ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གི་འཇོག་མཚམས་ལ་དཔྱད་པ།

[ནང་དོན་གནས་བསྡུས།] དཔྱད་རྩོམ་འདིར་ནང་བསྟན་རིག་གཞུང་དུ་བྱུང་བའི་ཐེག་ཆེན་དང་ཐེག་དམན་ཞེས་པའི་བརྡ་ཆད་ཀྱི་ཁུངས་མདོར་བསྟན་ཅིང་། སྤྱིར་བརྡ་ཆད་དེ་གཉིས་ཀྱི་འཇུག་མཚམས་གཞུང་ལས་བསྟན་ཚུལ་རགས་བསྡུས་བཀོད། དེ་ལ་སློབ་དཔོན་བསོད་ནམས་རྩེ་མོའི་སྡོམ་ཚིག་རང་བཞིན་གྱི་འགྲེལ་བཤད་གཞིར་བཟུང་ཐོག་ཁོ་བོ་རང་གི་འཛིན་མཚམས་གནད་བསྡུས་བཅས་ཀྱིས་ཐེག་ཆེན་པ་དང་གྲུབ་མཐའ་ཐེག་ཆེན་པ་གཉིས་ཀྱི་ཁྱད་པར་གཙོ་བོ་བྱས་ནས་གླེང་ཡོད།

[གནད་ཚིག]  ཐེག་ཆེན། ཐེག་དམན། ལམ་དང་འབྲས་བུ། སྡེ་སྣོད་དང་གྲུབ་མཐའ།

 དང་པོ།  གླེང་བསླངས་ཏེ་མཚམས་སྦྱར་བ།

དེ་ལ་སྤྱིར་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་གཞུང་ལུགས་སྤྱི་དང་། སྒོས་སུ་བོད་ཀྱི་མཁས་པ་ཚོའི་དབུ་ཕར་གྱི་གཞུང་ལུགས་རྣམས་སུ་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གི་ངོ་བོ། རྣམ་དབྱེ། ཁྱད་པར་སོགས་ཤིན་ཏུ་རྒྱས་པར་བྱུང་ངོ་། ། ཡིན་ཡང་ཐེག་དམན་ཉན་རང་གཉིས་དང་། ཐེག་ཆེན་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཞེས་གསུང་སྐབས་བསམ་པ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་དང་ལྡན་མི་ལྡན་ཁོ་ནས་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གི་ཁྱད་པར་འབྱེད་དོ། ། ཡང་ཐེག་དམན་བྱེ་མདོ་གཉིས་དང་། ཐེག་ཆེན་དབུ་སེམས་གཉིས་ཞེས་པ་ལྟ་བའི་སྒོ་ནས་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གི་ཁྱད་པར་འབྱེད་དོ། ། འདི་ལ་གཞུང་གི་གོ་བ་གཅིག་པུའི་ཐོག་ནས་ནོར་བ་ཆེར་མི་འབྱུང་ཡང་། ཕྱོགས་ཟུར་ཡོངས་ནས་ཚིག་གི་འཛིན་མཚམས་བདེ་ཞིང་། ཁ་གསལ་ཐག་ཆོད་པ་ཞིག་གཞུང་ལུགས་གང་དུ་ཡང་མཐོང་དཀོན། དེ་བས་ད་ཐེངས་ཁོ་བོས་དེའི་ཐད་ནས་དབྱེ་ཞིབ་ཕྲན་ཙམ་ཞིག་བགྱིས་ཏེ། དོན་གྱི་འགངས་མ་བོར། ཚིག་གི་ཁ་གསལ་བའི་རྩོམ་ཐུང་འདི་བྲི་བར་བྱའོ།།

གཉིས་པ།  ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གི་ཐ་སྙད་ཀྱི་ཁུངས་མདོར་བསྟན་པ།

ཐེག་ཆེན་དང་ཐེག་དམན་ཞེས་པའི་བརྡ་ཆད་ནི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གསུང་རབ་རང་ན་ཤིན་ཏུ་མང་ངོ་། ། འདིར་མཚོན་ཙམ་དྲངས་ན། བློ་གྲོས་རྒྱ་མཚོས་ཞུས་པའི་མདོ་ལས། “དེ་ལས་གཞན་པའི་ཐེག་དམན་ཇི་སྙེད་ཟིལ་གྱིས་གནོན། །གང་དག་རྫུ་འཕྲུལ་རྐང་གི་རི་རབ་རྒྱལ་མཚན་མཐོ། །ཐེག་པ་ཆེན་པོར་འགྲོ་ཞིང་སེམས་ཅན་ཚིམ་པར་བྱེད།།”⑴ ཅེས་དང་། མདོ་སྡེ་དགོངས་པ་ངེས་འགྲེལ་ལས། “ཐེག་པ་ཆེ་དང་ཐེག་པ་དམན་པ་ལ། །རང་བཞིན་སྣ་ཚོགས་ཆོས་རྣམས་གང་བསྟན་པ། །དེ་དག་ཉིད་ནི་ཚུལ་གཅིག་ཡང་བསྟན་ཏེ། །དེ་ཕྱིར་ཐེག་པ་ཐ་དད་ང་མི་སྨྲ། །”⑵ཞེས་དང་། འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོད་ཀྱི་འགྲེལ་པ་སྙིང་པོ་མངོན་པར་རྟོགས་པ་ལས། “དེ་ལྟར་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་དང་། ཐེག་པ་ཆུང་ངུ་དང་།”⑶ཞེས་དང་། གཏན་ལ་དབབ་པ་བསྡུ་བ་ལས། “སེམས་ཅན་ཐེག་པ་དམན་པ་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་འདོད་པ་རྣམས་ལ་མི་འཚམ་པ་སྟོན་པ་དང་། སེམས་ཅན་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་ཐེག་པ་དམན་པ་འདོད་པ་རྣམས་ལ་མི་མཐུན་པ་སྟོན་པ་དང་།”⑷ཞེས་སོགས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གསུང་རབ་གཙོས་རྒྱ་གར་མཁས་པའི་གཞུང་དུ་རྒྱ་ཆེར་བྱུང་ངོ་། །

