་པོ་ཀུ་མཱ་རས་ཀྱང་ཁ་གཏད་ཡིན་འདུག་སྟབས། སྐྱབས་བཅོལ་བའི་བློ་འདོན་ཁོངས་ཀཱ་མཱ་རཱུ་པའི་རྒྱལ་པོ་ཀུ་མཱ་ར་ཡང་ཡོད་སྲིད།

དགེ་ཆོས་ཀྱི་དེབ་དཀར་དུ་ཅུང་མ་འདྲ་བ་ཞིག་ནི། བོད་རྣམས་ཀྱིས་རྒྱ་གར་བ་བསད་པ་དང་། བཟུང་པའི་གྲངས་བསྡོམས་པར་ ༡༣,༠༠༠ ཙམ་ལོངས་པ་བྱུང་། བ་ཕྱུགས་ ༣༠,༠༠༠༠ ལས་མང་བ་ཙམ་འཁྱེར། ལྕགས་རི་ཅན་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་ ༡༨༠ ཙམ་བོད་འབངས་སུ་བཅུག དེ་ཐོས་ནས་རྒྱལ་པོ་ཨརྫུ་ནའི་དགྲ་ཟླ། ཀཱ་མཱ་རཱུ་པའི་རྒྱལ་པོ་ཀུ་མཱ་ར་ཟེར་བ་ཡང་མགུ་ནས། རྟ་ཕྱུགས་དང་དངོས་ཆས་ཤིན་ཏུ་མང་པོ་བོད་སུ་བརྫངས་ཞེས་འབྱུང་བ་དང་། དེ་བཞིན་སྐབས་དེར་རྒྱ་རྗེ་[31]ཐང་ཐེ་ཙུང་ཤིན་ཏུ་ཐུགས་མཉེས་ནས། ཐང་ཐེ་ཙུང་གྲོངས་པའི་སྐབས་སུ་ཡང་། ཞལ་ཆེམས་ལྟར་བང་སོའི་མདུན་དུ་བོད་ཀྱི་བཙན་པོའི་སྐུ་འདྲ་ཞིག་ཀྱང་ཆེད་དུ་བཞེངས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད་པ་འདིས། སྐབས་དེར་བོད་བཙན་པོའི་མངའ་ཐང་སྟོབས་འབྱོར་མཚོན་ནུས་སོ། །

དགུ། ཀཱ་མཱ་རཱུ་པའི་བྱུང་རབས་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་གནས་བབས་སྟེང་གལ་ཆེན་ཡིན་སྐོར།

