གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག་གནས་བབ་གླེང་བ།

གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག་གནས་བབ་གླེང་བ། – ༡༩༩༧ནས་༢༠༢༢ལོའི་བར་གྱི་བོད་རྒྱ་ཡིག་རིགས་གཉིས་ཀྱི་རྩོམ་ཡིག་དཀྱུས་སུ་བཟུང་བ།

ནང་དོན་གནད་བསྡུས། 1997ནས་2022ལོའི་བར་གཞུང་གཉེར་བོད་ཡིག་དུས་དེབ་དང་ཀྲུང་གོ་ཤེས་རིག་དྲ་བ་གཉིས་སུ་སྤེལ་བའི་དཔྱད་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྡུས་དབྱེ་ཞིབ་ལྟར་ན། བོད་ཡིག་དཔྱད་རྩོམ་དང་རྒྱ་ཡིག་དཔྱད་རྩོམ་གཉིས་ཀྱི་རྩོམ་སྟངས་དང་དཔྱད་གཞི་ཡིག་ཆ། ནད་དོན་སོགས་ལ་ཁྱད་པར་ཆེན་པོ་མངོན། ལྷག་ཏུ་ཡིག་རིགས་གཉིས་སུ་སྤེལ་བའི་གྲུམ་བུའི་ངོས་འཛིན་དང་གསོ་བཅོས་ལ་ཁྱད་པར་ཡོད་པར་མཐོང་། དེའི་རྒྱུ་མཚན་ནི་བོད་ཡིག་དཔྱད་རྩོམ་གྱིས་གཞུང་ལུགས་གཙོ་བཟུང་བ་དང་། རྒྱ་ཡིག་དཔྱད་རྩོམ་གྱིས་ནད་ཐོག་ལག་ལེན་གཙོར་བཟུང་བ་ཡིན་བསམ། དེ་ལས་རྟོགས་ཐུབ་པ་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གི་སྨན་བཅོས་ལ་གཅིག་གྱུར་གྱི་ཁ་ཕྱོགས་མེད་པ་དང་། རིག་གཞུང་དང་ལག་ལེན་ཟུང་འབྲེལ་བྱེད་ཐུབ་པའི་བོད་སྨན་པ་ཉུང་བ་མ་ཟད། གཞུང་ལུགས་དང་ལག་ལེན་གཉིས་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག་ཁ་ཕྱོགས་མི་མཐུན་པ་དེའོ།།

གནད་ཚིག། གྲུམ་བུ། ཞིབ་འཇུག་གནས་བབ། བོད་རྒྱ་ཡིག་དཔྱད་རྩོམ།

གྲུམ་བུ་ནི་མཚོ་བོད་མཐོ་སྒང་ཐོག་ཆེས་རྒྱུན་མཐོང་གི་ནད་གཅིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་ཡིག་ཚང་ནང་ཆེས་མཐོང་མང་ལ་ཞིབ་ཆ་ལྡན་པའི་ནད་རིགས་ཤིག་ཀྱང་ཡིན།[1] འཚོལ་ཞིབ་བྱས་པ་ལྟར་ན། བོད་རྒྱ་ཡིག་རིགས་གཉིས་སུ་སྤེལ་བའི་དཔྱད་འབྲས་ལ་ཁྱད་པར་ཆེན་པོ་ཡོད་སྟེ། བོད་ཡིག་གི་བཀོད་པའི་ཞིབ་འཇུག་འབྲས་བུ་ནི་གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་གཞུང་ལུགས་ཞིབ་འཇུག་དང་གྲུམ་བུའི་ནད་ཐོག་ཕན་འབྲས་ཞིབ་འཇུག་གཉིས་ཡིན་ཏེ། གཡང་འབུམ་བཀྲ་ཤིས་སོགས་[2]ཀྱིས་ཡིག་ཚང་ཞིབ་འཇུག་གི་ཐབས་ལམ་སྤྱད་དེ་གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པ་དང་། པད་མ་བཀྲ་ཤིས་[3]ཀྱིས་གྲུམ་བུར་རླངས་ལུམས་ཀྱིས་བཅོས་པའི་ནད་ཐོག་ཕན་འབྲས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པ། སྒྲོལ་མ་མཚོས་[4]མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་བོད་ལུགས་སྨན་ཁང་སྨན་ལུམས་ཚན་ཁག་གི་ནད་ཐོ་དཔེ་ལ་བཟུང་ནས་ལུམས་བཅོས་ཀྱི་ནད་ཐོག་ཕན་འབྲས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པ་ལྟ་བུའོ།། རྒྱ་ཡིག་གི་བཀོད་པ་ནི་གྲུམ་བུའི་བསྡུར་དཔྱད་ཞིབ་འཇུག། གྲུམ་བུའི་ནད་ཐོག་གསོ་བཅོས་ཞིབ་འཇུག། གྲུམ་བུའི་སྨན་སྦྱོར་གཏོང་སྟངས་ཞིབ་འཇུག། གྲུམ་བུའི་སྨན་རྫས་ནུས་པ་ཞིབ་འཇུག། སྨན་པ་གྲགས་ཅན་གྱི་ནད་སྨན་སྤྲོད་སྟངས་ཞིབ་འཇུག་སོགས་ཡིན་ཏེ། ཝང་ཅིན་[5]སོགས་ཀྱིས་ཡིག་ཚང་དཔྱད་བསྡུར་ལམ་ནས་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་དང་ཀྲུང་ལུགས་རིག་གཉིས་ཀྱིས་གྲུམ་བུའི་ངོས་འཛིན་དང་ཁྱད་པར་ལ་བསྡུར་དཔྱོད་བྱས་པ། མགོན་པོ་མཚོ་སོགས་[6]ཀྱིས་བདུད་རྩི་ལྔ་ལུམས་ཀྱིས་གྲུམ་བུ་བཅོས་པའི་ནད་ཐོག་ཕན་འབྲས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པ། ཚེ་ལྷ་རྒྱལ་སོགས་[7]ཀྱིས་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི་དཔེ་ལ་བཟུང་བ་ནས་གཞི་གྲངས་སྔོག་འདོན་ཐབས་ལམ་གྱིས་གྲུམ་བུ་བཅོས་པའི་སྨན་སྦྱོར་རིགས་ལམ་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པ། ཕག་མོ་དོན་འགྲུབ་སོགས་[8]ཀྱིས་གཞི་གྲངས་སྔོག་འདོན་ལམ་ནས་རྒྱལ་སྨན་ཆེན་མོ་ཉི་མ་ལགས་ཀྱིས་གྲུམ་བུ་བཅོས་པའི་ནད་སྨན་སྤྲོད་སྟངས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པ། བུན་ཁྲང་དོན་འགྲུབ་སོགས་[9]ཀྱིས་དྲ་ལམ་སྨན་ནུས་ཀྱིས་ཁྱུང་ལྔས་གྲུམ་བུ་བཅོས་ཐུབ་པར་བསྟན་པ་ལྟ་བུའོ།། དེ་མིན། ཡིག་རིགས་གཉིས་སུ་བཀོད་པའི་དཔྱད་རྩོམ་གྱི་དཔྱད་གཞི་ཡིག་ཆ་ལ་ཡང་ཁྱད་པར་ཆེན་པོ་ཡོད་དེ། བོད་ཡིག་གི་ལམ་ནས་སྤེལ་བའི་དཔྱད་རྩོམ་གྱི་དཔྱད་གཞི་ཡིག་ཆ་ནི་གནའ་དཔེ་དག་གཙོ་བྱས་ཡོད་པ་དང་། རྒྱ་ཡིག་གི་ལམ་ནས་སྤེལ་བའི་དཔྱད་རྩོམ་གྱིས་རྒྱ་ཡིག་གི་བྲིས་པའི་དཔྱད་རྩོམ་དག་གཙོ་བྱས་ཡོད་དོ།། དེ་ལས་ཡིག་རིགས་གཉིས་ལ་ཞིབ་འཇུག་གི་སྡེ་མི་འདྲ་བ་གཉིས་དང་། གཅིག་གིས་གཅིག་ལ་དོ་སྣང་ཆེན་པོ་བྱུང་མེད་པ་ཤེས་ཐུབ་པ་མ་ཟད། བོད་རྒྱ་ཡིག་རིགས་གཉིས་སུ་སྤེལ་བའི་ཞིབ་འཇུག་འབྲས་བུ་ལ་ཁྱད་པར་ཆེན་པོ་ཡོད་པས་གཅིག་གིས་གཅིག་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་མེད་པའམ་ཉུང་བ་ཤེས་ཐུབ། དེ་ཕྱིར་གྲུམ་བུའི་ཞིབ་འཇུག་གི་གནས་བབ་རྟོགས་ཞིབ་བྱ་རྒྱུ་ནི་ཞིབ་འཇུག་དཔྱད་འབྲས་ལ་ཟློས་སྐྱོན་མི་འབྱུང་བའི་སྔོན་འགྲོ་ལྟ་བུ་ཡིན་སྟབས། འདིར་རྩོམ་པ་པོས་ལོ་ངོ་ཉི་ཤུ་ལྷག་ནང་ཡིག་རིགས་གཉིས་སུ་སྤེལ་བའི་དཔྱད་རྩོམ་དག་དཀྱུས་སུ་བཟུང་སྟེ་གྲུམ་བའི་རྒྱུ་རྐྱེན་དང་། ངོས་འཛིན། དབྱེ་བ། གསོ་བཅོས། བཅོས་བསྐྱེད་སོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་དང་། ཞིབ་འཇུག་ཁྲོད་ལྷག་པའི་གནད་དོན་དང་མ་འོངས་བསམ་གཞིག་བཅས་ལ་དཔྱད་ཞིབ་བྱས་པའི་གྲུབ་དོན་དེ་དག་དོན་ཚན་ཁ་ཤས་ཀྱི་ལམ་ནས་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

དང་པོ། གྲུམ་བུའི་ཞིབ་འཇུག་གནས་བབ།
གཅིག གྲུམ་བུའི་རྒྱུ་རྐྱེན་གྱི་ཞིབ་འཇུག་གནས་བབ།

འབུམ་རམས་པ་རིན་ཆེན་སྐྱིད་[10]ཀྱིས་སྤྱིར་ནད་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་འཆད་པར་རྒྱུ་དང་རྐྱེན་སོ་སོར་བཀར་ནས་འཆད་པ་མཐོང་མང་ཡང་། འདིར་རྒྱུ་རྐྱེན་གྱི་ཐ་སྙད་སྦྲགས་ནས་བསྟན་པ་ནི་རྒྱུ་འགྲེལ་ཁག་གི་དགོངས་པ་དང་ཕྱོགས་མཐུན་པར་རྒྱུ་རྐྱེན་གཞི་མཐུན་ནམ་ཡང་ནད་སོ་སོ་བའི་དོན་ལ་རྒྱུ་ནི་ནད་རང་རང་སྐྱེད་པའི་རྐྱེན་དུ་གསུངས་པའི་དགོངས་པ་ལྟར་ནད་སྐྱེད་བྱེད་ཀྱི་རྐྱེན་གྱི་དབང་དུ་བྱས་ནས་བཤད་པ་ཡིན། ཞེས་པ་བཞིན་འདིར་ཡང་རྒྱུ་རྐྱེན་གཉིས་གཞི་གཅིག་ཏུ་བཟུང་ནས་བོད་རྒྱ་ཡིག་རིགས་གཉིས་སུ་སྤེལ་བའི་གནས་བབ་བཤད་པར། ༢༠༡༡ལོར་སྤེལ་བའི་གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་སྐོར་ཅུང་ཟད་གླེང་བ་[11]ཞེས་པར་གྲུམ་བུ་ཚ་གྲང་གཉིས་སུ་དབྱེ་པའི་ཚ་རྐྱེན་ནི་ཆམ་རིམས་སོགས་ཚད་པའི་ནད་གང་ཞིག་མ་སྨིན་པའི་སྔོན་དུ་བསིལ་སྨན་བཏང་བ་དང་གཏར་ཁ་བྱས་སྔ་བ། ཡང་ན་དྲག་ཤུལ་གྱི་ལས་བྱས་མང་བ་སོགས་གཉེན་པོ་ལོག་པའི་རྐྱེན་གྱིས་ཚ་བ་བྱེར་ཏེ་ཤ་རུས་རྩ་རྒྱུས་ལ་ཞེན་ནས་ཆུ་སེར་ནག་པོ་འཁྲུགས་པས་སྐྱེད་པ་དང་། གྲང་གྲུམ་ནི་རླན་ཅན་ཡུལ་དང་གྲང་ངད་ཆེ་བའི་ཡུལ་དུ་བསྡད་དྲགས་པས་ལུས་འཁྱགས་པ། ཡང་ན་རྒྱུན་པར་ཆུ་འཁྱགས་ལ་ཞུགས་པ་དང་། ཟས་སྐོམ་འཇུ་དཀའ་བ། རྗེན་པ་དང་འཁྱགས་པའི་རིགས། མ་གོམས་པ། མི་འཕྲོད་པའི་རིགས་བསྟེན་དྲགས་པས་ཕོ་བའི་མེ་དྲོད་ཉམས་ནས་དྭངས་མ་རང་གནས་སུ་མ་སྨིན་པར་ཆུ་སེར་ཤས་ཆེར་བསྐྱེད་པས་སྐྱེད་པར་བཟུང་ངོ་།། ༢༠༡༥ལོར་སྤེལ་བའི་གྲུམ་བུའི་ནད་ལ་རྩ་སྦྱོང་གིས་གསོ་བའི་ལུང་རིགས་དབྱེ་ཞིབ་[12]ཞེས་པར། དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི་དང་། གཙང་སྟོད་ཟིན་ཏིག། ཡན་ལག་བརྒྱད་པའི་སྙིང་པོ་བཏུས་པ་ཡིད་བཞིན་ནོར་བུ་བཅས་སུ་བསྟན་པའི་ལུང་ཚིག་དབྱེ་ཞིབ་ལས་གྲུམ་བུའི་རྒྱུ་རྐྱེན་མདོར་དྲིལ་ན་ནད་རྒྱུ་མ་ཞུ་བ་དང་ཚ་བ། ཆུ་སེར་གསུམ་དུ་བསྡུས་ཆོག་པར་བཤད་དོ།། ༢༠༡༥ལོར་སྤེལ་བའི་གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་དང་ནད་རྟགས་ཀྱི་སྐོར་དཔྱད་པ་[13]ཞེས་པ་དང་། ༢༠༡༨ལོར་སྤེལ་བའི་གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་རྟགས་བཅོས་སྐོར་ལ་རགས་ཙམ་དཔྱད་པ་[14]ཞེས་པར། གྲུམ་བུ་རྒྱུ་རྐྱེན་དང་རྟགས་བཅོས་བཅས་ལ་ཡིག་ཚང་ཞིབ་འཇུག་གི་ཐབས་ལམ་སྤྱད་དེ་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་པར་རྒྱུ་རྐྱེན་རྣམ་པ་གཉིས་སུ་བཟུང་ཡོད་དེ། རིམས་ཚད་དང་ཆམ་པ་སོགས་མ་སྨིན་པའི་སྐབས་སུ་བཅོས་སྔས་པའམ་ཡང་ན་བཅོས་པའི་རྗེས་སུ་ཟས་དང་སྤྱོད་ལམ་ལ་མ་གཟབ་པར་བབ་ཅོལ་དུ་བསྟེན་པའི་ཉེས་སྐྱོན་ལས་ཚད་པའི་གཞུག་གམ་ཚད་པའི་རོ་མ་དེ་ཕྱི་ཡི་ཤ་རུས་ལ་བབས་ཤིང་ཞེན་པས་ཚ་གྲུམ་བསྐྱེད་པ་དང་། བད་ཀན་གྱི་བསྡོངས་ཟླ་དང་བཅས་པའི་ཚ་བ་ལ་ཆང་ནར་སོན་པ་དང་མར་རྙིང་བ། ཡུན་ལོན་པའི་ཤ། ཐུད་དང་བུ་རམ་ལ་སོགས་བསྟེན་མང་བ། གྲང་ངད་ཆེ་བའི་ཡུལ་དུ་ཡུན་རིང་བསྡད་དྲགས་པ། ས་ཆ་བརླན་གཤེར་དང་ཆུ་གྲང་མོར་ཞུགས་དྲགས་པ། ལུས་ཁམས་འཁྱགས་པ། ཟས་སྐོམ་འཇུ་དཀའ་བ་དང་མ་གོམས་པ། མི་འཕྲོད་པའི་རིགས་སོགས་བསྟེན་པས་བད་ཀན་བསྐྱེད་པ་དང་བཅུད་ཤོར་བས་བད་ཀན་གྱི་ཚ་བ་རུས་ལ་ཞེན་པས་གྲང་གྲུམ་བསྐྱེད་པར་བསྟན་ནོ།། ཤེས་རམས་པ་འབྲུག་འབུམ་བྱམས་ཀྱིས་སློབ་ཐོན་ཆེད་རྩོམ་[15]ནང་གྲུམ་བུའི་རྒྱུ་རྐྱེན་སོ་སོ་བཀར་ནས་འཆད་པར། གསོ་རིག་རྒྱུད་བཞི་དང་། གཙང་སྟོད་ཟིན་ཏིག། ཕྱག་རྡོར་གསོ་རིག་ཕྱོགས་བསྒྲིགས། མན་ངག་ཡིག་ཆུང་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་ལུང་ཚིག་དབྱེ་ཞིབ་ལས་ནད་རྒྱུ་ཆུ་སེར་དང་། དབྱེ་བའི་ཚ་རྐྱེན་ནི་རིམས་སམ་ཆམ་པ། འགྲམས་ཚད་དང་འཁྲུགས་ཚད། བད་ཀན་ཚ་བ། རླུང་ཚད་སོགས་ཀྱི་ཚ་བའི་ནད་གཞི་ཡོད་པ་གང་ཞིག་འཇུ་དཀའ་སྣུམ་བཅུད་ཅན་གྱི་ཟས་སྐོམ་བསྟན་དྲགས་པ་དང་། ལུས་ངག་དྲག་ཤུལ་ལས་བྱས་རྗེས་ཆུ་གྲང་འཐུང་ཆེས་བ་དང་ལུས་འཁྱགས་པ། ཉིན་གཉིད་ལོག་པ། བསིལ་སྨན་བསྟེན་དྲགས་པའམ་སྔས་བ་སོགས་ཟས་སྤྱོད་དང་བཅོས་ཉེས་རྐྱེན་གྱིས་ཚ་བའི་ནད་གཞི་འཁྲུགས་ཤིང་རླུང་གིས་བུས་པས་ཚ་རོ་ཤ་རུས་རྩ་རྒྱུས་སོགས་སུ་ཁྱབ་པས་སྐྱེད་པ་དང་། གྲང་རྐྱེན་ནི་འཇུ་དཀའ་སྣུམ་བཅུད་ཅན་གྱི་ཟས་སྐོམ་བསྟེན་དྲགས་པ་དང་། རླན་སྣུམ་ཆེ་བའི་ཡུལ་དུ་བསྡད་དྲགས་པ། ཆུ་ལས་ཆེ་བ། ལུས་འཁྱགས་པ། ཉིན་གཉིད་ལོག་པ། སྨན་བཅོས་ལོག་པ་སོགས་ཀྱིས་བད་ཀན་གྲང་བའི་ཁམས་ཆེར་རྒྱས་པས་ཟས་སྐོམ་མྱག་བཞུ་དྭངས་སྙིགས་འབྱེད་པའི་བྱེད་ལས་ཉམས་ཏེ་མ་སྨིན་ཆུ་སེར་རྒྱས་པ་ཤ་རུས་རྩ་རྒྱུས་གནས་སུ་ཁྱབ་པས་སྐྱེད་པར་བསྟན་ནོ།། ཤེས་རམས་པ་སྒྲོལ་མ་འཚོའི་སློབ་ཐོན་ཆེད་རྩོམ་[16]ནང་རྒྱུད་དང་ཉམས་ཡིག་ཁག་ཏུ་བསྟན་པའི་ལུང་ཚིག་དབྱེ་ཞིབ་ལས་གྲུམ་བུའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ནི་སྣུམ་བཅུད་ལྡན་པའི་ཟས་སྐོམ་བསྟེན་དྲགས་པ་དང་། སྤྱོད་ལམ་རླན་ཤས་ཆེ་བ། དྲག་ཤུལ་ཀྱི་ལས་ལ་ཞུགས་དྲགས་པ་སོགས་ཀྱིས་དྭངས་མ་མ་སྨིན་པར་ཆུ་སེར་འཕེལ་ཞིང་རྒྱས་པས་སྐྱེད་པ་དང་། ཁྱད་པར་དུ་རིམས་སམ་ཆམ་གཞུག་བཅོས་ཉེས་པའམ། ཚ་བ་བཅོས་ཉེས་པ་སོགས་ལས་ཚ་བ་སྨད་དུ་ལྷུང་ནས་ཆུ་སེར་དང་བསྡོངས་བ་ཚིགས་ལ་བྱེར་བས་སྐྱེད་པར་བཤད་དོ།། འབུམ་རམས་པ་བསྟན་འཛིན་ཉི་མའི་སློབ་ཐོན་ཆེད་རྩོམ་[17]ནང་རྒྱུ་དང་རྐྱེན་གཉིས་ལོགས་སུ་བཀར་ནས་རྒྱུ་ལ་རིང་རྒྱུ་དང་ཁྱད་པར་རྒྱུ། ཉེ་རྒྱུ་བཅས་གསུམ་ལ་དབྱེ། དེ་ལས་གྲུམ་བུའི་རིང་རྒྱུ་ནི་སྤྱི་རྒྱུ་མ་རིག་པ་དང་། ཁྱད་པར་གྱི་རྒྱུ་ནི་འདོད་ཆགས་ཞེ་སྡང་གཏི་མུག་གསུམ། ཉེ་རྒྱུ་ནི་ཚ་བ་ཆུ་སེར་ཡིན་པར་བཤད། སྐྱེད་པར་བྱེད་པའི་རྐྱེན་ལ་དུས་གདོན་ཟས་སྤྱོད་བཞི་ལས་དུས་ནི་སྟོན་ཚད་དཔྱིད་ཚད་ཚ་བའི་དུས་དང་། གདོན་ནི་དྲག་པོ་ཁྲོས་པ། མ་མོ་མཁའ་འགྲོ་འཁྲུགས་པ། ཟས་ནི་ཚ་སྐྱུར་ལན་ཚྭ་དང་དྲོད་བཅུད་བསྟེན་དྲགས་པ། སྤྱོད་ལམ་ནི་མེ་ཉི་དང་དྲག་ཤུལ་གྱི་སྤྱོད་ལམ་བསྟེན་དྲགས་པ་བཅས་ཡིན་པར་བཤད་དོ།། འབུམ་རམས་པ་རིན་ཆེན་སྐྱིད་ཀྱི་སློབ་ཐོན་ཆེད་རྩོམ་[18]ནང་རྒྱུད་དང་ཉམས་ཡིག་༡༣འཚོལ་ཞིབ་བྱས་པ་བརྒྱུད་སྣུམ་བཅུད་དང་། རུལ་སྐྱུར་ཚྭ་སོགས་ཀྱི་ཟས་སྐོམ་དང་། མེ་ཉི་རླན་གྲང་དྲག་ཤུལ་སོགས་སྤྱོད་ལམ་བཅས་ནི་ཐོག་མའི་སློབ་རྐྱེན་དངོས་དང་། ཆུ་སེར་དང་དྭངས་མ་མ་ཞུ་བ་སོགས་ནད་ཀྱི་ངོ་བོའི་རྐྱེན། ཚད་པའི་ནད་རིགས་བཅོས་ཉེས་དང་ཚད་གཞུག་གྲུམ་བུར་སྨིན་པ་བཅས་གཞན་གྱི་རྐྱེན་ལས་བྱུང་བར་བཤད་དོ།།  མདོར་ན་བོད་ཡིག་གི་ལམ་ནས་སྤེལ་བའི་དཔྱད་རྩོམ་དཔྱད་འབྲས་སུ་གྲུམ་བུའི་རྒྱུ་རྐྱེན་སོ་སོར་དབྱེ་བ་དང་། དེ་གཉིས་གཞི་གཅིག་ཏུ་བཟུང་བ། སྐྱེད་པའི་རྐྱེན་ལ་ཚ་རྐྱེན་དང་གྲང་རྐྱེན་གྱི་ངོས་འཛིན་སོ་སོར་དབྱེ་བ་དང་དེ་གཉིས་སྦྲགས་པར་བཤད་པ་སོགས་ངོས་འཛིན་གཅིག་མཐུན་བྱུང་མེད་པར་མཐོང་།