ཡང་། ཤེར་ཕྱིན་སྟོང་ཕྲག་བརྒྱ་པ་ལས། “འོ་ན་ཇི་ལྟར་ཉན་ཐོས་ཀྱི་ཐེག་པ་དང་། རང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཐེག་པ་དང་། ཐེག་པ་ཆེན་པོ་དང་། ཐེག་པ་གསུམ་པོ་འདི་དག་རྣམ་པར་དགོད་པར་འགྱུར།”⑸ཞེས་དང་། མདོ་ཀུན་ལས་བཏུས་པ་ལས། “སེམས་ཅན་རྣམས་ཀྱང་གང་འདི་ཉན་ཐོས་ཀྱི་ཐེག་པ་དང་། རང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཐེག་པ་དང་། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ཐེག་པ་དང་། ཐེག་པ་གསུམ་པོ་ཉིད་ཀྱིས་མྱ་ངན་ལས་འདའ་བར་གྱུར་ཏེ།”⑹ཞེས་དང་། འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོད་ཀྱི་རྒྱ་ཆེར་འགྲེལ་ལས། “ནང་པ་དག་ལ་རྣམ་པ་གསུམ་སྟེ།  ཉན་ཐོས་ཀྱི་ཐེག་པ་དང་།  རང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཐེག་པ་དང་།  བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ཐེག་པའོ།།”⑺ ཞེས་ཐེག་པ་གསུམ་གྱི་དབྱེ་བ་ཡང་བཀའ་བསྟན་གཉིས་ཆ་ནས་མང་བོ་བྱུང་ངོ་། ། ཡིན་ཡང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གསུང་རབ་ཏུ་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གི་དབྱེ་བ་སྤྱི་བབ་ཙམ་ལས་རིགས་དང་སྡེ་སོ་སོར་བྱས་ནས་ཞིབ་ཕྲའི་རྣམ་བཞག་ཆེར་བྱུང་མེད། ཕྱིས་སུ་རིམ་བཞིན་རྒྱ་གར་མཁས་པའི་ཁྲོད་དུ་སྔ་མ་ལས་ཅུང་ཞིབ་ཕྲ་བྱུང་ངོ་། ། དེ་ལས་ཀྱང་བོད་ཀྱི་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་འགྲེལ་བཤད་རྒྱས་པར་མཛད་ཡོད་པ་ནི། ཕྱོགས་གཅིག་ནང་བསྟན་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་གོ་རིམ་མངོན་གསལ་ཞིག་གོ ། འདི་གཅིག་པུས་ཀྱང་རང་རེ་བོད་དུ་ནང་བསྟན་རིག་གནས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཚད་གནའ་བོའི་རྒྱ་གར་ལས་མི་དམན་པ་རྟོགས་ཐུབ་བོ། །

གསུམ་པ།  ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གི་འཇོག་མཚམས་སྤྱིར་བཤད་པ།

སྤྱིར་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གི་འཇོག་མཚམས་ལ་མདོ་ལང་ཀར་གཤེགས་པ། མདོ་སྡེ་རྒྱན། བྱང་ས་ལས་བཤད་པ་གསུམ་མོ། ། དེ་ཡང་ལང་གཤེགས་ལས། “དེ་ནས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་དོན་དེ་ཉིད་ཡང་བསྟན་པའི་ཕྱིར་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་འདི་དག་གསུངས་སོ། ། ཆོས་ལྔ་དང་ནི་རང་བཞིན་གསུམ། །རྣམ་ཤེས་བརྒྱད་པོ་ཉིད་དག་དང་། །བདག་མེད་དོན་ནི་རྣམ་གཉིས་པོར། །ཐེག་ཆེན་ཐམས་ཅད་བསྡུས་པ་ཡིན།།” ⑻ཞེས་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་ཐམས་ཅད་ཆོས་ལྔ་སོགས་སྡེ་ཚན་བཞི་བོ་དེས་བསྡུས་པར་གསུངས། མདོ་སྡེ་རྒྱན་གྱི་བཤད་པ་ལས། “ཐེག་པ་ཆེན་པོ་ཉིད་རྣམ་པར་དབྱེ་བའི་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་གཉིས་ཏེ། དམིགས་པ་ཆེ་བ་ཉིད་དང་ནི། །དེ་བཞིན་བསྒྲུབ་པ་གཉིས་དག་དང་། །ཡེ་ཤེས་བརྩོན་འགྲུས་རྩོམ་པ་དང་། །ཐབས་ལ་མཁས་པར་གྱུར་པ་དང་། །ཡང་དག་འགྲུབ་པ་ཆེན་པོ་དང་། །སངས་རྒྱས་འཕྲིན་ལས་ཆེན་པོ་སྟེ། །ཆེན་པོ་འདི་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར། །ཐེག་ཆེན་ཞེས་ནི་ངེས་པར་བརྗོད། ། ཆེན་པོ་ཉིད་རྣམ་པ་བདུན་དང་ལྡན་པའི་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་ངེས་པར་བརྗོད།” ཅེས་དང་། “དངོས་པོ་བཅུ་པོ་འདིས་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་མཐའ་དག་བསྡུས་ཏེ།”⑼ཞེས་ཆེན་པོ་བདུན་གྱིས་ཐེག་ཆེན་ཡོངས་རྫོགས་བསྡུས་པར་གསུངས་སོ། །

འོ་ན་གཞུང་དེ་གཉིས་ལས་བྱུང་བའི་ཐེག་ཆེན་གཅིག་གམ་ཞེ་ན། གཤམ་ནས་གསེད་དགྲོལ་བྱའོ། །  དེ་ལ་གོང་དུ་དྲངས་པའི་གཞུང་ཁག་གཉིས་ལས། སྔ་མ་ཆོས་ལྔ། རང་བཞིན་གསུམ། རྣམ་པར་ཤེས་པ་བརྒྱད། བདག་མེད་གཉིས་བཅས་ཀྱིས་གཞི་ལམ་འབྲས་གསུམ་ལས་གཙོ་བོ་གཞིའི་གནས་ལུགས་དང་ལྟ་བ་བསྟན་ཏོ། ། ཕྱི་མས་དམིགས་པ་ཆེ་བ། སྒྲུབ་པ་ཆེ་བ། ཡེ་ཤེས་ཆེ་བ། བརྩོན་འགྲུབ་ཆེ་བ། ཐབས་ཆེ་བ། ཐོབ་པ་ཆེ་བ། འཕྲིན་ལས་ཆེ་བ་བཅས་ཀྱིས་གཙོ་བོ་ལམ་དང་འབྲས་བུའི་ཆ་ནས་བསྟན་ཏོ། ། དེ་ཡང་དང་པོ་ལྔས་ལམ་དང་། ཕྱི་མ་གཉིས་ཀྱིས་འབྲས་བུ་བསྟན་ཏོ། །

བྱེ་བྲག་ཏུ་གཞུང་འདི་གཉིས་གཉིས་ཀས་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གི་ཁྱད་པར་ཆེད་དུ་བྱས་ནས་བསྟན་མོད། སྟོན་ཚུལ་མི་འདྲའོ། ། ལང་ཀར་གཤེགས་པ་ལས། གྲུབ་མཐའ་ལ་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གི་ཁྱད་པར་བསྟན། མདོ་སྡེ་རྒྱན་ལས་ལམ་གྱི་མངོན་རྟོགས་དང་འབྲས་བུ་ལ་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གི་ཁྱད་པར་བསྟན་ཏོ། །