སྤྱིར་ཀཱ་མཱ་རཱུ་པའི་བྱུང་རབས་ནི་བོད་ཀྱི་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་དང་། ཆབ་སྲིད་ལོ་རྒྱུས་གཉིས་ཀའི་ཐོག་གལ་ཆེའི་རང་བཞིན་དུ་གྱུར་པ་གོང་གསལ་ལོ་རྒྱུས་ཁག་ནས་རྟོགས་ནུས་པ་དང་། གཞན་དུ་ན་གནའ་བོའི་རྒྱ་གར་ཤར་ཕྱོགས་ཀཱ་མཱ་རཱུ་པའི་ཡུལ་འདི་གཉིས་བོད་ནས་འབབས་པའི་ཆུ་བོ་རྟ་མཆོག་ཁ་འབབ་བམ་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོ་འབབ་རྒྱུན་གྱི་ཉིན་སྲིབ་དུ་འཚོ་སྡོད་བྱེད་པ་དང་། ཀཱ་མཱ་རཱུ་པའི་རྒྱལ་རབས་ཉམས་ནས་ཀཱ་མཱ་ཏཱ་རྒྱལ་རབས་གཞི་ཚུགས་ས་ཡང་བོད་ཀྱི་ཆུ་བོ་རྟ་མཆོག་ཁ་འབབ་སྟེ་རྒྱ་གར་བའི་བྲ་ཧྨ་པུ་ཏྲ་(ब्रह्मपुत्र)སྟེ་ཚངས་པའི་བུ་ཞེས་པའི་གཙང་པོ་དང་། ཆུ་མགོ་བོད་ཀྱི་ལྷ་མོ་ལྷ་མཚོ་ནས་རིམ་བཞིན་འབྲས་ལྗོངས་བརྒྱུད་འབབ་པའི་བཀྲ་ཤིས་བྲག་གི་གཙང་བོ་དང་། ཡར་ཀླུང་གཙང་པོ་གཉིས་འདྲེས་པའི་དཀྱིལ་ཁུག་ཏུ་ཆགས་ཡོད། སྔ་མོའི་ཀཱ་མཱ་རཱུ་པའི་རྒྱལ་སྲིད་དར་བའི་སྐབས་ཀྱི་ས་ཁྱོན་ཡང་བོད་ཀྱི་ཆུ་བོ་འདི་གཉིས་ཀྱི་ཁུག་སོའི་ཡུལ་དག་ལ་ཟེར་ཞིང་། ཀཱ་མཱ་རཱུ་པའི་ལྷོ་བྱང་གི་ས་ཆ་རྣམས་བོད་ཀྱི་ས་རྒྱུད་དག་ཏུ་འབྲེལ་བས་གནའ་བོའི་ཀཱ་མཱ་རཱུ་པའི་ཡུལ་འདི་ཉིད་ས་ཆུ་གཉིས་ཀའི་ཐད་ནས་བོད་དང་འབྲེལ་བ་ཆེ་བའི་ཡུལ་ཁམས་ཤིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། འདིའི་ཁོངས་བྷོད་དྲའོ་ཞེས་པའི་མི་རིགས་ཤིག་ཀྱང་ཡོད་པ་དང་། བྷོད་དྲའོ་ཞེས་པའི་དོན་ནི་བོད་ཀྱི་བུ་ཞེས་ཟེར་སྐད། མི་རིགས་དེའི་ས་ཁྱོན་དང་མི་འབོར་དེང་གི་ཨ་སམ་གྱི་ཕྱེད་ཀ་ཙམ་ཟིན་ཡོད། མི་རིགས་འདིས་རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབ་ཅིག་ཀྱང་བརྩད་དང་རྩོད་བཞིན་འདུག ཁོང་ཚོ་བོད་ནས་མཆེད་ཅིང་བོད་ཀྱི་མི་རྒྱུད་ཡིན་པའི་ཤོད་སྲོལ་ཡང་མཆིས། ཉེ་རབས་ཀྱི་ཆ་ནས་བལྟས་ཚེ་བོད་ཀྱི་ཆོས་བརྒྱུད་རྣམ་པས་སློབ་གཉེར་བྱ་ཡུལ་སྦག་ས་ཆོས་སྒར་ཡང་སྔོན་གྱི་ཀཱ་མཱ་རཱུ་པ་དང་དུས་ཕྱིས་ཀྱི་ཀཱ་མཱ་ཏཱའི་ཡུལ་དེར་ཚུགས་པ་སོགས་ཀྱི་ཆ་ནས། ཀཱ་མཱ་རཱུ་པའི་ཡུལ་ཁམས་འདི་ཉིད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་བྱུང་རབས་ཤེས་པར་བྱ་རྒྱུ་ནི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་གནས་བབས་ལ་མཚོན་ན། ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པར་ཁོ་བོས་འདོད་དོ།། །།

དཔྱད་ཡིག་དང་ཞབས་མཆན། 

[1] བཙན་པོ་པཎྜི་ཏས་མཛད་པའི་འཛམ་གླིང་རྒྱས་བཤད་ལས། རང་རེའི་བོད་ལྗོངས་ཀྱི་ཆུ་བོ་ཡར་ལུང་གཙང་པོ་དེ་ལྷོ་ནས་ཀོང་པོ་བརྒྱུད་རྒྱ་གར་ཤར་ཕྱོགས་སུ་འབབ་པའི་ཁུལ་དེར་གྱི་རི་ཝརྟའི་ཡུལ་ཡོད་ཅིང་། ཡུལ་དེ་ལ་ཆ་གསུམ་དུ་ཕྱེ་བའི་དབུས་ཀྱི་ཆ་ལ་གོ་ཧ་རི་དང་། ཀམ་ཚ་རངྒ་གཉིས། ཤར་གྱི་ཆ་ལ་ཨ་སམ་གྱི་ཡུལ། ནུབ་ཀྱི་ཆ་ལ་ཀཱ་མ་རཱུ་པའི་ཡུལ་ཞེས་འབོད་པའི་དབང་གིས་ཡོངས་གྲགས་སུ་ཡུལ་གསུམ་ཀའི་སྤྱི་མིང་ལ་ཀཱ་མ་རཱུ་པའི་ཡུལ་ཞེས་གསལ་བར་གསུངས། ཞེས་འབྱུང་།

[2] དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་རྩོམ་དེབ་དང་པོ་ཤོག་གྲངས་ ༨༣ ཐོག་གསལ། བོད་ལྗོངས་ཡིག་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་ ༡༩༩༤ ལོར་པར་ཐེངས་གཉིས་པ་བཏབ།