རྒྱ་ཡིག་གི་ལམ་ནས་སྤེལ་བའི་དཔྱད་རྩོམ་ལས་༢༠༡༦ལོར་སྤེལ་བའི་གྲུམ་བུའི་ནད་རྟགས་དབྱེ་ཞིབ་[19]ཞེས་པར་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི་དང་ཕྱག་རྡོར་གསོ་རིག་ཕྱོགས་བསྒྲིགས། མན་ངག་ཡིག་ཆུང་སྣ་ཚོགས་སོགས་ལ་གཞི་བཅོལ་ནས་གྲུམ་བུའི་རྒྱུ་རྐྱེན་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་པར་ཡིག་ཚང་ཁག་ཏུ་ཚ་རྐྱེན་མི་འདྲ་བ་བཅུ་དང་བྱུང་ཚད་མཐོ་ཤོས་ནི་སྣུམ་བཅུད་ལྡན་པའི་ཟས་སྐོམ་བསྟེན་དྲགས་པ་དང་། རིམས་ཆམ་བྱུང་དུས་ཟས་སྤྱོད་ལོག་པ། ཉིན་གཉིད་ལོག་པ། དྲག་ཤུལ་ལས་ཞུགས་དྲགས་པ་བཅས་བཞི་དང་། གྲང་རྐྱེན་མི་འདྲ་བ་བཅུ་དང་བྱུང་ཚད་མཐོ་ཤོས་ནི་བརླན་ཅན་ཡུལ་དུ་བསྡད་དྲགས་པ། བརླན་སྣུམ་ལྡན་པའི་ཟས་སྐོམ་བསྟེན་དྲགས་པ། ཤ་མར་ཡུན་ལོན་རྙིང་བ་བསྟེན་པ་བཅས་ཡིན་པར་བཤད་ཡོད་དོ།། ༢༠༡༨ལོར་སྤེལ་བའི་མི་རིགས་གསོ་རིག་གིས་རླུང་རླན་འདྲ་བའི་ཚིགས་ཚད་བཅོས་པའི་ཞིབ་འཇུག་[20]ཅེས་པར་བོད་ལུགས་གསོ་རིག། སོག་པོའི་གསོ་རིག། ཡུ་གུར་གསོ་རིག་གཞུང་ལུགས་སོགས་ཀྱིས་རླུང་རླན་འདྲ་བའི་ཚིགས་ཚད་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་ལ་དཔྱད་པར་རླུང་རླན་འདྲ་བའི་ཚིགས་ཚད་དང་གྲུམ་བུ་ནི་ནད་གཅིག་ལ་བཟུང་སྟེ་ཟས་སྤྱོད་ལོག་པས་ཆུ་སེར་འཕེལ་བ་རུས་ཚིགས་གནས་སུ་བྱེར་ཞིང་ཞེན་པས་གྲུམ་བུ་བསྐྱེད་པར་བསྟན་ཡོད་དོ།། ཤེས་རམས་པ་ཝང་ཐེན་ཧུང་གི་སློབ་ཐོན་ཆེད་རྩོམ་[21]ནང་དུ་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གི་ངོས་འཛིན་ལྟར་ན་རླུང་རླན་འདྲ་བའི་ཚིགས་ཚད་ནི་གྲུམ་བུ་ཡིན་པ་དང་། དེའི་རྒྱུ་ནི་རླན་སྣུམ་ཡུལ་དུ་བསྡད་དྲགས་པ་དང་། མི་འཕྲོད་པའི་ཟས་སྐོམ། འགྲམས་ཚད། མྱ་ངན་སེམས་ལས་ཆེ་བ་སོགས་ཀྱིས་བད་རླུང་འཁྲུགས་པས་ཟས་སྐོམ་ལེགས་པར་འཇུ་མ་ཐུབ་པར་ཆུ་སེར་འཕེལ་ཞིང་རྒྱས་པ་ཤ་རུས་རྩ་རྒྱུས་གནས་སུ་བྱེར་ཞིང་ཞེན་པས་བསྐྱེད་པར་བསྟན་ཡོད་དོ།། ཤེས་རམས་པ་དབྱང་ཅོན་ཀྱི་སློབ་ཐོན་ཆེད་རྩོམ་[22]ནང་དུ་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གི་ངོས་འཛིན་ལྟར་ན་རླུང་རླན་འདྲ་བའི་ཚིགས་ཚད་ཅེས་པ་ནི་གྲུམ་བུ་དང་། དེ་ནི་བརྗེ་ཚབ་ནད་རིགས་ཤིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། ཁོར་ཡུག་དང་རྒྱུད་འདེད། ཟས་སྐོམ་སོགས་ཀྱིས་ཉེས་པ་འཁྲུགས་པས་མེ་དྲོད་ཉམས་ནས་ཆུ་སེར་འཕེལ་ཞིང་རྒྱས་པ་ཤ་རུས་རྩ་རྒྱུས་གནས་སུ་བྱེར་ཞིང་ཞེན་པས་བསྐྱེད་པར་བཤད་དོ།། འབུམ་རམས་པ་བུན་ཁྲག་དོན་འགྲུབ་ཀྱི་སློབ་ཐོན་ཆེད་རྩོམ་[23]ནང་དུ་གྲུམ་བུའི་སློང་རྐྱེན་ནི་རླན་སྣུམ་ཡུལ་དུ་བསྡད་དྲགས་པ་དང་། སྣུམ་བཅུད་ལྡན་པའི་ཟས་སྐོམ་བསྟེན་དྲགས་པ། འགྲམས་འཁྲུགས་རྐྱེན་པས་མེ་དྲོད་ཉམས་ནས་དྭངས་མ་ལེགས་པར་མ་སྨིན་པས་ཆུ་སེར་རྒྱས་པ་ཤ་རུས་རྩ་རྒྱུས་གནས་སུ་བྱེར་ཞིང་ཞེན་པས་བསྐྱེད་པར་བཤད་དོ།། མདོར་ན་རྒྱ་ཡིག་གི་ལམ་ནས་སྤེལ་བའི་དཔྱད་རྩོམ་གྱི་ངོས་འཛིན་ནི་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞིར་བསྟན་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་རླན་སྣུམ་ཡུལ་དང་སྣུམ་བཅུད་ཟས།། དྭངས་མ་གནས་སུ་མ་སྨིན་ཆུ་སེར་རྒྱས།། ཤ་རུས་རྩ་རྒྱུས་ལ་གནས་གྲུམ་བུ་སྐྱེད།། ཅེས་པའི་ཚིག་འགྲེལ་གཙོ་བྱས་སྟེང་འགྲམས་འཁྲུགས་ཚད་པས་བསྐྱེད་ཐུབ་པར་བསྟན་ཡོད། དེ་མིན་གྲུམ་བུ་དང་རླུང་རླན་འདྲ་བའི་ཚིགས་ཚད་གཉིས་ནད་གཞི་གཅིག་ཏུ་བཟུང་བས་དེའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ཁོར་ཡུག་དང་རྒྱུད་འདེད་སོགས་གསར་ཏུ་བསྣན་ཡོད་དེ། བོད་ཡིག་གི་ལམ་ནས་སྤེལ་བའི་དཔྱད་རྩོམ་དང་བསྡུར་ན་ཞིབ་འཇུག་སྣ་གཅིག་ཅན་དང་ཟབ་ཚད་མེད་པ་མཐོང་ངོ་།།

གཉིས། གྲུམ་བུའི་རྟགས་དང་དབྱེ་བའི་ཞིབ་འཇུག་གནས་བབ།

དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི་ལས། སྤྱི་རྟགས་གྲང་ཤུམ་ཡུན་རིང་ཤ་ལྤགས་རྩེ།། གདོང་སྣུམ་མགོ་བོ་རྐེད་པ་དཔྱི་མིག་ཟུག།། ཤེད་ཆུང་སྒྱིད་སྐྱུར་ཤ་འབྲོས་རྔུལ་ཁ་སྙི།། རུས་ཚིག་ཤ་རུས་འཁོར་ཞིང་ཆུ་རྒྱུས་གྱོང་།། འགུལ་ཚེ་ལྷག་པར་ན་ཞིང་སྐད་ངན་འཆོར།། ཆུ་དམར་རྩ་འཁྱུག་ཕྲ་མགྱོགས་གཏིང་ན་རྒྱུག།།[24] ཅེས་གྲུམ་བུའི་སྤྱི་རྟགས་སུ་ལུས་ལ་གྲང་ཤུམ་རྒྱག་པ་དང་ཤ་ལྤགས་རྩེ་བ། རྐེད་པ་དཔྱི་མིག་ན་བ། རུས་རྐང་དང་ཚིག་ཁ་ན་ཞིང་ཆུ་རྒྱུས་གྱོང་པོར་གྱུར་བ་སོགས་མངོན་པར་བརྗོད་ཡོད། འོན་ཀྱང་བོད་རྒྱ་ཡིག་རིགས་གཉིས་ཀྱི་དཔྱད་གཞི་ཡིག་ཆ་དང་ནད་ཀྱི་ངོས་འཛིན་ལ་ཁྱད་པར་ཅུང་ཡོད་པས་རྟགས་དང་ནད་དབྱེ་མི་འདྲ་བར་སྣང་སྟེ། ༢༠༠༠ལོར་སྤེལ་བའི་རྒྱུན་མཐོང་གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་རྟགས་བཅོས་དང་སྔོན་འགོག་ས་སྒང་འཚོ་བྱེད་ཀྱི་ཏམ་བུ་ར་[25]ཞེས་པར་ཡིག་ཚང་ཞིབ་འཇུག་གི་ཐབས་ལམ་ལ་བརྟེན་གྲུམ་བུའི་རྟགས་སུ་གྲང་ཤུམ་ཤ་ལྤགས་བརྩེ་བ་དང་གདོང་སྣུམ་མགོ་རྐེད་དཔྱི་མིག་ཟུག་པ། ཤེད་ཆུང་སྒྱིད་སྐྱུར་རུས་ཚིགས་ཁོལ་ཞིང་ཆུ་རྒྱུས་གྱོང་བ་སོགས་དང་། ཁྱད་པར་གནམ་གཤིས་ཡུལ་བབས་གྲང་ངར་ཆེ་དུས་ལྡང་ཆེ་བ། སྤྱོད་ལམ་དབང་དུ་གྱོན་གོས་སྲབ་པ་དང་ཆུ་ལས་ཞུགས་པ། འགྲོ་འདུག་དྲགས་པས་ན་ཟུག་ཇེ་སྡུག་ཏུ་འགྲོ་བར་བཤད་དོ།། ༢༠༡༡ལོར་སྤེལ་བའི་གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་སྐོར་ཅུང་ཙམ་གླེང་བ་[26]ཞེས་པར་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་བོད་ལུགས་སྨན་ཁང་གི་གྲུམ་ནད་ཚན་ཁག་དང་སྨན་ལུམས་ཚན་ཁག་གཉིས་ཀྱི་ནད་ཐོག་ལག་ལེན་དང་། གསོ་རིག་དཔེ་རྙིང་ལྟ་ཀློག་བྱས་པ་བརྒྱུད་ཤ་ཏྲེམ་རུས་ཏྲེམ་རྩ་ཏྲེམ་ཆུ་ཏྲེམ་ཏྲེམ་དཀར་ཏྲེམ་ནག་བཅས་རིགས་དྲུག་གི་ངོས་འཛིན་དང་། སྤྱི་རྟགས་ལ་གྲང་ཤུམ་བྱེད་པ་དང་། ཤ་ལྤགས་བརྩེ་བ། མགོ་རྐེད་དཔྱི་མིག་ན་བ། ཤེད་ཆུང་སྒྱིད་སྐྱུར་ཤ་འབྲོས་རྔུལ་ཁ་སྙི་བ། རུས་ཚིགས་ཤ་རུས་ཁོལ་ཞིང་ཆུ་རྒྱུས་གྱོང་ལ་འགུལ་ཚེ་ལྷག་པར་ན་བ་བཅས་དང་། བྱེ་བྲག་གི་རྟགས་ནི་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞིར་བསྟན་པའི་རྟགས་དང་། ཁྱད་པར་ཚ་གྲུམ་ལ་རུས་ཚིགས་མཐའ་འཁོར་གྱི་པགས་འོག་ཏུ་འབུར་རྡོག་དོན་པ་མ་ཟད། ཡུན་འགོར་ན་སྙིང་ཁམས་ལ་ཆུ་སེར་ཞེན་པའི་ནད་སློང་བ། གྲང་གྲུམ་ལ་ཡན་ལག་གི་རུས་ཚིགས་སྐྲངས་ནས་ན་བ་དང་ཚིགས་དབྱིབས་འགྱུར་བའི་རྟགས་བཅས་མངོན་པར་བརྗོད་དོ།། ༢༠༡༥ལོར་སྤེལ་བའི་གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་དང་ནད་རྟགས་ཀྱི་སྐོར་དཔྱད་པ་[27]ཞེས་པར་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི་དང་། མན་ངག་ལྷན་ཐབས། གཙང་སྟོད་ཟིན་ཐིག་སོགས་གསུང་རབ་བསྟན་བཅོས་༡༠རུ་བསྟན་པའི་རྟགས་རྣམས་སྡོམ་རྩིས་བྱས་པའི་བྱུང་ཚད་མཐོ་ཤོས་ནི་དཔྱི་མིག་གཟེར་བ་དང་། ལུས་ཀྱི་ཤ་འབྲོས་པ། མཚན་མོ་ཐུ་བ། སྒྱིད་པ་སྐྱུར་བ། ཤ་པགས་བརྩེ་བ། ཆུ་རྒྱུས་གྱོང་བ། རུས་ཚིགས་འཁོལ་བ། ཤ་རུས་འཁོལ་བ། འགུལ་ཚེ་སྐད་ངན་འཆོར་བ། གདོང་སྣུམ་པ། ཤེད་ཆུང་བ། རྔུལ་ཁ་སྙི་བ། རྐེད་པ་ཟུག་གཟེར་ལྡང་བ་སོགས་ནི་གྲུམ་བུའི་སྤྱི་རྟགས་དང་། བྱེ་བྲག་ཚ་གྲུམ་རྟགས་སུ་ཟུག་ཆེ་བ། རྩ་ཆུ་ཚ་བ། ཚ་རྒྱག་པ། རྩ་ཆུ་ཤ་རུས་ཁོལ་བུར་ན་བ། འགུལ་མི་ནུས་སྐད་ངན་འཆོར་བ། སྙིང་མི་དགའ་བ། སྣ་ཁྲག་འཛག་པ། ཤ་མདོག་ནག་པ། ཤ་གཡོ་སྐམ་པ། མཚན་གཉིད་ཡེར་བ། རུས་ཚིགས་ན་བ། རྐང་ལག་སོགས་སྐམ་ཁོལ་བྱེད་པ་སོགས་མངོན་པ། གྲང་གྲུམ་རྟགས་སུ་རྩ་ཆུ་གྲང་བ། ཚིགས་སྦོས་སྐྲངས། ཟུག་ཆུང་བ། འགུལ་མི་ནུས་ཏེ་ཆུ་རྒྱུས་གྱོང་འཁུམས་འགྱུར་མི་ཤེས། དྲོད་བཅུད་ཕན་པ་སོགས་མངོན་པར་བསྟན་ནོ།། ༢༠༡༨ལོར་སྤེལ་བའི་གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་རྟགས་བཅོས་སྐོར་ལ་རགས་ཙམ་དཔྱད་པ་[28]ཞེས་པར་ཡིག་ཚང་ཞིབ་འཇུག་ལས་རིག་པས་དཔྱད་པར་བརྟེན་ནས་གྲུམ་བའི་སྤྱི་རྟགས་དང་བྱེ་བྲག་གྲུམ་དཀར་གྲུམ་ནག་གི་མངོན་རྟགས་བཤད་ཡོད་དེ། སྤྱིའི་རྟགས་སུ་རྩ་རྒྱུད་ཁ་ན་དྲག་ཤུགས་འཕར་བ་དང་མནན་པའི་ཚེ་གཏིང་ན་འགྱུར་ལྡོག་ཆེ་བ་གདོན་རྩ་བཞིན་དུ་རྟོགས་དཀའ་བ། དྲི་ཆུའི་ཁ་དོག་སེར་ཞིང་རླངས་པ་ཆེ་བ། མི་ནོར་བའི་རྟགས་སུ་ངང་བའི་རྒྱབ་འདྲ་འབྱུང་། རྐང་ལག་གི་ཉྭ་བཞི་འཁུམས་པ་དང་ཡང་ན་ན་རེས་བྱེད་ཅིང་མཚན་མོ་ན་ཆེ་བ། མགོ་སྐྲ་བྱི་བའི་རྟགས་བཅས་མངོན་པ་དང་། བྱེ་བྲག་གྲུམ་དཀར་ནི་གྲང་ངད་བརླན་གཤེར་ཡུལ་དུ་བསྡད་དྲགས་པ་དང་ཆུ་ལས་ལ་ཞུགས་དྲགས་པས་རྟགས་སུ་ཐོག་མར་སྒྱིད་པ་སྐྱུར་བ་དང་། ཤེད་ཤུགས་ཉམས་པ། ཟས་ལ་ཡི་ག་མེད་པ། ཤ་གྲུམ་ཆུ་རྒྱུས་ལ་ན་ཟུག་གཏོང་བ། རྐང་ལག་སྦྲིད་པ། འགུལ་བསྐྱོད་མི་བདེ་བ། རུས་ཚིགས་སྐྲངས་བ། མཐར་རུས་ཚིགས་ཀྱི་རུས་གཞི་སོབ་སོབ་ཆགས་ནས་དབྱིབས་འགྱུར་བ་དང་འཁྱོག་སྦོས་ཆགས་པ་མ་ཟད། ཤ་གྲིམ་ཉམས་རྒུད་དང་ཆུ་རྒྱུས་རེངས་འཁུམས་ཆགས་པར་བཤད། གྲུམ་ནག་ནི་ཆམ་པ་དང་རིམས་ཚད་སོགས་བཅོས་ལོག་པས་བསྐྱེད་པར་རྟགས་སུ་ཚ་བ་རྒྱག་པ་དང་། ལྷུ་ཚིགས་ཆེ་གྲས་རྣམས་རེས་མོས་སམ་ཡང་ན་ཆ་བསྒྲིགས་ནས་ན་ཟུག་གཏོང་བ། ཚ་བ་ཆེ་རུ་ཕྱིན་སྐབས་རུས་ཚིགས་རྣམས་སྐྲངས་ཤིང་དམར་སྨུག་ཆགས་པ། རུས་ཚིགས་འཁོལ་བའམ་ཁ་འབྱེད་པ་ལྟ་བུའི་ན་ཟུག་ལྡང་དུབ་བྱེད་པ་སོགས་མངོན་པར་བརྗོད་དོ།། ༢༠༡༨ལོར་སྤེལ་བའི་གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་ངོས་འཛིན་དང་བརྟག་བཅོས་སྐོར་རགས་ཙམ་གླེང་བ་[29]ཞེས་པར་མཆིན་གྲུམ་ནག་པོ་དང་མཁལ་གྲུམ་གཉིས་ཀྱི་རྒྱུ་ནི་མ་ཞུ་བ་ལས་བྱུང་བའི་ཆུ་སེར་ཡིན་པ་དང་ན་ལུགས་དང་ནད་རྟགས་སོགས་གྲུམ་བུ་དང་ཆ་མཚུངས་བ་བཅས་ལ་གཞིགས་ནས་དེ་གཉིས་གྲུམ་བུའི་དབྱེ་བ་ཡིན་པར་བཤད། འབུམ་རམས་པ་རིན་ཆེན་སྐྱིད་ཀྱི་སློབ་ཐོན་ཆེད་རྩོམ་[30]ནང་དུ་གསུང་རབ་བསྟན་བཅོས་༡༥རུ་བསྟན་པའི་རྟགས་རྣམས་ཕྱོགས་བསྡུས་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་མཐར་གཙོ་བའི་རྟགས་དང་འཁོར་གྱི་རྟགས་གཉིས་སུ་དབྱེ་བར། གཙོ་བའི་རྟགས་ནི་གྲུམ་བུའི་རྟགས་ལས་མི་འགྱུར་བའི་གཟེར་ལྟ་བུ་སྟེ། རུས་ཚིགས་ཤ་རུས་འཁོལ་བ་དང་། འགུལ་ཚེ་ལྷག་པར་ན་ཞིང་སྐད་ངན་འཆོར་བ་སྟེ། མདོར་ན་ཟུག་གཟེར་ཆེ་བ་དང་། ཡན་ལག་ཞ་གྲུམ་ཞ་འཁུམས་སུ་གྱུར་བ་གཉིས་དང་། འཁོར་གྱི་རྟགས་ནི་ཚ་བ་གཉན་རིམས་དང་ཆུ་སེར་གྱི་རྟགས་སུ་མངོན་སྟེ། གྲང་ཤུམ་དང་ཤ་ལྤགས་བརྩེ་བ། གདོང་སྣུམ་པ། མགོ་རྐེད་དཔྱི་མིག་ཟུག་པ། སྒྱིད་པ་སྐྱུར་བ་སོགས་ཡིན་པར་སྒྲུབ་བོ།། མདོར་ན་བོད་ཡིག་གི་ལམ་ནས་སྤེལ་བའི་དཔྱད་རྩོམ་གྱི་དཔྱད་འབྲས་སུ་རྒྱུད་དང་ཉམས་ཡིག་དངོས་བསྟན་གྱི་རྟགས་ལ་ཁ་གནོན་ཅུང་བྱས་ཡོད་དེ། ཁྱད་པར་ཚ་གྲུམ་ལ་རུས་ཚིགས་རྣམས་སྐྲངས་ཤིང་དམར་སྨུག་ཆགས་པ། རུས་ཚིགས་འཁོལ་བའམ་ཁ་འབྱེད་པ་ལྟ་བུའི་ན་ཟུག་ལྡང་དུབ་བྱེད། ཡུན་འགོར་ན་སྙིང་ཁམས་ལ་ཆུ་སེར་ཞེན་པའི་ནད་སློང་བ། གྲང་གྲུམ་ལ་ཡན་ལག་གི་རུས་ཚིགས་སོབ་སོབ་ཆགས་ནས་སྐྲངས་བ་དང་ཚིགས་དབྱིབས་འགྱུར་བའི་རྟགས་མངོན་པ་བཅས་སོ།།

རྒྱ་ཡིག་གི་ལམ་ནས་སྤེལ་བའི་དཔྱད་རྩོམ་ལས་ཡིག་ཚང་ཞིབ་འཇུག་གི་དཔྱད་འབྲས་དང་བོད་ཡིག་གི་ལམ་ནས་སྤེལ་བའི་དཔྱད་རྩོམ་གཉིས་སུ་བསྟན་པའི་གྲུམ་བུའི་རྟགས་དང་དབྱེ་བར་ཁྱད་པར་མི་མངོན་སྟེ། ༢༠༡༣ལོར་སྤེལ་བའི་ཡུན་ནན་སྨན་པ་གྲགས་ཅན་ཚུལ་ཁྲིམས་རྒྱ་མཚོས་གྲུམ་བུ་བཅོས་པའི་ནད་ཐོག་ཉམས་མྱོང་ལེགས་སྒྲིག་ཞིབ་འཇུག་[31]ཅེས་པར་ནད་ཐོ་ལེགས་སྒྲིག་དབྱེ་ཞིབ་ལས་ཚུལ་ཁྲིམས་རྒྱ་མཚོ་མཆོག་གིས་གྲུམ་བུའི་བརྟག་བཅོས་ཉམས་མྱོང་ལེག་ལེན་ཕྱོགས་བསྡུས་བྱས་པར་གྲུམ་བུའི་རྟགས་ནི་ཚིགས་གཞི་སྐྲངས་ནས་ན་བ་དང་། རྐང་ལག་སྦྲིད་པ། རེངས་འཁུམས་ཆགས་པས་ཡན་ལག་འགུལ་མི་ནུས་པ། ལྷག་ཏུ་ཡན་ལག་གི་ཚིགས་གཞི་ཆེ་ཆུང་གང་སྐྲངས་བ་དང་ཚ་བ་རྒྱག་པ་བཅས་མངོན་པར་བརྗོད་དོ།། ༢༠༡༥ལོར་སྤེལ་བའི་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གི་གྲུམ་བུ་དང་ཀྲུང་ལུགས་གསོ་རིག་པི་ཀྲིན་གཉིས་ཀྱི་བསྡུར་དཔྱོད་[32]ཅེས་པར་ཡིག་ཚང་དཔྱད་བསྡུར་ལམ་ནས་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་དང་ཀྲུང་ལུགས་གསོ་རིག་གི་གྲུམ་བུའི་ངོས་འཛིན་དང་ཁྱད་པར་དཔྱད་པར་གྲུམ་བུའི་རྟགས་སུ་གྲང་ཤུམ་བྱེད་པ་དང་ཤ་ལྤགས་བརྩེ་བ། མགོ་དང་རྐེད་པ་དཔྱི་མིག་གཟེར་བ། སྒྱིད་པ་སྐྱུར་ལ་འགུལ་མི་འདོད་པ། རུས་ཚིགས་སྐྲངས་ནས་ན་བ། ཚ་བ་རྒྱག་པ། འགུལ་བ་དང་གནམ་གཤིས་གྲང་དུས་ཇེ་སྡུག་ཏུ་འགྲོ་བའི་རྟགས་བཅས་ཡོད་པར་བཤད་དོ།། ༢༠༡༦ལོར་སྤེལ་བའི་གྲུམ་བུའི་ནད་རྟགས་དབྱེ་ཞིབ་[33]ཞེས་པར་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི་དང་ཕྱག་རྡོར་གསོ་རིག་ཕྱོགས་བསྒྲིགས། མན་ངག་ཡིག་ཆུང་སྣ་ཚོགས་སོགས་གསུང་རབ་བསྟན་བཅོས་༡༠རུ་བསྟན་པའི་རྟགས་རྣམས་སྡོམ་རྩིས་བྱས་པ་བརྒྱུད་དཔྱི་མིག་གཟེར་བ་དང་། ལུས་ཀྱི་ཤ་འབྲོས་པ། མཚན་མོ་ཐུ་བ། སྒྱིད་པ་སྐྱུར་བ། ཤ་པགས་བརྩེ་བ། ཆུ་རྒྱུས་གྱོང་བ། ཤ་རུས་རུས་ཚིགས་འཁོལ་བ། འགུལ་ཚེ་སྐད་ངན་འཆོར་བ། གདོང་སྣུམ་པ། ཤེད་ཆུང་བ། རྔུལ་ཁ་སྙི་བ། རྐེད་པ་ཟུག་གཟེར་ལྡང་བ་སོགས་ཀྱི་བྱུང་ཚད་ཆེས་མཐོ་བས་སྤྱི་རྟགས་དང་། བྱེ་བྲག་ཚ་གྲུམ་ལ་ཟུག་ཆེ་བ། རྩ་ཆུ་ཚ་བ། ཚ་ཆེ་བ། རྩ་ཆུ་ཤ་རུས་ཁོལ་བུར་ན་བ། འགུལ་མི་ནུས་སྐད་ངན་འཆོར་བ། སྙིང་མི་དགའ་བ། སྣ་ཁྲག་འཛག་པ། ཤ་མདོག་ནག་པ། ཤ་གཡོ་སྐམ་པ། མཚན་གཉིད་ཡེར་བ། རུས་ཚིགས་ན་བ། རྐང་ལག་སོགས་སྐམ་ཁོལ་བྱེད་པ་སོགས་ཀྱི་བྱུང་ཚད་མཐོ་བ་དང་། གྲང་གྲུམ་རྟགས་སུ་རྩ་ཆུ་གྲང་བ། ཚིགས་སྦོས་སྐྲངས། ཟུག་ཆུང་བ། འགུལ་མི་ནུས་ཏེ་ཆུ་རྒྱུས་གྱོང་འཁུམས་འགྱུར་མི་ཤེས། དྲོད་བཅུད་ཕན་པ་སོགས་ཀྱི་བྱུང་ཚད་མཐོ་བར་སྣང་ངོ།། ༢༠༡༦ལོར་སྤེལ་བའི་རླུང་རླན་འདྲ་བའི་ཚིགས་ཚད་ཞེས་པའི་ནད་གཞིར་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གིས་ངོས་འཛིན་སྐོར་ལ་དཔྱད་པ་[34]ཞེས་པར་ཡིག་ཚང་ཞིབ་འཇུག་གི་ནང་དོན་དབྱེ་ཞིབ་ཐབས་ལམ་སྤྱད་ནས་གྲུམ་བུའི་ངོས་འཛིན་དང་སྐྱེད་ཚུལ་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་པར་གྲུམ་བུ་ཞེས་པ་ནི་ཟས་སྤྱོད་ལོག་ནས་ཆུ་སེར་འཕེལ་བས་བསྐྱེད་པ་དང་། ཁྱད་པར་གྲང་གྲུམ་རྟགས་སུ་ཐོག་མར་ཡན་ལག་གི་ཚིགས་ཆུང་ན་བ་དང་། ཡུན་འགོར་ནས་ཡན་ལག་གི་ཚིགས་ཆེན་སྐྲངས་ནས་ན་བ། ཆུ་རྒྱུས་གྱོང་པོར་ཆགས་ནས་བསྒྱུར་དཀའ་བ། སྒྱིད་པ་སྐྱུར་བ། གནམ་གཤིས་ཡུལ་བབས་གྲང་ངར་ཆེ་དུས་རུས་ཚིགས་ཆེར་སྐྲངས་ནས་ཇེ་སྡུག་ཏུ་འགྲོ་བ། ཚ་གྲུམ་རྟགས་སུ་ཐོག་མར་ཡན་ལག་གི་ཚིགས་གཞི་ཆེ་བ་རྣམས་སྐྲངས་ནས་ན་བ་དང་། རིམ་པར་ཚིགས་ཆུང་ལ་ཞེན་ནས་ན་ཟུག་ལྡང་དུབ་བྱེད་པ། རུས་ཚིགས་སྐྲངས་ཤིང་མདོག་དམར་སྨུག་ཆགས་པ། ལྷག་པར་ནམ་ཟླ་དཔྱིད་སྟོན་གཉིས་དང་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་ཆེ་བའི་དུས་སུ་བྱུང་མང་བའམ་ཇེ་སྡུག་ཏུ་འགྲོ་བ། འགུལ་མི་ནུས་སྐད་ངན་འཆོར་བ་སོགས་ཀྱི་རྟགས་མངོན་པར་བཤད་དོ།།