གྲུབ་མཐའི་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གི་ཁྱད་པར་ནི། ཆོས་ལྔ། རང་བཞིན་གསུམ་སོགས་སྡེ་ཚན་བཞི་བོ་ལས་གང་རུང་ཞིག་རང་ལུགས་ལ་ཁས་ལེན་པའི་ནང་པའི་གྲུབ་མཐའ་ཡིན་ན། ཐེག་ཆེན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་དང་། དེ་དག་ཁས་མི་ལེན་པའི་ནང་པའི་གྲུབ་མཐའ་ཡིན་ན་ཐེག་དམན་གྱི་གྲུབ་མཐའོ། ། ནང་པའི་གྲུབ་མཐའ་བཞི་ལས་དབུ་སེམས་གཉིས་ཀྱིས་དེ་དག་ཁས་ལེན་ནོ། ། བྱེ་མདོ་གཉིས་ཀྱིས་ནི་ཀུན་བཏགས་གཞན་དབང་ཡོངས་གྲུབ་སྟེ་མཚན་ཉིད་གསུམ་ཁས་མི་ལེན་ནོ། ། བདག་མེད་གཉིས་ལས་ཆོས་ཀྱི་བདག་མེད་མི་འདོད་དོ། ། རྣམ་ཤེས་ཚོགས་དྲུག་ལས་མི་འདོད་དེ། ཀུན་གཞི་དང་ཉོན་ཡིད་མི་འདོད་པའི་ཕྱིར་རོ། ། ཀུན་མཁྱེན་གོ་རམས་པ(1429-1489)ས་མཛད་པའི་སྡོམ་གསུམ་འཁྲུལ་སྤོང་ལས། “བརྗོད་བྱ་འདི་དག་ཁས་མི་ལེན་པའི་རང་སྡེ་རྣམས་ནི་ཉན་ཐོས་པ་ཞེས་གསུངས་ཏེ། མཚན་གཞི་ནི་ཉན་ཐོས་རྩ་བའི་སྡེ་བཞིའམ། དེ་ལས་གྱེས་པ་བཅོ་བརྒྱད་དོ། །བརྗོད་བྱ་དེ་དག་ཁས་ལེན་པ་ནི་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་སྟེ། མཚན་གཞི་ནི་དབུ་སེམས་རྣམ་པ་གཉིས་སོ།།”⑽ ཞེས་སོ། ། འཇུ་མི་ཕམ(1846-1912)གྱི་དབུ་མ་རྒྱན་འགྲེལ་ལས། “དེས་ན་དེ་ལྔའི་ནང་དུ་སེམས་ཙམ་དང་དབུ་མའི་གཞུང་ལུགས་མཐའ་དག་འདུས་པར་རིགས་པས་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་ན་ཐེག་ཆེན་མཐའ་དག་ཀྱང་དེ་ཙམ་དུ་ཟད་པར་ཤེས་པར་བྱ།”ཞེས་སོ། །

ལམ་དང་འབྲས་བུའི་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གི་ཁྱད་པར་ནི། མདོ་སྡེ་རྒྱན་ལས་བཤད་པའི་ཆེན་པོ་བདུན་དང་ལྡན་མི་ལྡན་གྱིས་འབྱེད་དོ། ། དེ་ཡང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ལམ་དང་འབྲས་བུ་ནི། ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་གཞན་དོན་ལ་དམིགས་པའི་བསམ་པ་རྒྱ་ཆེན་པོས་རྩིས་ཟིན་པས། ཐེག་ཆེན་གྱི་གསུང་རབ་མཐའ་ཡས་པ་ལ་འཇུག་པའི་དམིགས་པ་ཆེ་བ། རང་གཞན་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་བདེ་དོན་སྒྲུབ་པས་སྒྲུབ་པ་ཆེན་པོ། གང་ཟག་དང་ཆོས་ཀྱི་བདག་མེད་གཉིས་ཀ་རྟོགས་པས་ཡེ་ཤེས་ཆེན་པོ། བསྐལ་པ་གྲངས་མེད་གསུམ་དུ་ཚོགས་གསོག་པས་བརྩོན་འགྲུས་ཆེན་པོ། སྲིད་ཞི་གཉིས་ཀྱི་མཐའ་ལ་མི་གནས་པས་ཐབས་ཆེན་པོ། མཐར་ཐུག་སྟོབས་དང་མི་འཇིགས་པ་སོགས་ཡོན་ཏན་མཐའ་ཡས་པ་ཐོབ་པས་ཐོབ་པ་ཆེན་པོ། འཁོར་བ་ཇི་སྲིད་དུ་སེམས་ཅན་གྱི་དོན་བྱེད་པས་འཕྲིན་ལས་ཆེན་པོ་དེ་བདུན་དང་ལྡན་པ་ལ་ཐེག་པ་ཆེན་པོའོ། ། ཉན་ཐོས་དང་རང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ལམ་རྣམས་ནི་རང་ཉིད་གཅིག་པུ་ཞི་བ་དོན་གཉེར་གྱི་བསམ་པ་ཙམ་གྱིས་ཟིན་པའོ། ། ཆེན་པོ་བདུན་དང་མི་ལྡན་པས་ཐེག་དམན་ཡིན་ཞེས་བསྟན། སྡོམ་གསུམ་འཁྲུལ་སྤོང་ལས། “ཆེན་པོ་བདུན་དང་མི་ལྡན་པའི་ལམ་ཞུགས་རྣམས་ནི་ཐེག་པ་ཆུང་ངུ་བ་སྟེ།  མཚན་གཞི་ནི་ཉན་རང་རྣམས་སོ། །དེ་དང་ལྡན་པ་ནི་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་པ་སྟེ།  མཚན་གཞི་ནི་ཐེག་ཆེན་སློབ་པ་དང་མི་སློབ་པ་རྣམས་སོ།།”⑾ཞེས་སོ། ། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སའི་རྣམ་བཤད་ལས། “རྒྱུའི་གནས་སྐབས་ན་ཆེན་པོ་བདུན་དང་ལྡན་པས་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་ཞེས་བྱའོ། །ཡང་དེའི་འབྲས་བུ་ནི་དམ་པ་རྣམ་པ་བདུན་དང་ལྡན་པས་མཆོག་ཏུ་བླ་ན་མེད་པའོ་ཞེས་བསྟན་པའི་ཕྱིར་སྨྲས་པ། དེ་ལ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའོ། །ཡང་ན་རྣམ་པ་བདུན་གྱིས་ཉན་ཐོས་ལ་སོགས་པའི་བྱང་ཆུབ་རྣམ་པར་སྤྱད་ནས་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོ་ཁྱད་པར་དུ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་དེ་ལ་བྱང་ཆུབ་དམ་པ་འདི་ནི་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཁྱད་པར་རྣམ་པ་བདུན་པོ་འདི་དག་ཉིད་ཀྱི་དམ་པ་དང་། བླ་ན་མེད་པ་དང་། རྫོགས་པའི་བྱང་ཆུབ་དང་། བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོ་ཞེས་ཀྱང་བརྗོད་དོ།།”⑿ཞེས་སོ། ། དབུ་མ་འཇུག་པའི་འགྲེལ་བཤད་ལས། “ཐེག་པ་ཆེན་པོ་ཉིད་ལ་ཞེས་པ་ནི་གང་གི་མི་གནས་པའི་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་གྲོང་ཁྱེར་དུ་འགྲོ་བ་སྟེ་ལམ་མོ། །དེ་ལ་ཡང་ཆེན་པོ་སྟེ། ཆེན་པོ་བདུན་དང་ལྡན་པས་སོ།།”⒀ཞེས་སོ། །