[3] ཧི་མཱ་ལ་ཡ་ཡང་རི་རྒྱུད་ཀྱི་མིང་ཡིན་ཅིང་། བོད་ཀྱི་ཀོང་ཡུལ་དང་། འབྲས་མོ་ལྗོངས། བལ་ཡུལ། མིའམ་ཅི། ཀཱ་མཱ་རཱུ་པ། ཀུ་ལུ་ཏ། ཁ་ཆེའི་ཡུལ་སོགས་པ་རྣམས་ཀྱང་འདིའི་རི་ལྗོངས་ཁོ་ནར་མཆིས་སོ། །ཞེས་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་རྩོམ་དེབ་དང་པོ་ཤོག་གྲངས་ ༤༦ ཐོག་གསལ། བོད་ལྗོངས་ཡིག་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་ ༡༩༩༤ ལོར་པར་ཐེངས་གཉིས་པ་བཏབ།

[4] རྒྱལ་ཐོག་དང་པོ་བྷར་ཧ་མཱ་པཱ་ལཱ་(༩༠༠ -༩༢༠) རཱཏི་ནཱ་པཱ་ལཱ་(༩༢༠-༩༦༠) ཨིན་དྷི་རཱ་པཱ་ལཱ་(༩༦༠-༩༩༠) གྷོ་པཱ་ལཱ་(༩༠༠-༡༠༡༥) ཧཱར་ཤཱ་པཱ་ལཱ་ (༡༠༡༥-༡༠༣༥) དྷརྨ་པཱ་ལཱ་(༡༠༣༥-༡༠༦༠) ཇཱ་ཡཱ་པཱ་ལཱ་(༡༠༧༥-༡༡༠༠) བཅས་བྱུང་བར་གྲགས།

[5] མ་ཧི་པཱ་ལཱའི་ཡང་ཚ་མ་ཧི་པཱ་ལཱ་གཉིས་པའི་ཁྲི་འཛིན་སྐབས་ཀོབརྟའི་རིགས་ཀྱི་གཙོ་བོ་ཞིག་གིས་མགོ་དྲངས་ཏེ། འབངས་གྱེན་ལོག་གི་དམག་ཆེན་ཞིག་བྱུང་བ་དེ་ལ་ཀོ་བརྟའི་གཡུལ་དུ་གྲགས་ཤིང་། དེ་སྐབས་རྒྱལ་སྲིད་ཤོར་བ། སླར་ཡང་རཱ་མཱ་པཱ་ལཱས་ཐོབ་ཀྱང་དེ་ཕྱིན་པཱ་ལཱའི་རྒྱུད་ཤིན་ཏུ་དཔུང་སྟོབས་ཞན་ཟེར། ཞེས་འབྱུང་བངྒཱལ་གྱི་རྒྱལ་པོ་རཱ་མཱ་པཱ་ལཱ་ཞེས་པ་དེ་ཡིན་སྙམ། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་རྩོམ་པོད་དང་པོ་ཤོག་གྲངས་ ༣༦༡ ཐོག་གསལ། བོད་ལྗོངས་ཡིག་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༤ ལོ། པར་ཐེངས་གཉིས་པ།

[6] དེའི་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་ན་འདོད་པའི་གཟུགས་ཞེས་པའི་དོན་ཡིན་པར་སཾ་བོད་ཤན་སྦྱར་གྱི་ཚིག་མཛོད་ལས་འབྱུང་ངོ་། །

[7] དེ་ནས་རྒྱལ་པོ་དྷརྨཔཱ་ལཱ་ཡིས་སྲིད་དབང་བཟུང་པའི་སྐབས་སུ་(༧༩༠-༨༥༣)རྒྱ་གར་ཡུལ་དབུས་མ་གྷ་དྷར་བྱོན། གྲུབ་པ་ཐོབ་པའི་སློབ་དཔོན་སངས་རྒྱས་ཡེ་ཤེས་ལས་རབ་ཏུ་བྱུང་ཞིང་བསྙེན་པར་རྫོགས་ཤིང་། རྒྱུད་སྡེ་བཞིའི་དབང་དང་མན་ངག་མང་པོ་གསན། སློབ་དཔོན་གྱི་བཀའ་ལྟར་རྒྱ་གར་བྷང་གྷ་ལའི་ཡུལ་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་པ་ཎ་ཌ་པའི་བྱང་ཕྱོགས་ཀྱི་ནགས་ཚལ་པར་ཤི་ཞེས་བྱ་བར་བཞུགས་ནས་གསང་སྔགས་ཀྱི་སྤྱོད་པ་མཛད་དེ་མཆོག་གི་དངོས་གྲུབ་བརྙེས། དེ་ནས་རྒྱ་གར་བྱང་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡུལ་ཏི་ར་ཧུ་ཏི་དང་བལ་ཡུལ། ཤར་ཕྱོགས་ཀཱ་མརུ། ལྷོ་ཕྱོགས་ཏྲི་མ་ལ་སོགས་སུ་ཕྱིན་ནས་མུ་སྟེགས་པ་མང་པོ་བཏུལ་ཞིང་ལྷ་འདྲེ་མང་པོ་དམ་ལ་བཏགས་ཏེ་བོད་དུ་བྱོན། ཞེས་བོད་ལྗོངས་སྤྱི་བཤད་དུ་གསལ།