འོན་ཀྱང་ནད་ཐོག་ཞིབ་འཇུག་དཔྱད་འབྲས་སུ་བསྟན་པའི་རྟགས་དང་དབྱེ་བ་ནི་བོད་ཡིག་གི་ལམ་ནས་སྤེལ་བའི་དཔྱད་རྩོམ་དང་ཁྱད་པར་ཆེན་པོ་ཡོད་དེ། ༢༠༡༡ལོར་སྤེལ་བའི་གྲུམ་བུ་ཟུག་གཅོག་ཆེན་མོས་གྲུམ་བུ་བཅོས་པའི་ནད་ཐོག་ཕན་འབྲས་ཞིབ་འཇུག་[35]ཅེས་པར་གྲུམ་བུ་དང་རླུང་རླན་འདྲ་བའི་ཚིགས་ཚད་གཉིས་གཅིག་ཏུ་བཟུང་ནས་ངོས་འཛིན་དང་གསོ་བཅོས་བྱས་པར་རྟགས་སུ་ཡན་ལག་རེངས་འཁུམས་ཆགས་ནས་བརྐྱང་བསྐུམ་མི་བདེ་བ་དང་། ཡན་ལག་གི་ཚིགས་གཞི་ཆ་འགྲིག་རང་བཞིན་གྱི་ན་ཟུག་ལྡང་བ་དང་སྐྲངས་བ། ཚ་རྒྱག་པ་བཅས་ཀྱི་རྟགས་ལས་གསོ་བཅོས་བྱས་སོ།། ༢༠༡༧ལོར་སྤེལ་བའི་བོང་ཁྲག་ཉེར་ལྔས་གྲུམ་བུ་བཅོས་པའི་ནད་ཐོག་ཕན་འབྲས་ལྟ་ཞིབ་[36]ཅེས་པར་གྲུམ་བུ་དང་རླུང་རླན་འདྲ་བའི་ཚིགས་ཚད་གཉིས་གཅིག་ཏུ་བཟུང་ནས་གསོ་བཅོས་བྱས་པར་གྲུམ་བུའི་རྟགས་སུ་ཡན་ལག་གི་ཚིགས་སྐྲངས་ནས་དབྱིབས་འགྱུར་བྱུང་བ། ཚ་བ་རྒྱག་པ། ཡན་ལག་ཚིགས་གཞི་ཆ་འགྲིག་རང་བཞིན་གྱི་ན་ཟུག་ལྡང་དུབ་བྱེད་པ་སོགས་ཀྱི་རྟགས་ལས་ངོས་འཛིན་བྱས་སོ།། ༢༠༢༠ལོར་སྤེལ་བའི་སྨན་དཔྱད་མཉམ་སྤྱོད་ཀྱིས་གྲུམ་བུ་བཅོས་པའི་ནད་ཐོག་ཕན་འབྲས་ལྟ་ཞིབ་[37]ཅེས་པར་ཚ་གྲུམ་གྲང་གྲུམ་གཉིས་སུ་དབྱེ་ནས་ངོས་འཛིན་བྱས་པར། རྟགས་སུ་ཚ་གྲུམ་ལ་ཡན་ལག་གི་ཚིགས་ཆུང་ན་བ་དང་། ཚ་བ་རྒྱག་པ། སྐྲངས་བ། དབྱིབས་འགྱུར་བ། རེངས་འཁུམས་ཆགས་ནས་འཁྲིག་ཚིགས་དང་གྲུ་ཚིགས་བརྐྱང་བསྐུམ་དཀའ་བ། ཚིགས་གྲམ་ནས་ལྷོད་ལྷོད་ཆགས་པ་བཅས་མངོན། གྲང་གྲུམ་ལ་མགོ་ན་བ་དང་། སྒྱིད་པ་སྐྱུར་བ། ཡན་ལག་གི་ཚིགས་གཞི་ཆ་འགྲིག་རང་བཞིན་གྱི་ན་ཟུག་ལྡང་བ། རེངས་འཁུམས་ཆགས་ནས་བརྐྱང་བསྐུམ་དཀའ་བ་བཅས་ལས་བརྟག་བཅོས་བྱས་སོ།། མདོར་ན་རྒྱ་ཡིག་དང་བོད་ཡིག་གིས་སྤེལ་བའི་དཔྱད་རྩོམ་ཀྱི་རྩོམ་སྟངས་དང་། ཞིབ་འཇུག་ཐབས་ལམ། དཔྱད་གཞི་ཡིག་ཆ་བཅས་ལས་ནད་གཞི་ངོས་འཛིན་དང་། དེའི་འཛིན་བྱའི་རྟགས་དང་དབྱེ་བར་ཁྱད་པར་བྱུང་ཡོད་པས་རྒྱ་བོད་ཡིག་རིགས་གཉིས་ཀྱི་དཔྱད་འབྲས་གཅིག་མཐུན་ཡོང་བར་བརྩོན་དགོས་བསམ།

 གསུམ། གྲུམ་བུའི་ངོ་བོ་ངོས་འཛིན་གྱི་ཞིབ་འཇུག་གནས་བབ།

གསོ་རིག་རྒྱུད་བཞི་ནང་གྲུམ་བུ་ཐོར་ནད་སྡེ་ལ་བཞག་ནས་ནད་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་བརྟག་བཅོས་བཅས་ཆ་ཚང་བསྟན་ཡོད། འོན་ཀྱང་ཞིབ་འཇུག་འབྲས་བུར་འཆད་ཚུལ་མི་མཐུན་པ་བྱུང་ཡོད་དེ། བོད་ཡིག་གི་ལམ་ནས་སྤེལ་བའི་དཔྱད་རྩོམ་ལས་༢༠༡༤ལོར་སྤེལ་བའི་གསོ་རིག་རྒྱུད་བཞི་ལས་གྲང་གྲུམ་གྱི་སློང་རྐྱེན་དང་བརྟག་བཅོས་སྐོར་ལ་རགས་ཙམ་གླེང་བ་[38]ཞེས་པར་གྲུམ་བུའི་རྒྱུ་རྐྱེན་དང་ནད་རྟགས། བཅོས་ཐབས་བཅས་ཀྱི་དབྱེ་ཞིབ་ལས་གྲང་གྲུམ་ནི་དྭངས་མ་མ་སྨིན་པར་ཆུ་སེར་དཀར་པོ་ཤས་ཆེར་འཕེལ་ནས་རླུང་གིས་སྣ་ཁྲིད་དེ་ལུས་ཀྱི་རུས་ཚིགས་ཆེ་ཆུང་ཁག་ལ་ཁྱབ་པ་དང་ནད་རྟགས་ཀྱང་རུས་ཚིགས་ནད་འགྱུར་གྱི་རྟགས་གཙོ་ཆེར་སྟོན་པའི་ཆུ་སེར་དང་རླུང་གཉིས་འཕེལ་བའི་ནད་ཅིག་ཡིན་པར་བསྟན་ནོ།། ༢༠༡༥ལོར་སྤེལ་བའི་གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་དང་ནད་རྟགས་ཀྱི་སྐོར་དཔྱད་པ་[39]ཞེས་པར་གསུང་རབ་བསྟན་བཅོས་༡༠རུ་བསྟན་པའི་གྲུམ་བུའི་རྒྱུ་རྐྱེན་དང་ནད་རྟགས་ཕྱོགས་བསྡུས་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་པ་བརྒྱུད་གྲུམ་ནག་ནི་ལོ་དང་ཟླ་བ་འདས་ནས་རྙིངས་ཚད་དུ་གྱུར་ཏེ་ནད་ཀྱི་ཟུག་རྔུ་མངོན་པ་མ་ཟད། ཚ་བ་ཆུ་སེར་དང་བསྡོངས་པའི་རྐྱེན་གྱིས་རྙོགས་ཚད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ཀྱང་གྲུབ་པའི་གཅོང་ནད་ཀྱི་རིགས་ཤིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་བྱས་ཆོག་པར་བཤད་པ། གྲུམ་དཀར་ནི་བད་ཀན་ནམ་བད་ཀན་ཚ་བ་ལྡན་པའི་སྐབས་སུ་བསིལ་ལ་རླན་སྣུམ་ཅན་སོགས་བད་ཀན་འཕེལ་བའི་ཟས་སྤྱོད་བསྟེན་པས་ཕོ་བའི་མེ་དྲོད་ཀྱི་འཇུ་སྟོབས་ཉམས་ནས་དྭངས་མ་མ་སྨིན་པར་ཆུ་སེར་འཕེལ་ཞིང་རྒྱས་པ་སྨད་ཀྱི་ཤ་རུས་རྩ་རྒྱུས་གཙོ་ཆེར་བྱེར་ཞིང་ཞེན་ནས་བསྐྱེད་པས་དེའི་རྒྱུ་རྐྱེན་དང་གྱུར་ཚུལ་བཅས་བད་ཀན་གྲུམ་བུ་དཀར་པོ་དང་མཚུངས་བས་གྲང་གྲུམ་ནི་བད་ཀན་གྲུམ་བུ་དཀར་པོ་ཡིན་པ་སྒྲུབ་བོ།། ༢༠༡༩ལོར་སྤེལ་བའི་གྲུམ་བུ་དང་རྙོགས་ཚད་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་དང་ཁྱད་པར་སྐོར་ལ་ཅུང་ཙམ་དཔྱད་པ་[40]ཞེས་པར་ཡིག་ཚང་དཔྱད་བསྡུར་ལམ་ནས་གྲུམ་བུ་དང་རྙོགས་ཚད་གཉིས་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་དང་དབྱེ་བ། རྟགས། བཅོས་ཐབས་བཅས་ཀྱི་དཔྱད་བསྡུར་ལས་དེ་གཉིས་ཀྱི་རྒྱུ་ནི་མཁྲིས་པའི་དྭངས་མ་རྣམ་པར་མ་གྱུར་བའི་ཆུ་སེར་ཡིན་པར་བཤད། རྐྱེན་ལས་ཚ་བ་བསིལ་བཅོས་སྔས་པ་དང་ཁ་ཐལ་བའི་རྐྱེན་གཉིས་གྲུམ་བུ་དང་མཚུངས་བ། དབྱེ་བར་གྲུམ་བུ་ཚ་གྲང་གཉིས་དང་རྙོགས་ཚད་ལ་ཡང་ཚ་རྙོགས་གྲང་རྙོགས་གཉིས་ཡོད་པ། དེ་མིན་གྲུམ་བུའི་ཤ་ཏྲེམ་རུས་ཏྲེམ་རྩ་ཏྲེམ་ཆུ་ཏྲེམ་ནི་རྙོགས་ཚད་ཤ་ལྤགས་རྩ་རུས་བཅས་སུ་གྲམ་པ་དང་མཚུངས་ཚུལ། བཅོས་ཐབས་སུ་ཐོག་མར་ཆུ་སེར་སྦྱངས་ཤིང་སྐེམ་པར་བྱེད་པ་དང་། དེ་ནས་ཆུ་སེར་དང་ཚད་ལྷག་ལུས་ཟུངས་སུ་སྒྱུར་ཅི་ཐབས་བྱེད་པ་བཅས་མཚུངས་བས་གྲུམ་བུའི་ངོ་བོ་རྙོགས་ཚད་ཡིན་པར་སྒྲུབ། འབུམ་རམས་པ་བསྟན་འཛིན་ཉི་མའི་སློབ་ཐོན་ཆེད་རྩོམ་[41]ནང་གྲུམ་བུའི་རྒྱུའམ་ངོ་བོ་ཁྲག་མཁྲིས་ཆུ་སེར་དང་བཅས་པ་འཕེལ་བའི་རང་བཞིན་ཡིན་པས་ངོ་བོ་ཚ་བ་ཡིན་པ། གྲུམ་བུའི་བཅོས་ལས་སྨན་དཔྱད་བཅོས་སྐྱེད་ཆུང་བར་རུས་པའི་རྩ་གཏར་བསིལ་གྱིས་བཅོས་དགོས་པ་ངོ་བོ་ཚ་བ་ཡིན་པ། གྲུམ་བུའི་སློང་རྐྱེན་ནི་ཚ་བ་བཅོས་ཉེས་པ་ཡིན་པས་ངོ་བོ་ཚ་བ་ཡིན་པ་བཅས་རྒྱུ་རྐྱེན་བཅོས་ཐབས་གསུམ་གྱིས་གྲུམ་བུའི་ངོ་བོ་ཚ་བ་ཡིན་པར་སྒྲུབ་ཡོད། འབུམ་རམས་པ་རིན་ཆེན་སྐྱིད་ཀྱི་སློབ་ཐོན་ཆེད་རྩོམ་[42]ནང་གསུང་རབ་བསྟན་བཅོས་༡༠ལས་གཞུང་བརྒྱད་ཀྱི་ནང་དུ་གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་ཐོག་མའི་ཟས་སྤྱོད་ཀྱི་རྐྱེན་གསལ་བར་འཁོད་པ་དང་། གཞུང་ལྔའི་ནང་གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་རྒྱུ་ཆུ་སེར་ཡིན་པར་བསྟན་པས། ཆུ་སེར་ནི་ནད་ཀྱི་རྒྱུ་དང་ངོ་བོ་གཞི་མཐུན་ཅན་ཡིན་པ་དང་། གྲུམ་བུའི་ངོ་བོ་ནི་ཆུ་སེར་ཡིན་པ་བཅས་བཤད་ཡོད།

རྒྱ་ཡིག་གི་ལམ་ནས་སྤེལ་བའི་དཔྱད་རྩོམ་ལས་༢༠༠༩ལོར་སྤེལ་བའི་གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་ངོས་འཛིན་དང་གསོ་བཅོས་རགས་ཙམ་གླེང་བ་[43]ཞེས་པ་དང་། ༢༠༡༥ལོར་སྤེལ་བའི་བདུད་རྩི་ལྔ་ལུམས་ཁ་ཚར་ཅན་གྱིས་གྲུམ་བུ་བཅོས་པའི་ནད་ཐོག་ཕན་འབྲས་ཞིབ་འཇུག་[44]ཅེས་པ་དང་། ༢༠༢༠ལོར་སྤེལ་བའི་སྨན་དཔྱད་མཉམ་སྤྱོད་ཀྱིས་གྲུམ་བུ་བཅོས་པའི་ནད་ཐོག་ཕན་འབྲས་ལྟ་ཞིབ་[45]ཅེས་པ་སོགས་སུ་གྲུམ་བུའི་རྟགས་སུ་ཡན་ལག་གི་ཚིགས་གཞི་ཆ་འགྲིག་རང་བཞིན་གྱི་ན་ཟུག་ལྡང་དུབ་བྱེད་པ་དང་སྐྲངས་བ། རེངས་འཁུམས་སུ་གྱུར་ནས་བརྐྱང་བསྐུམ་དཀའ་བ་བཅས་མངོན་པས་གྲུམ་བུ་ནི་དེང་རབས་གསོ་རིག་གི་རླུང་རླན་འདྲ་བའི་ཚིགས་ཚད་དང་མཐུན་པར་བཟུང་ནས་ནད་ཐོག་ཕན་འབྲས་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ཡོད། ༢༠༠༨ལོར་སྤེལ་བའི་བོད་སྨན་གྱིས་གྲུམ་བུ་བཅོས་པའི་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་དང་བརྟག་བཅོས་ཉམས་མྱོང་གླེང་བ་ཞེས་པ་དང་། ༢༠༡༥ལོར་སྤེལ་བའི་སླེ་ཏྲེས་ལྔ་ཐང་གིས་རླུང་རླན་ཚིགས་ཚད་བཅོས་པའི་ནད་ཐོག་ཕན་འབྲས་ལྟ་ཞིབ་[46]ཅེས་པ། ༢༠༡༩ལོར་སྤེལ་བའི་རླངས་ལུམས་དང་ཞི་བྱེད་སྨན་གྱིས་གྲུམ་བུ་བཅོས་པའི་ནད་ཐོག་ཕན་འབྲས་ལྟ་ཞིབ་[47]ཅེས་པ་སོགས་སུ་རླུང་རླན་ཚིགས་ཚད་རྟགས་སུ་འཁྲིག་ཚིགས་དང་གྲུ་ཚིགས། པུས་ཚིགས་དང་ལོང་ཚིགས་སོགས་ཡན་ལག་གི་ཚིགས་ཆེན་སྐྲངས་ནས་ན་ཟུག་ལྡང་བ་དང་། ཚ་རྒྱས་ནས་སྐྲངས་མདོག་དམར་སྨུག་ཆགས་པ། ཡན་ལག་བརྐྱང་བསྐུམ་དཀའ་བ་སོགས་མངོན་པས་གྲུམ་བུ་དང་མཐུན་པར་བཟུང་ནས་གཉེན་པོའི་ཕན་འབྲས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ཡོད། ༢༠༡༨ལོར་སྤེལ་བའི་སྣུམ་བྱུགས་ཀྱིས་གྲུམ་བུ་བཅོས་པའི་ནད་ཐོག་ཕན་བསྐྱེད་བསྐྱར་ཞིབ་རང་བཞིན་ཞིབ་འཇུག་[48]ཅེས་པར་བོད་ལྗོངས་སྨན་རྩིས་ཁང་རུས་ནད་སྡེ་ཁག་ཏུ་སྣུམ་བྱུག་གིས་རུས་གྲུམ་བཅོས་པའི་ནད་ཐོ་བསྐྱར་ཞིབ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པ་བརྒྱུད་རྩོམ་པ་པོ་དང་བོད་ལྗོངས་སྨན་རྩིས་ཁང་རུས་ནད་སྡེ་ཁག་གིས་རུས་ཏྲེམ་དང་རུས་གཤིས་ཚིགས་ཚད་གཉིས་ནད་གཞི་གཅིག་ཏུ་བཟུང་ནས་བརྟག་བཅོས་བྱས་ཡོད། ༢༠༡༨ལོར་སྤེལ་བའི་སྣུམ་བྱུགས་དང་TDPགཉིས་ཀྱིས་པུས་ཚིགས་རུས་གཤིས་གཉན་ཚད་བཅོས་པའི་ནད་ཐོག་ཕན་བསྐྱེད་ལྟ་ཞིབ་[49]ཅེས་པར་རྩོམ་པ་པོས་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་བོད་ལུགས་སྨན་ཁང་དུ་སྣུམ་བྱུག་དང་དྲོད་དུགས་སྦྲགས་མས་པུས་ཚིགས་རུས་གཤིས་གཉན་ཚད་བཅོས་པའི་ཕན་འབྲས་ལྟ་ཞིབ་ལས་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་བོད་ལུགས་སྨན་ཁང་དུ་རུས་ཏྲེམ་དང་པུས་ཚིགས་རུས་གཤིས་གཉན་ཚད་གཉིས་ནད་གཞི་གཅིག་ཏུ་བཟུང་བར་བསྟན་ཡོད། ༢༠༡༧ལོར་སྤེལ་བའི་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གི་གྲུམ་བུ་དང་ཀྲུང་ལུགས་གསོ་རིག་གི་པི་ཀྲིན་གཉིས་ཀྱི་བསྡུར་དཔྱོད་[50]ཅེས་པར་ཡིག་ཚང་དཔྱད་བསྡུར་ལམ་ནས་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་དང་ཀྲུང་ལུགས་གསོ་རིག་གི་གྲུམ་བུའི་ངོས་འཛིན་དང་ཁྱད་པར་དཔྱད་པར་གྲུམ་བུ་དང་པི་ཀྲིན་གཉིས་ནི་མིང་གི་འདོགས་སྟངས་ལས་ནད་གཞི་གཅིག་ཡིན་པར་དཔྱད་ཡོད་དོ།། མདོར་ན་བོད་རྒྱ་ཡིག་རིགས་གཉིས་སུ་སྤེལ་བའི་དཔྱད་འབྲས་ལས་གྲུམ་བུའི་ངོ་བོའམ་ངོས་འཛིན་ཐད་འཆད་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་གཉིས་བྱུང་ཡོད་དེ། རིག་གཞུང་དཔྱད་རྩོམ་ཁག་གིས་གྲུམ་བུ་རྙོགས་ཚད་དམ་རླུང་དང་ཆུ་སེར་བསྡོངས་བའི་ནད་གཞིར་བཟུང་བ་དང་། ནད་ཐོག་ཞིབ་འཇུག་གི་དེང་རབས་གསོ་རིག་གི་ནད་གཞི་དང་སྦྱར་ཅི་ཐབས་བྱས་ནས་ངོས་འཛིན་གསོ་བཅོས་བྱས་ཡོད་པར་མཐོང་། མདོར་དྲིལ་ན་བོད་ཡིག་གི་ལམ་ནས་སྤེལ་བའི་དཔྱད་རྩོམ་ནང་དུ་གཞུང་ལུགས་དང་རྒྱ་ཡིག་གི་ལམ་ནས་སྤེལ་བའི་དཔྱད་རྩོམ་གྱིས་ནད་ཐོག་གཙོར་བཟུང་ཡོད་པས་གཞུང་དང་ནད་ཐོག་ཟུང་འབྲེལ་ཡོང་བར་བརྩོན་དགོས་བསམ།

བཞི། གྲུམ་བུའི་གཉེན་པོའི་ཞིབ་འཇུག་གནས་བབ།

གྲུམ་བུའི་གཉེན་པོར་གཞུང་དང་ཉམས་ཡིག་ལས་བསིལ་ལ་ཡང་བའི་ཟས་སྐོམ་དང་། དལ་བར་བཅག་པའི་སྤྱོད་ལམ། ཞི་བྱེད་སྨན་དང་། སྦྱོང་བྱེད་བཤལ། རྩ་སྦྱོངས། དཔྱད་བཅོས་ཆུ་ལུམས། གཏར་ག། མེ་བཙའ། གྲང་ཐུར་སོགས་བསྟན་ཡོད། ཉེ་ལམ་ཞིབ་འཇུག་འབྲས་བུར་བོད་ཡིག་གི་ལམ་ནས་སྤེལ་བའི་དཔྱད་རྩོམ་ལས་༢༠༠༠ལོར་སྤེལ་བའི་གྲུམ་བུའི་ནད་བཅོས་པའི་མྱོང་བ་གབ་པ་མངོན་བྱུང་[51]ཞེས་པར་རྩོམ་པ་པོ་རང་གིས་ནད་ཐོག་གསོ་བཅོས་ཉམས་མྱོང་ལས་གྲུམ་བུའི་ཟས་སུ་རྩམ་པ་ལེགས་ཤས་བཟང་བ་དང་། སྤྱོད་ལམ་ལ་དྲོད་གྲང་རན་པའི་སྐམ་སར་འདུག་དགོས་ཚུལ། ཞི་བྱེད་སྨན་ལ་སླེ་ཏྲེས་ལྔ་ཐང་དང་། གུ་གུལ་བཅུ་བ། ཀླུ་བདུད་བཅོ་བརྒྱད། ཁྱུང་ལྔ། བསམ་ཁྱུང་། མུ་ཏིག་ཉེར་ལྔ་སོགས་ཕན་པ། དཔྱད་དུ་རྭ་འཇིབ་རྒྱག་པ་དང་། མེ་བཙའ་འཇོག་པ། གཏར་ག་གདབ་པ། ལུམས་ལ་ཞུགས་པ་སོགས་ཀྱིས་བཅོས་པའི་མྱོང་བ་བསྟན་ནོ།། ༢༠༡༡ལོར་སྤེལ་བའི་གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་སྐོར་ཅུང་ཟད་གླེང་བ་[52]ཞེས་པར་རྩོམ་པ་པོས་གཞུང་དང་ལག་ལེན་ཉམས་མྱོང་ཟུང་འབྲེལ་སྒོས་ཚ་གྲུམ་དང་གྲང་གྲུམ་གྱི་གཉེན་པོ་བསྟན་པར་ཚ་གྲུམ་གྱི་ཟས་ལ་ཚ་སྐྱུར་སྣུམ་རྙིང་རིགས་ལ་འཛེམ་པ་དང་གསར་བཅུད་འཇུ་སླ་བའི་རིགས་བསྟེན་པ། སྤྱོད་ལམ་ལ་དྲག་ཤུལ་དང་བསེར་བུ་ཕོག་པ། ཆུ་གྲང་ཞུགས་པ་སོགས་འཛེམ་ཞིང་དྲོད་སར་མི་རྔུལ་བཅག་པ། ཞི་བྱེད་སྨན་ལ་མ་ནུ་བཞི་ཐང་དང་། ནོར་བུ་བདུན་ཐང་། སླེ་ཏྲེས་ལྔ་ཐང་། ཀླུ་བདུད་བཅོ་བརྒྱད། གྲུམ་བུ་ཟུག་གཅོག་ཆེན་མོ། སྤོས་ཁྱུང་བཅོ་ལྔ། མགྲིན་མཚལ་ཉེར་ལྔ། དངུལ་ཆུ་བཅོ་བརྒྱད་སོགས། དཔྱད་དུ་བདུད་རྩི་ལྔ་ལུམས་ཁ་ཚར་ཅན་དང་། རྭ་འཇིབ། འབྱར། མེ་བཙའ་སོགས་ཀྱིས་མྱོང་བ་དང་། གྲང་གྲུམ་གྱི་ཟས་ལ་ལྕི་སྣུམ་འཇུ་དཀའ་སྤང་དང་གསར་བཅུད་འཇུ་སླ་རིགས། སྤྱོད་ལམ་ནི་ཚ་གྲུམ་དང་འདྲ་བར་མི་རྔུལ་བཅག་པས་ཕན་པ། ཞི་བྱེད་སྨན་ལ་སེ་འབྲུ་དྭངས་གནས། སེ་འབྲུ་བཞི་བ། སེ་འབྲུ་ཀུན་བདེ་སོགས་རྨང་གཞི་དང་ཞོར་དུ་སེང་ལྡེང་ཉེར་གསུམ། སེང་ལྡེང་ཉེར་ལྔ། མགྲིན་མཚལ་ཉེར་ལྔ། བསམ་ཁྱུང་སོགས་གང་འཕྲོད་བསྟེན་པའི་མྱོང་བ་དང་། དཔྱད་དུ་བདུད་རྩི་ལྔ་ལུམས་ཁ་ཚར་ཅན་གྱི་ཆུ་ལུམས་དང་བཅིངས་ལུམས་གང་རུང་དང་། མེ་བཙས་ཚིགས་གཞི་སྐྲངས་བ་དང་གཟེར་བ་གཅོག་ཐུབ་པར་བཤད་དོ།། ༢༠༡༤ལོར་སྤེལ་བའི་གསོ་རིག་རྒྱུད་བཞི་ལས་གྲང་གྲུམ་གྱི་སློང་རྐྱེན་དང་བརྟག་བཅོས་སྐོར་ལ་རགས་ཙམ་གླེང་བ་[53]ཞེས་པར་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞིའི་དངོས་བསྟན་གཉེན་པོ་འཚོལ་བསྡུད་བྱས་པ་བརྒྱུད་གྲང་གྲུམ་གྱི་ཞི་བྱེད་གཉེན་པོར་ཐང་ཆེན་ཉེར་ལྔ་དང་། སེ་འབྲུ་དྭངས་གནས། ཀླུ་བདུད་བཅོ་བརྒྱད། གྲུམ་བུ་ཟུག་གཅོག་ཆེན་མོ། དངུལ་ཆུ་བཅོ་བརྒྱད། མགྲིན་མཚལ་ཉེར་ལྔ། ཆུ་སེར་རེག་པ་བདེ་བྱེད་སོགས་དངོས་གཞི་སྨན་གང་ལ་གང་ཕན་སྤྲོད་དགོས་རྒྱུ། ཕྱི་བཅོས་དཔྱད་ལ་བདུད་རྩི་ལྔ་ལུམས་སམ་དེའི་ཁ་ཚར་ཅན། གང་ནའི་གནས་སམ་ཚིགས་ཀྱི་ཡས་ཟུར་མས་ཟུར་གཉིས་སུ་སྤྲ་བ་སྲན་མ་ཙམ་གྱིས་བསྲེག་པ་བཅས་ཀྱི་ལག་ལེན་བསྟན་ཡོད། ༢༠༡༩ལོར་སྤེལ་བའི་གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་དང་མ་འོངས་རེ་འདུན་བཅས་ཅུང་ཙམ་གླེང་བ་[54]ཞེས་པར་རྩོམ་པ་པོས་རང་གི་ནད་ཐོག་གསོ་བཅོས་ཉམས་མྱོང་ལས་ཚ་གྲུམ་ལ་གཉན་ཚད་གཅོག་པ་དང་ཆུ་སེར་སྦྱོང་སྐེམ་གྱི་གཉེན་པོ་མགྲིན་མཚལ་ཉེར་ལྔ་དང་། དངུལ་རིན་བཅོ་བརྒྱད། ཀླུ་བདུད་བཅོ་བརྒྱད། དྲེག་གྲུམ་ཀུན་སེལ། སྤོས་ཁྱུང་བཅོ་ལྔ་སོགས་ཀྱིས་ཐུབ་པ་དང་། གྲང་གྲུམ་ནི་ཕོ་བའི་མེ་དྲོད་ཉམས་ནས་བསྐྱེད་པས་སེ་འབྲུ་ལྔ་བ་དང་། སེ་འབྲུ་དྭངས་གནས། སེ་འབྲུ་དྭངས་བཙོ་སོགས་ཀྱི་རྨང་གཞི་སྨན་སྦྱོར་དང་། མགྲིན་མཚལ་ཉེར་ལྔ། སེང་ལྡེང་ཉེར་ལྔ། བསམ་འཕེལ་ནོར་བུ། རྩ་ནད་ཀུན་སེལ། སྤོས་དཀར་བཅུ་བ་སོགས་ལྟག་སྤྲོད་བྱས་པས་ལག་ལེན་བསྟན་ནོ།།