བྱང་ས་ལས། “བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ནི་རྣམ་པ་བཞིས་ན་ཉན་ཐོས་དང་རང་སངས་རྒྱས་རྣམས་ལས་ཁྱད་པར་དུ་འཕགས་པར་རིག་པར་བྱ་སྟེ། བཞི་གང་ཞེ་ན། དབང་པོ་ལས་གྱུར་པ་དང་། སྒྲུབ་པ་ལས་གྱུར་པ་དང་། མཁས་པ་ལས་གྱུར་པ་དང་། འབྲས་བུ་ལས་གྱུར་པའོ། །”⒁ ཞེས་སོ། ། འདི་ཡང་ལམ་དང་འབྲས་བུའི་དབང་བྱས་ཀྱི་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གི་ཁྱད་པར་ཡིན། རྒྱས་པར་གཞུང་རང་དུ་ཤེས་པར་བྱའོ། །

དེ་འདྲའི་ཁྱད་པར་གྱི་རྩ་བའང་གོང་དུ་བཤད་པ་བཞིན་བསམ་པ་རྒྱ་ཆེ་ཆུང་ངམ། ཐབས་སྙིང་རྗེ་ཆེན་པོས་ཟིན་མ་ཟིན་གྱི་ཁྱད་པར་ཁོ་ནས་ཡིན་ཏེ། ལྕང་སྐྱང་རོལ་པའི་རྡོ་རྗེ(1717-1786)འི་གྲུབ་མཐའ་ཐུབ་བསྟན་ལྷུན་པོའི་མཛེས་རྒྱན་ལས། “ཐེག་ཆེན་གྱི་ཆོས་ཐམས་ཅད་ཆེན་པོ་བདུན་གྱིས་ཁྱད་པར་དུ་བྱས་ཚུལ་གསུངས་པ་ལྟར་གྱི་ཆེན་པོ་དེ་ལྟ་བུ་དག་དང་ལྡན་པ་ཞིག་ལ་སྙིང་རྗེ་ཆེན་པོར་བྱ་དགོས་པར་མངོན་ནོ།།”⒂ཞེས་སོ། །

བཞི་བ།  སློབ་དཔོན་བསོད་ནམས་རྩེ་མོའི་སྡོམ་ཚིག་བྱེ་བྲག་ཏུ་བཤད་པ།

དེ་ལྟར་རྒྱ་གཞུང་ནས་བྱུང་བའི་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གི་ཁྱད་པར་བཤད་སྟངས་གཉིས་པོ་དེ་ལ། སྡོམ་ཚིག་རང་བཞིན་གྱི་འགྲེལ་བཤད་མཛད་མཁན་སྔ་གྲས་ནི། སློབ་དཔོན་བསོད་ནམས་རྩེ་མོ(1142-1182)ཡིན། ཁོང་གིས་མཛད་པའི་རྒྱུད་སྡེ་སྤྱི་རྣམ་ལས། “སྡེ་སྣོད་དང་གྲུབ་མཐའི་དབང་དུ་བྱས་པའི་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་དང་། ལམ་དང་འབྲས་བུའི་དབང་དུ་བྱས་པའི་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་དུ་བཞག་པ།”⒃ཞེས་སོ། ། ཚིག་དེ་ནི་དཀའ་བའི་གནད་བཀྲོལ། དོན་གྱི་གོ་བ་སྡོམ་དུ་དྲིལ་བའི་ལེགས་པར་བཤད་པའོ། ། དེས་ན་ལེགས་བཤད་རྡོ་རྗེའི་ཚིག་རྐང་དེའི་བསྟན་དོན་གནད་བསྡུས་ཙམ་བཀྲལ་ན། དེ་ལྟར་དུ་སྡེ་སྣོད་དང་གྲུབ་མཐའི་དབང་དུ་བྱས་ན། ནང་བའི་གྲུབ་མཐའ་བཞི་ལས། དབུ་སེམས་གཉིས་ཀྱི་མཁས་པ་ཚོ་ཐེག་ཆེན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་སྨྲ་བའོ། ། དེ་དག་གིས་བཞེད་པའི་གཞི་ལམ་འབྲས་གསུམ་ནི་ཐེག་ཆེན་གྱི་གྲུབ་མཐའོ། ། དེ་བརྗོད་བྱའི་གཙོ་བོར་བྱས་པའི་གསུང་རབ་ཁག་ནི་ཐེག་ཆེན་གྱི་སྡེ་སྣོད་དོ། ། བྱེ་མདོ་གཉིས་ཀྱི་སློབ་དཔོན་ཚོ་ཐེག་དམན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་སྨྲ་བའོ། ། དེ་དག་གིས་བཞེད་པའི་གཞི་ལམ་འབྲས་གསུམ་ནི་ཐེག་དམན་གྱི་གྲུབ་མཐའོ། ། དེ་བརྗོད་བྱའི་གཙོ་བོར་བྱས་པའི་གསུང་རབ་ཁག་ནི་ཐེག་དམན་གྱི་སྡེ་སྣོད་ཡིན་པར་གྲུབ་བོ། །

ཡང་ལམ་དང་འབྲས་བུའི་དབང་དུ་བྱས་ན། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ཚོགས་ལམ་ནས་མཐར་ཐུག་མི་སློབ་ལམ་བར་གྱི་ས་ལམ་གྱི་མངོན་རྟོགས་འབྲས་བུ་དང་བཅས་པ་ནི་ཐེག་ཆེན་ནོ། ། དེ་ལ་གནས་པའི་སོ་སྐྱེས་དང་འཕགས་པའི་གང་ཟག་རྣམས་ཐེག་ཆེན་པའོ། །