[8] དེ་ནས་རྒྱ་གར་ཡུལ་དུ་བྱོན་ནས་ཏི་ར་ཧུ་ཏི་ལ་སོགས་པ་ཐ་རུའི་ཡུལ་དང་། ཀཱ་མཱརུ་ལ་སོགས་པ་རྣམས་སུ་གསེར་འགྱུར་དང་། བཅུད་ལེན་ལ་སོགས་པས་སེམས་ཅན་མང་པོའི་ཚེ་བསྲིངས། ལོངས་སྤྱོད་སྤེལ། ཆུ་མེད་པ་རྣམས་ལ་ཆུ་གཏེར་བཏོན། ཞེས་སོག་ཟློག་བློ་གྲོས་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་མཛད་པའི་སློབ་དཔོན་སངས་རྒྱས་གཉིས་པ་པདྨ་འབྱུང་གནས་ཀྱི་རྣམ་པར་ཐར་པ་ཡིད་མུན་སེལ་ཞེས་པའི་ཤོག་གྲངས་ ༤༦ ཐོག་གསལ། ཆོས་སྤྱོད་པར་སྐྲུན་ཁང་གིས་ ༢༠༠༤ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན།

[9] རྒྱལ་ཁམས་པ་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐས་རང་ལོ་སོ་དྲུག་པར་ནགས་རྒྱལ་གྱི་དབེན་གནས་ཇོ་མོ་ནང་དུ་སྦྱར་པའི་སློབ་དཔོན་པདྨའི་རྣམ་ཐར་རྒྱ་གར་ལུགས་ཞེས་བྱ་བ་ལས་གསལ།

[10] ཁྲོ་བོ་བདུད་རྩི་འཁྱིལ་པའི་ཕུར་པ་ནི་དཀྱིལ་འཁོར་གྱི་གཟུངས་མ་རྣལ་འབྱོར་མ་ངང་ཚུལ་ཅན་ཞེས་བྱ་བ་ཞིག་གིས་བླངས་ཏེ་ཡུལ་བྷང་ག་ལའི་མཚོ་དེ་ལ་བཏབ་པས། ཀླུ་འཁོར་བཅས་ཐལ་བར་སོང༌། ཞག་བདུན་ནས་མཚོ་ཡང་བསྐམས། མུ་སྟེགས་ཀྱི་གྲྭ་དེ་རྣམས་ཞིག ཆུང་བ་དེ་སྒྲུབ་གཡོག་ཀཱ་མཱ་རུའི་རྣལ་འབྱོར་པ་རཏྣ་ཤྲི་ལ་ཞེས་བྱ་བས་བླངས་ཏེ་རྒྱལ་པོའི་ཁབ་ཀྱི་ཤེལ་གྱི་ཕ་བོང་དེ་ལ་བཏབ་པས་སིལ་གྱིས་ཤིག དེས་ཀྱང་ནང་པ་ལ་ཕན་པར་བྱུང༌། ཞེས་ཇོ་ནང་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐས་མཛད་པའི་སློབ་དཔོན་པདྨའི་རྣམ་ཐར་རྒྱ་གར་ལུགས་ཞེས་བྱ་བ་ན།  ཀཱ་མ་རཱུའི་རྣལ་འབྱོར་པ་རཏྣ་ཤྲི་ཞེས་པ་ཞིག་བྱུང་འདུག་པ་དང་། དེ་ནི་ཀཱ་མཱ་རཱུ་བའི་ཡུལ་གྱི་སློབ་དཔོན་པདྨའི་ཞལ་སློབ་ཅིག་མིན་ནམ་སྙམ།