རྒྱ་ཡིག་གི་ལམ་ནས་སྤེལ་བའི་དཔྱད་རྩོམ་ལས་༢༠༡༨ལོར་སྤེལ་བའི་མི་རིགས་གསོ་རིག་གིས་རླུང་རླན་འདྲ་བའི་ཚིགས་ཚད་བཅོས་པའི་ཞིབ་འཇུག[55]་ཅེས་པར་བོད་ལུགས་གསོ་རིག། སོག་པོའི་གསོ་རིག། ཡུ་གུར་གསོ་རིག་བཅས་ཀྱིས་རླུང་རླན་འདྲ་བའི་ཚིགས་ཚད་བཅོས་པའི་ཡིག་ཚང་སྒྲིལ་གླེང་ལས་གྲུམ་བུའི་གཉེན་པོར་བདུད་རྩི་ལྔ་ལུམས་ཁ་ཚར་ཅན་གྱི་ཆུ་ལུམས་དང་། གང་ནའི་གནས་སམ་གསང་མིག་ལ་མེ་བཙའ། ཞི་བྱེད་སྨན་ལ་སེང་ལྡེང་ཉེར་ལྔ། བོང་ཁྲག་ཉེར་ལྔ། སྤོས་ཁྱུང་བཅོ་ལྔ། སེ་འབྲུ་དྭངས་གནས། ཀླུ་བདུད་བཅོ་བརྒྱད་སོགས་ཀྱིས་བཅོས་བསྐྱེད་པར་བསྟན་ནོ།། ༢༠༢༠ལོར་སྤེལ་བའི་མི་རིགས་གསོ་རིག་གིས་པུས་ཚིགས་རུས་གཤིས་གཉན་ཚད་བཅོས་པའི་ཞིབ་འཇུག་འཕེལ་རིམ་[56]ཞེས་པར་ལོ་བཅུ་ནང་མི་རིགས་གསོ་རིག་གིས་བཅོས་པའི་ཞིབ་འཇུག་དཔྱད་འབྲས་འཚོལ་བསྡུ་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་པ་བརྒྱུད་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གིས་བཅོས་པའི་གཉེན་པོར་མུ་ཏིག་ཉེར་ལྔ་དང་། སྤོས་ཁྱུང་བཅོ་ལྔ། བསམ་འཕེལ་ནོར་བུ་སོགས་ཀྱི་ཞི་བྱེད་སྨན་དང་། རྭ་འཇིབ། བྱུག་པ། བདུད་རྩི་ལྔ་ལུམས་ཁ་ཚར་ཅན་གྱི་ཆུ་ལུམས་དང་རླངས་ལུམས་བཅས་ཀྱིས་ལག་ལེན་བསྟན་ཡོད། ༢༠༢༡ལོར་སྤེལ་བའི་བོད་ལུགས་ཆ་བྱད་དཔྱད་ཀྱིས་གྲུམ་བུ་བཅོས་པའི་ཡིག་ཚང་སྒྲིལ་གླེང་[57]ཞེས་པར་ཀྲུང་གོ་ཤེས་རིག་དྲ་བར་སྤེལ་བའི་དཔྱད་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྡུས་ལས་གྲུམ་བུའི་དཔྱད་དུ་བདུད་རྩི་ལྔ་ལུམས་ཁ་ཚར་ཅན་གྱི་ཆུ་ལུམས་དང་བཅིངས་ལུམས། གང་ནའི་གནས་སམ་གསང་མིག་ལ་གཏར་ག་དང་མེ་བཙའ། རྩ་སྦྱོངས་བཅས་ཀྱིས་བཅོས་བསྐྱེར་པར་གླེང་། ༢༠༢༢ལོར་སྤེལ་བའི་བོད་ལུགས་སྨན་དཔྱད་ཀྱིས་གྲུམ་བུ་བཅོས་པའི་ཞིབ་འཇུག་གནས་བབ་[58]ཅེས་པར་རྩོམ་པ་པོས་ལོ་ཉི་ཤུ་ནང་ཀྲུང་གོ་ཤེས་རིག་དྲ་བར་སྤེལ་བའི་གྲུམ་བུ་བཅོས་པའི་ཞིབ་འཇུག་དཔྱད་འབྲས་དང་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི། ཀོང་སྤྲུལ་ཟིན་ཏིག་སོགས་རྒྱུད་དང་ཉམས་ཡིག་ཕྱོགས་བསྡུས་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་པ་བརྒྱུད་ཚ་གྲུམ་གྱི་ཟས་སྤྱོད་ལ་སྐྱུར་ཚ་རླན་གྲང་ལྡན་པའི་ཟས་སྐོམ་དང་དྲག་ཤུལ་གྱི་ལས་ལ་འཛེམ་རྒྱུ། སྔོ་ཚལ་དང་འོ་མ་སོགས་བསྟེན་པས་ཕན་པ་དང་། གྲང་གྲུམ་ལ་དྲོད་བཅུད་གསར་བའི་ཟས་སྐོམ་བསྟེན་རྒྱུ། ལོ་མར་ལོ་ཤ་སོགས་རྙིང་བ། ཤ་ཆང་། གྲང་ངད་ཆེ་བའི་ཡུལ་དང་ཆུ་ལས་སོགས་ལ་ཡིད་གཟབ་དང་། ཞི་བྱེད་སྨན་ལ་སེང་ལྡེང་ཉེར་ལྔ་དང་། བོང་ཁྲག་ཉེར་ལྔ། སྤོས་དཀར་བཅོ་བརྒྱད། ཁྱུང་ལྔ། ཀླུ་བདུད་བཅོ་བརྒྱད། ཨ་གར་སོ་ལྔ་སོགས་དང་། དཔྱད་དུ་བདུད་རྩི་ལྔའི་ཁ་ཚར་ཅན་གྱི་ཆུ་ལུམས་དང་བཅིངས་ལུམས། མེ་བཙའ། གཏར་ག། བྱུག་པ། རྩ་སྦྱོངས་སོགས་ཀྱི་གཉེན་པོ་བསྟན་ནོ།། ༢༠༢༢ལོར་སྤེལ་བའི་མི་རིགས་གསོ་རིག་གིས་པུས་ཚིགས་རུས་གཤིས་གཉན་ཚད་བཅོས་པའི་ཞིབ་འཇུག་འཕེལ་རིམ་[59]ཞེས་པར་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་དང་། སོག་པོའི་གསོ་རིག། ཧུའེ་རིགས་གསོ་རིག། ཡུ་གུར་གསོ་རིག་བཅས་ཀྱིས་པུས་ཚིགས་རུས་གཤིས་གཉན་ཚད་བཅོས་པའི་ཡིག་ཚང་སྒྲིལ་གླེང་ལས་གྲུམ་བུའི་གཉེན་པོར་རྩ་དཀར་བྱུག་སྨན་གྱིས་ཚིགས་གཞིར་བྱུགས་ནས་དྲོད་དུགས་བྱེད་པ། བདུད་རྩི་ལྔ་ལུམས་ཁ་ཚར་ཅན་གྱི་བཅིངས་ལུམས་ཀྱི་གཉེན་པོའི་ལག་ལེན་ཡོད་པར་བསྟེན་ནོ།། མདོར་ན་རྒྱ་བོད་ཡིག་རིགས་གཉིས་སུ་སྤེལ་བའི་གཉེན་པོ་ནི་གཞུང་དང་ཉམས་ཡིག་ཁག་ཏུ་བསྟན་པའི་བོང་ཁྲག་ཉེར་ལྔ་དང་། སྤོས་ཁྱུང་བཅོ་ལྔ། ཀླུ་བདུ་བཅོ་བརྒྱད་སོགས་དང་། འཇམ་རྩུབ་དཔྱད་ལ་ལུམས་དང་མེ་བཙའ། གཏར་ག་སོགས་ལས་འདའ་མེད་པ། དེ་ཕྱིར་མུ་མཐུད་གཞུང་དང་ཉམས་ཡིག་ཁག་ཏུ་བསྟན་པའི་གཉེན་པོ་འཚོལ་ཞིབ་དང་ནད་ཐོག་ལག་ལེན་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པར་བརྩོན་དགོས་བསམ།

ལྔ། གྲུམ་བུའི་ནད་ཐོག་ཕན་འབྲས་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག་གནས་བབ།

གཉེན་པོའི་སྐབས་སུ་བསྟན་པ་བཞིན་གཞུང་དང་ཉམས་ཡིག་ཁག་ཏུ་བསིལ་ལ་ཡང་བའི་ཟས་སྐོམ་དང་། དལ་བར་བཅག་པའི་སྤྱོད་ལམ། ཞི་བྱེད་སྨན་ལ་སླེ་ཏྲེས་བཞི་བ་དང་། བོང་ཁྲག་ཉེར་ལྔ། སེ་འབྲུ་ལྔ་བ་སོགས་ཀྱི་སྦྱོར་བ། སྦྱོང་བྱེད་ལས་ལ་བཤལ་དང་། རྩ་སྦྱོངས། ཕྱི་བཅོས་དཔྱད་ལ་བདུད་རྩི་ལྔའི་ཆུ་ལུམས་དང་། གང་ནའི་གནས་སམ་གསང་མིག་ཏུ་གཏར་ག་དང་མེ་བཙའ་སོགས་ཀྱི་གཉེན་པོ་བསྟན་ཡོད། འོན་ཀྱང་གཉེན་པོའི་ཕན་འབྲས་ལྟ་ཞིབ་བྱ་དུས་སླེ་ཏྲེས་ལྔ་ཐང་དང་བོང་ཁྲག་ཉེར་ལྔ། བདུད་རྩི་ལྔ་ལུམས་སོགས་རྒྱུན་སྤྱོད་སྨན་དཔྱད་ལས་ལག་ལེན་དཀོན་པའི་གཉེན་པོའམ་སྨན་སྦྱོར་གསར་བའི་ཕན་འབྲས་ལྟ་ཞིབ་བྱས་པའི་དཔྱད་འབྲས་མཐོང་མ་སོང་། བོད་ཡིག་གི་ལམ་ནས་སྤེལ་བའི་དཔྱད་རྩོམ་ལས་ཚད་ལྡན་གྱི་ནད་ཐོག་ཕན་འབྲས་ལྟ་ཞིབ་ནི་འབུམ་རམས་པ་རིན་ཆེན་སྐྱིད་ཀྱི་སློབ་ཐོན་ཆེད་རྩོམ་[60]ནང་དུ་རྩོམ་པ་པོས་རུས་ཏྲེམ་ནད་པ་རྣམས་སྐབས་བསྟུན་གྱིས་ལྟ་ཞིབ་ཚོགས་ཆུང་དང་ཞིབ་བསྡུར་ཚོགས་ཆུང་གཉིས་སུ་བགོས་ཏེ་བོད་ལུགས་སྨན་དཔྱད་ཀྱི་བཅོས་བསྐྱེད་ལྟ་ཞིབ་བྱས་པ་བརྒྱུད་བོད་ཕྱི་གཉེན་པོ་གཉིས་དབར་ལ་ཧེ་བག་མངོན་གསལ་ཡོད་དེ། མགྲིན་མཚལ་ཉེར་ལྔ་དང་། སྟབ་སེང་བརྒྱད་པ། ཨ་གར་སོ་ལྔ། སེང་ལྡེང་ཉེར་ལྔ། སྤོས་ཁྱུང་བཅོ་ལྔ། རླུང་བྱུག་སོགས་ཀྱིས་རུས་ཚིགས་ཟུག་གཟེར་ལྡང་བ་དང་། རེངས་འཁུམས་བསྐྱང་བསྐུམ་དཀའ་བ་སོགས་ལ་ནུས་པ་མངོན་གསལ་ལྡན་པ་ར་སྤྲོད་བྱུང་ངོ་།། དེ་མིན་ནད་ཐོ་བསྐྱར་ཞིབ་རང་བཞིན་གྱི་ཞིབ་འཇུག་དཔྱད་འབྲས་གཉིས་ཡོད་དེ། ཤེས་རམས་པ་འབྲུག་འབུམ་བྱམས་ཀྱི་སློབ་ཐོན་ཆེད་རྩོམ་[61]ནང་དུ་རྩོམ་པ་པོས་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་བོད་ལུགས་སྨན་ཁང་དང་མཚོ་ལྷོ་ཁུལ་བོད་ལུགས་སྨན་ཁག་གཉིས་སུ་ནད་ཐོ་༡༠༡བསྡུ་གསོག་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་པ་བརྒྱུད་ནད་ཐོག་ལག་ལེན་ཁྲོད་བདུད་རྩི་ལྔ་ལུམས་ཀྱི་ཁ་ཚར་མི་འདྲ་༡༡༡ཡོད་པར་སྣང་། དེ་ལས་ཚ་གྲུམ་བཅོས་པར་འབྲས་བུ་གསུམ་དང་། སེང་ལྡེང་། རྩ་བ་ལྔ། སླེ་ཏྲེས། ཙན་དན་དཀར་དམར། སྒྲོན་ཤིང་། གླ་རིལ། སུག་སྨེལ་སོགས་ནི་ཆེས་བཏང་མང་བ་དང་བསྐྱེད་ཆེས་བའི་སྦྱོར་བ་དང་། གྲང་གྲུམ་བཅོས་པར་འབྲས་བུ་གསུམ་དང་། རྩ་བ་ལྔ། སེང་ལྡེང་། ཆུ་སེར་སྨན་གསུམ། སླེ་ཏྲེས། ཙན་དན་དཀར་པོ། ཤུག་འབྲུ་སོགས་ཡིན་པར་བསྟན་ནོ།། ཤེས་རམས་པ་སྒྲོལ་མ་མཚོའི་སློབ་ཐོབ་ཆེད་རྩོམ་[62]ནང་དུ་རྩོམ་པ་པོས་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་བོད་ལུགས་སྨན་ཁང་སྨན་ལུམས་སྡེ་ཁག་ཏུ་བརྟག་བཅོས་བྱས་པའི་ནད་ཐོ་༡༤༤བསྡུ་གསོག་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་པར་ཞི་བྱེད་སྨན་གྱི་གཉེན་པོ་མི་འདྲ་བ་༦༧བྱུང་བ་དང་། དེ་ལས་ཆེས་རྒྱུན་སྤྱོད་ཀྱི་སྨན་སྦྱོར་ནི་སེང་ལྡེང་ཉེར་ལྔ་དང་། བོང་ཁྲག་ཉེར་ལྔ། མ་ནུ་བཞི་ཐང་། ཀླུ་བདུད་བཅོ་བརྒྱད། ཨ་གར་སོ་ལྔ། བྱ་ཁྱུང་བཅུ་གསུམ་སོགས་ཡིན་པར་རྟོགས། བདུད་རྩི་ལྔ་ལུམས་ཁ་ཚར་དུ་འབྲས་བུ་གསུམ་དང་། རྩ་བ་ལྔ། རུས་སྣ། སེང་ལྡེང་། ཆུ་སེར་སྨན་གསུམ། ཤུག་འབྲུ། སྤང་སྤོས་སོགས་ནི་ཆེས་རྒྱུན་སྤྱོད་ཁ་ཚར་ཡིན་པར་མཐོང་། སྤྱིའི་བཅོས་སྐྱེད་༩༤.༨% ལ་སླེབ་པས་བྱུང་ཚད་ཆེས་མཐོ་བའི་ཞི་བྱེད་སྨན་དང་བདུད་རྩི་ལྔ་ལུམས་ཁ་ཚར་གྱིས་གྲུམ་བུ་བཅོས་བསྐྱེད་པར་སྒྲུབ། ཞིབ་འཇུག་སློབ་མའི་སློབ་ཐོན་ཆེད་རྩོམ་མ་གཏོགས་ནད་ཐོག་ཞིབ་འཇུག་གི་དཔྱད་འབྲས་མེད་སྟབས་བོད་ཡིག་གི་ལམ་ནས་སྤེལ་བའི་དཔྱད་རྩོམ་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་ནད་ཐོག་ཞིབ་འཇུག་སྟོང་ཆ་ལྟ་བུར་གྱུར་ཡོད།

རྒྱ་ཡིག་གི་ལམ་ནས་སྤེལ་བའི་དཔྱད་རྩོམ་ལས་༢༠༡༠ལོར་སྤེལ་བའི་བོད་ལུགས་སྨན་དཔྱད་མཉམ་སྤྱོད་དང་ཀྲུང་ལུགས་སྐམ་ཁབ་གསུམ་གྱིས་རླུང་རླན་འདྲ་བའི་ཚིགས་ཚད་བཅོས་པའི་ནད་ཐོག་ཕན་སྐྱེད་ལྟ་ཞིབ་[63]ཅེས་པར་རྩོམ་པ་པོས་རླུང་རླན་འདྲ་བའི་ཚིགས་ཚད་དང་གྲུམ་བུ་གཉིས་གཅིག་ཏུ་བཟུང་ནས་ནད་པ་༣༢ལ་ཕག་མོ་གྲུབ་པ་དང་། སྤོས་དཀར་བཅུ་བ། སེང་ལྡེང་ཉེར་ལྔ་བཅས་ཀྱི་ཞི་བྱེད་སྨན་དང་། གྲུམ་རྩ་ལོང་རྩ་གཉིས་སུ་གཏར་ག། ཨ་ན་གསང་སོགས་གང་ཕན་གནས་སུ་སྐམ་ཁབ་གདབ་པས་སྤྱིའི་བཅོས་སྐྱེད་༩༣.༧༤%ལ་སླེབ་པས་བོད་ལུགས་སྨན་དཔྱད་དང་ཀྲུང་ལུགས་མཉམ་སྤྱོད་ཀྱིས་གྲུམ་བུ་བཅོས་བསྐྱེད་པར་བསྟན། ༢༠༡༨ལོར་སྤེལ་བའི་བདུད་རྩི་ལྔ་ལུམས་ཀྱིས་རླུང་རླན་འདྲ་བའི་ཚིགས་ཚད་བཅོས་པའི་ནད་ཐོག་ཕན་སྐྱེད་ཞིབ་འཇུག་[64]ཅེས་པར་རྩོམ་པ་པོས་རླུང་རླན་འདྲ་བའི་ཚིགས་དང་གྲུམ་བུ་གཉིས་གཅིག་ཏུ་བཟུང་ནས་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་མཚོ་ལྷོ་ཁུལ་བོད་ལུགས་སྨན་ཁང་དུ་ཞག་སྡོད་གསོ་བཅོས་བྱས་པའི་གྲུམ་བུའི་ནད་པ་སྐབས་བསྟུན་གྱིས་ཚོད་ལྟ་ཚོགས་ཆུང་དང་ལྟ་ཞིབ་ཚོགས་གཉིས་སུ་བགོས་ནས་བདུད་རྩི་ལྔ་ལུམས་ཀྱིས་བཅོས་པའི་ཕན་བསྐྱེད་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པ་བརྒྱུད་བདུད་རྩི་ལྔ་ལུམས་ནང་སྤོས་དཀར་དང་། བྱ་རྒོད་སུག་པ། ག་བུར། སླེ་ཏྲེས་བཅས་ཁ་ཚར་བསྡེབས་པའི་བཅོས་བསྐྱེད་མངོན་གསལ་སྟེ། ཚིགས་གཞི་རེངས་འཁུམས་ཆགས་ནས་བསྐྱངས་བསྐུམ་དཀའ་བ་དང་། སྐྲངས་བ། ཚ་བ་རྒྱག་པ་བཅས་ཇེ་བདེ་སོང་བ་མ་ཟད། ཁྲག་འབྱིང་མངོན་གསལ་གྱིས་དམའ་རུ་བྱིན་ནོ།། ༢༠༡༩ལོར་སྤེལ་བའི་བོད་ལུགས་སྨན་དཔྱད་ཀྱིས་གྲུམ་བུ་ནད་པ་༡༥༤བཅོས་པའི་ནད་ཐོག་ཞིབ་འཇུག་[65]ཅེས་པར་གྲུམ་བུ་ནི་དེང་རབས་གསོ་རིག་གི་རླུང་རླན་ཚིགས་ཚད་དམ་རླུང་རླན་འདྲ་བའི་ཚིགས་ཚད་གཉིས་སུ་གཏོགས་པའི་ཚིགས་གཞི་ནད་འགྱུར་དུ་བཟུང་སྟེ། ཀན་ལྷོ་ཁུལ་བོད་ལུགས་སྨན་ཁང་སྨན་ལུམས་སྡེ་ཁག་ཏུ་ལོ་གཅིག་རིང་གསོ་བཅོས་བྱས་པའི་ནད་པ་༡༥༤བོད་ལུགས་སྨན་དཔྱད་ཀྱིས་བཅོས་པའི་ཕན་འབྲས་ལྟ་ཞིབ་བྱས་པར། བདུད་རྩི་ལྔ་ལུམས་དང་མཉམ་དུ་སེང་ལྡེང་ཉེར་ལྔ་དང་། བསམ་ཁྱུང་། ཀླུ་བདུད་བཅོ་བརྒྱད། སྤོས་ཁྱུང་སོགས་ཉིན་བདུན་ནས་བཅུ་བཞིར་བསྟེན་པས་གསོ་བྱའི་ཕྲེང་ཟླུམ་སྲིན་འགོག་བྱེད་ཁྲག་ཞུ་འགོག་རྒྱུ། ཁྲག་འབྱིང་གཉིས་མངོན་གསལ་གྱིས་ཇེ་དམའ་རུ་སོང་བ་དང་། རླུང་རླན་འདྲའི་རྐྱེན་ཆའི་འགྱུར་བ་མངོན་གསལ་མིན་པས་བོད་ལུགས་སྨན་དཔྱད་ཀྱིས་ནད་པའི་རིམས་ཐར་ནུས་ཤུགས་ལེགས་བཅོས་བྱེད་པ་མ་ཟད། ཚིགས་གཞི་ན་བ་དང་སྐྲངས་བ། རེངས་འཁུམས་ཆགས་པས་བསྐྱང་བསྐུམ་དཀའ་བ་སོགས་ལ་ཕན་པ་སྒྲུབ། མདོར་ན་རྒྱ་བོད་ཡིག་རིགས་གཉིས་སུ་སྤེལ་བའི་དཔྱད་འབྲས་གཅིག་མཐུན་དུ་སྣང་སྟེ། ནད་ཐོག་ལག་ལེན་ཁྲོད་ཆེས་རྒྱུན་མཐོང་སྨན་སྦྱོར་དང་རྒྱུན་སྤྱོད་ལག་ལེན་གྱིས་བཅོས་པའི་ཕན་འབྲས་མ་གཏོགས་འབྲས་གསུམ་སྦྱོང་སྨན་དང་། ག་བུར་བཅུ་གསུམ། བོང་ཁྲག་བཅུ་གསུམ་སོགས་མེད་སྟབས་དེའི་རིགས་ཀྱི་ཕན་འབྲས་ལྟ་ཞིབ་བྱེད་པར་བརྩོན་དགོས་བསམ།

དྲུག། གྲུམ་བུའི་ནད་སྨན་སྤྲོད་སྟངས་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག་གནས་བབ།

བོད་ཡིག་གི་ལམ་ནས་སྤེལ་བའི་དཔྱད་རྩོམ་ལས་གྲུམ་བུའི་སྨན་སྦྱོར་རིགས་ལམ་མམ་མཁས་དབང་གིས་གྲུམ་བུ་བཅོས་པའི་རིགས་གཞུང་བསམ་བློའམ་ནད་སྨན་སྤྲོད་སྟངས་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པའི་དཔྱད་འབྲས་གཅིག་ཀྱང་མཐོང་མ་བྱུང་།