ཉན་རང་གི་ཚོགས་ལམ་ནས་མི་སློབ་ལམ་བར་གྱི་ས་ལམ་འབྲས་བུ་དང་བཅས་པ་ནི་ཐེག་དམན་ཡིན་ནོ། ། དེ་ལ་གནས་པའི་སོ་སྐྱེས་དང་འཕགས་པའི་གང་ཟག་རྣམས་ནི་ཐེག་དམན་པའོ། །  འདི་ནི་སློབ་དཔོན་བསོད་ནམས་རྩེ་མོའི་ལེགས་པར་བཤད་པའི་བསྟན་དོན་མཐར་ཐུག་གོ།  ཀུན་མཁྱེན་གོ་རམས་པ་སོགས་ཕྱིས་ཀྱི་མཁས་པ་མང་པོས་སྡོམ་ཚིག་དེ་ཉིད་ཐུགས་ལ་བསྣམས་ནས་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གི་རྣམ་བཞག་མཛད་དོ། །

སྡེ་སྣོད་དང་གྲུབ་མཐའི་དབང་དུ་བྱས་པའི་ཐེག་ཆེན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་དབུ་སེམས་གཉིས། ཐེག་དམན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་བྱེ་མདོ་གཉིས་ཏེ། གྲུབ་མཐའ་བཞིའི་དབྱེ་བ་ནི་རྒྱ་གར་མཁས་པའི་གཞུང་རང་ན་བྱུང་ངོ་། ། དེ་ཡང་དུས་འཁོར་འགྲེལ་བཤད་དྲི་མེད་འོད་ལས། “རྒྱུ་དེས་ན་སེམས་ཅན་གྱི་བསམ་པའི་དབང་གིས་དེ་བཞིན་གཤེགས་པས་ཆོས་བསྟན་པ་ནི་བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བ་དང་མདོ་སྡེ་པ་དང་རྣལ་འབྱོར་སྤྱོད་པ་པ་དང་དབུ་མ་པའོ།།”⒄ ཞེས་དང་། མངོན་རྟོགས་རྒྱན་གྱི་འགྲེལ་པ་རྟོགས་དཀའི་སྣང་བའི་འགྲེལ་བཤད་ལས། “གཞན་དུ་ན་བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བ་དང་། མདོ་སྡེ་པ་དང་། རྣལ་འབྱོར་སྤྱོད་པ་དང་། དབུ་མ་པའི་སངས་རྒྱས་པ་རྣམས་གོང་ནས་གོང་གི་རིམ་པས་ཁྱད་པར་དུ་འཕགས་པར་ཇི་ལྟར་འགྱུར།”⒅ཞེས་གསུངས་སོ། །

ལྔ་བ།  རང་གི་འཛིན་མཚམས་གནད་བསྡུས་ཏེ་བཀོད་པ།

འོ་ན་གཞུང་སོ་སོ་ནས་བཤད་པའི་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གཉིས་པོ་འགལ་ལམ་མི་འགལ་ཞེ་ན། འདི་ལ་དོན་གྱི་གནད་འདུས། ཚིག་གི་འཛིན་མཚམས་བདེ་བ་ཞིག་བྱའོ། ། ཐོག་མར་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གི་ཁྱད་པར་ནི། ཇི་སྐད་དུ། ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་སེམས་བསྐྱེད་ཁྱད། ། ཅེས་རང་རེའི་མཁས་པ་རྣམས་ལ་ཡོངས་སུ་གྲགས་པ་དེ་ཉིད་དོ། །

དེས་ན་གྲུབ་མཐའ་ཐེག་ཆེན་པ་ཡིན་ན་ཐེག་ཆེན་པ་ཡིན་པས་མ་ཁྱབ་བོ། ། གྲུབ་མཐའ་ཐེག་དམན་པ་ཡིན་ན་ཐེག་དམན་པ་ཡིན་པས་མ་ཁྱབ་པའི་གནད་འདི་ཤེས་དགོས། དེ་ཡང་དང་པོ་གྲུབ་སྟེ། དབུ་མ་ཐལ་འགྱུར་པར་གྱུར་པའི་ཉན་ཐོས་མཐོང་ལམ་པ་དེ། གྲུབ་མཐའ་ཐེག་ཆེན་པ་ཡིན་ཡང་། ཐེག་དམན་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། རང་ཉིད་གཅིག་པུ་ཞི་བ་དོན་དུ་གཉེར་བའི་ལམ་ཞུགས་ཀྱི་གང་ཟག་ཡིན་པའི་ཕྱིར། གཉིས་པ་གྲུབ་སྟེ། བྱེ་བྲག་སྨྲ་བར་གྱུར་པའི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་དེ་གྲུབ་མཐའ་ཐེག་དམན་པ་ཡིན་ཡང་། ཐེག་ཆེན་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། ཐེག་ཆེན་སེམས་བསྐྱེད་རྒྱུད་ལྡན་གྱི་གང་ཟག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །

གནད་དེ་ད་རུང་རང་རེའི་མཁས་པའི་སྲོལ་རྒྱུན་ལྟར་མུ་གསུམ་མུ་བཞིའི་རིགས་ལམ་ལ་དྲངས་ནས་གསེད་དགྲོལ་ཉུང་ཙམ་བྱའོ། ། ཐེག་ཆེན་པ་དང་གྲུབ་མཐའ་ཐེག་ཆེན་པ་གཉིས་ལ་མུ་བཞི་བརྩི། ཐེག་ཆེན་པ་ཡིན་ལ་གྲུབ་མཐའ་ཐེག་ཆེན་པ་མ་ཡིན་པ་ནི། བྱེ་བྲག་སྨྲ་བར་གྱུར་པའི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའོ། ། ཐེག་ཆེན་པ་མིན་ལ་གྲུབ་མཐའ་ཐེག་ཆེན་པ་ཡིན་པ་ནི། དབུ་མ་བར་གྱུར་པའི་ཉན་ཐོས་དགྲ་བཅོམ་པའོ། ། གཉིས་ཀ་ཡིན་པ་ནི་མགོན་པོ་ཀླུ་སྒྲུབ་ལྟ་བུའོ། ། གཉིས་ཀ་མ་ཡིན་པ་ནི། བྱེ་བྲག་སྨྲ་བར་གྱུར་པའི་ཉན་ཐོས་དགྲ་བཅོམ་པ་ལྟ་བུའོ། །

འགའ་ཞིག་བྱེ་བྲག་སྨྲ་བར་གྱུར་པའི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་མེད་ཟེར། ཁོ་བོས་ནི་དེ་ཡོད་པར་འདོད་དོ། ། གཞན་དུ་ན་དེར་གྱུར་པའི་སེམས་ཙམ་པ་དང་། རང་རྒྱུད་པ་ཡང་མེད་པར་ཐལ་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ཡང་མེད་ཟེར་ན། ཇོ་བོ་རྗེས་སེམས་བསྐྱེད་ཀྱི་གདམས་པ་ཞུ་སའི་བླ་མ་གསེར་གླིང་པའི་རྒྱུད་ལའང་ཐེག་ཆེན་སེམས་བསྐྱེད་མེད་པར་ཐལ་ལོ། ། སེམས་ཙམ་པའི་དཔོན་ཕྱོགས་ཀྱི་གླང་པོས་ཐེག་ཆེན་སེམས་བསྐྱེད་འདོར་རྩིས་མཛད་པ་ན། འཇམ་པའི་དབྱངས་ཀྱིས་རྗེས་སུ་བཟུང་བ་སོགས་ཀྱང་རྫུན་དུ་ཐལ་ལོ། །