[11] བྷངྒཱལ་གྱི་རྒྱལ་པོ་དྷརྨ་པཱ་ལཱའི་བུ་དེ་ཝ་པཱ་ལཱ་ཡིན་ཞིང་། ཕལ་ཆེར་བོད་ཀྱི་རྗེ་བོ་སད་ལེགས་མཇིང་ཡོན་གྱི་དུས་སྐབས་ཤིག་པ་འདྲ་སྟེ། བོད་རྗེ་སད་ན་ལེགས་མཇིང་ཡོན་གྱི་སྐབས་རྒྱ་གར་ན་དྷརྨ་པཱ་ལཱ་ཡོད་པ་ཡར་ཀླུངས་བང་སོའི་རྡོ་རིང་ལ་ཨོ་རྒྱན་པས་གཟིགས་ཞེས་དེབ་དམར་དུ་བཀོད་པ་གཉིས་ཀ་སྒྲིག་ནུས་ཞེས་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་གསུང་རྩོམ་པོད་དང་པོ་བོད་ལྗོངས་ཡིག་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་བསྐྲུན་པའི་དཔེ་དེབ་ཤོག་གྲངས་ ༣༥༥ ཐོག་གསལ།

[12] དམ་པའི་ཆོས་རིན་པོ་ཆེ་འཕགས་ཡུལ་དུ་ཇི་ལྟར་དར་བའི་ཚུལ་གསལ་བར་སྟོན་པ་དགོས་འདོད་ཀུན་འབྱུང་ཤོག་གྲངས་ ༢༡༦-༢༡༧ བར་གསལ། ཇོ་ནང་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐས་མཛད། ཤེས་རིག་དཔར་ཁང་གིས་བསྐྲུན།

[13] སམུ་དྲགུཔྟས་ཐོག་མར་རྒྱ་གར་བྱང་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡུལ་མང་པོ་བཟུང་། དེ་ནས་ལྷོ་ཕྱོགས་སུ་ཆུ་བོ་ན་ད་ལ་ཐུག་གི་བར་དབང་བྱས། ནུབ་ཏུ་ཡ་མུ་ན་དང་། ཤར་ཏུ་ལོ་ཧི་ཏའི་ཆུ་མཇུག་གི་བར་ཏུ་གུཔྟའི་རྒྱལ་ཁམས་སུ་བྱས། ཀཱ་མཱ་རཱུ་བ་དང་བལ་ཡུལ་སོགས་པ་ཕྱི་རོལ་གྱི་རྒྱལ་པོ་དག་གིས་ཀྱང་བཏུད། ཅེས་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་གསུང་རྩོམ་པོད་དང་པོ་བོད་ལྗོངས་ཡིག་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་བསྐྲུན་པའི་དཔེ་དེབ་ཤོག་གྲངས་ ༣༢༡ ཐོག་གསལ།

[14] རྒྱལ་པོ་འདིའི་མཚན་ལ་འབྲི་སྟངས་ཁག་གསུམ་འདུག རྒྱའི་བཙུན་པའི་ལམ་ཡིག་དང་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་རྩོམ་དུ་ཀུ་མཱ་རཱ་ཞེས་འབྱུང་། འཕགས་པའི་ཡུལ་གྱི་བྱུང་བ་བརྗོད་པ་ལེགས་བཤད་ཟླ་འོད་གསར་པ་ཞེས་པར་བྷཱསྐར་ཝརྨན་སྟེ་ཉི་མའི་གོ་ཆ་ཞེས་འབྱུང་། ཡང་གནས་བཤད་འདོད་འཇོ་བུམ་བཟང་དུ་ཀུ་མར་བྷ་ས་ཀཱ་ར་བཱར་དྷ་ནཱ་ཞེས་འབྱུང་། དཔེ་དེབ་ཤོག་གྲངས་ ༡༢-༡༣ བར་གསལ། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༣ ལར་པར་དུ་བསྐྲུན་འདུག དེ་ལྟ་ན་རྒྱལ་པོ་འདིའི་མཚན་དངོས་ནི་འཕགས་ཡུལ་གྱི་བྱུང་བ་བརྗོད་པ་དང་། གནས་བཤད་འདོད་འཇོ་བུམ་བཟང་ལས་འབྱུང་བ་ལྟར་དང་། ཀུ་མཱ་རཱུ་ཞེས་པ་རྒྱལ་སྲས་ཞེས་མིང་བཏགས་པ་མིན་ནམ་སྙམ་སྟེ་བརྟག