རྒྱ་ཡིག་གི་ལམ་ནས་སྤེལ་བའི་དཔྱད་རྩོམ་དུ་གྲུམ་བུའི་སྨན་སྦྱོར་རིགས་ལམ་དབྱེ་ཞིབ་དང་། ནད་ཐོག་ལག་ལེན་གྱི་གྲུམ་བུའི་སྨན་སྦྱོར་རིགས་ལམ་སམ་ནད་སྨན་སྤྲོད་སྟངས། རྒྱལ་སྨན་སློབ་དཔོན་ཆེན་པོ་སོགས་ཀྱི་གྲུམ་བུ་བཅོས་པའི་ནད་སྨན་སྤྲོད་སྟངས་སོགས་འབྲེལ་ཡོད་དཔྱད་ཞིབ་མང་པོ་སྤེལ་ཏེ། ༢༠༡༧ལོར་སྤེལ་བའི་སྨན་སྣ་དབར་གྱི་འབྲེལ་སྲོལ་དང་སྨན་སྣ་སྡེ་ཚན་སྦྱོར་སྡེབ་དབྱེ་ཞིབ་ཐབས་ལམ་ལས་བོད་ལུགས་སྨན་གྱིས་གྲུམ་བུ་བཅོས་པའི་སྨན་སྦྱོར་རིགས་ལམ་དབྱེ་ཞིབ་[66]ཅེས་པར་ཀྲུང་གོ་གསོ་རིག་ཀུན་བཏུས་ལས་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་དང་བོད་ལུགས་སྨན་གྱི་དེང་རབས་ཞིབ་འཇུག་དང་ནད་ཐོག་སྤྱོད་ཐབས། རྒྱུན་སྤྱོད་བོད་སྨན་སྨན་ནུས་འགྲེལ་བཤད་བཅས་གསུམ་དཔེ་ལ་བཟུང་ནས་ཡིག་ཚང་དུ་བསྟན་པའི་གྲུམ་བུའི་སྨན་སྦྱོར་རིགས་ལམ་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་པ་བརྒྱུད་སྨན་སྣ་༣༤༦ནང་ཨ་རུ་ར་དང་། ཐལ་ཀ་རྡོ་རྗེ། སོ་མ་རཱ་ཛ། གླ་རྩི། སྤོས་དཀར་བཅས་ཀྱི་བསྡེབས་ཚད་ཆེས་མཐོ་བས་གྲུམ་བུའི་གཉེན་པོ་གཙོ་གྲས་དང་། སྨན་སྣ་དབར་གྱི་འབྲེལ་སྦྱོར་དབྱེ་ཞིབ་ལས་ཨ་རུ་ར་དང་། སྐྱུ་རུ་ར། བ་རུ་ར། གླ་རྩི། སྤོས་དཀར། ཐལ་ཀ་རྡོ་རྗེ། སོ་མ་རཱ་ཛ་བཅས་དྲུག་བར་གྱི་གཉིས་གཉིས་གསུམ་གསུམ་བསྡེབས་པའི་སྦྱོར་ཐེངས་ཆེས་མང་བས་གྲུམ་བུའི་ཞི་བྱེད་སྨན་གྱི་གཞི་རྩའི་སྦྱོར་བ། སྨན་སྣ་སྡེ་ཚན་སྦྱོར་སྡེབ་དབྱེ་ཞིབ་ལས་སྦྱོར་སྡེ་གསར་བ་བརྒྱད་བྱུང་བ་དག་ལས་གྲུམ་བུའི་སྨན་སྦྱོར་རིགས་ལམ་ནི་བད་ཀན་རླན་གཤེར་དང་། གཟེར་འཇོམས། ཚ་བ་ཆུ་སེར་འཇོམས་པའི་སྨན་སྡེ་གཙོ་ཆེར་བསྡེབས་པར་བསྟན། ༢༠༢༠ལོར་སྤེལ་བའི་རྒྱལ་སྨན་སློབ་དཔོན་ཆེན་མོ་ཉི་མ་ལགས་ཀྱིས་གྲུམ་བུ་བཅོས་པའི་སྨན་སྦྱོར་རིགས་ལམ་ཞིབ་འཇུག་[67]ཅེས་པར་རྩོམ་པ་པོས་ནད་ཐོ་བསྐྱར་ཞིབ་ཐབས་ལམ་བརྒྱུད་རྒྱལ་སྨན་སློབ་དཔོན་ཆེན་མོ་ཉི་མ་ལགས་ཀྱིས་ནད་སྨན་སྤྲོད་པའི་རིགས་ལམ་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་པར་བྱུག་པ་བྱ་ཁྱུང་བཅུ་གསུམ་དང་། སེང་ལྡེང་ཉེར་ལྔ། ཀླུ་བདུད་བཅོ་བརྒྱད། ཨ་གར་སོ་ལྔ་བཅས་ཀྱི་ཞི་བྱེད་སྨན་དང་། ཨ་རུ་ར། གུར་གུམ། རུ་རྟ། ལི་ཤི། ཛཱ་ཏི། སྐྱུ་རུ་ར། ཅུ་གང་། སུག་སྨེལ་སོགས་ཀྱི་སྨན་སྣ། ཁ་བ་དང་མངར་བའི་རོ་དང་ཞུ་རྗེས། བསིལ་རྟུལ་ལྕི་རྩུབ་སླ་ཡང་གཡོ་སོགས་ཡོན་ཏན་བཅས་ཀྱི་བྱུང་ཚད་མཐོ་བར་མཐོང་། སྨན་སྣ་དབར་གྱི་འབྲེལ་སྦྱོར་དབྱེ་ཞིབ་ལས་སེང་ལྡེང་ཉེར་ལྔ་དང་། བྱུག་པ་བྱ་ཁྱུང་བཅུ་གསུམ། ཀླུ་བདུད་བཅོ་བརྒྱད་གསུམ་གྱི་ལྟག་སྤྲོད་མང་བ། འབྲས་བུ་གསུམ་དང་རུ་རྟ། སླེ་ཏྲེས། གླ་རྩི། སྤོས་དཀར་བཅས་དབར་གྱི་བསྡེབས་ཚད་མཐོ་བར་སྣང་། མདོར་ན་རྒྱལ་སྨན་སློབ་དཔོན་ཆེན་མོའི་ནད་ཐོག་རིགས་ལམ་ནི་ཆུ་སེར་སྐེམས་པའི་སྨན་སྦྱོར་དང་སྨན་སྣ་གཙོར་བྱས་སྟེང་ཚ་གྲུམ་ལ་ཚ་སེལ་གཟེར་འཇོམས་དང་། ཁྲག་འཇུ་རླུང་ལ་ཕན་པའི་གཉེན་པོ་བཏང་ཡོད། གྲང་གྲུམ་ལ་ཕོ་བའི་མེ་དྲོད་སྐྱེད་པ་དང་། བད་ཀན་འཇུ་བའི་གཉེན་པོ་བསྟེན་པའི་རིགས་པ་ཡོད་པར་སྒྲུབ། འབུམ་རམས་པ་བུན་ཁྲང་དོན་འགྲུབ་ཀྱི་སློབ་ཐོན་ཆེད་རྩོམ་[68]ནང་རྩོམ་པ་པོས་བོད་ལྗོངས་སྨན་རྩིས་ཁང་དང་། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་བོད་ལུགས་སྨན་ཁང་། པེ་ཅིན་བོད་ལུགས་སྨན་ཁང་། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་མཚོ་ལྷོ་ཁུལ་བོད་ལུགས་སྨན་ཁང་། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་རྨ་ལྷོ་ཁུལ་བོད་ལུགས་སྨན་ཁང་། ཡུན་ནན་ཞིང་ཆེན་བདེ་ཆེན་ཁུལ་བོད་ལུགས་སྨན་ཁང་སོགས་གཞུང་གཉེར་སྨན་ཁང་བཅུའི་ནད་ཐོ་༡༩༠༢འཚོལ་བསྡུ་བྱས་པ་བརྒྱུད་ནད་ཐོག་གཉེན་པོ་སྤྲོད་དུས་བོང་ཁྲག་ཉེར་ལྔ་དང་། བསམ་འཕེལ་ནོར་བུ། ཁྱུང་ལྔ། གསོ་བྱེད་ཉི་མའི་དཀྱིལ་འཁོར། རྩ་བ་ལྔ། སེ་འབྲུ་ལྔ་བ། སྤོས་དཀར་བཅུ་བ། སླེ་ཏྲེས་ལྔ་བ་སོགས་གཏོང་མང་བ་མ་ཟད། བོང་ཁྲག་ཉེར་ལྔ་དང་སེ་འབྲུ་ལྔ་བའི་ལྟག་སྤྲོད་ཆེས་མང་བ་དང་། ཚ་གྲུམ་གཉེན་པོར་ཆུ་སེར་ཚ་བ་སེལ་བའི་སྨན་སྦྱོར་བཏང་བ། གྲང་གྲུམ་ལ་ཆུ་སེར་སེལ་བ་དང་བད་ཀན་གྲང་བ་འཇོམས་པའི་གཉེན་པོ་དང་། སྨན་སྣ་ལས་ཨ་རུ་ར་དང་སྐྱུ་རུ་ར། སུག་སྨེལ། ཛཱ་ཏི། གུར་གུམ། མ་ནུ། ཀ་ཀོ་ལ། ཙན་དན་དཀར་པོ་སོགས་མང་བས་ནད་ཐོག་ལག་ལེན་བྱ་དུས་ཆུ་སེར་སྐེམ་པའི་སྨན་སྦྱོར་སྟེང་ཚ་གྲང་གི་དབྱེ་བར་དགོངས་ཏེ་ཚ་གྲུམ་ལ་ཚ་བ་སེལ་བ་དང་གྲང་གྲུམ་ལ་བད་ཀན་གྲང་བ་སེལ་བའི་གཉེན་པོ་བསྟེན་པ་མ་ཟད། གྲུམ་བུའི་བླ་གཉན་གྱི་གསོ་དགོས་པའི་རིགས་ལམ་ཡོད་པར་བསྟན། མདོར་ན། དཔྱད་རྩོམ་གསུམ་ལས་གྲུམ་བུའི་སྤྱིའི་སྨན་སྦྱོར་རིགས་ལམ་བསྟན་ཡོད་པར་མཐོང་། འོན་ཀྱང་རྒྱུད་དང་ཉམས་ཡིག་སོགས་གཞུང་རྙིང་དུ་བསྟན་པའི་ཡིག་ཚང་འཚོལ་བསྡུ་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་མེད་པས་དེ་ལ་ཞིབ་འཇུག་རིན་ཐང་ཡོད་པར་མཐོང་།

གཉིས་པ། གྲུམ་བུའི་ཞིབ་འཇུག་ཐད་ལྷག་པའི་གནད་དོན་དང་དེ་བསལ་ཐབས།
གཅིག། གྲུམ་བུའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ཞིབ་འཇུག་ཐད་ལྷག་པའི་གནད་དོན་དང་དེ་བསལ་ཐབས།

དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི་ལས།[69] རྒྱུ་རྐྱེན་རླན་སྣུམ་ཡུལ་དང་སྣུམ་བཅུད་ཟས།། དྭངས་མ་གནས་སུ་མ་སྨིན་ཆུ་སེར་རྒྱས།། ཤ་རུས་རྩ་རྒྱུས་ལ་གནས་གྲུམ་བུ་སྐྱེད།། ཅེས་པ་དང་། མན་ངག་ལྷན་ཐབས་ལས།[70] དེ་ཡང་ཚད་པའི་ནད་རིགས་གང་ཡང་རུང་།། བཅུད་ཤོར་ཉིན་གཉིད་གཏར་སྔས་དྲག་ཤུལ་གྱིས།། ཚ་བ་བྱེར་ཞིང་ཕལ་ཆེར་སྨད་དུ་ལྷུངས།། ཆུ་སེར་བསྡོངས་ཟླར་བཅས་པ་ཚིགས་ལ་ཞེན།། ཤ་རུས་རྩ་རྒྱུས་ལ་ཁྱབ་གྲུམ་བུར་འགྱུར།། ཞེས་པ་དང་། མན་ངག་རིན་ཆེན་གཏེར་མཛོད་ལས།[71] ཚད་ནད་བྱེར་ཞིང་སྨད་ལྷུང་ཆུ་སེར་བསྡོངས།། ཞེས་པ་སོགས་གཞུང་དང་ཉམས་ཡིག་ཏུ་གྲུམ་བུའི་སློང་རྐྱེན་མི་འདྲ་བ་འཆད་མོད། འོན་ཀྱང་དེ་རྣམས་མདོར་དྲིལ་ན་གཉིས་ཏེ། རིམས་སམ་ཆམ་པ་དང་། ཚད་གཞུག་བསིལ་སྦྱོར་བསྟེན་སྔ་བ། ཚད་གཞུག་དྲག་ཤུལ་གྱི་ལས་ལ་ཞུགས་དྲགས་པ་སོགས་ཀྱིས་བསྐྱེད་པའི་ཚ་རྐྱེན་དང་། རླན་ཅན་སྣུམ་པའི་ཡུལ་དུ་བསྡད་དྲགས་པ། སྣུམ་བཅུད་འཇུ་དཀའ་བའི་ཟས་སྐོམ་བསྟེན་དྲགས་པ། ཆུ་ལས་ཞུགས་དྲགས་པ་སོགས་ཀྱིས་བསྐྱེད་པའི་གྲང་རྐྱེན་གཉིས་སོ།།

གྲུམ་བུའི་ཞིབ་འཇུག་གནས་བབ་ནི་ཉེ་བའི་ལོ་ངོ་ཉི་ཤུ་ལྷག་གི་ཞིབ་འཇུག་གནས་བབ་སྟེ། བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གི་དུས་དེབ་ཆེན་པོ་གསུམ་དང་།ཞིབ་འཇུག་སློབ་མའི་སློབ་ཐོན་ཆེད་རྩོམ། ཀྲུང་གོ་ཤེས་རིག་དྲ་བ་སོགས་སུ་སྤེལ་བའི་ཞིབ་འཇུག་གི་ཕྱོགས་བསྡུས་དབྱེ་ཞིབ་འབྲས་བུ་ཡིན། དེ་ལས་རྟོགས་ཐུབ་པ་ནི་གྲུམ་བུའི་རྒྱུ་ནི་གཅིག་མཐུན་གྱིས་ཆུ་སེར་ཡིན་པར་བཟུང་ཡོད། འོན་ཀྱང་ཆུ་སེར་གྱི་འཕེལ་རྐྱེན་ནམ་གྲུམ་བུའི་སློང་རྐྱེན་ལ་བཞེད་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་གཉིས་བྱུང་། དེ་རྒྱུ་མཚན་ནི་ཞིབ་འཇུག་གི་རྒྱུ་ཆ་དང་རྩོམ་སྟངས་མ་འདྲ་བས་ཏེ། གཞུང་དང་ཉམས་ཡིག་གཙོར་བཟུང་བའི་ཡིག་ཚང་ཞིབ་འཇུག་དཔྱད་འབྲས་སུ་ཚ་རྐྱེན་གྲང་རྐྱེན་གཉིས་སུ་དབྱེ་བ་དང་། ཞིབ་འཇུག་དཔྱད་རྩོམ་གཙོར་བཟུང་བའི་ནད་ཐོག་ཞིབ་འཇུག་ཁག་ཏུ་སློང་རྐྱེན་གཅིག་སྟེ་ཟས་སྤྱོད་ལོག་ནས་ཆུ་སེར་འཕེལ་ཞིང་རྒྱས་པས་བསྐྱེད་པར་བསྟན་ནོ།། དེ་ན་ཞིབ་འཇུག་གི་རྒྱུ་ཆ་དང་རྩོམ་སྟངས་མ་འདྲ་བས་ངོས་འཛིན་མི་འདྲ་བ་གཉིས་བྱུང་བའི་རྒྱུ་མཚན་དངོས་དེ་གང་ཡིན་ཞེ་ན། གྲུམ་བུའི་ངོས་འཛིན་མ་འདྲ་བའམ་གཞུང་དངོས་སུ་བསྟན་པའི་གྲུམ་བུ་ངོས་འཛིན་མ་ནུས་པ་སྟེ། གཞུང་དང་ཉམས་ཡིག་དཔྱད་གཞིར་བཟུང་བའི་དཔྱད་འབྲས་སུ་གྲུམ་བུ་ནི་ཡིག་ཚང་དུ་བསྟན་པའི་སློང་རྐྱེན་གྱིས་བསྐྱེད་པ་དང་། ཡིག་ཚང་དུ་བསྟན་པའི་རྟགས་མངོན་པ་མ་གཏོགས་ནད་ཐོག་དངོས་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་ལག་ལེན་འཆད་མེད་དེ། གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་ངོས་འཛིན་དང་བརྟག་བཅོས་སྐོར་རགས་ཙམ་གླེང་བ་[72]ཞེས་པ་སོགས་སུ་གྲུམ་བུ་ནི་ཟས་སྤྱོད་ལོག་པས་ཆུ་སེར་འཕེལ་བ་ཤ་རུས་རྩ་རྒྱུས་གནས་སུ་ཁྱབ་པའི་ནད་ཅིག་ཡིན་པར་འཆད། འོན་ཀྱང་ཆུ་སེར་ནི་འཇུག་སྒོ་དྲུག་ལ་ཞུགས་པས་ཆུ་སེར་ཤ་ལ་རྒྱས་པ་དང་། རྩ་རུ་རྒྱུག་པ། རུས་ལ་ཞེན་པ་བཅས་ཀྱི་ནད་དང་རྟགས་མངོན་ཏེ། ཐོར་ནད་གསོ་བ་ལས། ཤ་ལ་རྒྱས་ན་ཉྭ་སྒང་རྣམས་སུ་ཤུ་བ་འབྱུང་ཞིང་ཤ་ཀུན་འགུལ་འཕྲིག་བྱེད་པ་དང་སྐྲང་ཞིང་སྦོ་བ་སོགས་ཀྱི་རྟགས་མངོན།[73]  རྩ་རུ་རྒྱུག་ན་རྩ་ཀུན་སྦྲིད་ཅིང་འཁྱུག་པ་དང་ཚ་མྱག་བྱེད་ཅིང་གྲང་ཞིང་བསིལ་བའི་སྐབས་སུ་ཟ་བེར་འོང་ཞིང་རྩ་མིག་ནང་དུ་སྲོག་ཆགས་རྒྱུག་འདྲ་སྙམ་པ།[74] རུས་ལ་ཞེན་པའི་རྟགས་སུ་རུས་པ་ལྷང་ལྷང་ན་བ་དང་ཚིགས་དམིགས་ན་ཞིང་བསྐྱང་བསྐུམ་དང་འགྲོ་འདུག་དཀའ་ལ་ཚིགས་པའི་ཁ་རྣམས་སྐྲངས་ཤིང་ཟ་ལ་ཤུ་ཐོར་འབྱུང་[75]ཞེས་ཆུ་སེར་འཕེལ་ཞིང་རྒྱས་པ་ཤ་རུས་རྩ་གནས་སུ་ཞུགས་པའི་རྟགས་དང་བཅོས་གཉིས་གྲུམ་བུ་དང་ཅུང་མི་འདྲ་བས་ཆུ་སེར་འཕེལ་བ་ཤ་རུས་རྩ་རྒྱུས་གནས་སུ་ཁྱབ་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་ངོས་འཛིན་འཁྲུལ་མེད་བྱེད་དཀའོ།། དེ་ཕྱིར་ནད་ཐོག་ཞིབ་འཇུག་དཔྱད་འབྲས་སུ་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞིར་བསྟན་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་རླན་སྣུམ་ཡུལ་དང་སྣུམ་བཅུད་ཟས།། དྭངས་མ་གནས་སུ་མ་སྨིན་ཆུ་སེར་རྒྱས།། ཤ་རུས་རྩ་རྒྱུས་ལ་གནས་གྲུམ་བུ་སྐྱེད།། ཅེས་སློང་རྐྱེན་གཅིག་ཏུ་བཟུང་ནས་བསྟན་པའོ།།

གྲུམ་བུའི་སློང་རྐྱེན་གྱི་བཞེད་པ་མི་འདྲ་བ་གཉིས་ལས་གང་ཞིག་བསྟན་ཡོད་དམ་ཞེ་ན། བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གི་སྨན་བཅོས་ལ་གཅིག་གྱུར་གྱི་ཁ་ཕྱོགས་མེད་པ་དང་། རིག་གཞུང་དང་ལག་ལེན་ཟུང་འབྲེལ་བྱེད་ཐུབ་པའི་བོད་སྨན་པ་ཉུང་བ་ལ་སོགས་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་དུ་མ་ཞིག་མཚོན་སྟེ། སྨན་བཅོས་གཅིག་གྱུར་གྱི་ཁ་ཕྱོགས་གཏན་འཁེལ་མེད་པ་ནི་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གི་སྨན་སྦྱོར་གྱི་རིགས་ལམ་གཅིག་གྱུར་གྱི་ཚད་གཞི་མེད་པ་དང་བོད་སྨན་བཟོ་གྲྭ་སོ་སོས་བཟོས་པའི་བོད་སྨན་གྱི་སྦྱོར་སྡེ་གཅིག་ཀྱང་ཕན་ཡོན་མི་གཅིག་པ། སྨན་གྱི་སྡེབ་ཚད་དང་སྦྱོར་སྟངས་མི་གཅིག་པ་ལ་སོགས་ཀྱིས་རང་རེའི་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་སྨན་སྦྱོར་ནུས་པ་ཉམས་ཞན་དུ་བཏང་བ་དང་ཁྱད་པར་སྨན་ཚབ་བྱེད་སྟབས་འདྲ་མིན་སྣ་ཚོགས་ཤིག་ཡོད་པ་འདི་ཡིས་རང་རེའི་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་སྨན་བཟོའི་ནུས་པ་ཉམས་རྒུད་བཏང་བ་རེད་བསམ། ད་ལྟ་སྨན་གྱི་སྦྱོར་བཟོ་ཙམ་མ་ཡིན་པར་སྨན་ཁང་སོ་སོ་དང་སྨན་པ་སོ་སོའི་ནད་ཐོག་ལག་ལེན་བྱེད་དུས་ངོས་འཛིན་མི་འདྲ་བ་བྱུང་ཡོད་དེ། བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་སྨན་རྩིས་ཁང་གིས་བསྒྲིགས་པའི་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་རྒྱུན་མཐོང་ནད་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་ཉུང་ངུ་རྣམ་གསལ་[76]ཞེས་པ་དང་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་ནད་རིགས་བརྒྱ་དང་ལྔ་བཅུའི་བརྟག་བཅོས་ཇུས།[77] མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་སློབ་ཚོགས་ཀྱིས་བསྒྲིགས་པའི་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་ལས་རྒྱུན་མཐོང་ནད་རིགས་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་ཚད་གཞི[78]། ལྷོ་ཁ་གྲོང་ཁྱེར་སྨན་རྩིས་ཁང་གིས་བསྒྲིགས་པའི་ནད་རིགས་བརྒྱ་རྩ་གཅིག་གི་བརྟག་བཅོས་ཇུས་གཞི་སྣང་གསལ་སྒྲོན་མེ་[79]བཅས་སུ་བཀོད་པའི་གྲུམ་བུའི་རིགས་དབྱེ་དང་ངོས་འཛིན་ལ་ཁྱད་པར་ཡོད་པ་མ་ཟད། ནད་སྨན་སྤྲོད་སྟངས་ཡང་མི་འདྲ་བར་སྣང་སྟེ། མཚོ་སྔོན་གྱིས་གྲུམ་བུ་དབྱེ་བ་གཉིས་སུ་བཟུང་ནས་བརྟག་བཅོས་ཚད་གཞི་བསྟན་པ་དང་། བོད་ལྗོངས་སྨན་རྩིས་ཁང་གིས་དྲུག་ཏུ་དབྱེ་ནས་བརྟག་བཅོས་ཚད་གཞི་བསྟན་པ། ལྷོ་ཁ་སྨན་རྩིས་ཁང་གིས་གསུམ་དུ་དབྱེ་ནས་བརྟག་བཅོས་ཚད་གཞི་བསྟན་པ་ལྟ་བུའོ།། དེ་མིན་གཞུང་དང་ལག་ལེན་ཟུང་འབྲེལ་ཐུབ་པའི་སྨན་པ་ཉུང་སྟབས་གཞུང་ལུགས་ཞིབ་འཇུག་པ་རྣམས་ཀྱིས་གསོ་རིག་ཡིག་ཚང་རྙིང་གྲས་སུ་བསྟན་པའི་གྲུམ་བུའི་རྒྱུ་རྐྱེན་འཚོལ་སྡུད་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་པའི་དཔྱད་འབྲས་ཙམ་དང་། ནད་ཐོག་ལག་ལེན་དང་ཕན་སྐྱེད་ཞིབ་འཇུག་གིས་ད་ལྟའི་ནད་ཐོག་ལག་ལེན་དངོས་ཀྱི་ངོས་འཛིན་དང་ལག་ལེན། ཡང་ན་དེང་རབས་གསོ་རིག་གི་དཔྱད་འབྲས་སམ་རྒྱུ་ཆ་འཚོལ་སྡུད་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་པ་ཙམ་ལས་གཞུང་དང་ལག་ལེན་ཟུང་འབྲེལ་བྱས་པའི་ལག་ལེན་དང་གཞུང་ལུགས་དཔྱད་འབྲས་མི་མངོན། དེ་ཕྱིར་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གི་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་དེ་ནད་ཐོག་ལག་ལེན་དང་རྒྱང་ཐག་རིང་བར་ཆགས་ནས་གཞུང་ལུགས་ཀྱིས་ད་ལྟའི་ནད་ཐོག་དངོས་ཀྱི་ལག་ལེན་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ཁྲིད་སྟོན་མ་ནུས་པར་ཞིབ་འཇུག་གི་ཁ་ཕྱོགས་མི་འདྲ་བ་གཉིས་བྱུང་བས་མ་འོངས་བར་དེ་གཉིས་དབར་གྱི་འབྲེལ་མཐུན་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱ་དགོས་སྙམ་མོ།།

དེ་ན་གྲུམ་བུའི་སློང་རྐྱེན་གྱི་བཞེད་པ་མི་འདྲ་གཉིས་བྱུང་བའི་གནད་དོན་དེར་བསལ་ཐབས་ཡོད་དམ་ཞེ་ན། ཡོད་དེ། རྒྱུ་མཚན་གཙོ་བོ་ནི་དུས་གྱི་འགྱུར་བ་དང་རིག་གཞུང་དབར་གྱི་འབྲེལ་འདྲིས་མཉམ་འདྲེས་ལས་གྲུམ་བུའི་ངོས་འཛིན་ལ་འགྱུར་བ་བྱུང་བས་ཡིན། དེ་ཕྱིར་གནའ་དེང་གཉིས་ཀྱི་ངོས་འཛིན་བསྡུར་ཞིབ་བྱ་དགོས་ཏེ། བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གཞུང་རྙིང་ཁག་ཏུ་བསྟན་པའི་གྲུམ་བུ་དང་དེང་རབས་གསོ་རིག་རླུང་རླན་འདྲ་བའི་ཚིགས་ཚད་དང་རླུང་རླན་ཚིགས་ཚད་གཉིས་གཙོ་བྱས་པའི་ཚིགས་ཚད་ཀྱི་སློབ་བ་རྒྱུ་དང་། མཚན་ཉིད་རྟགས། ཕན་གནོད་གོམས་པ་གསུམ་གྱི་ལམ་ནས་བསྡུར་དཔྱོད་བྱས་ཏེ་ནད་གཞི་གཅིག་མཚུངས་ཡིན་མིན་དང་། ཁྱད་པར་ཡོད་མེད་བཅས་གསལ་བོར་འགྲེལ་དཔྱོད་བྱ་དགོས་སོ།། མདོར་དྲིལ་ན་གསོ་རིག་གཉིས་ཀྱི་གཞུང་ལུགས་གྲུབ་ཚུལ་དང་ནད་གཞི་བསྐྱེད་པའི་འགྲེལ་སྟངས། སྨན་ནུས་ཐོན་པའི་རིགས་པའི་འགྲེལ་བཤད་སོགས་མི་འདྲ་བས་རིགས་པ་གཉིས་ལས་གྲུབ་པའི་ནད་གཞི་དབར་ཀྱི་ཁྱད་པར་གསལ་བོ་རྟོགས་ན་རླུང་རླན་འདྲ་བའི་ཚིགས་ཚད་དང་རླུང་རླན་ཚིགས་ཚད་སོགས་ཚིགས་ཚད་དང་གྲུམ་བུ་གཅིག་མཚུངས་ཡིན་མིན། གནའ་དེང་གི་གྲུམ་བུའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱིས་ནད་ཐོག་ལག་ལེན་ལ་ཁྲིད་སྟོན་བྱེད་ཆོག་མིན་བཅས་ཤེས་ཐུབ་བོ།།

གཉིས། གྲུམ་བའི་རྟགས་དང་དབྱེ་བའི་ཞིབ་འཇུག་ཐད་ལྷག་པའི་གནད་དོན་དང་དེ་བསལ་ཐབས།

དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི་ལས།[80] དབྱེ་བ་ཤ་ཏྲེམ་རུས་ཏྲེམ་རྩ་ཏྲེམ་དང་།། ཆུ་ཏྲེམ་ཏྲེམ་དཀར་ཏྲེམ་ནག་རྣམ་པ་དྲུག།། དེ་ཡི་རྟགས་ལ་སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་གཉིས།། སྤྱི་རྟགས་གྲང་ཤུམ་ཡུན་རིང་ཤ་ལྤགས་བརྩེ།། གདོང་སྣུམ་མགོ་བོ་རྐེད་པ་དཔྱི་མིག་ཟུག།། ཤེད་ཆུང་སྒྱིད་སྐྱུར་ཤ་འབྲོས་རྔུལ་ཁ་སྙི།། རུས་ཚིགས་ཤ་རུས་འཁོལ་ཞིང་ཆུ་རྒྱུས་གྱོང་།། འགུལ་ཚེ་ལྷག་པར་ན་ཞིང་སྐད་ངན་འཆོར།། ཆུ་དམར་རྩ་འཁྱུག་ཕྲ་མགྱོགས་གཏིང་ན་རྒྱུག།། ཅེས་པ་དང་། བུ་དོན་མ་ལས།[81] རིགས་ལ་ཏྲེམ་དང་གྲུམ་བུ་གཉིས།། ཏྲེམ་ལ་རུས་ཏྲེམ་ཤ་ཏྲེམ་དང་།། རྩ་ཏྲེམ་ཆུ་ཏྲེམ་བཞི་དག་གོ།། གྲུམ་བུ་དཀར་ནག་རྣམ་པ་གཉིས།། རྟགས་ལ་སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་གཉིས།། སྤྱི་རྟགས་གྲང་ཤུམ་ཡུན་རིང་འབྱུང་།། གདོང་སྣུམ་ཤེད་ཆུང་རྔུལ་ཁ་སྙི།། རྩ་ནི་ཕྲ་མགྱོགས་གཏིང་ན་རྒྱུག།། ཆུ་ནི་དམར་སེར་ལྡོག་པ་དཀའ།། ལུས་ལྕི་ཤ་འབྲོས་རུས་ཚིགས་ན།། མགོ་ལྕི་སྒྱིད་སྐྱུར་ཤ་ལྤགས་བརྩེ།། ཆུ་རྒྱུས་གྱོང་ཞིང་ལྡང་མི་ནུས།། འགུལ་བའི་ཚེ་ན་སྐད་ངན་འཆོར།། ཞེས་པ་དང་། པོད་དམར་ལས།[82] དབྱེ་བ་ཚ་གྲུམ་གྲང་གྲུམ་གཉིས།། ཏྲེམ་གྲུམ་གྲུམ་ནག་ཚ་འབམ་ལྔ།། རྟགས་ནི་ཚད་པའི་ནད་ཡིན་ཏེ།། ཚ་གྲུམ་མཁྲིས་པ་ལྡན་པས་ཚད།། གྲང་གྲུམ་བད་ཀན་ལྡན་པས་གྲང་།། ཏྲེམ་གྲུམ་རླུང་ལས་གྱུར་བ་སྟེ།། གྲུམ་ནག་རུས་པ་ལས་འབྱུང་ཚ།། ཚ་འབམ་འདུས་པ་སྟོབས་ཆུང་ཡིན།། ཞེས་པ་དང་། མན་ངག་རིན་ཆེན་གཏེར་མཛོད་ལས།[83] དབྱེ་བ་གྲུམ་བུ་དཀར་ནག་གཉིས་སུ་འདུས།། རྟགས་ནི་གྲུང་ཤུམ་ཡུན་རིང་ཤ་ལྤགས་བརྩེ།། རུས་ཚིགས་ཤ་རུས་ཁོལ་ཞིང་ཤ་རུས་གྱོང་།། ཆུ་དམར་རྩ་འཁྱུགས་ཕྲ་མགྱོགས་གཏིང་ནས་རྒྱུགས།། དགྱེ་རྒུ་མི་ཤེས་ཁྱད་པར་མཚན་མོ་ཐུ།། ཞེས་གཞུང་རྙིང་ཁག་ཏུ་གྲུམ་བུའི་དབྱེ་བ་ཤ་ཏྲེམ་རུས་ཏྲེམ་རྩ་ཏྲེམ་ཆུ་ཏྲེམ་ཏྲེམ་དཀར་ཏྲེམ་ནག་ལས་གཞན་ཏྲེམ་དང་། གྲུམ་བུ་དཀར་པོ། གྲུམ་བུ་ནག་པོ། ཚ་གྲུམ། གྲང་གྲུམ། ཏྲེམ་གྲུམ། གྲུམ་ནག། ཚ་འབམ་སོགས་ཀྱི་དབྱེ་བ་བསྟན་པ་མ་ཟད། དཔྱི་མིག་གཟེར་བ་དང་། ལུས་ཤ་འབྲོས་པ། མཚན་མོ་གཉིད་ཐུ་བ། སྒྱིད་པ་སྐྱུར་བ། ཤ་ལྤགས་བརྩེ་བ། ཆུ་རྒྱུས་གྱོང་བ། རུས་ཚིགས་ཁོལ་བ། ཤ་རུས་ཁོལ་བ་སོགས་ནི་གྲུམ་བའི་རྟགས་ལས་གཙོ་ཆེར་བཟུང་ངོ་།།