ཡང་ཁ་ཅིག་ན་རེ། བྱེ་བྲག་སྨྲ་བར་གྱུར་པའི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཡོད་པ་མི་འཐད་དེ། བྱེ་བྲག་སྨྲ་བས་ཐེག་ཆེན་གྱི་སྡེ་སྣོད་བཀར་ཁས་མི་ལེན་པའི་ཕྱིར། བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་ཁས་མི་ལེན་པའི་གང་ཟག་གི་རྒྱུད་ན་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་ཡོད་པ་འགལ་ལོ། ། ཞེས་ཟེར་རོ། ། ཐེག་ཆེན་བཀར་མི་འདོད་པའི་དོན་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་ཁས་མི་ལེན་པའི་དོན་དུ་སྙམ་པ་ནི་བློ་གྲོས་ཤིན་ཏུ་རྩིང་བའི་སྐྱོན་ནོ། ། ཉན་ཐོས་སྡེ་བས་བཀར་མི་འདོད་པའི་ཐེག་ཆེན་ནི། གཙོ་བོ་ཤེར་ཕྱིན་གྱི་མདོ་སྡེ་རྣམས་སོ། ། དེ་ཡང་ཆོས་ཐམས་ཅད་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་མ་གྲུབ་པར་བསྟན་པས་བཀར་ཁས་མི་ལེན་པ་ཡིན་གྱི། ཐེག་ཆེན་སེམས་བསྐྱེད་བསྟན་པས་བཀར་ཁས་མི་ལེན་པ་མིན་པའི་ཕྱིར་རོ། ། དེ་ཡང་གྲུབ་སྟེ། མདོ་སྡེ་རྒྱན། རྟོག་གེ་འབར་བ། སྤྱོད་འཇུག་ཆེན་མོ།  དབུ་མ་རིན་ཆེན་ཕྲེང་བ་སོགས་ཐེག་ཆེན་བཀའ་སྒྲུབ་ཀྱི་གཞུང་ཆེན་པོ་རྣམས་སུ་ཡང་། ཆོས་རྣམས་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་མ་གྲུབ་པར་བསྟན་པ་ཙམ་གྱིས་བཀའ་མིན་པར་མི་འགྲུབ་པའི་ཚུལ་གྱིས་ཐེག་ཆེན་བཀར་སྒྲུབ་མཛད་པ་ལས། ཐེག་ཆེན་སེམས་བསྐྱེད་སངས་རྒྱས་ཀྱི་དགོངས་པ་ཡིན་པ་དང་། དེ་སྟོན་པའི་སྡེ་སྣོད་ཙམ་བཀར་བསྒྲུབས་པ་ཞིག་གཞར་ཡང་མི་སྣང་ངོ་། ། གཞན་བོད་ཀྱི་མཁས་པ་སྔོན་མ་ཚོས་ཀྱང་དེ་ལྟར་བཞེད་དེ། སྡོམ་གསུམ་འཁྲུལ་སྤོང་ལས། “ཉན་ཐོས་ཀྱི་སྡེ་སྣོད་འདུལ་བ་ལུང་ལྟ་བུ་ནས་ཀྱང་ཐེག་པ་གསུམ་གྱི་གང་ཟག  ཐེག་པ་གསུམ་གྱི་སེམས་བསྐྱེད། ཐེག་པ་གསུམ་གྱི་བསྔོ་བ་དང་སྨོན་ལམ།  ཐེག་པ་གསུམ་གྱི་ལམ་དང་འབྲས་བུ་རྣམས་བཤད་ཅིང་། དེ་ཉིད་ཐེག་ཆེན་བཀར་མི་འདོད་པའི་ཉན་ཐོས་པ་དག་གིས་ཀྱང་ཁས་ལེན་ནོ།།”⒆ཞེས་སོ། །

གཞན་ཡང་རང་སྡེའི་གྲུབ་མཐའ་སྨྲ་བ་བཞི་བོ་རེ་རེའི་ལུགས་ལ་ཡང་ཐེག་པ་གསུམ་ཆར་གྱི་ལམ་གྱི་རྣམ་བཞག་ཆ་ཚང་བ་རེ་འདོད་དོ། ། དེ་ཡང་བྱེ་བྲག་སྨྲ་བའི་རང་གཞུང་མངོན་པ་མཛོད་ལས། “མྱུར་བ་སྲིད་པ་གསུམ་གྱི་མཐར། །ཞེས་དང་། བསེ་རུ་བསྐལ་པ་བརྒྱ་ཡི་རྒྱུས། ། ཞེས་དང་། དེ་གྲངས་མེད་གསུམ་ལ་སངས་རྒྱས།།”⒇ ཞེས་ཐེག་པ་གསུམ་ཆར་གྱི་ལམ་གྱི་རྣམ་བཞག་མཛད། མདོ་སེམས་སོགས་ཀྱིས་ཀྱང་དེ་ལྟར་འདོད་དོ། ། གྲུབ་མཐའ་རང་རང་གི་ལུགས་ཀྱི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ས་ལམ་ཉམས་སུ་བླངས་ནས་རྟོགས་པ་མངོན་དུ་གྱུར་པའི་བྱང་སེམས་ཡོད་པ་རིགས་པས་ཀྱང་གྲུབ་བོ། ། གཞན་ཡང་། སྡོམ་གསུམ་འཁྲུལ་སྤོང་ལས། “དེས་ན་སྡེ་སྣོད་དང་གྲུབ་མཐས་ཕྱེ་བའི་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་རེ་རེས་ཀྱང་རང་རང་གི་སྡེ་སྣོད་དང་། གྲུབ་མཐའ་དེའི་ནང་དུ་ལམ་དང་འབྲས་བུས་ཕྱེ་བའི་ཐེག་པ་གསུམ་གསུམ་གྱི་རྣམ་གཞག་བྱེད་ཅིང་། ཐེག་པ་གསུམ་གྱི་བྱང་ཆུབ་ཀྱང་རང་རང་གི་གྲུབ་མཐའ་དེ་ཁོ་ན་ལ་གནས་པས་ཐོབ་པར་འདོད་པས་ཉན་ཐོས་ཀྱི་སྡེ་སྣོད་འདུལ་བ་ལུང་ལྟ་བུ་ནས་ཀྱང་ཐེག་པ་གསུམ་གྱི་གང་ཟག  ཐེག་པ་གསུམ་གྱི་སེམས་བསྐྱེད། ཐེག་པ་གསུམ་གྱི་བསྔོ་བ་དང་སྨོན་ལམ། ཐེག་པ་གསུམ་གྱི་ལམ་དང་འབྲས་བུ་རྣམས་བཤད་ཅིང་།” ཞེས་དང་། “མཛོད་ལས་ཀྱང་། ཐེག་པ་གསུམ་གྱི་ལམ་བགྲོད་ཚུལ་གསུམ་དང་། འབྲས་བུ་གྲུབ་པའི་དུས་གསུམ་དང་། ཁྱད་པར་དུ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་དང་པོ་སེམས་བསྐྱེད་པའི་ཚུལ་དང་། གྲངས་མེད་གསུམ་གནས་སྐབས་གང་དུ་རྫོགས་པའི་ཚུལ་དང་། ཕར་ཕྱིན་དྲུག་གནས་སྐབས་གང་དུ་རྫོགས་པའི་ཚུལ་གསལ་བར་གསུངས་པས། ཉན་ཐོས་ཀྱི་སྡེ་སྣོད་ལས། ཉན་ཐོས་རང་ལུགས་ཀྱི་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་སེམས་བསྐྱེད་དང་། བསྔོ་བ་དང་སྨོན་ལམ་སོགས་གསུངས་པར་ཤེས་པར་བྱའོ།།”21 ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ། །