[15] ལེགས་སྦྱར་སྐད་དུ་རྒྱལ་པོ་ཀུ་མཱ་ར་ (Kumara)ཞེས་འབོད་པ་དང་། རྒྱ་ནག་སྐད་དུ་ཐོན་ཙི་བང་ཞེས་བསྒྱུར་འདུག རྒྱ་གར་ཤར་ཕྱོགས་ཀཱ་མ་རཱུ་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྒྱལ་པོའི་མིང་། གནས་མཁར་ནི་དེང་གི་རྒྱ་གར་ཨ་སམ་(Assam)མངའ་སྡེ་ནང་དུ་ཡོད་པ་དང་། རྒྱལ་པོ་འདི་དུས་རབས་བདུན་པའི་སྐབས་ཡུལ་དབུས་སུ་བྱོན་པའི་རྒྱལ་པོ་ཉི་སྦས་པ་དང་དུས་གཅིག་པར་བཤད་ཅེས་རྒྱ་གར་ཡུལ་དུ་བྱོན་པའི་ཐང་གི་བཙུན་པ་ཞེས་པའི་དཔེ་དེབ་ཤོག་གྲངས་ ༤༦ ཐོག་གསལ། བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་གིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༠ ལོར་པར་ཐེངས་དང་པོ་བསྐྲུན།

[16] ཆེན་པོ་ཐང་གུར་དུས་ཀྱི་རྒྱ་གར་ཞིང་གི་བཀོད་པའི་དཀར་ཆག་ཅེས་པའི་ཤོག་གྲངས་ ༢༤༢ ཐོག་གསལ། བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་གིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༤ ལོར་པར་ཐེངས་གཉིས་པ་བསྐྲུན།

[17] ཡུལ་དབུས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ཧརྴ་སྟེ་ཚུལ་ཁྲིམས་ཉི་མའམ་དགའ་བ་འཕེལ་དང་རྒྱ་ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་བྷཱསྐཝརྨན་ཏེ་ཉི་མའི་གོ་ཆ་གཉིས་མཛའ་གྲོགས་ཡིན་ཞིང་། ཡུལ་དབུས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ཧརྴའམ་དགའ་བ་འཕེལ་གྱིས་བངྒཱལ་གྱི་རྒྱལ་པོ་རི་བོང་དབང་པོ་དང་དམག་འཁྲུག་སྐབས། ཡུལ་ཀཱ་མ་རཱུ་པའི་རྒྱལ་པོ་བྷཱསྐཝརྨན་ཏེ་ཉི་མའི་གོ་ཆས་རྒྱལ་པོ་ཧརྴ་སྟེ་དགའ་བ་འཕེལ་ཕྱག་རོགས་ཞུས་ཡོད། དེ་སྐོར་འཕགས་པའི་ཡུལ་གྱི་བྱུང་བ་བརྗོད་པ་ལེགས་བཤད་ཟླ་འོད་གསར་པ་ཞེས་པའི་ཤོག་གྲངས་ ༢༩༦ ཐོག་གསལ།

[18] ཕྱི་ལོ་ ༦༤༢ ལོར་ཧར་ཤ་རྒྱལ་པོས་རང་གི་ཕོ་བྲང་དུ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཐེག་པ་གོང་འོག་བར་རྩོད་པ་རྒྱག་རྒྱུའི་ཚོགས་ཆེན་བསྐོང་བར། ཆོགས་ཆེན་དེར་རྒྱ་གར་ཕྱེད་གླིང་གི་རྒྱལ་ཁབ་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་དང་། གྲུབ་མཐའ་སོ་སོའི་མཁས་པ་སུམ་སྟོང་ཙམ་ལྷག དེ་མིན་བྲམ་ཟེའི་ཆོས་ལུགས་གཞན་པའི་མི་ཡང་ཉིས་སྟོང་ལྷག་དང་། མི་སེར་དེ་བས་མང་བ་སླེབས་ཡོད་སྟབས། མི་ཚོགས་ཀྱི་འཚང་ཁ་དང་། རྒྱལ་པོ་སོ་སོའི་གདུགས་དང་བ་དན་གྱིས་ས་གཞི་གཡོགས་པ་ལྟ་བུར་གྱུར་ཅེས་ཆེན་པོ་ཐང་གུར་དུས་ཀྱི་རྒྱ་གར་ཞིང་གི་བཀོད་པའི་དཀར་ཆག་ཅེས་པའི་ཤོག་གྲངས་ ༡༢ ཐོག་གསལ། བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་གིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༤ ལོར་པར་ཐེངས་གཉིས་པ་བསྐྲུན།