གྲུམ་བུའི་རྟགས་དང་དབྱེ་བའི་ཞིབ་འཇུག་གནས་བབ་ཀྱང་རྒྱུ་རྐྱེན་དང་འདྲ་བར་ལོ་ངོ་ཉི་ཤུ་ལྷག་གི་ཞིབ་འཇུག་གནས་བབ་སྟེ། བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གི་དུས་དེབ་ཆེན་པོ་གསུམ་དང་། ཞིབ་འཇུག་སློབ་མའི་སློབ་ཐོན་ཆེད་རྩོམ། རིག་གཞུང་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་དཔྱད་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས། ཀྲུང་གོ་ཤེས་རིག་དྲ་བ་སོགས་སུ་སྤེལ་བའི་ཞིབ་འཇུག་གི་དཔྱད་འབྲས་ཕྱོགས་བསྡུས་དབྱེ་ཞིབ་འབྲས་བུ་ཡིན། དེ་ལས་རྟོགས་ཐུབ་པ་ནི་རྒྱ་བོད་ཡིག་རིགས་གཉིས་སུ་སྤེལ་བའི་དཔྱད་རྩོམ་ཀྱི་རྩོམ་སྟངས་དང་། ཞིབ་འཇུག་ཐབས་ལམ། དཔྱད་གཞི་ཡིག་ཆ་བཅས་མ་འདྲ་བས་གྲུམ་བུའི་རྟགས་དང་དབྱེ་བ་མི་འདྲ་བར་མཐོང་སྟེ། ཡིག་ཚང་ཞིབ་འཇུག་གི་དཔྱད་འབྲས་སུ་གྲུམ་བུའི་རྟགས་ནི་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི་དང་མན་ངག་ཡིག་ཆུང་སྣ་ཚོགས། མན་ངག་ལྷན་ཐབས་སོགས་གསུང་རབ་བསྟན་བཅོས་ནང་བྱུང་བའི་རྟགས་ཏེ། རུས་ཚིགས་ཤ་རུས་འཁོལ་བ་དང་། འགུལ་མི་བཟོད་པར་སྐད་ངན་འཆོར་བ། གདོང་སྣུམ་པ། གྲང་ཤུམ་བྱེད་པ། ཤ་པགས་བརྩེ་བ་སོགས་དང་། ནད་ཀྱི་དབྱེ་བར་ཤ་ཏྲེམ་དང་། རུས་ཏྲེམ་དང་། རྩ་ཏྲེམ་དང་། ཆུ་ཏྲེམ་དང་། ཏྲེམ་དཀར་དང་། ཏྲེམ་ནག་དང་། གྲུམ་བུ་དཀར་པོ་དང་། གྲུམ་བུ་ནག་པོ་དང་། ཚ་གྲུམ་དང་། གྲང་གྲུམ་སོགས་ཀྱི་དབྱེ་བ་བྱུང་ཡོད་དོ།། འོན་ཀྱང་། ནད་ཐོག་ཕན་འབྲས་ཞིབ་འཇུག་དཔྱད་འབྲས་སུ་ནད་ཀྱི་དབྱེ་བར་ཚ་གྲུམ་གྲང་གྲུམ་གཉིས་དང་། རྟགས་སུ་ཡན་ལག་གི་ཚིགས་སྐྲངས་ནས་དབྱིབས་འགྱུར་བྱུང་བ་དང་། རེངས་འཁུམས་ཆགས་ནས་བརྐྱང་བསྐུམ་མི་བདེ་བ། ན་ཟུག་ལྡང་བ་སོགས་ནི་གྲུམ་བུའི་རྟགས་ལས་མི་འགྱུར་བའི་གཟེར་ལྟ་བུ་ཡིན་པར་བསྟན་ནོ།། དེ་ན་ཞིབ་འཇུག་གི་རྩོམ་སྟངས་མ་འདྲ་བས་རྟགས་དང་དབྱེ་བ་མི་འདྲ་བ་བྱུང་བའི་རྒྱུ་མཚན་གང་ཡིན་ཞེ་ན། གྲུམ་བུའི་ངོས་འཛིན་མ་འདྲ་བའམ་གཞུང་དང་ཉམས་ཡིག་ཏུ་བསྟན་པའི་གྲུམ་བུ་ནད་ཐོག་ཏུ་ངོས་འཛིན་མ་ནུས་པས་ཡིན་བསམ་སྟེ། བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་སྨན་རྩིས་ཁང་གིས་བསྒྲིགས་པའི་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་རྒྱུན་མཐོང་ནད་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་ཉུང་ངུ་རྣམ་གསལ་[84]ཞེས་པ་དང་། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་སློབ་ཚོགས་ཀྱིས་བསྒྲིགས་པའི་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་ལས་རྒྱུན་མཐོང་ནད་རིགས་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་ཚད་གཞི[85]། ལྷོ་ཁ་གྲོང་ཁྱེར་སྨན་རྩིས་ཁང་གིས་བསྒྲིགས་པའི་ནད་རིགས་བརྒྱ་རྩ་གཅིག་གི་བརྟག་བཅོས་ཇུས་གཞི་སྣང་གསལ་སྒྲོན་མེ་[86]བཅས་སུ་གྲུམ་བུའི་རིགས་དབྱེ་ལ་ཚ་གྲུམ་གྲང་གྲུམ་རུས་ཏྲེམ་བཅས་གསུམ་གཙོར་བཟུང་བ་དང་། རྟགས་སུ་ཚིགས་གཞི་ཁག་ལ་ན་ཟུག་གཏོང་བ་དང་། རིམ་བཞིན་ན་ཟུག་ཆེར་བསྐྱེད་པ་དང་། ཚིགས་སྐྲངས་པོ་རྒྱས་ནས་དབྱིབས་འགྱུར་བ། འགུལ་བསྐྱོད་མི་བདེ་བཅས་གཙོ་བོར་བཟུང་ནས་ངོས་འཛིན་བྱས་སོ།། གཏན་འབེབས་བྱས་པའི་ཇུས་གཞི་ནང་ཚ་གྲུམ་དང་གྲང་གྲུམ། རུས་ཏྲེམ་གསུམ་གཙོར་ཆེར་བསྟན་པ་ནི་དེང་རབས་གསོ་རིག་གི་གཞུང་ལུགས་ལྟར་ན་རླུང་རླན་ཚིགས་ཚད་དང་རླུང་རླན་འདྲ་བའི་ཚིགས་ཚད། རུས་གཤིས་གཉན་ཚད་གསུམ་ནི་རུས་ཚིགས་གཉན་ཚད་ལས་ཆེས་རྒྱུན་མཐོང་གི་ནད་རིགས་གསུམ་འབྲེལ་བ་ཡོད་བསམ། རྒྱུ་མཚན་ནི་དེང་གི་ནད་ཐོག་བརྟག་བཅོས་བྱ་དུས་ཚ་གྲུམ་དང་གྲང་གྲུམ། རུས་གྲུམ་སོ་སོ་དེང་རབས་གསོ་རིག་གི་རླུང་རླན་འདྲ་བའི་ཚིགས་ཚད་དང་། རླུང་རླན་ཚིགས་ཚད། རུས་གཤིས་གཉན་ཚད་དང་གཅིག་མཐུན་དུ་བཟུང་ཡོད་དེ། ༢༠༡༨ལོར་སྤེལ་བའི་སྣུམ་བྱུགས་ཀྱིས་གྲུམ་བུ་བཅོས་པའི་ནད་ཐོག་ཕན་བསྐྱེད་བསྐྱར་ཞིབ་རང་བཞིན་ཞིབ་འཇུག་[87]ཅེས་པར་བོད་ལྗོངས་སྨན་རྩིས་ཁང་རུས་ནད་སྡེ་ཁག་ཏུ་རུས་ཏྲེམ་དང་རུས་གཤིས་ཚིགས་ཚད་གཉིས་ནད་གཞི་གཅིག་ཏུ་བཟུང་ནས་བརྟག་བཅོས་བྱེད་བཞིན་པ་བསྟན། ༢༠༡༨ལོར་སྤེལ་བའི་བཅིངས་ལུམས་ཀྱིས་རླུང་རླན་ཚིགས་ཚད་བཅོས་པའི་ནད་ཐོག་ཕན་འབྲས་ཞིབ་འཇུག་[88]ཅེས་པ་དང་།༢༠༢༡ལོར་སྤེལ་བའི་རླུང་རླན་འདྲ་བའི་ཚིགས་ཚད་ལ་རྩ་སྦྱོང་གིས་བཅོས་པའི་ཕན་འབྲས་དང་དྭངས་ཁྲག་ཕྲ་ཕུང་གི་འགྱུར་བའི་ལྟ་ཞིབ[89]་ཅེས་སོགས་སུ་དེང་རབས་གསོ་རིག་གི་གཞུང་ལུགས་ལྟར་ན་ཚ་གྲུམ་གྲང་གྲུམ་ནི་རླུང་རླན་འདྲ་བའི་ཚིགས་ཚད་དང་རླུང་རླན་ཚིགས་ཚད་གཉིས་ཀྱི་བཏགས་མིང་མི་འདྲ་བའི་ནད་ཡིན་པར་བསྟན་པ་བཅས་སོ།།  མདོར་དྲིལ་ན་གྲུམ་བུའི་རྟགས་དང་དབྱེ་བ་མི་འདྲ་བ་གཉིས་བྱུང་བའི་རྒྱུ་མཚན་གཙོ་བ་ནི་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་སྨན་བཅོས་ལ་གཅིག་མཐུན་གྱི་ཁ་ཕྱོགས་གཏན་འཁེལ་མེད་པ་དང་། གཞུང་ལུགས་དང་ལག་ལེན་ཟུང་འབྲེལ་བྱེད་ཐུབ་པའི་བོད་སྨན་པ་ཉུང་བ་དང་གཞུང་ལུགས་ཀྱིས་ནད་ཐོག་ལག་ལེན་ལ་མཛུབ་སྟོན་སྣེ་ཁྲིད་བྱེད་མ་ཐུབ་པ་བཅས་ནི་མ་འོངས་ཞིབ་འཇུག་གི་ནང་དོན་གཙོ་གྲས་ཡིན་བསམ་མོ།།

དེ་ན་གྲུམ་བུའི་རྟགས་དང་དབྱེ་བར་བཞེད་པ་མི་འདྲ་གཉིས་བྱུང་བའི་གནད་དོན་དེར་བསལ་ཐབས་ཡོད་དམ་ཞེ་ན། ཡོད་དེ། གོང་དུ་བཤད་པ་བཞིན་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་སྨན་བཅོས་ལ་གཅིག་མཐུན་གྱི་ཁ་ཕྱོགས་གཏན་འཁེལ་མེད་པ་དང་། གཞུང་ལུགས་དང་ལག་ལེན་ཟུང་འབྲེལ་མེད་པའམ་བྱེད་ཐུབ་པའི་བོད་སྨན་པ་ཉུང་བ་བཅས་ཡིན་སྟབས། གནའ་དེང་གཉིས་སུ་བསྟན་པའི་གྲུམ་བུའི་ངོས་འཛིན་ལ་བསྡུར་དཔྱད་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པ་བརྒྱུད་གྲུམ་བུའི་ངོས་འཛིན་གཅིག་མཐུན་ཡོང་བར་བརྩོན་རྒྱུ་ནི་གནད་དོན་བསལ་ཐབས་དངོས་ཡིན་ཏེ། ཞིབ་འཇུག་དཔྱད་འབྲས་ལྟར་ན་གཞུང་ལུགས་ཞིབ་འཇུག་ནི་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གི་གསུང་རབ་བསྟན་བཅོས་རྙིང་གྲས་ཁག་གཙོར་བྱས་པའི་འབྲས་བུ་ཡིན་སྟབས་གྲུམ་བུའི་ངོས་འཛིན་རྟགས་དང་དབྱེ་བ་ནི་ཡིག་ཚང་རྙིང་གྲས་སུ་བསྟན་པ་ལས་ཐོད་བརྒལ་བྱུང་མེད་པར་མཐོང་། ནད་ཐོག་ཞིབ་འཇུག་ནང་བསྟན་པའི་ངོས་འཛིན་རྟགས་དང་དབྱེ་བ་ནི་དེང་རབས་གསོ་རིག་གི་རུས་ཚིགས་གཉན་ཚད་ཀྱི་གཞུང་ལུགས་ལྟར་ངོས་འཛིན་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ཡོད། གཞུང་ལུགས་གཉིས་ཀྱི་རིག་པའི་གྲུབ་ཚུལ་དང་ནད་གཞི་བསྐྱེད་པའི་འགྲེལ་སྟངས། ནད་ངོ་འཛིན་ཐབས། དབྱེ་བ་བཀར་སྟངས་སོགས་མི་འདྲ་བས་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་བསྟན་བཅོས་རྙིང་གྲས་སུ་བསྟན་པའི་གྲུམ་བུ་དང་དེང་རབས་གསོ་རིག་གི་རུས་ཚིགས་གཉན་ཚད་གཉིས་ནི་ངོ་བོ་གཅིག་མཐུན་ཡིན་མིན་དང་། དེང་རབས་གསོ་རིག་གིས་བསྟན་པའི་གྲུམ་བུའི་ནད་ངོས་འཛིན་ཐབས་དང་མངོན་པའི་རྟགས། དབྱེ་བ་སོགས་ཐད་ཀར་དུ་ནང་འདྲེན་བཀོལ་སྤྱོད་བྱས་ཆོག་མིན་ཤེས་ཐུབ་བོ།།

གསུམ། གྲུམ་བུའི་ངོ་བོ་ངོས་འཛིན་གྱི་ཞིབ་འཇུག་ཐད་ལྷག་པའི་གནད་དོན་དང་དེ་བསལ་ཐབས།

གྲུམ་བུའི་ངོ་བོ་ངོས་འཛིན་ཡང་རྒྱུ་རྐྱེན་དང་འདྲ་བར་གཞུང་ལུགས་དང་ནད་ཐོག་ལག་ལེན་གཉིས་སུ་བྱུང་བའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ངོས་འཛིན་ལྟར་ན་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞིར་བསྟན་པའི་ཆུ་སེར་འཕེལ་བ་ཤ་རུས་རྩ་རྒྱུས་གནས་སུ་བྱེར་ནས་བསྐྱེད་པའི་ཆུ་སེར་གྱི་ངོས་འཛིན་དང་ཅུང་མི་འདྲ་སྟེ། སྐལ་བཟང་སྒྲོལ་མས་[90]ཞིབ་འཇུག་ལྟར་ན་གྲུམ་བུ་ནི་རླུང་དང་ཆུ་སེར་གཉིས་འཕེལ་བའི་ནད་ཅིག་དང་། ཀ་རིང་སྐལ་བཟང་རྡོ་རྗེས་[91]ཞིབ་འཇུག་ལྟར་ན་ཚ་གྲུམ་ནི་ཚ་བ་ཆུ་སེར་དང་བསྡོངས་བའི་རྙོགས་ཚད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་གཅོང་ནད་ཀྱི་རིགས་ཤིག། གྲང་གྲུམ་གྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་གྱུར་ཚུལ་བཅས་བད་ཀན་གྲུམ་བུ་དཀར་པོ་དང་མཚུངས་བས་ངོ་བོ་གྲུམ་བུ་དཀར་པོ་ཡིན་པར་བཟུང་། ཕུར་བ་སྐྱིད་ཀྱིས་[92]ཞིབ་འཇུག་ལྟར་ན་གྲུམ་བུའི་ངོ་བོ་ནི་རྙོགས་ཚད་ཡིན། འབུམ་རམས་པ་བསྟན་འཛིན་ཉི་མས་[93]ཞིབ་འཇུག་ལྟར་གྲུམ་བུའི་ངོ་བོ་ཚ་བ་ཡིན་པས་ཚ་བཅོས་བྱ་དགོས་པར་བསྟན། རིན་ཆེན་སྐྱིད་ཀྱིས་[94]ཞིབ་འཇུག་ལྟར་ན་གྲུམ་བུའི་ངོ་བོ་ཆུ་སེར། ཝང་ཅིན་གྱིས་[95]ཞིབ་འཇུག་ལྟར་ན་གྲུམ་བུ་དང་ཀྲུང་ལུགས་གསོ་རིག་གི་པི་ཀྲིན་གཉིས་ཀྱི་ནད་ངོ་གཅིག་ཡིན་པར་བསྟན་ནོ།། ནད་ཐོག་ཞིབ་འཇུག་གི་ངོས་འཛིན་ནི་གཞུང་གཉེར་སྨན་ཁང་སོ་སོའི་ངོས་འཛིན་ཡིན་ཏེ། ཞིབ་འཇུག་ལྟར་ན་བོད་ལྗོངས་སྨན་རྩིས་ཁང་དང་ལྷོ་ཁ་སྨན་རྩིས་ཁང་། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་བོད་ལུགས་སྨན་ཁང་། མཚོ་ལྷོ་ཁུལ་བོད་ལུགས་སྨན་ཁང་སོགས་སུ་ཚ་གྲུམ་ནི་རླུང་རླན་འདྲ་བའི་ཚིགས་ཚད་དང་། གྲང་གྲུམ་ནི་རླུང་རླན་ཚིགས་ཚད། རུས་ཏྲེམ་ནི་རུས་གཤིས་ཚིགས་ཚད་དུ་བཟུང་ཡོད་དོ།། མདོར་ན། ཉེ་རབས་ཞིབ་འཇུག་དཔྱད་འབྲས་དབྱེ་ཞིབ་ལས་རྟོགས་ཐུབ་པ་ནི་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གི་ཞིབ་འཇུག་ལ་གཅིག་མཐུན་གྱི་ཁ་ཕྱོགས་མེད་པས་གྲུམ་བུའི་ངོས་འཛིན་ནམ་ངོ་བོ་ལ་བཞེད་པ་མི་མཐུན་པ་བྱུང་བ་དང་། དེས་མ་འོངས་འཕེལ་རྒྱས་དང་གསོ་བཅོས་རྩ་དོན་གཏན་འབེབས་ལ་བཀག་རྒྱ་ཆེན་པོ་བཟོས་པས་ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས་ངོ་བོའི་ངོས་འཛིན་གཅིག་གྱུར་ཡོང་བར་བརྩོན་དགོས།

ལོ་ངོ་ཉི་ཤུ་ལྷག་གི་ཞིབ་འཇུག་གནས་བབ་དབྱེ་ཞིབ་ལས་གྲུམ་བུའི་ངོ་བོ་ངོས་འཛིན་མི་འདྲ་བ་འགའ་བྱུང་ཡོད། ནད་ཐོག་ཞིབ་འཇུག་གི་དཔྱད་འབྲས་ནི་རྒྱུ་རྐྱེན་དང་རྟགས་དབྱེ་བའི་གནས་བབ་དང་འདྲ་བར་དེང་རབས་གསོ་རིག་གི་ངོས་འཛིན་སྟེ། རླུང་རླན་འདྲ་བའི་ཚིགས་ཚད་དང་རླུང་རླན་ཚིགས་ཚད། རུས་གཤིས་ཚིགས་ཚད་གསུམ་གཙོར་བྱས་ངོས་འཛིན་དང་གསོ་བཅོས་བྱས་ཡོད། འདི་ལས་རྟོགས་ཐུབ་པ་ནི་གྲུམ་བུའི་གཉེན་པོ་གྱོང་རློན་ལྔ་ཐང་དང་བོང་ཁྲག་ཉེར་ལྔ་སོགས་ཀྱིས་རླུང་རླན་འདྲ་བའི་ཚིགས་ཚད་སོགས་བཅོས་ཐུབ། གཞུང་ལུགས་ཞིབ་འཇུག་གནས་བབ་རྣམས་མདོར་དྲིལ་ན་གསུམ་སྟེ། ངོ་བོ་ཆུ་སེར་རྐྱང་བ་དང་། རླུང་ངམ་ཚ་བ་དང་བསྡོངས་བ། བད་ཀན་གྲུམ་བུ་དཀར་པོ་བཅས་སོ། དེ་ལས་ངོ་བོ་ཆུ་སེར་རྐྱང་བར་བཞེད་པ་ནི་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི་ལས།[96] རྒྱུ་རྐྱེན་རླན་སྣུམ་ཡུལ་དང་སྣུམ་བཅུད་ཟས།། དྭངས་མ་གནས་སུ་མ་སྨིན་ཆུ་སེར་རྒྱས།། ཤ་རུས་རྩ་རྒྱུས་ལ་གནས་གྲུམ་བུ་སྐྱེད།། ཅེས་གྲུམ་བུ་ནི་ཆུ་སེར་འཕེལ་ཞིང་རྒྱས་པ་ཤ་རུས་རྩ་རྒྱུས་གནས་སུ་བྱེར་ཞིང་ཞེན་ནས་བསྐྱེད་པས་ངོ་བོ་ཆུ་སེར་རུ་བཟུང་། རླུང་ངམ་ཚ་བ་དང་བསྡོངས་པར་བཞེད་པ་ནི་ཕུར་བ་སྐྱིད་ཀྱིས་[97]གྲུམ་བུ་དང་རྙོགས་ཚད་གཉིས་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་དང་དབྱེ་བ། རྟགས། བཅོས་ཐབས་བཅས་ཀྱི་དཔྱད་བསྡུར་ལས་གྲུམ་བུའི་ངོ་བོ་རྙོགས་ཚད་ཡིན་པར་བཟུང་། སྐལ་བཟང་སྒྲོལ་མས་[98]གྲུམ་བུའི་རྒྱུ་རྐྱེན་དང་གྱུར་ཚུལ། ནད་རྟགས་བཅས་ལ་གཞིག་ནས་གྲང་གྲུམ་ནི་ཆུ་སེར་དང་རླུང་གཉིས་བསྡོངས་བའི་ནད་ཅིག་ཡིན་པར་བསྟན་ནོ།། མདོར་ན་གྲུམ་བུའི་ངོ་བོ་ཆུ་སེར་རྐྱང་བར་བཟུང་བ་དང་། ཡང་ན་རླུང་ངམ་ཚ་བ་དང་བསྡོངས་བའི་ནད་ཅིག་ཡིན་པར་བཟུང་བའི་ལུང་དང་རིགས་པའི་རྟེན་གཙོ་བོ་ནི་བུ་དོན་མ་ལས། རྒྱུ་ནི་རླན་སྣུམ་ཡུལ་དག་གིས།། དྭངས་མ་མ་སྨིན་རླུང་ཚད་དང་།། ཆུ་སེར་བད་མཁྲིས་རྐྱེན་གྱིས་བྱེར།། ཤ་རུས་རྩ་རྒྱུས་གནས་ནས་སྐྱེད།། ཅེས་པ་དང་། མན་ངག་ལྷན་ཐབས་ལས། ཁ་ཅིག་རྙོགས་པའི་ཚུལ་སྟོན་སྣ་ཁྲག་འཛག།། ཅེས་པ་གཉིས་ལས་གྲུམ་བུའི་ངོ་བོ་ནི་ཆུ་སེར་ཚ་བའམ་རླུང་དང་བསྡོངས་བའི་ནད་ཅིག་ཡིན་པར་བསྟན་པས་ཡིན་བསམ་མོ།། བད་ཀན་གྲུམ་བུ་དཀར་པོ་བཟུང་བ་ནི་གྲུམ་དཀར་དང་གྲུམ་བུ་དཀར་པོའི་ནད་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་དང་གྱུར་ཚུལ་གཅིག་མཚུངས་དང་དེ་གཉིས་ངོ་བོ་གཅིག་མཐུན་ཡིན་པ་ཀ་རིང་སྐལ་བཟང་རྡོ་རྗེས་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ཡོད། འོན་ཀྱང་། མན་ངག་ཡིན་ཆུང་སྣ་ཚོགས་ལས། གྲུམ་བུ་དཀར་པོ་འགུལ་མི་ནུས།། ཚིགས་རྣམས་སྦོས་ཤིང་འཁྱུག་ཟུག་ཡོང་།། འབྲུ་བཅུད་ཟོས་ན་ལྷག་པར་ཕན།། ཞེས་པ་དང་། པོད་དམར་ལས། གྲུམ་བུ་དཀར་པོ་ཚིགས་རྣམས་སྦོམ།། སྣུམ་བཅུད་ཟོས་ན་བདེ་སྙམ་བྱེད།། མཚན་མོའི་དུས་ན་ལྷག་པར་བདེ།། ཚིགས་གཞི་པུས་མགོ་ཉྭ་སུལ་སོགས།། རུས་པ་ན་བ་དཀར་པོ་ཡིན།། ཞེས་གྲང་གྲུམ་མམ་གྲུམ་བུ་དཀར་པོ་སྣུམ་བཅུད་ཕན་པར་བསྟན། འོན་ཀྱང་། བད་ཀན་གྲུམ་བུ་དཀར་པོའི་ནད་རྒྱུ་བད་ཀན་ཡིན་སྟབས་སྣུམ་བཅུད་རིགས་བསྟན་མི་རུང་བར་བསྟན་པས་ཐད་ཀར་གྲང་གྲུམ་མམ་གྲུམ་བུ་དཀར་པོ་ནི་བད་ཀན་གྲུམ་བུ་དཀར་པོ་དང་གཅིག་མཚུངས་སུ་བཟུང་བ་དོན་འགལ་ཡིན་པར་བསམ། དེ་ཕྱིར་ཆུ་སེར་རྐྱང་བར་བཟུང་བ་དང་། རླུང་ངམ་ཚ་བ་དང་བསྡོངས་བའི་ངོས་འཛིན་ལ་ཁྱད་པར་རམ་འགལ་བ་ཡོད་མེད། གྲང་གྲུམ་དང་བད་ཀན་གྲུམ་བུ་དཀར་པོ་གཉིས་དབར་གྱི་ཁྱད་འབྲེལ་བཅས་ནི་མ་འོངས་ཞིབ་འཇུག་གི་ནང་དོན་གཙོ་གྲས་ཡིན་ནོ།།