རང་རེ་མང་པོ་ཞིག་གིས་ནམ་རྒྱུན་ཐལ་འགྱུར་པའི་གྲུབ་མཐའ་ལ་མ་བརྟེན་ན་ཐ་ན་ངེས་འབྱུང་རྣམ་དག་དང་། བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་ཙམ་ཡང་རྒྱུད་ལ་སྐྱེ་རྒྱུ་མེད་པར་འདོད་པ་ནི་ལོག་པར་རྟོག་པའི་ནད་དོ། ། ཁོ་བོས་ནི་དེ་འདྲ་བ་རྒྱང་དུ་སྤང་བར་བྱའོ། །

དྲུག་པ། མཇུག་བསྡུ་བ།

མདོར་བསྡུས་ན་ནང་བསྟན་རིག་གཞུང་ལས་བཤད་པའི་ཐེག་ཆེན་ཐེག་དམན་ཞེས་པའི་བརྡ་ཆད་འདི་གཉིས་མེད་པ་ནས་ཡོད་པ། ཡོད་པ་ནས་ཞིབ་ཕྲ་ཅན་གྱི་བར་འཕེལ་རྒྱས་ཕྱིན་པའི་གོ་རིམ་སྟེ། དང་པོ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གསུང་རབ་ན་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གི་མིང་གི་དབྱེ་བ་ཙམ་བྱུང་། དེ་ནས་རྒྱ་གར་གྱི་མཁས་པ་ཚོས་སྔར་ལས་ཅུང་ཞིབ་པའི་རྣམ་བཞག་མཛད་དོ། ། བོད་ཀྱི་མཁས་པ་དག་གིས་སྔ་མའི་རྨང་གཞིའི་ཐོག་རང་རང་གི་རྣམ་དཔྱོད་ལ་བརྟེན་ནས་སྔ་ན་མེད་པའི་འགྲེལ་བཤད་དང་སྡོམ་ཚིག་མཛད་ཡོད། མཐའ་སྡོམ་ནི། ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གི་དབྱེ་བ་དང་རྣམ་བཞག་ཅི་ཙམ་བྱས་ཀྱང་། དེ་གཉིས་སྤྱིའི་ཁྱད་པར་སེམས་བསྐྱེད་ཀྱིས་འབྱེད་དགོས་པ་བདེ་གཤེགས་སྤྱི་ལུགས་ཡིན་ནོ། ། གཞན་གྲུབ་མཐའ་དང་སྡེ་སྣོད་སོགས་ལ་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གི་དབྱེ་བ་བྱེད་པ་ནི་སྔ་མ་ལ་ལྟོས་ན་ཕལ་བ་དང་བྱེ་བྲག་གི་རྣམ་བཞག་ཙམ་དུ་ཤེས་པར་བྱའོ། །

ཁོ་བོས་ནི་དགག་སྒྲུབ་ཀྱི་ཕུང་པོ། ཤེས་རབ་ཀྱི་འཇིག་རྟེན། བྱམས་བརྩེའི་དག་ཞིང་ཉིད་དུ་གྲུབ་པའི་ནང་བསྟན་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཁག་ལ་ཐོས་བསམ་ཕྲན་བུ་ཞིག་བགྱིས་པ་ལས་ཐོབ་པའི་བློ་སྐྱེད་འགའ་མི་བརྗེད་པའི་ཐོ་ཙམ་དུ་ད་ཐེངས་རྩོམ་ཐུང་འདི་འདྲ་ཞིག་བྲིས་པ་ལགས་པས། ལྷག་ཆད་ནོར་གསུམ་གྱི་མ་དག་པ་ཅི་མཆིས་ཆོས་ཀྱི་སྤྱན་དང་ལྡན་པ་ཚོར་བཤག་གོ།

དཔྱད་ཡིག་དང་ཞབས་མཆན། 

⑴འཕགས་པ་བློ་གྲོས་རྒྱ་མཚོས་ཞུས་པ་ཞེས་བྱ་བ་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་མདོ། སྡེ་དགེ་བཀའ་འགྱུར། མདོ་སྡེ། (ཕ) པོད།58 ཤོག་ངོས།73ན་གསལ།

⑵འཕགས་པ་དགོངས་པ་ངེས་པར་འགྲེལ་པ་ཞེས་བྱ་བ་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་མདོ། སྡེ་དགེ་བཀའ་འགྱུར། མདོ་སྡེ། (ཅ) པོད།49 ཤོག་ངོས། 48ན་གསལ།

⑶འཕགས་པ་འཇམ་དཔལ་གྱི་མཚན་ཡང་དག་པར་བརྗོད་པའི་འགྲེལ་པ་སྙིང་པོ་མངོན་པར་རྟོགས་པ་ཞེས་བྱ་བ། སློབ་དཔོན་ཆེན་པོ་དཔལ་གཉིས་མེད་རྡོ་རྗེས་མཛད། སྡེ་དགེ་བསྟན་འགྱུར།  (ཚི) པོད།47 ཤོག་ངོས།110ན་གསལ།

⑷རྣལ་འབྱོར་སྤྱོད་པའི་ས་རྣམ་པར་གཏན་ལ་དབབ་པ་བསྡུ་བ། འཕགས་པ་ཐོགས་མེད་ཀྱིས་མཛད། སྡེ་དགེ་བསྟན་འགྱུར། (ཞི) པོད། 130 ཤོག་ངོས།105ན་གསལ།