[19] རྒྱལ་པོ་འདིའི་མཚན་ལ་ཚུལ་ཁྲིམས་ཉི་མ་དང་། དཔལ་ལྡན་དགའ་བ་འཕེལ། དགའ་བའི་ལྷ་ཞེས་འབྱུང་ཞིང་གསུང་རྩོམ་ཡང་ཀླུ་ཀུན་ཏུ་དགའ་བའི་ཟློས་གར་དང་། རིན་ཆེན་ཕྲེང་བ། མཐོང་ན་དགའ་བའམ་ལྟ་ན་སྡུག་སྟེ་ཟློས་གར་གྱི་བསྟན་བཅོས་གསུམ་མཛད་ཡོད་པ་དང་། སྔ་མ་ཀླུ་ཀུན་ཏུ་དགའ་བའི་ཟློས་གར་ནི་བོད་ལའང་འགྱུར་ཡོད། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་སྤྲིན་གཞོན་གྱི་རྟོགས་བརྗོད་སོགས་ཀྱང་མཛད། རྒྱལ་པོ་འདིས་སྐུ་ཚེ་སྨད་དུ་མཆོད་རྟེན་མང་དུ་བཞེངས།

[20] རྒྱ་གར་ཡུལ་དུ་འབྱོར་པའི་ཐང་གི་བཙུན་པ་ཞེས་པའི་དཔེ་དེབ་ཤོག་གྲངས་ ༤༧ ཐོག་གསལ། བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་གིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༠ དཔེར་ཐེངས་དང་པོ་བསྐྲུན།

[21] ལོ་ཙི་སྐུ་བརྙན་ཞེས་པའི་ལོ་ཙི་འདི་ཉིད་ཕྱི་ལོ་སྔོན་གྱི་ ༤༧༡ ཙམ་དུ་བྱུང་བའི་རྒྱ་ནག་གི་གནའ་བོའི་རིག་གཞུང་ཏའོ་ལུགས་སྲོལ་གཏོད་མཁན་ཡིན་པར་བཤད་དེ་བརྟག

[22] རྒྱ་གར་ཡུལ་དུ་འབྱོར་པའི་ཐང་གི་བཙུན་པ་ཞེས་པའི་དཔེ་དེབ་ཤོག་གྲངས་ ༤༦ ཐོག་གསལ། བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་གིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༠ ལོར་པར་ཐེངས་དང་པོ་བསྐྲུན།

[23] དམ་པའི་ཆོས་རིན་པོ་ཆེ་འཕགས་ཡུལ་དུ་ཇི་ལྟར་དར་བའི་ཚུལ་གསལ་བར་སྟོན་པ་དགོས་འདོད་ཀུན་འབྱུང་ཤོག་གྲངས་ ༢༢༡ ཐོག་གསལ། ཇོ་ནང་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐས་མཛད། ཤེས་རིག་དཔར་ཁང་གིས་བསྐྲུན།

[24] དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་གསུང་རྩོམ་པོད་དང་པོ་བོད་ལྗོངས་ཡིག་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་བསྐྲུན་པའི་དཔེ་དེབ་ཤོག་གྲངས་ ༣༦༢ ཐོག་གསལ།

[25] དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་གསུང་རྩོམ་པོད་དང་པོ་བོད་ལྗོངས་ཡིག་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་བསྐྲུན་པའི་དཔེ་དེབ་ཤོག་གྲངས་ ༣༤༦-༣༤༨ བར་གསལ།

[26] ཀཱ་མཱ་རཱ་རཱུ་བ་དང་བངྒཱལ་གྱི་ཤར་མཐའ་རི་རྒྱུད་བརྒལ་ན། ཡུན་ནན་དང་ཐག་ཉེ་བ་འདྲ། དེ་ཡང་དགེ་ཆོས་ཀྱིས་དེའི་ཚེ་ཡུན་ནན་གྱི་ལྷོའི་མཐའ་ཀམཱོ་ཛའམ་ཙམྦ་གྲགས་པ་དེར་རཱོང་ཞུནབྱ་བའི་རྒྱལ་ཁབ་དར་ཞིང་། དེའི་རྒྱལ་པོ་ཡང་བྷངྒ་ལ་པ་རྣམས་དང་འབྲེལ་ཆེ་ཟེར་བས། ཇོ་བོའི་སྟོད་པ་ལས་རྒྱ་ནག་སྟོང་ཁུན་རྒྱལ་པོ་ཞེས་བཤད་པ་དེ་ཡང་འདི་ཡིན་ནམ་སྙམ། ཞེས་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་གསུང་རྩོམ་པོད་དང་པོ་བོད་ལྗོངས་ཡིག་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་བསྐྲུན་པའི་དཔེ་དེབ་ཤོག་གྲངས་ ༣༥༥-༣༥༦བར་གསལ།