དེ་ན་གྲུམ་བུའི་ངོ་བོའམ་ངོས་འཛིན་མི་འདྲ་བ་བྱུང་བར་བསལ་ཐབས་ཡོད་དམ་ཞེ་ན། ཡོད་དེ། གོང་དུ་བཤད་པ་བཞིན་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་སྨན་བཅོས་དང་ཞིབ་འཇུག་ལ་གཅིག་མཐུན་གྱི་ཁ་ཕྱོགས་གཏན་འཁེལ་བ་ཞིག་དགོས། ཐོག་མར་བོད་ལྗོངས་སྨན་རྩིས་ཁང་དང་ལྷོ་ཁ་སྨན་རྩིས་ཁང་། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་བོད་ལུགས་སྨན་ཁང་སོགས་སུ་ངོས་འཛིན་བྱེད་བཞིན་པའི་རིན་ཐང་དང་སོ་སོ་མཚུངས་སྦྱོར་བྱས་ཆོག་མིན་བཅས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་དགོས་སྟེ། རླུང་རླན་འདྲ་བའི་ཚིགས་ཚད་དང་རླུང་རླན་ཚིགས་ཚད། རུས་གཤིས་ཚིགས་ཚད་བཅས་ནི་དེང་རབས་གསོ་རིག་གི་རིག་པའི་གཞུང་ལས་ངོས་འཛིན་གཏན་འཁེལ་བྱས་པའི་ནད་ཅིག་ཡིན་སྟབས་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གིས་སློབ་སྦྱོང་དང་ནང་འདྲེན་བྱ་དུས་ཐད་ཀར་སྤྱོད་ཆོག་མིན་ཁ་ཚ་དགོས་གཏུགས་ཀྱི་གནད་དོན་ཡིན། བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གི་གཞུང་ལུགས་ལྟར་ན་ནད་གཞི་ངོས་འཛིན་པའི་བརྟག་ཐབས་ལ་གསུམ་སྟེ། སློབ་བ་རྒྱུ་ཡི་བརྟག་པ་དང་། མཚན་ཉིད་རྟགས་ཀྱི་བརྟག་པ། ཕན་གནོད་གོམས་པའི་བརྟག་པ་གསུམ། དེའི་ཕྱིར་དེང་རབས་གསོ་རིག་དང་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་ཏུ་བསྟན་པའི་གྲུམ་བུའི་རྒྱུ་རྐྱེན་དང་མཚན་ཉིད། ཕན་གནོད་གོམས་པ་གསུམ་གྱི་ལམ་ནས་སོ་སོ་མཚུངས་སྦྱོར་བྱས་ཆོག་མིན་དང་ནད་ངོ་གཅིག་ཡིན་མིན་བཅས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱ་དགོས་སོ།། གཞུང་ལུགས་ཞིབ་འཇུག་ཏུ་ངོ་བོ་ཆུ་སེར་དང་། རྙོགས་ཚད། རླུང་དང་བསྡོངས་བ། བད་ཀན་གྲུམ་བུ་དཀར་པོ་སོགས་སུ་ངོས་འཛིན་བྱས་ཡོད། དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི་ལས་གྲུམ་བུ་ནི་ཆུ་སེར་འཕེལ་བ་ཤ་རུས་རྩ་རྒྱུས་གནས་སུ་བྱེར་ཞིང་ཞེན་པས་བསྐྱེད་པར་བསྟན་དང་། འོན་ཀྱང་རྒྱུད་འགྲེལ་དང་ཉམས་ཡིག་ཁག་ཏུ་འཕེལ་བའི་ཆུ་སེར་རླུང་གིས་བྱེར་བའམ་རླུང་ཚད་དང་བསྡོངས་པར་བསྟན་ཏེ། ཡན་ལག་བརྒྱད་པའི་གཞུང་ལས་བསྡུས་པ་ནོར་བུའི་འཕྲེང་བ་ལས།[99] རྒྱུ་ནི་རླན་སྣུམ་ཡུལ་དག་གིས།། དྭངས་མ་མ་སྨིན་རླུང་ཚད་དང་།། ཆུ་སེར་བད་མཁྲིས་རྐྱེན་གྱིས་བྱེར།། ཤ་རུས་རྩ་རྒྱུས་གནས་ནད་སྐྱེད།། ཅེས་པས་ཆུ་སེར་རྐྱང་བར་བཟུང་ཆོག་མིན་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱ་དགོས་འདོད། འོན་ཀྱང་། གྲུམ་བུའི་གཉེན་པོར་སེང་ལྡེང་དགུ་བའི་སྨན་མར་དང་། བ་ཡི་རྣམ་ལྔའི་སྨན་མར། གཟེ་མ་བཞི་བའི་སྨན་མར་སོགས་ཚད་གཞུག་གཅོད་པའི་རྗེས་གཅོད་ཀྱི་ཚུལ་དུ་བསྟན་པ་མ་གཏོགས་རླུང་ནད་དངོས་ཀྱི་གཉེན་པོ་ཨ་གར་དང་ཤིང་ཀུན་གྱི་སྦྱོར་བ་བྱུང་མེད་པས་རླུང་དང་བསྡོངས་མིན་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱ་དགོས་སོ།། གོང་ཏུ་བསྟན་པ་བཞིན་གྲང་གྲུམ་དང་བད་ཀན་གྲུམ་བུ་དཀར་པོ་གཉིས་ཀྱི་གྱུར་ཚུལ་དང་རྒྱུ་རྐྱེན་ཙམ་ལས་དེ་གཉིས་གཅིག་ཏུ་བཟུང་ཆོག་པའི་དགོས་ངེས་མེད་དེ། དེ་ཕྱིར་སློབ་བ་རྒྱུ་དང་མཚན་ཉིད་རྟགས། ཕན་གནོད་གོམས་པ་གསུམ་གྱི་ལམ་ནས་ཞིབ་བརྟག་བྱེད་པ་དང་། ལྷག་ཏུ་སྨན་སྦྱོར་དབྱེ་ཞིབ་ཐབས་ལམ་ལ་བརྟེན་ནས་གྲང་གྲུམ་དང་བད་ཀན་གྲུམ་བུ་དཀར་པོ་གཉིས་ནད་གཅིག་ཏུ་བཟུང་ཆོག་མིན་དང་རྟགས་དང་བཅོས་ཐབས་འཕྲུལ་ཆོག་མིན་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ཆོག་པར་འདོད་དོ།།

བཞི། གྲུམ་བུའི་གཉེན་པོ་དང་ནད་ཐོག་ཕན་འབྲས་ཞིབ་འཇུག་ཐད་ལྷག་པའི་གནད་དོན་དང་དེ་བསལ་ཐབས།

གྲུམ་བུའི་གཉེན་པོ་དང་ནད་ཐོག་ཕན་འབྲས་ཞིབ་འཇུག་ནི་རྩོམ་པ་པོས་ནད་ཐོག་གསོ་བཅོས་ཀྱི་མྱོང་བ་དང་ནད་ཐོག་ཕན་འབྲས་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག། ཡིག་ཚང་དབྱེ་ཞིབ་བཅས་ཡིན་པས་གྲུམ་བུའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ངོས་འཛིན་སོགས་དང་མི་འདྲ་བར་གཞུང་ལུགས་ཞིབ་འཇུག་དང་ནད་ཐོག་ལག་ལེན་ཞིབ་འཇུག་གི་ཁྱད་པར་མེད་དེ། གྲུམ་བུ་བཅོས་ནུས་པའི་སྨན་དཔྱད་ཀྱི་གཉེན་པོ་སོ་སོར་བསྟན་པར་ཞི་བྱེད་སྨན་ལ་སླེ་ཏྲེས་ལྔ་ཐང་། གུ་གུལ་བཅུ་བ། ཀླུ་བདུད་བཅོ་བརྒྱད། ཁྱུང་ལྔ། བསམ་ཁྱུང་། མུ་ཏིག་ཉེར་ལྔ། མ་ནུ་བཞི་ཐང་། ནོར་བུ་བདུན་ཐང་། གྲུམ་བུ་ཟུག་གཅོག་ཆེན་མོ། སྤོས་ཁྱུང་བཅོ་ལྔ། མགྲིན་མཚལ་ཉེར་ལྔ། དངུལ་ཆུ་བཅོ་བརྒྱད། སེ་འབྲུ་དྭངས་གནས། སེ་འབྲུ་བཞི་བ། སེ་འབྲུ་ཀུན་ཕན་བདེ་བྱེད། སེང་ལྡེང་ཉེར་ལྔ། སེང་ལྡེང་ཉེར་གསུམ། ཐང་ཆེན་ཉེར་ལྔ། ཆུ་སེར་རེག་པ་བདེ་བྱེད། དྲེག་གྲུམ་ཀུན་སེལ། བསམ་འཕེལ་ནོར་བུ། སེ་འབྲུ་ལྔ་བ། སེ་འབྲུ་དྭངས་བཙོ། སྟབ་སེང་བརྒྱད་པ། ཨ་གར་སོ་ལྔ་སོགས་དང་། དཔྱད་དུ་བདུད་རྩི་ལྔའི་ཆུ་ལུམས་དང་བཅིངས་ལུམས། འབྱར་རྒྱག་པ། རྭ་འཇིབ་རྒྱག་པ། མེ་བཙའ་འཇོག་པ། གཏར་ག་གདབ་པ། རྩ་སྦྱོངས་བཅས་ཡོད་དོ།། བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་སྨན་རྩིས་ཁང་གིས་བསྒྲིགས་པའི་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་རྒྱུན་མཐོང་ནད་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་ཉུང་ངུ་རྣམ་གསལ་ཞེས་པ་དང་། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་སློབ་ཚོགས་ཀྱིས་བསྒྲིགས་པའི་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་ལས་རྒྱུན་མཐོང་ནད་རིགས་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་ཚད་གཞི། ལྷོ་ཁ་གྲོང་ཁྱེར་སྨན་རྩིས་ཁང་གིས་བསྒྲིགས་པའི་ནད་རིགས་བརྒྱ་རྩ་གཅིག་གི་བརྟག་བཅོས་ཇུས་གཞི་སྣང་གསལ་སྒྲོན་མེ་བཅས་སུ་བསྟན་པའི་གྲུམ་བུའི་གཉེན་པོ་ནི་གཞུང་དང་ཉམས་ཡིག་ཁག་ཏུ་དངོས་སུ་བྱུང་བའི་སྨན་དཔྱད་ཀྱི་ལག་ལེན་ཡིན་དགོས། འོན་ཀྱང་བསམ་འཕེལ་ནོར་བུ་དང་། བསམ་ཁྱུང་། མུ་ཏིག་ཉེར་ལྔ། མ་ནུ་བཞི་ཐང་། ནོར་བུ་བདུན་ཐང་། སེ་འབྲུ་བཞི་བ། སེ་འབྲུ་ཀུན་ཕན་བདེ་བྱེད། ཐང་ཆེན་ཉེར་ལྔ། ཆུ་སེར་རེག་པ་བདེ་བྱེད། དྲེག་གྲུམ་ཀུན་སེལ། སེ་འབྲུ་དྭངས་བཙོ། སྟབ་སེང་བརྒྱད་པ། ཨ་གར་སོ་ལྔ་བཅས་ནི་གཞུང་དང་ཉམས་ཡིག་ཏུ་བྱུང་མེད་པས་སློབ་ཚོགས་དང་སྨན་ཁང་གིས་གཏན་འབེབས་བྱས་པའི་ཚད་གཞི་དང་ཡིག་ཚང་ནང་དུ་བྱུང་མེད་པས་གཏན་འབེབས་བྱས་པའི་གྲུམ་བུའི་བརྟག་བཅོས་ཚད་གཞི་ནང་གཉེན་པོ་དེ་རྣམས་ཁ་གསབ་བྱ་དགོས་སོ།།

བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་ཀུན་བཏུས་ནང་འཚོལ་ཞིབ་བྱས་པ་ལྟར་ན། གྲུམ་བུའི་གཉེན་པོར་བསིལ་ལ་ཡང་བའི་ཟས་སྐོམ་དང་། དལ་བར་བཅག་པའི་སྤྱོད་ལམ། ཞི་བྱེད་སྨན་ལ་སླེ་ཏྲེས་བཞི་ཐང་། སླེ་ཏྲེས་ལྔ་ཐང་། བོང་ཁྲག་ཉེར་ལྔ། གླ་རྩི་གསུམ་པའི་ཁ་ཚར་ལྡེ་གུ། འབྲས་གསུམ་སྦྱོང་སྨན། གཟེ་མ་བཞི་བའི་ལྡེ་གུ། ལྕ་བ་གསུམ་པ། ག་བུར་བཅུ་གསུམ། བོང་ཁྲག་གསུམ་པའི་ལྡེ་གུ། དངུལ་ཆུ་བཅོ་བརྒྱད། ཀླུ་བདུད་བཅོ་བརྒྱད། སྤོས་ཁྱུང་། གྲུམ་བུ་ཟུག་གཅོག་ཆེན་མོ། སེ་འབྲུ་དྭངས་གནས་སོགས་དང་། དཔྱད་དུ་བདུད་རྩི་ལྔ་ལུམས་ཁ་ཚར་ཅན་གྱི་ཆུ་ལུམས་དང་བཅིངས་ལུམས། གཏར་ག། མེ་བཙའ། རྩ་སྦྱོངས། བྱུག་པ་སོགས་བསྟན་ཡོད། དེ་ལས་བདུད་རྩི་ལྔ་ལུམས་ཁ་ཚར་ཅན་གྱི་ཆུ་ལུམས་དང་བཅིངས་ལུམས། མེ་བཙའ། གཏར་ག། རྩ་སྦྱོངས། བྱུག་པ་སོགས་ཀྱི་ལག་ལེན་ནི་བོད་ལྗོངས་སྨན་རྩིས་ཁང་དང་། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་བོད་ལུགས་སྨན་ཁང་སོགས་གཞུང་གཉེར་སྨན་ཁང་དུ་ལག་ལེན་བྱེད་བཞིན་ཡོད། འོན་ཀྱང་ཞི་བྱེད་སྨན་ལས་སླེ་ཏྲེས་བཞི་ཐང་དང་། གླ་རྩི་གསུམ་པའི་ཁ་ཚར་ལྡེ་གུ། འབྲས་གསུམ་སྦྱོང་སྨན། བ་ཡི་རྣམ་ལྔའི་སྨན་མར། གཟེ་མ་བཞི་བའི་ལྡེ་གུ། ལྕ་བ་གསུམ་པ། ག་བུར་བཅུ་གསུམ། བོང་ཁྲག་གསུམ་པའི་ལྡེ་གུ། རུ་རྟ་བདུན་པའི་ལྡེ་གུ། གླ་རྩི་ལྔ་བའི་ལྡེ་གུ། ཨ་རུ་བཅུ་གསུམ་གྱི་ལྡེ་གུ། ཤིང་ཚ་བཞི་བའི་ལྡེ་གུ། རྩ་བ་ལྔའི་སྨན་མར། བ་ཡི་རྣམ་ལྔའི་སྨན་མར། ར་མཉེ་གསུམ་པའི་སྨན་མར། གུར་གུམ་བདུན་པ་སོགས་ཀྱི་ལག་ལེན་དང་ནད་ཐོག་ཕན་འབྲས་ཞིབ་འཇུག་མེད་སྟབས། གཞུང་དང་ཉམས་ཡིག་ཁག་ཏུ་གཙོ་ཆེར་བྱུང་བའི་གཉེན་པོ་འཚོལ་ཞིབ་དང་ནད་ཐོག་ཕན་འབྲས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ནས་གྲུམ་བུའི་བརྟག་བཅོས་འཐུས་ཚང་ཡོང་བར་བྱ་དགོས་སོ།།

ལྔ། གྲུམ་བུའི་ནད་སྨན་སྤྲོད་སྟངས་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག་ཐད་ལྷག་པའི་གནད་དོན་དང་དེ་བསལ་ཐབས།

ནད་སྨན་སྤྲོད་སྟངས་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག་ནི་སྡོམ་རྩིས་རིག་པའི་ཐབས་ལམ་ལ་རྟེན་པའི་ཞིབ་འཇུག་ཐབས་ལམ་གསར་བ་ཞིག་ཡིན། ཉེ་སྔོན་བོད་ཡིག་གི་ལམ་ནས་གྲུམ་བུའི་སྨན་སྦྱོར་རིགས་ལམ་མམ་ནད་སྨན་སྤྲོད་སྟངས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པའི་དཔྱད་འབྲས་མེད། རྒྱ་ཡིག་གི་ལམ་ནས་སྤེལ་བའི་དཔྱད་འབྲས་གསུམ་ཡོད་དེ། ཝང་ཅིན་གྱིས་[100]ཞིབ་འཇུག་ལྟར་ན་སྤོས་དཀར་དང་། ཐལ་ཀ་རྡོ་རྗེ། སོ་མ་རཱ་ཛ། གླ་རྩི། གུར་གུམ་སོགས་ནི་ཆེས་རྒྱུན་སྤྱོད་ཀྱི་སྨན་རྫས་དང་། ནད་སྨན་སྤྲོད་དུས་ཚ་བ་ཆུ་སེར་འཇོམས་པ་དང་ཕོ་བའི་མེ་དྲོད་བསྐྱེད་པའི་རིགས་ལམ་ཡོད་པར་བསྟན། ཕག་མོ་དོན་འགྲུབ་གྱིས་[101]རྒྱལ་སྨན་སློབ་དཔོན་ཆེན་མོས་གྲུམ་བུ་བཅོས་པའི་རིགས་ལམ་ཞིབ་འཇུག་ལྟར་ན་བྱུག་པ་བྱ་ཁྱུང་བཅུ་གསུམ་དང་། སེང་ལྡེང་ཉེར་ལྔ། ཀླུ་བདུད་བཅོ་བརྒྱད། ཨ་གར་སོ་ལྔ་བཅས་ནི་ཆེས་རྒྱུན་སྤྱོད་ཀྱི་སྨན་སྦྱོར་དང་། ནད་སྨན་སྤྲོད་པའི་རྩ་བའི་རིགས་ལམ་ནི་ཚ་བ་ཆུ་སེར་འཇོམས་པ་དང་། གཟེར་འཇོམས་པ། རྩ་དཀར་གྱི་གཉེན་པོ་བཏང་བའི་རིགས་ལམ་ཡོད་པར་བསྟན། བུན་ཁྲང་དོན་འགྲུབ་ཀྱིས་ཞིབ་འཇུག་ལྟར་ན་གཞུང་གཉེར་སྨན་ཁང་དུ་གྲུམ་བུ་བཅོས་དུས་བོང་ཁྲག་ཉེར་ལྔ་དང་། བསམ་འཕེལ་ནོར་བུ། ཁྱུང་ལྔ། གསོ་བྱེད་ཉི་མའི་དཀྱིལ་འཁོར། རྩ་བ་ལྔ། སེ་འབྲུ་ལྔ་བ། སྤོས་དཀར་བཅུ་བ། སླེ་ཏྲེས་ལྔ་བ་སོགས་གཏོང་བ་མ་ཟད། ནད་ཐོག་ལག་ལེན་བྱ་དུས་ཚ་གྲུམ་ལ་ཚ་བ་སེལ་བ་དང་གྲང་གྲུམ་ལ་བད་ཀན་གྲང་བ་སེལ་བའི་གཉེན་པོ་བསྟེན་པའི་རིགས་ལམ་ཡོད་པར་བསྟན་ནོ།།

ཞིབ་འཇུག་དཔྱད་འབྲས་གསུམ་ལས་རྒྱལ་སྨན་ཆེན་མོ་ཉི་མ་ལགས་ཀྱིས་གྲུམ་བུ་བཅོས་པའི་རིགས་ལམ་ཞིབ་འཇུག་ནི་རྒྱལ་སྨན་ཉི་མས་གྲུམ་བུ་བཅོས་པའི་ནད་ཐོག་ཉམས་མྱོང་ཕྱོགས་བསྡོམས་དང་། ལྷག་ཏུ་ཚ་གྲུམ་གྲང་གྲུམ་བཅོས་པའི་རྩ་བའི་རིགས་ལམ་འཚོལ་ཞིབ་བྱས་པའི་ཞིབ་འཇུག་འཐུས་ཚང་ཅན་ཞིག་ཡིན་ནོ།། བོད་ཡུལ་ཞིང་ལྗོངས་ལྔའི་གྲུམ་བུའི་ངོས་འཛིན་དང་། སྨན་སྦྱོར་སོ་སོའི་སྦྱོར་སྡེ་དང་སྦྱོར་ཚད་སོགས་ལ་ཁྱད་པར་ཡོད་པས་བོད་ལྗོངས་དང་། མཚོ་སྔོན། ཡུན་ནན་སོགས་ཀྱི་ནད་ཐོ་འཚོལ་སྡུད་ཞིབ་འཇུག་ལས་དེང་དུས་ནད་ཐོག་ལག་ལེན་བྱ་དུས་ཀྱི་གྲུམ་བུ་བཅོས་པའི་ནད་སྨན་སྤྲོད་སྟངས་དང་སྨན་སྦྱོར་རིགས་ལམ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པའི་རིན་ཐང་ཆེར་མ་མཐོང་། གོང་གི་གྲུམ་བུའི་ངོས་འཛིན་དང་དབྱེ་བའི་སྐབས་སུ་བསྟན་པ་བཞིན། ནད་ཐོག་དང་གཞུང་ལུགས་ཞིབ་འཇུག་གི་ངོས་འཛིན་མི་འདྲ་བས་བཞེད་ཚུལ་གཉིས་བྱུང་ཡོད། དེ་ཕྱིར་ཐོག་མར་གྲུམ་བུའི་ངོས་འཛིན་དང་དེང་རབས་གསོ་རིག་ཏུ་བསྟན་པའི་རུས་ཚིགས་གཉན་ཚད་དབར་གྱི་འབྲེལ་མཚུངས་སོགས་ལ་ཞིབ་འཇུག་དང་གཏན་འཁེལ་བྱ་རྒྱུ་ནི་ནད་ཐོག་རིག་ལམ་ཞིབ་འཇུག་གི་རྨང་གཞི་ཡིན་བསམ།

ཝང་ཅིན་གྱིས་ཞིབ་འཇུག་ལྟར་ན་སྤོས་དཀར་དང་། ཐལ་ཀ་རྡོ་རྗེ། སོ་མ་རཱ་ཛ། གླ་རྩི། གུར་གུམ་སོགས་ནི་ཆེས་རྒྱུན་སྤྱོད་སྨན་རྫས་དང་ནད་སྨན་སྤྲོད་དུས་ཚ་བ་ཆུ་སེར་འཇོམས་པ་དང་ཕོ་བའི་མེ་དྲོད་བསྐྱེད་པ་གཙོར་བཟུང་ཡོད་པར་བསྟན། འོན་ཀྱང་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞིའི་སྨན་སྦྱོར་དབྱེ་ཞིབ་ལྟར་ན་སྦྲང་རྩི་དང་། ཨ་རུ་ར། པི་པི་ལིང་། གུར་གུམ་བཅས་ནི་ཆེས་རྒྱུན་སྤྱོད་ཀྱི་སྨན་རྫས་ཡིན་པ་མ་ཟད། སྤོས་དཀར་དང་། ཐལ་ཀ་རྡོ་རྗེ། སོ་མ་རཱ་ཛ་གསུམ་གྱི་སྡེབ་ཚད་ནི་ཆེས་ཉུང་བའི་གྲས་ཡིན་པར་མཐོང་[102]། ཝང་ཅིན་གྱིས་ཀྲུང་གོ་གསོ་རིག་ཀུན་བཏུས་ལ་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་དང་བོད་ལུགས་སྨན་གྱི་དེང་རབས་ཞིབ་འཇུག་དང་ནད་ཐོག་སྤྱོད་ཐབས། རྒྱུན་སྤྱོད་བོད་སྨན་སྨན་ནུས་འགྲེལ་བཤད་བཅས་གསུམ་ནང་བསྟན་པའི་ནད་སྨན་སྤྲོད་ཚུལ་དང་སྨན་སྦྱོར་དབྱེ་ཞིབ་ཀྱིས་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གིས་གྲུམ་བུ་བཅོས་པའི་སྨན་སྦྱོར་རིགས་ལམ་དང་ནད་སྨན་སྤྲོད་ཚུལ་གསལ་འགྲེལ་བྱ་དཀའ་བར་མཐོང་། དེ་ཕྱིར་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་ཀུན་བཏུས་ནང་བྱུང་བའི་གཞུང་དང་ཉམས་ཡིག་ནང་བསྟན་པའི་གྲུམ་བུའི་སྨན་སྦྱོར་ཁྱོན་ཡོངས་སུ་འཚོལ་སྡུད་དང་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་པས་སྤྱིའི་ནད་སྨན་སྤྲོད་པའི་རིགས་ལམ་གསལ་བོར་རྟོགས་ཐུབ་བོ།།

སྤྱི་བསྡོམས།

མདོར་ན། གྲུམ་བུའི་རྒྱུ་རྐྱེན་དང་། རྟགས། ངོས་འཛིན་དང་དབྱེ་བ་བཅས་ལ་གཞུང་ལུགས་ཞིབ་འཇུག་དང་ནད་ཐོག་ལག་ལེན་ཞིབ་འཇུག་གི་དཔྱད་འབྲས་མི་འདྲ་བ་གཉིས་བྱུང་ཡོད། དེའི་རྒྱུ་མཚན་གཙོ་བོ་ནི་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་སྨན་བཅོས་དང་ཞིབ་འཇུག་ལ་གཅིག་མཐུན་གྱི་ཁ་ཕྱོགས་གཏན་འཁེལ་མེད་པ་དང་། གཞུང་ལུགས་དང་ལག་ལེན་ཟུང་འབྲེལ་བྱེད་ཐུབ་པའི་བོད་སྨན་པ་ཉུང་བ་དང་གཞུང་ལུགས་ཀྱིས་ནད་ཐོག་ལ་མཛུབ་སྟོན་སྣེ་ཁྲིད་བྱེད་མ་ཐུབ་པས་ཡིན། དེ་ཕྱིར་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གསུང་རབ་བསྟན་བཅོས་སུ་བསྟན་པའི་གྲུམ་བུ་དང་དེང་རབས་གསོ་རིག་གི་བསྟན་པའི་རུས་གཤིས་གཉན་ཚད་དམ་དེང་གི་སྨན་ཁང་སོ་སོའི་ངོས་འཛིན་བྱེད་བཞིན་པའི་གྲུམ་བུའི་དབར་གྱི་འབྲེལ་མཚུངས་གང་ཡོད་ལ་ཞིབ་འཇུག་འཐུས་ཚང་བྱ་རྒྱུ་ནི་གནད་དོན་དེའི་བསལ་ཐབས་ཉག་གཅིག་ཡིན།

རྒྱུད་དང་ཉམས་ཡིག་ཁག་ཏུ་གྲུམ་བུའི་སྨན་སྦྱོར་དང་དཔྱད་བཅོས་ལག་ལེན་མང་པོ་བསྟན་ཡོད། འོན་ཀྱང་བོང་ཁྲག་ཉེར་ལྔ་དང་སླེ་ཏྲེས་ལྔ་ཐང་སོགས་ཞི་བྱེད་སྨན་སྦྱོར་རེ་གཉིས་དང་གཏར་བསྲེག་ཆུ་ལུམས་རྩ་སྦྱོངས་ཀྱིས་བཅོས་པའི་ནད་ཐོག་ཕན་འབྲས་ཞིབ་འཇུག་ལས་བཤལ་དང་གྲང་ཐུར་སོགས་ཀྱིས་བཅོས་པའི་ནད་ཐོག་ཞིབ་འཇུག་མེད་པ་མ་ཟད། གཞུང་དང་ཉམས་ཡིག་ཁག་ཏུ་བསྟན་པའི་གྲུམ་བུའི་གཉེན་པོ་འཚོལ་ཞིབ་དང་ཕྱོགས་བསྡུས་བྱས་པའི་ཞིབ་འཇུག་འབྲས་བུ་ཅི་ཡང་མེད། གཞུང་དང་ཉམས་ཡིག་ཁག་གི་སྨན་སྦྱོར་དང་དཔྱད་བཅོས་ལག་ལེན་སྔོག་འདོན། ནད་ཐོག་གི་བཅོས་བསྐྱེད་ཞིབ་འཇུག་ནི་གྲུམ་བུ་གསོ་བཅོས་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་བའི་གནད་དམ་ངེས་པར་དུ་དགོས་པའི་གོ་རིམ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན།

ནད་སྨན་སྤྲོད་སྟངས་དང་སྨན་སྦྱོར་རིགས་ལམ་ཞིབ་འཇུག་ནི་ཉེ་རབས་གསར་བྱུང་གི་ཞིབ་འཇུག་ཐབས་ལམ་ཞིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། ནད་ཐོག་མཛུབ་སྟོན་དང་ལག་ལེན་ལ་རིན་ཐང་ཆེར་ལྡན་པའི་ཞིབ་འཇུག་ཐབས་ལམ་ཞིག་ཡིན། དཔྱད་འབྲས་ལས་རྒྱལ་སྨན་སློབ་དཔོན་ཆེན་མོ་ཉི་མས་གྲུམ་བུ་བཅོས་པའི་སྨན་སྦྱོར་གཏོང་སྟངས་དང་ནད་སྨན་སྤྲོད་པའི་དགོངས་གཞིར་ཞིབ་འཇུག་འཐུས་ཚང་བྱས་ཡོད། འོན་ཀྱང་རྒྱུད་དང་ཉམས་ཡིག་ཏུ་བསྟན་པའི་གཉེན་པོའི་གཏོང་སྟངས་དང་སྨན་སྦྱོར་རིགས་ལམ་ཞིབ་འཇུག་དཔྱད་གཞི་ཉུང་བའི་སྐྱོན་ཡོད་སྟབས་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་ཀུན་བཏུས་ནང་བཞུགས་པའི་གཞུང་དང་ཉམས་ཡིག་ཏུ་བསྟན་པའི་གྲུམ་བུའི་གསོ་བཅོས་འཚོལ་སྡུད་དབྱེ་ཞིབ་བརྒྱུད་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གིས་གྲུམ་བུ་བཅོས་པའི་སྨན་སྦྱོར་རིགས་ལམ་དང་ནད་སྨན་སྤྲོད་སྟངས་ལ་ཞིབ་འཇུག་འཐུས་ཚང་བྱ་རྒྱུ་ནི་བོད་སྨན་ཚད་གཞི་ཅན་དུ་བཟོ་བའི་རྨང་གཞིའི་ལས་ཀ་ཡིན།

དཔྱད་ཡིག་དང་ཞབས་མཆན། 

[1] ཕག་མོ་ཚེ་རིང་། གྲུམ་བུའི་ནད་ལ་རྩ་སྦྱོང་གིས་གསོ་བའི་ལུང་རིགས་དབྱེ་ཞིབ།ཀྲུང་གོ་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག།2015.33(1).85-91.