⑸ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་སྟོང་ཕྲག་བརྒྱ་པ། སྡེ་དགེ་བཀའ་འགྱུར། འབུམ། (ཀ) པོད།14 ཤོག་ངོས།160གསལ།

⑹མདོ་ཀུན་ལས་བཏུས་པ་ཆེན་པོ་ཞེས་བྱ་བ། ཤཱཀྱའི་གནས་བརྟན་མཁས་པ་ཆེན་པོ་དཔལ་མར་མེ་མཛད་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་མཛད། སྡེ་དགེ་བསྟན་འགྱུར། (གི) པོད།112 ཤོག་ངོས།19ན་གསལ།

⑺འཕགས་པ་འཇམ་དཔལ་གྱི་མཚན་ཡང་དག་པར་བརྗོད་པའི་རྒྱ་ཆེར་འགྲེལ་པ། སློབ་དཔོན་ཆེན་པོ་ཙནྡྲ་གོ་མིས་མཛད། སྡེ་དགེ་བསྟན་འགྱུར། (ཙི) པོད།48 ཤོག་ངོས།193ན་གསལ།

⑻ འཕགས་པ་ལང་ཀར་གཤེགས་པའི་མདོ་ལས་སངས་རྒྱས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་གསུང་གི་སྙིང་པོ་ཞེས་བྱ་བའི་ལེའུ། སྡེ་དགེ་བཀའ་འགྱུར།

མདོ་སྡེ། ༼ཅ༽ པོད། (49) ཤོག་ངོས།277ན་གསལ།

⑼ མདོ་སྡེ་རྒྱན་གྱི་བཤད་པ། སློབ་དཔོན་དབྱིག་གཉེན་གྱིས་མཛད། རྒྱ་འགྲེལ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས། པོད། (པ) ཤོག་ངོས།342ན་གསལ། ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།

⑽སྡོམ་པ་གསུམ་གྱི་བསྟན་བཅོས་ལ་དྲིས་ཤིང་རྩོད་པའི་ལན་སྡོམ་གསུམ་འཁྲུལ་སྤོང་ཞེས་བྱ་བ། གོ་རམས་པ་བསོད་ནམས་སེང་གེས་མཛད།༼ཏ༽ ཤོག་ངོས།34ན་གསལ། ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།

⑾སྡོམ་པ་གསུམ་གྱི་བསྟན་བཅོས་ལ་དྲིས་ཤིང་རྩོད་པའི་ལན་སྡོམ་གསུམ་འཁྲུལ་སྤོང་ཞེས་བྱ་བ། གོ་རམས་པ་བསོད་ནམས་སེང་གེས་མཛད། པོད། (ཏ) ཤོག་ངོས།35ན་གསལ། ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།

⑿རྣལ་འབྱོར་སྤྱོད་པའི་ས་ལས་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སའི་རྣམ་པར་བཤད་པ། སློབ་དཔོན་རྒྱ་མཚོ་སྤྲིན་གྱིས་མཛད། སྡེ་དགེ་བསྟན་འགྱུར།  (ཡི) པོད།133 ཤོག་ངོས།110ན་གསལ།

⒀དབུ་མ་ལ་འཇུག་པའི་འགྲེལ་བཤད་ཅེས་བྱ་བ།  ཁ་ཆེའི་པཎྜི་ཏ་ཆེན་པོ་ཛ་ཡ་ཨཱ་ནན་དས་མཛད། སྡེ་དགེ་བསྟན་འགྱུར། (ར) པོད། 104 ཤོག་ངོས།9ན་གསལ།

⒁རྣལ་འབྱོར་སྤྱོད་པའི་ས་ལས་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ས། འཕགས་པ་ཐོགས་མེད། སྡེ་དགེ་བསྟན་འགྱུར། ༼ཝི༽དུམ།  ལྡེབ་གྲངས། 3ན་གསལ།

⒂གྲུབ་མཐའ་ཐུབ་བསྟན་ལྷུན་པོའི་མཛེས་རྒྱན། ལྕང་སྐྱ་རོལ་བའི་རྡོ་རྗེས་མཛད། ཤོག་ངོས།344ན་གསལ། ཀྲུང་གོའི་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།

⒃རྒྱུད་སྡེ་སྤྱིའི་རྣམ་པར་གཞག་པ། སློབ་དཔོན་བསོད་ནམས་རྩེ་མོས་མཛད།  སྤྱི་ལྗོན་བརྟག་གསུམ། པོད་དང་པོ། ཤོག་ངོས།8ན་གསལ།  བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།

⒄བསྡུས་པའི་རྒྱུད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་འགྲེལ་བཤད། རྩ་བའི་རྒྱུད་ཀྱི་རྗེས་སུ་འཇུག་པ་སྟོང་ཕྲག་བཅུ་གཉིས་པ་དྲི་མ་མེད་པའི་འོད་ཅེས་བྱ་བ།  སྡེ་དགེ་བཀའ་འགྱུར། (ཤྲཱི) པོད།100 ཤོག་ངོས། 420ན་གསལ།

⒅ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའི་མན་ངག་གི་བསྟན་བཅོས་མངོན་པར་རྟོགས་པའི་རྒྱན་གྱི་འགྲེལ་པ་རྟོགས་པར་དཀའ་བའི་སྣང་བ་ཞེས་བྱ་བའི་འགྲེལ་བཤད། སློབ་དཔོན་གསེར་གླིང་པ་ཆོས་ཀྱི་གྲགས་པས་མཛད། སྡེ་དགེ་བསྟན་འགྱུར། (ཇ) པོད།86 ཤོག་ངོས།164ན་གསལ།

⒆སྡོམ་པ་གསུམ་གྱི་བསྟན་བཅོས་ལ་དྲིས་ཤིང་རྩོད་པའི་ལན་སྡོམ་གསུམ་འཁྲུལ་སྤོང་ཞེས་བྱ་བ། གོ་རམས་པ་བསོད་ནམས་སེང་གེས་མཛད། པོད། (ཏ) ཤོག་ངོས། 35ན་གསལ། ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།

⒇ཆོས་མངོན་པའི་མཛོད་ཀྱི་ཚིག་ལེའུར་བྱས་པ།  སློབ་དཔོན་དབྱིག་གཉེན་གྱིས་མཛད། སྡེ་དགེ་བསྟན་འགྱུར། (ཀུ) པོད། 140 ཤོག་ངོས།19ན་གསལ།

21སྡོམ་པ་གསུམ་གྱི་བསྟན་བཅོས་ལ་དྲིས་ཤིང་རྩོད་པའི་ལན་སྡོམ་གསུམ་འཁྲུལ་སྤོང་ཞེས་བྱ་བ། གོ་རམས་པ་བསོད་ནམས་སེང་གེས་མཛད། པོད། (ཏ) ཤོག་ངོས།35ན་གསལ། ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།

– – – – –