[27] ཏི་རཱ་ཧུ་ཏིའམ་ Tirhut ཏིརཧིཏ་ Tirabhukti  तीरभुक्ति  ནི་རྒྱ་གར་ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་ཀཱ་མཱ་རཱུ་པ་དང་བངྒཱལ་དང་བྱང་དུ་བོད་བལ་ཡུལ་འབྲེལ་བའི་རྒྱལ་ཕྲན་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། གནའ་བོའི་མིང་ལ་ཏི་རཱ་ཧི་ཏ་དང་། ཏི་རཱ་བྷུཁཏི་ཞེས་ཟེར། དེང་སྐབས་མིཐིལཱ་དང་མིཐིལཱནཆཱལ་ཞེས་འབོད་པའི་ཡུལ་དེ་ཡིན། རྒྱ་གར་སྐམ་ས་ཆེན་པོའི་མཐའ་མཚམས་སུ་ཆགས་ཡོད་ཅིང་། ཡུལ་འདི་ཉིད་ཀྱི་ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་ཆ་མཱ་ཧཱ་ནཱན་དཱ་གཙང་བོ་དང་། ལྷོ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཆ་གངྒཱའི་ཆུ་བོ། ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཆ་གཱན་དཱ་ཀི་གཙང་པོ་རྣམས་རྒྱུ་ཞིང་བྱང་ཕྱོགས་ཧི་མཱ་ལ་ཡའི་རི་རྒྱུད་དུམ་བུ་དང་། བྷི་ཧར་གྱི་ས་ཆ་ཁ་ཤས་བལ་ཡུལ་ཤར་རྒྱུད་ཀྱི་འདབས་རོལ་དུ་གནས་པའི་གནའ་བོའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཡིན། བོད་བཙན་པོ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་སྐབས་སུ་བོདད་ཀྱི་ཆབ་འོག་ཏུ་སྐབས་ཤིག་ཏུ་གནས། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་དུས་ཕྱི་ཙ་ནའང་ཆག་ལོ་ཆོས་རྗེ་དཔལ་གྱི་ལམ་ཡིག་ལས། ཏིརརིཏ་ནས་རྒྱ་གར་དུ་པོའི་སྐབས་བོད་ཀྱི་ཆབ་འོག་ཏུ་་སླེབས་ཅེས་གསུངས་པས་ཤས་ཆེར་མ་ག་དྷ་ཙམ་ལ་ཁོང་རྣམས་རྒྱ་གར་ཞེས་འབོད་པ་ཡིན་འདུག་སྟེ་ཏིརཧིཏནི་བྲྀཛིའི་ཡུལ་དང་། ཡངས་པ་ཅན་ལ་སོགས་པའི་གངྒཱའི་བྱང་གངས་ཅན་གྱི་རྒྱུད་ལ་ཐུག་པའི་བར་དེ་དག་ལ་ཟེར། དེ་ནས་རིམ་གྱིས་ལྷོ་ལམ་ཐམས་ཅད་ལ་རྒྱ་གར་ལྷོ་ཕྱོགས། ཨ་སཾ་ཀཱ་མཱ་རཱུ་པ་སོགས་རྒྱ་གར་ཤར་དུ་བྱས་ནས་གངས་ཅན་གངས་རི་ཟད་རྒྱ་མཚོ་ལ་ལ་ཐུག་གི་བར་གྱི་གླིང་ཡོངས་རྫོགས་རྒྱ་གར་དུ་བྱས་སོ། ། ཞེས་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་གསུང་རྩོམ་པོད་དང་པོ་བོད་ལྗོངས་ཡིག་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་བསྐྲུན་པའི་དཔེ་དེབ་ཤོག་གྲངས་ ༦༠ ཐོག་གསལ།

[28] རྒྱ་ནག་གི་ལོ་རྒྱུས་ཚཱས་ཧྥུ་ཡོ་ཀུཡི་ (冊府元龜) ཤོག་གྲངས་ ༣༠ བར་གསལ།

[29] རྒྱ་གར་རབས་གནའ་བོའི་རྒྱ་གར་གྱི་དཔལ་ཡོན་ལོ་རྒྱུས་(The Story of Indian Civilization)ཞེས་པའི་ཤོག་གྲངས་ ༡༤༧-༣༣ བར་གསལ།

[30] དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་གསུང་རྩོམ་པོད་དང་པོ་བོད་ལྗོངས་ཡིག་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་བསྐྲུན་པའི་དཔེ་དེབ་ཤོག་གྲངས་ ༣༤༨ ཐོག་གསལ།

[31] དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་གསུང་རྩོམ་པོད་གསུམ་པ་བོད་ལྗོངས་ཡིག་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་བསྐྲུན་པའི་དཔེ་དེབ་ཤོག་གྲངས་ ༢༧༦-༢༧༧ བར་གསལ།

– – – – –