[2] གཡང་འབུམ་བཀྲ་ཤིས། གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་སྐོར་ཅུང་ཟད་གླེང་བ། ཀྲུང་གོ་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག། 2011.1.

[3] པདྨ་བཀྲ་ཤིས། གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་ངོས་འཛིན་དང་དེ་ལ་རླངས་ལ་ལུམས་ཀྱི་ཕན་འབྲས་ཐོན་པའི་སྐོར་ཅུང་གླེང་བ། བོད་སྨན་སློབ་གསོ་དང་ཞིབ་འཇུག། 2008.2.

[4] སྒྲོལ་མ་མཚོ། གྲང་གྲུམ་ནད་ལ་ལུམས་བཅོས་ཀྱི་ནད་ཐོག་ཕན་བསྐྱེད་བསྐྱར་ཞིབ་རང་བཞིན་ཞིབ་འཇུག། མཚོ་སྔོན་སློབ་ཆེན། 2017.

[5] 王静,赵可惠,更藏加,等,降拥四郎.藏医真布病与中医痹症的对比探讨[J].世界科学技术-中医药现代化,2015,17(10):2167-2171.

[6] 公保措,格知加.藏药浴联合藏药消痹膏治疗“真布病”的疗效观察[J].中国民族医药杂志,2022,28(02):28-29.

[7] 才拉加,央嘎,格知加.《四部医典》治疗真布病方剂“味-化味-效”配伍规律研究[J].亚太传统医药,2022,18(09):14-17.

[8] 彭毛东主,仁增加,李先加.国医大师尼玛应用藏医药治疗“真布”病的用药规律研究[J].世界科学技术-中医药现代化,2020,22(11):4052-4059.

[9] 文成当智,张云森,仁真旺甲,等.基于“味性化味-网络靶点-分子对接”的藏药五味麝香丸治疗“真布”病的作用机制研究[J].中国药房,2020,31(02):164-172.

[10] རིན་ཆེན་སྐྱིད། རུས་ཏྲེམ་ནད་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་སྐོར་གྱི་ཞིབ་འཇུག། པེ་ཅིན་ཀྲུང་ལུགས་གསོ་རིག་སློབ་ཆེན། 2019.

[11] གཡང་འབུམ་བཀྲ་ཤིས། ལྷ་མོ་སྐྱབས། སངས་རྒྱས་འཚོ། འཕགས་མོ་དོན་གྲུབ། གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་སྐོར་ཅུང་ཟད་གླེང་བ། ཀྲུང་གོ་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག།2011.1

[12] ཕག་མོ་ཚེ་རིང་། གྲུམ་བའི་ནད་ལ་རྩ་སྦྱོང་གིས་གསོ་བའི་ལུང་རིགས་དབྱེ་ཞིབ། ཀྲུང་གོ་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག། 2015.1

[13] ཀ་རིང་སྐལ་བཟང་རྡོ་རྗེ། ཚེ་རིང་ལྷ་ཁོ། གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་དང་ནད་རྟགས་ཀྱི་སྐོར་དཔྱད་པ། ཀྲུང་གོ་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག། 2015.2

[14] གྲགས་པ་དང་སྒྲོལ་མ་མཚོ། གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་རྟགས་བཅོས་སྐོར་ལ་རགས་ཙམ་དཔྱད་པ། [J]ཀྲུང་གོ་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག། 2018.2.

[15] འབྲུག་འབུམ་བྱམས། གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་རིགས་དབྱེ་དང་བསྟུན་ནས་བདུད་རྩི་ལྔ་ལུམས་ཀྱི་ཁ་ཚར་སྦྱོར་ལུགས་ལ་དཔྱད་པ། མཚོ་སྔོན་སློབ་ཆེན། 2015.

[16] སྒྲོལ་མ་མཚོ། གྲང་གྲུམ་ནད་ལ་ལུམས་བཅོས་ཀྱི་ནད་ཐོག་ཕན་བསྐྱེད་བསྐྱར་ཞིབ་རང་བཞིན་ཞིབ་འཇུག། མཚོ་སྔོན་སློབ་ཆེན། 2017.

[17] བསྟན་འཛིན་ཉི་མ། བོད་ལུགས་གསོ་རིག་ལས་གྲུབ་བུའི་ནད་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་སྐོར་གྱི་ཞིབ་འཇུག། པེ་ཅིན་ཀྲུང་ལུགས་གསོ་རིག་སློབ་ཆེན། 2013.

[18] རིན་ཆེན་སྐྱིད། རུས་ཏྲེམ་ནད་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་སྐོར་གྱི་ཞིབ་འཇུག། པེ་ཅིན་ཀྲུང་ལུགས་གསོ་རིག་སློབ་ཆེན། 2019.

[19] 尕藏多吉,泽让娜科,王津慧,等.藏医对真布病的临床证候分型研究[J].西部中医药,2016,29(12):54-58.

[20] 陈延强,唐樱滋,龙春莉.民族医药治疗类风湿关节炎研究概况[J].广西中医药,2018,41(05):69-72.

[21] 王天虹.藏药浴的文化内涵及五味甘露药浴颗粒对AA模型大鼠滑膜细胞的炎症信号通路调控机制研究[D].成都中医药大学,2016.

[22] 杨娟.翼首草总苷治疗类风湿关节炎的血清代谢组学研究[D].成都中医药大学,2017.

[23] 文成当智.基于方-药-性-效信息化平台的藏医治疗真布病临床用药规律及作用机制研究[D].成都中医药大学,2020

[24] གཡུ་ཐོག་ཡོན་ཏན་མགོན་པོ། དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི། [M] བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  2006.05 P

[25] པ་སངས་རྒོད་སྐྱེས། རྒྱུན་མཐོང་གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་རྟགས་བཅོས་དང་སྔོན་འགོག་ས་སྒང་འཚོ་བྱེད་ཀྱི་ཏམ་བུ་ར། ༢༠༠༠ལོའི་རྒྱལ་སྤྱི་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་རིག་གཞུང་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་དཔྱད་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྡུས། 2000.

[26] གཡང་འབུམ་བཀྲ་ཤིས། ལྷ་མོ་སྐྱབས། སངས་རྒྱས་འཚོ། གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་སྐོར་ཅུང་ཟད་གླེང་བ། ཀྲུང་གོ་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག། 2011.1.57-60.

[27] ཀ་རིང་སྐལ་བཟང་རྡོ་རྗེ། ཚེ་རིང་ལྷ་ཁོ། གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་དང་ནད་རྟགས་ཀྱི་སྐོར་དཔྱད་པ། ཀྲུང་གོ་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག། 2015.2.

[28] གྲགས་པ། སྒྲོལ་མ་སྐྱབས། གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་རྟགས་བཅོས་སྐོར་ལ་རགས་ཙམ་དཔྱད་པ། ཀྲུང་གོ་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག། 2018.2.

[29] ལྷ་མོ་སྐྱབས། གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་ངོས་འཛིན་དང་བརྟག་བཅོས་སྐོར་རགས་ཙམ་གླེང་བ། གངས་ལྗོངས་སྨན་རྩིས། 2018(3).102-109.

[30] རིན་ཆེན་སྐྱིད། རུས་ཏྲེམ་ནད་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་སྐོར་གྱི་ཞིབ་འཇུག། པེ་ཅིན་ཀྲུང་ལུགས་གསོ་རིག་སློབ་ཆེན། 2019.

[31] 姚晓武.藏医向·初称江楚治疗“真布病”临床经验的整理研究[J].中国民族民间医药,2013,22(11):2-3.

[32] 王静,赵可惠,更藏加,等,降拥四郎.藏医真布病与中医痹症的对比探讨[J].世界科学技术-中医药现代化,2015,17(10):2167-2171.

[33] 尕藏多吉,泽让娜科,王津慧,等.藏医对真布病的临床证候分型研究[J].西部中医药,2016,29(12):54-58.

[34] 卓玛措.藏医对类风湿性关节炎的病理机制探讨[J].中国民族医药杂志,2016,22(08):45-46

[35] 吉太加.藏药风湿止痛丸对RA“骨真布”关节肿胀的疗效评价研究[J].中国民族医药杂志,2011,17(07):1-3

[36][36] 娘毛才.藏药旺叉禾尼尔阿治疗“真布病”的临床疗效观察[J].中国民族医药杂志,2017,23(06):14

[37] 仁青卓玛.藏医综合疗法治疗真布乃（类风湿性关节炎）的临床观察[J].中国民族医药杂志,2020,26(09):4-6

[38] སྐལ་བཟང་སྒྲོལ་མ། གསོ་རིག་རྒྱུད་བཞི་ལས་གྲང་གྲུམ་གྱི་སློང་རྐྱེན་དང་བརྟག་བཅོས་སྐོར་ལ་རགས་ཙམ་གྲེང་བ། བོད་སྨན་སློབ་གསོ་དང་ཞིབ་འཇུག། 2014(1).88-91.

[39] ཀ་རིང་སྐལ་བཟང་རྡོ་རྗེ། ཚེ་རིང་ལྷ་ཁོ། གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་དང་ནད་རྟགས་ཀྱི་སྐོར་དཔྱད་པ། ཀྲུང་གོ་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག། 2015.2.

[40] ཕུར་བ་སྐྱིད། མི་འགྱུར། གྲུམ་བུ་དང་རྙོགས་ཚད་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་དང་ཁྱད་པར་སྐོར་ལ་ཅུང་ཙམ་དཔྱད་པ། གངས་ལྗོངས་སྨན་རྩིས། 2019.4.

[41] བསྟན་འཛིན་ཉི་མ། བོད་ལུགས་གསོ་རིག་ལས་གྲུབ་བུའི་ནད་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་སྐོར་གྱི་ཞིབ་འཇུག། པེ་ཅིན་ཀྲུང་ལུགས་གསོ་རིག་སློབ་ཆེན། 2013.22-37

[42] རིན་ཆེན་སྐྱིད། རུས་ཏྲེམ་ནད་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་སྐོར་གྱི་ཞིབ་འཇུག། པེ་ཅིན་ཀྲུང་ལུགས་གསོ་རིག་སློབ་ཆེན། 2019.10-11.

[43] 降拥四郎. 浅谈藏医对“瘴真病”类风湿性关节炎的认识及治疗[C]//.海峡两岸中医药发展大会风湿论文集.,2009:187-188.

[44] 仁桑.藏医药浴卡擦治疗类风湿性关节炎的疗效观察[J].中国民族医药杂志,2015,21(04):13

[45] 仁青卓玛.藏医综合疗法治疗真布乃（类风湿性关节炎）的临床观察[J].中国民族医药杂志,2020,26(09):4-6.

[46] 东知多杰,拉毛吉.藏药五味勒哲汤散治疗风湿性关节炎的临床观察[J].中国民族医药杂志,2015,21(06):15+37

[47] 米玛次仁.藏医特色外治疗法药浴(泷沐)内服综合疗法治疗风湿性关节炎(真布病)的临床效果[J].世界最新医学信息文摘,2019,19(39):3-4

[48] 仁青吉,米玛.藏医涂擦疗法治疗锐真病(骨性关节炎)的回顾性临床疗效分析[J].中国民族医药杂志,2018,24(11):22

[49] 闹增,端知措.藏医药浴治疗膝骨关节炎80例疗效观察[J].中西医结合心血管病电子杂志,2018,6(21):173

[50] 王静,赵可惠,更藏加,赖先荣,杨文娟,胡晓鑫,张艺,降拥四郎.藏医真布病与中医痹症的对比探讨[J].世界科学技术-中医药现代化,2015,17(10):2167-2171.

[51] ཆོས་སྐྱོང་ཐར། མགོན་པོ་སྐྱིད། གཡུ་སྒྲོན་མཚོ། གྲུམ་བུའི་ནད་བཅོས་པའི་མྱོང་བ་གབ་པ་མངོན་བྱུང་། ༢༠༠༠ལོའི་རྒྱལ་སྤྱི་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་རིག་གཞུང་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་དཔྱད་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྡུས། 2000.148-149.

[52] གཡང་འབུམ་བཀྲ་ཤིས། ལྷ་མོ་སྐྱབས། སངས་རྒྱས་མཚོ། སོགས། གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་སྐོར་ཅུང་ཟད་གླེང་བ། ཀྲུང་བོ་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག། 2011.1.(17).57-60.

[53] སྐལ་བཟང་སྒྲོལ་མ། གསོ་རིག་རྒྱུད་བཞི་ལས་གྲང་གྲུམ་གྱི་སློང་རྐྱེན་དང་བརྟག་བཅོས་སྐོར་ལ་རགས་ཙམ་གླེང་བ། བོད་སྨན་སློབ་གསོ་དང་ཞིབ་འཇུག། 2014(1).88-91.

[54] དགུ་བ་བདེ་ཆེན། གངས་དགའ་གྲགས་པ། གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་དང་མ་འོངས་རེ་འདུན་བཅས་ཅུང་ཙམ་གླེང་བ། གངས་ལྗོངས་སྨན་རྩིས། 2019(4).101-108.

[55] 陈延强,唐樱滋,龙春莉.民族医药治疗类风湿关节炎研究概况[J].广西中医药,2018,41(05):69-72.

[56] 陈禺,丰哲,李富涛,罗恒,张旭,崔真伟.少数民族医药治疗膝骨关节炎的研究进展[J].风湿病与关节炎,2020,9(12):63-67.

[57] 格知加,尼玛次仁.藏医特色疗法治疗真布病（风湿性关节炎）研究进展[J].亚太传统医药,2021,17(11):27-29.

[58] 格知加,尼玛次仁.藏医药治疗“真布病”（类风湿关节炎）的研究现状[J].中医药导报,2022,28(03):152-156

[59] 成雪,杨露,张永萍,徐剑,杨芳芳,刘耀.民族医药疗法治疗膝骨性关节炎研究进展[J].亚太传统医药,2022,18(09):178-182.

[60] རིན་ཆེན་སྐྱིད། རུས་ཏྲེམ་ནད་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་སྐོར་གྱི་ཞིབ་འཇུག། པེ་ཅིན་ཀྲུང་ལུགས་གསོ་རིག་སློབ་ཆེན། 2019.90-130.

[61] འབྲུག་འབུམ་བྱམས། གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་རིགས་དབྱེ་དང་བསྟུན་ནས་བདུད་རྩི་ལྔ་ལུམས་ཀྱི་ཁ་ཚར་སྦྱོར་ལུགས་ལ་དཔྱད་པ། མཚོ་སྔོན་སློབ་ཆེན། 2015.103-136.

[62] སྒྲོལ་མ་མཚོ། གྲང་གྲུམ་ནད་ལ་ལུམས་བཅོས་ཀྱི་ནད་ཐོག་ཕན་བསྐྱེད་བསྐྱར་ཞིབ་རང་བཞིན་ཞིབ་འཇུག། མཚོ་སྔོན་སློབ་ཆེན། 2017.

[63] 仁青.藏医综合疗法结合针灸治疗类风湿性关节炎32例临床观察[J].中国民族医药杂志,2010,16(09):39.

[64] 多果.藏医“五味甘露浴疗法”治疗类风湿性关节炎的临床有效性研究[J].中医临床研究,2018,10(23):100-101.

[65] 金学英.藏医内外综合疗法治疗“真布”病154例临床疗效总结[J].中国民族医药杂志,2009,15(03):16-17.

[66] 王静,赵可惠,泽翁拥忠,唐策,左芳,降拥四郎,张艺.基于关联规则和熵方法的藏医药治疗“真布病”组方用药规律分析[J].中华中医药学刊,2017,35(11):2885-2888.

[67] 彭毛东主,仁增加,李先加.国医大师尼玛应用藏医药治疗“真布”病的用药规律研究[J].世界科学技术-中医药现代化,2020,22(11):4052-4059.

[68] 文成当智.基于方-药-性-效信息化平台的藏医治疗真布病临床用药规律及作用机制研究[D].成都中医药大学,2020

[69] གཡུ་ཐོག་ཡོན་ཏན་མགོན་པོ། དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི། [M] བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  2006.05 P

[70] སྡེ་སྲིད་སངས་རྒྱས་རྒྱ་མཚོ། མན་ངག་ལྷན་ཐབས། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།

[71] ངག་དབང་དཀོན་མཆོག་བསྟན་རྒྱས། མན་ངག་རིན་ཆེན་གཏེར་མཛོད། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།

[72] ལྷ་མོ་སྐྱབས། གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་ངོས་འཛིན་དང་བརྟག་བཅོས་སྐོར་རགས་ཙམ་གླེང་བ། གངས་ལྗོངས་སྨན་རྩིས། 2018(3).102-109.

[73] ཐོར་ནད་གསོ་བའི་སློབ་དེབ་ཀྱི་གཙོ་སྒྲིག་ཚོ་ཆུང་། ཐོར་ནད་གསོ་བ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2004.199.

[74] ཐོར་ནད་གསོ་བའི་སློབ་དེབ་ཀྱི་གཙོ་སྒྲིག་ཚོ་ཆུང་། ཐོར་ནད་གསོ་བ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2004.200.

[75] ཐོར་ནད་གསོ་བའི་སློབ་དེབ་ཀྱི་གཙོ་སྒྲིག་ཚོ་ཆུང་། ཐོར་ནད་གསོ་བ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2004.201.

[76] བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་སྨན་རྩིས་ཁང་གིས་བསྒྲིགས། བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་རྒྱུན་མཐོང་ནད་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་ཉུང་ངུ་རྣམ་གསལ།

[77] བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་སྨན་རྩིས་ཁང་གིས་བསྒྲིགས། བོད་ལུགས་གསོ་རིག་ནད་རིགས་བརྒྱ་དང་ལྔ་བཅུའི་བརྟག་བཅོས་ཇུས་གཞི་བཞུགས་སོ།།

[78] མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་སློབ་ཚོགས་ཀྱིས་བསྒྲིགས། བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་ལས་རྒྱུན་མཐོང་ནད་རིགས་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་ཚད་གཞི།

[79] ལྷོ་ཁ་གྲོང་ཁྱེར་སྨན་རྩིས་ཁང་གིས་བསྒྲིགས། ནད་རིགས་བརྒྱ་རྩ་གཅིག་གི་བརྟག་བཅོས་ཇུས་གཞི་སྣང་གསལ་སྒྲོན་མེ།

[80] གཡུ་ཐོག་ཡོན་ཏན་མགོན་པོ། དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི། [M] བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  2006.05 P

[81] བུ་དོན་མ། གཡུ་ཐོག་ཡོན་ཏན་མགོན་པོ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།

[82] པོད་དམར། གོང་སྨན་དཀོན་མཆོག་བདེ་ལེགས། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།

[83] ངག་དབང་དཀོན་མཆོག་བསྟན་རྒྱས། མན་ངག་རིན་ཆེན་གཏེར་མཛོད། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།

[84] བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་སྨན་རྩིས་ཁང་གིས་བསྒྲིགས། བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་རྒྱུན་མཐོང་ནད་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་ཉུང་ངུ་རྣམ་གསལ།

[85] མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་སློབ་ཚོགས་ཀྱིས་བསྒྲིས། བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་ལས་རྒྱུན་མཐོང་ནད་རིགས་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་ཚད་གཞི།

[86] ལྷོ་ཁ་གྲོང་ཁྱེར་སྨན་རྩིས་ཁང་གིས་བསྒྲིས། ནད་རིགས་བརྒྱ་རྩ་གཅིག་གི་བརྟག་བཅོས་ཇུས་གཞི་སྣང་གསལ་སྒྲོན་མེ།

[87] 仁青吉,米玛.藏医涂擦疗法治疗锐真病(骨性关节炎)的回顾性临床疗效分析[J].中国民族医药杂志,2018,24(11):22

[88] 多果,闹增.藏医袋浴疗法治疗风湿性关节炎疾病的临床有效性研究[J].中医临床研究,2018,10(31):75-76.

[89] 陈晓鸥,洛松它西,四朗嘎松.藏医脉泻治疗对90例类风湿关节炎患者疗效及血清细胞因子的影响[J].中国中医基础医学杂志,2021,27(06):990-994

[90] སྐལ་བཟང་སྒྲོལ་མ། གསོ་རིག་རྒྱུད་བཞི་ལས་གྲང་གྲུམ་གྱི་སློང་རྐྱེན་དང་བརྟག་བཅོས་སྐོར་ལ་རགས་ཙམ་གྲེང་བ། བོད་སྨན་སློབ་གསོ་དང་ཞིབ་འཇུག། 2014(1).88-91.

[91] ཀ་རིང་སྐལ་བཟང་རྡོ་རྗེ། ཚེ་རིང་ལྷ་ཁོ། གྲུམ་བུའི་ནད་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་དང་ནད་རྟགས་ཀྱི་སྐོར་དཔྱད་པ། ཀྲུང་གོ་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག། 2015.2.

[92] ཕུར་བ་སྐྱིད། མི་འགྱུར། གྲུམ་བུ་དང་རྙོགས་ཚད་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་དང་ཁྱད་པར་སྐོར་ལ་ཅུང་ཙམ་དཔྱད་པ། གངས་ལྗོངས་སྨན་རྩིས། 2019.4.

[93] བསྟན་འཛིན་ཉི་མ། བོད་ལུགས་གསོ་རིག་ལས་གྲུབ་བུའི་ནད་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་སྐོར་གྱི་ཞིབ་འཇུག། པེ་ཅིན་ཀྲུང་ལུགས་གསོ་རིག་སློབ་ཆེན། 2013.22-37.

[94] རིན་ཆེན་སྐྱིད། རུས་ཏྲེམ་ནད་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་སྐོར་གྱི་ཞིབ་འཇུག། པེ་ཅིན་ཀྲུང་ལུགས་གསོ་རིག་སློབ་ཆེན། 2019.10-11.

[95]་王静,赵可惠,更藏加,赖先荣,杨文娟,胡晓鑫,张艺,降拥四郎.藏医真布病与中医痹症的对比探讨[J].世界科学技术-中医药现代化,2015,17(10):2167-2171.

[96] གཡུ་ཐོག་ཡོན་ཏན་མགོན་པོ། དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི། [M] བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  2006.05 P

[97] ཕུར་བ་སྐྱིད། མི་འགྱུར། གྲུམ་བུ་དང་རྙོགས་ཚད་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་དང་ཁྱད་པར་སྐོར་ལ་ཅུང་ཙམ་དཔྱད་པ། གངས་ལྗོངས་སྨན་རྩིས། 2019.4.

[98] སྐལ་བཟང་སྒྲོལ་མ། གསོ་རིག་རྒྱུད་བཞི་ལས་གྲང་གྲུམ་གྱི་སློང་རྐྱེན་དང་བརྟག་བཅོས་སྐོར་ལ་རགས་ཙམ་གླེང་བ། བོད་སྨན་སློབ་གསོ་དང་ཞིབ་འཇུག། 2014(1).88-91.

[99] གཡུ་ཐོག་ཡོན་ཏན་མགོན་པོ། ཡན་ལག་བརྒྱད་པའི་གཞུང་ལས་བསྡུས་པ་ནོར་བུའི་འཕྲེང་བ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།

[100]་王静,赵可惠,泽翁拥忠,唐策,左芳,降拥四郎,张艺.基于关联规则和熵方法的藏医药治疗“真布病”组方用药规律分析[J].中华中医药学刊,2017,35(11):2885-2888.

[101]་彭毛东主,仁增加,李先加.国医大师尼玛应用藏医药治疗“真布”病的用药规律研究[J].世界科学技术-中医药现代化,2020,22(11):4052-4059.

[102]་才拉加,央嘎,格知加.《四部医典》治疗真布病方剂“味-化味-效”配伍规律研究[J].亚太传统医药,2022,18(09):14-17.

– – – – –

གུ་དྲག་སྐྱབས། བོད་ལྗོངས་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་སློབ་ཆེན་༢༠༢༠ལོའི་འབུམ་རམས་ཞིབ་འཇུག་སློབ་མ། བོད་ལྗོངས་ལྷ་ས། ༨༥༠༠༠༠

ཉི་མ་ཚེ་རིང་། བོད་ལྗོངས་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་སློབ་ཆེན་འབུམ་རམས་ཞིབ་འཇུག་སློབ་མའི་འཛུབ་སྟོན་སློབ་དཔོན། བོད་ལྗོངས་ལྷ་ས། ༨༥༠༠༠༠

格知加，西藏藏医药大学2020级博士研究生；

尼玛次仁，西藏藏医药大学博士研究生导师；

格知加。通讯地址：拉萨市城关区当热中路10号；邮编：850000；联系电话：18709738833

– – – – –